Władza ustawodawcza i wykonawcza w Skonfederowanych Stanach Ameryki

Pełen tekst

(1)Władza ustawodawcza i wykonawcza w Skonfederowanych Stanach Ameryki.

(2)

(3) Uniwersytet Warszawski Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. Jarosław Szczepański. Władza ustawodawcza i wykonawcza w Skonfederowanych Stanach Ameryki (Wybrane zagadnienia). Warszawa 2011.

(4) Projekt okadki Zakady Graczne UW Redakcja Zespó Skad iamanie Zakady Graczne UW Recenzent dr hab. Wojciech Jakubowski, prof. UWM. © Copyright by Jarosaw Szczepaski, Warszawa 2011 © Copyright by Wydzia Dziennikarstwa iNauk Politycznych Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2011 Wszelkie prawa zastrzeone. Kada reprodukcja lub adaptacja caoci bd cz ci niniejszej publikacji, niezalenie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, fotogracznej, komputerowej iin.), wymaga pisemnej zgody Autora iWydawcy. Ilo arkuszy 6. Wydawca: Wydzia Dziennikarstwa iNauk Politycznych Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmiecie 26/28, 00–046 Warszawa tel./fax (48–22) 55 22952 www.wydawnictwo.wdinp.uw.edu.pl ISBN: 978–83–63183–02–8 Druk i oprawa: Zakad Graczny UW. Zam. 1083/11.

(5) Spis treci. Wst p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Rozdzia I Uwarunkowania polityczno–prawne istnienia Konfederacji . . . . . . . . . . . . . . . 17 Rozdzia II Kongres. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Kongres Tymczasowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Proces Ustawodawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Uprawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Dokonania Kongresu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Kongres. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Izba Reprezentantów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Reprezentanci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Kompetencje Izby Reprezentantów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Organizacja Wewn trzna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Senat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Senatorowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Kompetencje Senatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Organizacja Wewn trzna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Proces ustawodawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Impeachment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Pierwszy Kongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Drugi Kongres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Rozdzia III Prezydent iWiceprezydent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Prezydent pod rzdzami Konstytucji Tymczasowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Prezydent wKonstytucji Konfederacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Elekcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Pozycja ustrojowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Impeachment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52.

(6) Wiceprezydent wkonstytucji Konfederacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Rozdzia IV Gabinet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Ksztat Gabinetu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Departament Stanu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Departament Wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Departament Sprawiedliwoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Departament Skarbu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Departament Marynarki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Departament Poczty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Zakoczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Aneks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Konstytucja Skonfederowanych Stanów Ameryki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Jefferson Davis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Alexander Stephens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Resumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Bibliograa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85.

(7) Índice* 1. Introducción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Capítulo I Condiciones político–legales de la existencia de Confederación . . . . . . . . . . . 17 Capítulo II Congreso. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Congreso Provisional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Procedimiento legislativo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Poderes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Logros de Congreso Provisional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Congreso. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Cámara de Representantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Representantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Competencias de Cámara de Representantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Organización interna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Senado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Senadores. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Competencias de Senado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Organización interna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Impeachment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Primer Congreso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Segundo Congreso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Resumen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Capítulo III Presidente y Vicepresidente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Presidente bajo el régimen de Constitución Provisional . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Presidente en Constitución de Confederación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Elección . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Posición en régimen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 * Tumaczenie: Ewa Jastrz bska. 7.

(8) Impeachment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Vicepresidente en Constitución de Confederación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Resumen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Capítulo IV Gabinete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Estructura de Gabinete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Departamento de Estado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Departamento de Guerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Departamento de Justicia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Departamento de Tesoro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Departamento de Marina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Departamento de Correos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Conclusión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Annexo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Constitución de Estados Confederados. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Jefferson Davis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Alexander Stephens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Resumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Bibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85. 8.

(9) Inhaltsverzeichnis*. 2. Vorwort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Kapitel I Die politisch–gesetzlichen Bedingtheiten der Existenz der Konföderation . . . 17 Kapitel II Kongress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Provisorischer Kongress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Gesetzgebedesprozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Berechtigungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Leistungen des Kongresses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Kongress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Repräsentantenhaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Repräsentanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Kompetenzen des Repräsentantenhauses. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Innere Organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Senat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Senatoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Kompetenzen des Senats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Innere Organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Legislative. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Impeachment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Erster Kongress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Zweiter Kongress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Kapitel III Präsident und Vizepräsident . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Präsident unter der Regierung von der Provisorischer Verfassung . . . . . . . . . 47 Präsident in der Verfassung der Konföderation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Wahl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 * Tumaczenie: Adriana Szczepaska. 9.

