KRONIKA Nominacja profesorska—Jadwiga Anna Jarzyna

Nominacja profesorska — Jadwiga Anna Jarzyna

Pol-skiej Aleksander Kwaœniewski podpisa³ akt nadania tytu³u profesora w dziedzinie nauk o Ziemi, w dyscyplinie geofi-zyka, Jadwidze Jarzynie — wybitnej polskiej specjalistce w zakresie petrofizyki i geofizyki otworowej, pracowniko-wi naukowo-dydaktycznemu Zak³adu Geofizyki Wydzia³u Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska Akademii Gór-niczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie. Uroczyste wrêczenie nominacji odby³o siê w dniu 14.12.2005 r.

Studia wy¿sze Jadwiga Jarzyna ukoñczy³a w 1972 roku na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym Akademii Gór-niczo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie i uzyska³a sto-pieñ magistra in¿yniera ze specjalnoœci¹ geofizyka stoso-wana.

W 1977 roku obroni³a, z wyró¿nieniem, rozprawê dok-torsk¹ pt. Odwiertowe profilowania metod¹ stabilizacji pola elektromagnetycznego wzbudzonego osiowym dipo-lem elektrycznym i uzyska³a stopieñ doktora in¿yniera nauk technicznych. Zosta³a powo³ana w tym samym roku na sta-nowisko adiunkta w Miêdzyresortowym Instytucie Geofi-zyki AGH w Zak³adzie GeofiGeofi-zyki Wiertniczej i PetrofiGeofi-zyki.

Stopieñ doktora habilitowanego nauk o Ziemi Jadwiga Jarzyna uzyska³a w roku 1990 po przedstawieniu Radzie Wydzia³u Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska AGH rozprawy habilitacyjnej pt. Analiza pola fal sprê¿ystych w otworze wiertniczym i naturalnym oœrodku skalnym w metodzie profilowañ akustycznych.

Do roku 1996 pracowa³a na stanowisku adiunkta, a od 1997 r. na stanowisku profesora nadzwyczajnego.

W latach 1990–1993 Jadwiga Jarzyna pe³ni³a funkcjê prodziekana Wydzia³u Geologii, Geofizyki i Ochrony Œro-dowiska AGH, a od paŸdziernika 1996 r. do chwili obecnej jest kierownikiem Zak³adu Geofizyki WGGiOŒ AGH.

W okresie zatrudnienia odby³a pó³roczny sta¿ naukowy w Instytucie Geologiczno-Poszukiwawczym w Moskwie (1975–1976) oraz kilka krótszych wyjazdów naukowych (Geofyzika Brno, Czechy, 1992; Uniwersytet w Calgary, Kanada, 2000; Vietnam National Centre for Natural Scien-ces and Technology, Hanoi, Wietnam 2001; ICDP/USDP Training, Shimabara, Japonia, 2003).

Dorobek naukowy Jadwigi Jarzyny obejmuje ponad 90 artyku³ów naukowych (autorskich i wspó³autorskich), publikowanych w specjalistycznych czasopismach krajo-wych i zagranicznych, w tym 25 prac w jêzyku angielskim; ponadto jeden podrêcznik (wspó³autorski, wydany w 1997 i 1999 roku), 5 monografii (w tym 2 autorskie) oraz 8 roz-dzia³ów w ksi¹¿kach. Jest równie¿ autork¹ 9 recenzji spe-cjalistycznych podrêczników publikowanych za granic¹ (w j. angielskim), autorem lub wspó³autorem 28 publiko-wanych komunikatów konferencyjnych (w tym 16 zagra-nicznych), 11 prac w ramach redakcji zbiorowych, 38 prac informacyjnych oraz 17 referatów. Oprócz wymienionych publikacji w dorobku naukowym Jadwigi Jarzyny znajduje siê 85 opracowañ naukowo-badawczych, wykonanych w ramach prac statutowych, badañ w³asnych, centralnych problemów badañ podstawowych i resortowych, projektów

badawczych i celowych KBN i MNiI oraz badañ specjali-stycznych na zamówienie jednostek przemys³owych.

Zainteresowania naukowe Jadwigi Jarzyny skupiaj¹ siê na zagadnieniach geofizyki otworowej i petrofizyki. W dzia-³alnoœci naukowej przeplataj¹ siê dwa nurty — prace o cha-rakterze teoretycznym i metodycznym w zakresie metod geofizyki wiertniczej oraz integracja wyników geofizycz-nych metod powierzchniowych i otworowych.

Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora habilitowa-nego Jadwiga Jarzyna swoj¹ pracê naukowo-badawcz¹ koncentrowa³a g³ównie na nastêpuj¹cych zagadnieniach:

a) profilowania akustyczne z pe³nym zapisem falo-wym;

b) doskonalenie metodyki kompleksowej interpretacji profilowañ geofizyki otworowej;

c) integracja profilowañ geofizyki otworowej, danych geologicznych i sejsmiki oraz wyników innych powierzch-niowych metod geofizycznych;

d) projektowanie i konstrukcja prototypów urz¹dzeñ pomiarowych oraz badania laboratoryjne.

ad a) Realizowane w przeci¹gu kilku lat prace zespo³owe zaowocowa³y opracowaniem:

‘systemu automatycznej interpretacji akustycznych obrazów falowych, rejestrowanych sond¹ Long Spaced Sonic (LSS) firmy Halliburton. Zagadnienie to spotka³o siê z du¿ym zainteresowaniem ze strony Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. W wyniku kontynuacji prac metodycznych i koncepcyjnych nad algorytmem i programem powsta³ pakiet FALA, w³¹czony póŸniej jako aplikacja FalaWin do zintegrowanego systemu przetwa-rzania i interpretacji danych geofizyki wiertniczej pod nazw¹ GeoWin (opracowanego pod kierunkiem Jadwigi Jarzyny);

‘metody wyznaczania parametrów t³umienia fal pod³u¿nych i poprzecznych rejestrowanych na akustycz-nych zapisach falowych (praca samodzielna). Przetwarzanie i komputerowa analiza zapisów w domenie czasu i czêsto-194

Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 3, 2006

Fot. U. WoŸnicka

tliwoœci pozwoli³y na okreœlanie wspó³czynników dobroci i t³umienia fal.

ad b) Prowadzone przez Jadwigê Jarzynê wraz zespo³em prace w zakresie kompleksowej interpretacji profilowañ geofizyki otworowej pozwoli³y na:

‘opracowanie krajowego systemu interpretacyjnego pod nazw¹ GeoWin. System ten zosta³ opracowany w ramach prac badawczych i celowych finansowanych przez KBN, realizowanych przez specjalistów geofizyków i informatyków pod kierunkiem Jadwigi Jarzyny (1999–2003). Spe³nia on wszelkie standardy wymagane od takich systemów na œwiecie. System zosta³ wdro¿ony do rutyno-wego stosowania w spó³ce Geofizyka Kraków; licencjê na wybrane aplikacje zakupi³o Przedsiêbiorstwo Poszukiwañ i Eksploatacji Z³ó¿ Ropy i Gazu Petrobaltic. W ramach promocji system zosta³ przedstawiony w wielu jednost-kach naukowych i przemys³owych, m.in. na Uniwersytecie Wroc³awskim i Uniwersytecie w Wilnie oraz w Lituania Geological Survey i Petrocomb Consulting LTD w Szkocji, oraz opisany w wielu publikacjach krajowych i zagranicz-nych. Wyrazem uznania dla zespo³u jego twórców by³a Nagroda Prezesa Rady Ministrów (2003), a tak¿e nagroda zespo³owa II stopnia w Konkursie im. Ignacego £ukasie-wicza (2003);

‘opracowanie metody komputerowej interpretacji profilowañ opornoœci gradientowych i gradientowo-poten-cja³owych w celu obliczania rzeczywistych opornoœci warstw i stref zmienionych filtracj¹. Jako aplikacja OporWin do systemu GeoWin metoda ta spotka³a siê z du¿ym zainte-resowaniem firm œwiatowych, czego wyrazem jest zaku-pienie tej aplikacji i w³¹czenie do oprogramowania Inter-active Petrophysics (IP), rozpowszechnianego przez firmê Schlumberger (2004).

ad c) Integracja danych geofizyki otworowej i sejsmiki w zakresie wyznaczania rozk³adu prêdkoœci umo¿liwi³a opracowanie modelu prêdkoœciowego w utworach miocenu po³udniowej czêœci zapadliska przedkarpackiego. Wyniki zastosowania zapisów obrazów falowych i podwy¿szenie pionowej ich rozdzielczoœci zaprezentowane zosta³y na konferencji Geopetrol 2004 (Zakopane) w ramach prowa-dzonych tam warsztatów.

ad d) Prace w zakresie projektowania i konstrukcji pro-totypów urz¹dzeñ pomiarowych realizowane przez Jadwigê Jarzynê z zespo³em (1988–1996) zosta³y wykorzystane do:

‘opracowania i wykonania prototypu sondy akustycz-nej SAM 60 z rejestracj¹ pe³nego obrazu falowego wraz z oprogramowaniem do komputerowej interpretacji;

‘rozbudowy kompleksowego zestawu pomiarowego do profilowañ geofizyki wiertniczej w p³ytkich otworach (1996 r.), który sukcesywnie by³ ulepszany. Jest on unika-towym, w skali kraju, nowoczesnym urz¹dzeniem badaw-czym, umo¿liwiaj¹cym realizacjê wielu prac z zakresu ochrony œrodowiska, hydrogeologii i p³ytkiej geofizyki. Jest tak¿e wykorzystywany do celów dydaktycznych.