(10) Die politische Position . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Impeachment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Vizepräsident in der Verfassung der Konföderation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Kapitel IV - Kabinett . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Struktur des Kabinetts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Staatsministerium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Kriegsministerium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Justizministerium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Finanzministerium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Marineministerium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Postministerium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Abschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Verfassung der Konföderierten Staaten von Amerika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Jefferson Davis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Alexander Stephens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Resumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Bibliograe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85. 10.

(11) Contents. Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Chapter I Legal and political conditionings for the existence of Confederacy. . . . . . . . . 17 Chapter II Congress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Provisional Congress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Legislation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Powers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Achievements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Congress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 House of Representatives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Representatives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Powers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Internal organization. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Senate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Senators . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Powers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Internal organization. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Legislation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Impeachment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 First Congress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Second Congress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Chapter III President and Vice–president. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 President in Provisional Constitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 President in Confederate Constitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Election . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Position in legal system . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Impeachment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Vice–president in Confederate Constitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52. 11.

(12) Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Chapter IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Structure of the Cabinet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Department of State. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Department of War . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Department of Justice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Department of the Treasury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Department of the Navy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Department of the Post . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Conclusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Annex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 The Constitution of Confederate States of America . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Jefferson Davis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Alexander Stephens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Resumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Bibliography . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85. 12.

(13) Wstp. Historia polityczna XIX wieku to historia powsta i zrywów narodowowyzwoleczych. Wczasie gdy wKrólestwie Polskim trway dziaania zbrojne wramach Powstania Styczniowego, na drugiej pókuli doszo do krwawej wojny mi dzy dwoma narodami1, z których jeden postanowi opuci dotychczas wspólnie tworzone pastwo ipowoa do ycia Skonfederowane Stany Ameryki. Autor postawi sobie za cel zwi ze przedstawienie funkcjonowania wadzy ustawodawczej i wykonawczej w Skonfederowanych Stanach Ameryki. Temat Konfederacji, z perspektywy politologicznej, jest ciekawy i szeroko opisany wliteraturze anglosaskiej. Wpolskim dorobku naukowym zagadnienia zwizane z Poudniem podejmowane byy dotychczas przede wszystkim przez historyków – gównie w zakresie historii wojskowoci oraz niewolnictwa. Warstwa instytucjonalno-prawna pozostaje nadal bez opisu ianalizy tak politologicznej jak iprawniczej, co zach ca do podj cia tematu. Skonfederowanym Stanom Ameryki udao si wkrótkim czasie powoa do ycia szereg instytucji politycznych. Celem niniejszej pracy jest obrona tezy otym, e wadza ustawodawcza iwykonawcza Konfederacji zostay wpeni wyksztacone imogyby utrzyma ci ar zrzdzenia pastwem. Praca zostaa podzielona na cztery rozdziay, zktórych pierwszy ma na celu nawietlenie sytuacji politycznej ispoecznej wjakiej przyszo funkcjonowa modemu pastwu. W tym rozdziale zawarte zostay rozwaania na temat genezy powstania organów, ewolucji systemu konstytucjonalnego, zuwzgl dnieniem tak Konstytucji dla Wadz Tymczasowych jak iKonstytucji Skonfederowanych Stanów Ameryki. Rozdziay poruszaj równie zagadnienia zwizane z myl polityczn Poudnia oraz sytuacj spoeczn zuwzgl dnieniem szczególnej roli instytucji niewolnictwa. Zagadnienia te jednak stanowi tylko to iporuszone zostay by w sposób szeroki zobrazowa wpyw rónych elementów na system wadz Konfederacji. 1 Zagadnienie wytworzenia si narodu amerykanów zPoudnia jest szeroko omówione wThe Confederate Nation E.M. Thomas’a oraz The Growth of Southern Civilization, 1790–1860 C. Eaton..

(14) Kolejne trzy rozdziay powi cone zostan analizie legislatywy i egzekutywy. Kolejno przedstawienia wadz nawizuje do systematyki Konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Konstytucji Skonfederowanych Stanów Ameryki. Rozdziay zostay pomylane tak by prócz analizy funkcjonowania organów iich ustroju porówna rozwizania Konfederacji zrozwizaniami Unijnymi, które s ich pierwowzorem. Kady zrozdziaów zosta zakoczony czstkowym podsumowaniem, w którym zawarte zostay najwaniejsze informacje oraz wnioski wpywajce na obron postawionej wyej tezy. Dla udowodnienia tezy wykorzystano analiz aktów prawnych, które stay si fundamentem, na którym zbudowano Skonfederowane Stany, oraz porównaniem instytucji Konfederacji ówczesnymi instytucjami Unii. Najbardziej pomocnymi przy pisaniu pracy okazay si publikacje angloj zyczne ito one stanowi rdze, wszczególnoci, rozdziaów drugiego, trzeciego iczwartego. Najbardziej wartociow pozycj okazay si akty normatywne: Konstytucja dla Wadz Tymczasowych2 iKonstytucja Skonfederowanych Stanów Ameryki3, jak równie praca zbiorowa pod tytuem The Confederacy, z której wiele artykuów znalazo si wbibliograi. Ta ostatnia stanowi wycig artykuów zpot nej, czterotomowej pracy traktujcej szeroko oKonfederacji pod tytuem Simon & Schuster Encyclopedia of the Confederacy. Pozycja jest cz sto cytowana wpracach amerykaskich, azagadnienia wniej poruszane dotycz zarówno materii politologicznej, prawniczej, socjologicznej, ekonomicznej ihistorii wojskowoci. Wwarstwie historycznej ihistorii myli politycznej autor opar si na literaturze polskoj zycznej, wszczególnoci na Historii Stanów Zjednoczonych Ameryki pod redakcja Walter’aNugent iHaliny Paranowicz, oraz Boej Plantacji Tomasza

(15) yro. Aczkolwiek literatura polska ztego zakresu jest obta, jednak oile monograa Boa Plantacja odnosi si szeroko do kwestii myli Poudnia iprzedstawia punk widzenia Poudniowców, otyle prace historyczne pisane s zpunktu widzenia Unii. Prace historyków skupiaj si wduej mierze na historii wojskowoci, azaistnienie Konfederacji postrzegane jest raczej wkategoriach buntu plantatorów, wacicieli niewolników, ni ruchu narodowowyzwoleczego. Nie mniej literatura ta okazaa si szczególnie przydatna przy opisie zoonej sytuacji na Poudniu zawartej wpierwszym rozdziale tej pracy. Komentarza wprowadzajcego wymagaj wybrane problemy terminologiczne. Po pierwsze uyty ju wyej termin Konfederacja, czy skrót CSA4 oznacza maj Skonfederowane Stany Ameryki. Na oznaczenie Stanów Zjednoczonych Ameryki5 uyty zosta prócz uznanego skrótu USA termin Unia. 2. W oryginale: Constitution for the Porvisional Govrnment. W oryginale: The Constitution of the Confederated States of America. 4 CSA – skrót wywodzi si od penej angielskiej nazwy pastwa, Confederate States ofAmerica. 5 Waciwym tumaczeniem nazwy pastwa the United States of America byoby Zjednoczone Stany Ameryki. Uycie tego tumaczenia pozwala na lepsze zestawienie przekadów penych nazw pastw Unii i Konfederacji. Jednak ze wzgl du na przyj ty w polskiej literaturze zwyczaj uywany iwtej pracy jest uywany termin Stany Zjednoczone Ameryki. 3. 14.

(16) Pojawiajce si wpracy okrelenia jak Poudnie, czy Dixie zaczerpni te zliteratury angloj zycznej oznaczaj obszar poudniowych Stanów Zjednoczonych Ameryki, gdzie powstaa Konfederacja. Najwi cej problemów przysporzya próba oznaczenia narodowoci obywateli obu pastw. Oile wliteraturze amerykaskiej kwestia ta zostaa rozwizania przez uycie terminów Southerner iNortherner to tumaczenie pierwszego jako Poudniowiec nie nastr cza trudnoci, jednak drugie okrelenie z braku polskiego odpowiednika zastpione musi by zestawieniem Mieszkaniec Pónocy. Zamiennie do tych oznacze uywane b d równie tumaczenia angielskich Unionist i Confederate odpowiednio Unionista i Konfederata. Ujednolicenie terminologii jest w temacie Konfederacji niezwykle istotne, gdy ze wzgl du na ubogo materiaów polskoj zycznych nie zostaa jeszcze ona wnauce ustalona.. 15.