Równolegle z tymi pracami Jadwiga Jarzyna prowa-dzi³a badania laboratoryjne w zakresie oceny dynamicz-nych modu³ów sprê¿ystoœci, wyznaczadynamicz-nych na podstawie rejestracji prêdkoœci fal P i S oraz prace nad rozbudow¹ urz¹dzenia laboratoryjnego do pomiarów pe³nego obrazu falowego.

Prace z zakresu wykorzystania magnetycznego rezo-nansu j¹drowego w badaniach laboratoryjnych podjête zosta³y przez Jadwigê Jarzynê ju¿ w roku 1996.

Promowa-ne przez Ni¹ badania zainicjowa³y szerokie zainteresowa-nie t¹ metod¹ w Polsce. Z Jej inicjatywy zosta³ zakupiony dla ZG WGGiOŒ AGH spektrometr do badañ próbek ska³ z wykorzystaniem metody rezonansu j¹drowego (dotacja KBN w 2003 r.). Otworzy³o to nowe mo¿liwoœci badañ para-metrów ska³.

Jadwiga Jarzyna prowadzi zajêcia dydaktyczne na stu-diach dziennych i zaocznych oraz dla grup doktoranckich na macierzystym wydziale oraz na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Œl¹skiego. W latach 1980–1988 prowadzi³a wyk³ady i æwiczenia z geofizyki poszukiwawczej dla studentów geologii Wydzia³u Biologii i Nauk o Ziemi Uni-wersytetu Jagielloñskiego. Realizuje równie¿ indywidual-ne seminaria w jêzyku angielskim dla studentów i doktorantów zagranicznych. Jest autork¹ programów nauczania z prowadzonych przez siebie przedmiotów, tak¿e w j. angielskim, oraz wielu kursów obejmuj¹cych studia podyplomowe i szkolenia zlecane przez PGNiG i inne jednostki przemys³owe w kraju. Kieruje te¿ projektem Geofizyka stosowana — studia podyplomowe dla przedsiê-biorców, dofinansowanym z europejskich funduszy struk-turalnych z programu Rozwój zasobów ludzkich.

Jadwiga Jarzyna uczestniczy³a w opracowywaniu planów i programów: 3-letnich studiów in¿ynierskich; trójstopnio-wych studiów in¿ynierskich, magisterskich i doktoranc-kich oraz 5-letnich studiów magistersdoktoranc-kich. Jest autork¹ planu studiów dla specjalnoœci geofizyka œrodowiska na studiach zaocznych na WGGiOŒ AGH. By³a promotorem w dwóch zamkniêtych przewodach doktorskich (jedna pra-ca otrzyma³a wyró¿nienie) i sprawuje opiekê nad doktoran-tami w 4 otwartych przewodach (jeden jest realizowany w ramach projektu promotorskiego MNiI). Recenzowa³a 3 prace doktorskie na macierzystym wydziale. Za dzia³alnoœæ dydaktyczn¹ by³a wielokrotnie wyró¿niana nagrodami rek-torskimi, a w 2002 r. zosta³a odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Jadwiga Jarzyna jest osob¹ znan¹ w œrodowisku pol-skich geofizyków, czego wyrazem jest zaproszenie do udzia³u w pracach cia³ kolegialnych oraz redakcji czaso-pism. Jest cz³onkiem Komitetu Geofizyki PAN (od 1999 r. — w drugiej kadencji cz³onkiem prezydium), cz³onkiem Komisji Nauk Geologicznych PAN w Krakowie (od 2002 r.), cz³onkiem Rady Naukowej Instytutu Geofizyki PAN w Warszawie. Jest równie¿ cz³onkiem i rzeczoznawc¹ Sto-warzyszenia In¿ynierów i Techników Przemys³u Naftowe-go i GazowniczeNaftowe-go NOT. W roku 2002 uzyska³a srebrn¹ odznakê tego stowarzyszenia za ca³okszta³t pracy w SIiTPN. Od roku 1994, z przerw¹ na jedn¹ kadencjê, jest cz³onkiem komitetu redakcyjnego kwartalnika AGH Geo-logia, a od 2004 r. cz³onkiem komitetu redakcyjnego Acta Geophysica Polonica. Jest tak¿e powo³ywana jako recen-zent referatów konferencyjnych, projektów badawczych i celowych KBN oraz MNiI, a tak¿e prac zg³aszanych do publikacji w czasopismach specjalistycznych.

Od 1994 r. nale¿y do Society of Petrophysicists and Well Log Analysts, a od 1997 r. do European Association of Geoscientists and Engineers.

Konsekwentne postêpowanie w pracach badawczych, du¿a aktywnoœæ zawodowa i uzyskane wyniki Jadwigi Jarzyny s¹ podstaw¹ do uznania jej za wysokiej klasy spe-cjalistkê w reprezentowanych dyscyplinach.

Maria Ba³a Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 3, 2006