(17)

(18) ROZDZIA I. Uwarunkowania polityczno-prawne istnienia Konfederacji. „Mija ju pity rok od solennie zoonej nam obietnicy opooenia kresu koniktom i sporom toczcym si wokó niewolnictwa. Tymczasem pod obecnymi rzdami nie do , e spory te nie ucichy, to jeszcze przybray na sile. Wmoim najgbszym przekonaniu konikty te nie wygasn, a dojdzie do kryzysu, który przyjdzie nam przezwyciy wt lub drug stron. ‘Dom podzielony nie moe si osta ’6 Otó uwaam, e nasz na poy niewolniczy, ana poy wolnociowy ustrój dugo przetrwa nie moe.”7. Nieustajcy kon ikt, trwajcy nieprzerwanie przez pierwsz poow XIX wieku, doprowadzi do rozpadu hybrydowego pastwa amerykaskiego na oddzielne byty. Secesja nie moga jednak – mimo pocztkowych prób, pozostajcych jeszcze w Unii, stanów niewolniczych – zosta uznana za legaln i nie spotka si z interwencj nowej administracji prezydenta Abrahama Lincolna, którego priorytetem byo utrzymanie jednoci pastwa. Do wadzy w Stanach Zjednoczonych doszli politycy podzielajcy hamiltonowsk wizj. pastwa uznajcych federacj za trwa iniepodzieln. Sekcja Poudniowa, po zwyci stwie Lincolna wwycigu ofotel prezydencki zareagowaa wsposób jakiego obawiano si od duszego czasu. Pierwszym stanem, który dokona aktu secesji bya Karolina Poudniowa. Wydaje si , e bya ona predestynowana przez swoj ówczesn sytuacj do rozpocz cia procesu odczania si stanów poudniowych od Unii. Szczególna sytuacja Karoliny Poudniowej przejawiaa si tym, e wczasie gdy doszy na jej obszar wieci o zwyci stwie Lincolna, jej parlament by nadal zwoany dla sesji i gotowy do podj cia dziaa8. Silne stronnictwo secesjonistów wymogo na legislatywie stanowej przypieszenie zwoania specjalnej konwencji i tak 6 grudnia 6. Mt 12, 25. A. Lincoln, Odomu podzielonym w: M. Gumkowski (red.) Wielkie Mowy Historii, Warszawa 2006. 8 W.L. Barney, Secession w: R.N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 7. 17.

(19) 1860roku odbyy si wybory, a17 grudnia Karolina Poudniowa jako pierwszy ze stanów tzw. Dolnego Poudnia ogosia akt secesji.9 W lad za secesjonistami z Charlestonu aktów secesji dokonay kolejne stany Dolnego Poudnia. Gubernatorzy Alabamy iMissisipi zarzdzili wybory do konwencji stanowych na 24 grudnia 1860 roku10, podobne zarzdzenia wyday wadze Georgii, Florydy, Luizjany i Teksasu. Konwencje te ju w na pocztku 1861 roku uchwaliy odpowiednio dla: Missisipi – 9 stycznia, Florydy – 10 stycznia, Alabamy 11 – stycznia, Georgi 19 stycznia, Luizjany 26 stycznia iTeksasu 1 lutego akty secesji. Ponadto jeszcze 31 grudnia 1860 roku11 konwencja Karoliny Poudniowej autoryzowaa swoich czonków do zwoania konwencji Poudniowej dla powoania Rzdu Tymczasowego dla Skonfederowanych Stanów Ameryki. Wezwanie na konwencje zostao ogoszone 3 stycznia 1861 roku, czyli jeszcze przed przyczeniem si jakiegokolwiek innego stanu do Karoliny Poudniowej. Konwencja zostaa zaplanowana na 4 lutego i odby si miaa wMontgomery wAlabamie. Wstyczniu 1861 roku równie legislatywy pi ciu Stanów Górnego Poudnia zaplanoway konwencje majce zadecydowa osecesji. Stany te nie byy jednak tak wyra nie zdominowane przez secesjonistów. W pierwszych gosowaniach wTennessee zdecydowan wi kszo zdobywali unionici. Podobnie rzecz miaa si w Arkansas i Missouri. W obliczu zwyci stwa w wyborach unionistów postanowiono zrezygnowa ze zwoywania konwencji wStanach Górnego Poudnia12. Wstanach granicznych: Kentucky, Delaware iMissouri secesjonistom nie udao si nawet przekona legislatyw i gubernatorów do zaplanowania specjalnych konwencji13. Powodem zwyci stw unionistów na obszarze Górnego Poudnia byo zwoanie w Waszyngtonie tzw. Konferencji Pokojowej, która nie potraa jednak wyj poza przyj cie zmodykowanej wersji Kompromisu Crittendena14. Sytuacja ulega jednak zmianie po ataku na Fort Sumter. Wirginia po wczeniejszym – 4 kwietnia 1861 roku – odrzuceniu aktu secesji przyj a go 17 kwietnia, a23 maja ratykowaa wpowszechnym gosowaniu. Wlad za ni podyy Arkansas, Tennessee iPónocna Karolina. Wmaju 1861 roku Skonfederowane Stany Ameryki skaday si z11Stanów Dolnego i Górnego Poudnia: Poudniowej Karoliny, Missisipi, Florydy, Alabamy, Georgi, Luizjany, Teksasu, Wirginii, Arkansas, Tennessee iPónocnej 9. Ibidem. Ibidem. 11 Ibidem. 12 Ibidem. 13 Ibidem. 14 Kompromis Crittendena by nieudana prób, zgoszon przez senator z Kentucky Johna J. Crittendena dnia 18 grudnia 1860 r., zaegnania kryzysu secesyjnego przeomu lat 1860–1861. Jego propozycja obejmowaa uchwalenie poprawek do konstytucji m. in. przywracajcej lini 30° 30’ szer. geogr. pónocnej jako rozdzielajcej terytoria wolne iniewolnicze oraz pakiet rezolucji Kongresu m.in. dotyczce przestrzegania przepisów ozbiegych niewolnikach. 10. 18.

(20) Karoliny15. Ponadto Konfederacja zgaszaa roszczenia do stanów granicznych: Missouri i Kansas16, gdzie powoane zostay nielegalne rzdy secesjonistów oraz wybrani zostali przedstawiciele do Kongresu Skonfederowanych Stanów Ameryki. Poza Konfederacj i wolne od jej roszcze pozostaway natomiast dwa stany niewolnicze: Maryland iDelaware. Pozycja prawna Skonfederowanych Stanów Ameryki zaleaa wduej mierze od tego czy secesj dao si uzasadni na gruncie amerykaskiego prawa konstytucyjnego. Spór omoliwo opuszczenia Unii by równie stary jak sama Unia. Koncepcja secesji stanów wyrosa na gruncie doktryny suwerennoci stanów17 – rozumianych w tym wypadku jako pastwa. Stany Zjednoczone Ameryki, powstae na mocy Konstytucji 1787 roku, tworzy miay konfederacj niepodlegych pastw co wpisywao si w duym stopniu w jeffersonowsk, anast pnie wwizj Ameryki Johna C. Calhouna. Rzd federalny by tylko agencj niepodlegych pastw (stanów), przy których pozostawaa penia suwerennoci. Postrzeganie pastwowoci amerykaskiej przez pryzmat doktryny suwerennoci stanów byo jednak tylko jedn zdwóch moliwoci. Unionici podkrelali wieczysto inierozerwalno Unii. Przyczyn tego sporu by fakt, e Ojcowie Zaoyciele by zapewni ratykacj Konstytucji przez wszystkie stany musieli przyj rozwizanie kompromisowe zpodziaem wadzy mi dzy centralnym rzdem arzdami stanowymi18. Kwestia moliwoci dokonania aktów secesji zostaa ostatecznie rozstrzygni ta dopiero po zakoczeniu Wojny Secesyjnej. Worzeczeniu Texas v. White19, wktórym Sd Najwyszy orzek oniekonstytucyjnoci aktów secesji dokonanych przez stany poudniowe. Naley jednak pami ta , e orzeczenie to zapado wokresie Rekonstrukcji20 gdy wszystkie urz dy wpastwie sprawowane byy przez zwolenników hamiltonowskiej wizji pastwa, a myl Jeffersona iCalhouna wduej mierze upada jako liczca si wówczesnej polityce doktryna wraz zKonfederacj. Od pocztku powstania Skonfederowanych Stanów Ameryki ich problemem byo uzyskanie uznania przez pastwa trzecie, awszczególnoci przez pot gi europejskie. Ju wmarcu 1861 roku Jefferson Davis21 za zgod Kongresu wysa Williama Lowndesa Yanceya, Pierra A. Rosta, iA. Dudleya Mannajako posów do Wielkiej Brytanii, Rosji i Belgii. Zostali oni upowanieni do nawizania 15. Wkolejnoci przystpienia do Konfederacji. W.L. Barney, Secession w: R. N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 17 Ibidem. 18 Ibidem. 19 74 U.S. 700 (1869). 20 Rekonstrukcja to historyczna dla Stanów Zjednoczonych nazwa okresu odbudowy pastwa w latach 1865–1877 i reformy spoeczestwa poudniowego zgodnie z ideologi zwyci skiej Pónocy. 21 N.A. Graebner, Dipolmacy w: R. N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 16. 19.

(21) stosunków dyplomatycznych z tymi krajami. Instrukcje przygotowane przez Sekretarza Stanu Roberta Toombsa podkrelay konieczno uzyskania potwierdzenia uznania Konfederacji jako niepodlegego pastwa.22 Uzyskanie uznania przez pot gi europejskie otwierao przed Skonfederowanymi Stanami Ameryki szans na ich wczenie si wmediacje iutrzymanie swojej pastwowoci bez niepotrzebnego rozlewu krwi, bd przy ograniczeniu dziaa wojennych do niezb dnego minimum przed przybyciem interwencji europejskiej. Szanse na sukces misji dyplomatycznych nie byy iluzoryczne. Jak zauway ówczesny chargé d’affaires Rosji Edouard de Stoeckl wWaszyngtonie: „Gabinet wLondynie przyglda si zuwag wewntrznej niezgodzie wUnii ioczekuje na rezultat zniecierpliwoci, która jest trudn do ukrycia.”23. Wrzeczywistoci Wielka Brytania ch tnie widziaaby upadek swojego atlantyckiego rywala, jednak – jak zauway dyplomata rosyjski – rzd wLondynie czeka. Podobnie przedstawiaa si sytuacja we Francji, gdzie cesarz NapoleonIII pragncy utworzy kolonialne Cesarstwo Meksyku, przychylny by raczej Skonfederowanym Stanom Ameryki ni zrekonstruowanej Unii popierajcej Benito Juareza. Po ataku na Fort Sumter francuski przedstawiciel dyplomatyczny w randze ministra wWaszyngtonie Henri Mercier zaproponowa ministrowi Wielkiej Brytanii Lordowi Lyons uzna Konfederacj wodpowiednim momencie24. Co do stanowiska rosyjskiego warto zacytowa po raz kolejny Edouarda Stoeckla: „Uznanie Poudniowej Konfederacji przez Francj i Angli da nam zupenie naturaln wymówk by pody ich przykadem iuzna fait accompli25”.26. Sytuacja Skonfederowanych Stanów Ameryki, jak wida zpowyej opisanych dziaa dyplomatów europejskich, zaleaa wcaoci od sukcesów armii konfederackiej w potyczkach z unionistami. Delegacja wysana do Europy odniosa jednak pewne zwyci stwo, gdy 13 maja 1861 roku królowa Wiktoria, ogaszajc neutralno , przyznaa wszake Poudniu status strony wojujcej, co oznaczao uzyskanie przez nie podmiotowoci prawno-mi dzynarodowej. Stany opuszczajce Uni w1860 i1861 roku posiaday bogat tradycj konstytucjonalizmu. Zaraz po konsolidacji stanów poudniowych zrodzio si zapotrzebowanie na ustaw zasadnicz, która nadaaby ksztat nowemu pastwu, 22 Wi cej na temat dyplomacji Konfederacji w: K. Michaek, Dyplomaci iokrty. Zdziejów polityki zagranicznej Skonfederowanych Stanów Ameryki, 1861-1865, PWN, Warszawa 1987. 23 N.A. Graebner, Dipolmacy w: R.N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 24 Ibidem. 25 Zj zyka francuskiego oznacza: rzecz dokonan/fakt dokonany. 26 N.A. Graebner, Dipolmacy w: R.N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998.. 20.

(22) które miay one tworzy . Warto podkreli równie to, e poszczególne stany po akcie secesji, chcc odnale si wnowej rzeczywistoci polityczno-prawnej, równie podejmoway dziaania, których owocem byy nowe konstytucje stanowe27. Konstytucja Rzdu Tymczasowego zostaa uchwalona na konwencji w Montgomery – tej samej, która zostaa zaplanowana przez Poudniow Karolin zaraz po ogoszeniu aktu secesji. W stolicy Alabamy zebrao si. 43 delegatów z Karoliny Poudniowej. Alabamy, Missisipi, Georgi, Florydy iLuizjany. Owocem, zaledwie czterodniowych, prac konwencji by akt prawny, który mia by podstaw funkcjonowania pastwa a do uchwalenia waciwej konstytucji. Jak podkrela si w literaturze angloj zycznej28 tak szybkie zakoczenie prac byo moliwe przez „mani jednomylnoci”29, któr mona rozumie jako potrzeb wspódziaania wobliczu sytuacji ekstraordynaryjnej. Konstytucja Rzdu Tymczasowego, podobnie jak Artykuy Konfederacji, tworzya jednoizbowy Kongres30, w którym kady ze stanów posiada jeden gos. Twórcy ustawy zasadniczej zapoyczyli zrozwiza brytyjskich moliwo czenia funkcji czonka gabinetu zmandatem do Kongresu31. Parlament mia równie wybra prezydenta Skonfederowanych Stanów Ameryki. Uprawnienia prezydenckie zostay zaczerpni te zKonstytucji 1787 roku. Prezydent otrzyma prawo weta iszereg uprawnie wzgl dem Kongresu odpowiadajcych uprawnieniom prezydenta Stanów Zjednoczonych32. Warstwa ideologiczna zawarta w preambule nawizywaa do myli Jeffersona odwoujc si do suwerennoci i niepodlegoci poszczególnych stanów oraz wprowadzaa odwoanie si do mocy boskiej: „My, deputowani suwerennych iniepodlegych Stanów Karoliny Poudniowej, Georgii, Florydy, Alabamy, Mississippi iLouisiany, przywoujc ask Boga Wszechmogcego…”. Konstytucja Rzdu Tymczasowego zostaa zastpiona Konstytucj z11marca 1861 roku. Konwencja wMontgomery, pod rzdami Konstytucji Rzdu Tymczasowego, staa si Tymczasowy Kongresem Skonfederowanych Stanów Ameryki33 34 27. Przykadem moe by stan Alabama, w którym 7 stycznia 1861 roku uchwalono now ustaw zasadnicz. W preambule do nowej konstytucji podkrelone zostay takie przymioty stanu Alabama jak suwerenno i niepodlego . Podobnie jak w przyszym wst pie do Konstytucji Skonfederowanych Stanów Ameryki pojawia si invocatio Dei. 28 P. Finkelman, Constitution w: R.N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 29 Woryginale: Mania for unanimity. 30 Art. 1 ust. 3 pkt 1 Konstytucji Rzdu Tymczasowego. 31 Przy czym wWielkiej Brytanii czonek rzdu musi by czonkiem parlamentu. 32 Wadzy wykonawczej powi cony zostaa artyku II Konstytucji Rzdu Tymczasowego. 33 P. Finkelman, Constitution w: R.N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 34 Art. Iust. 1 Konstytucji Rzdu Tymczasowego.. 21.

(23) do czasu uchwalenia staej konstytucji i wyboru Kongresu pod jej rzdami. Wskad parlamentu Konfederacji wmarcu 1861 roku, kiedy to przybyli delegaci zTeksasu, wchodzio 50 przedstawicieli. Warto przyjrze si bliej skadowi parlamentu by zrozumie jakie interesy nim kieroway podczas uchwalania nowej konstytucji35. 42 zdelegatów byo prawnikami, z których 27 i 6 innych podawao si za plantatorów. 48 byo rdzennymi Poudniowcami ia 40 posiadao niewolników. Sporód wacicieli niewolników a 21 posiadao przynajmniej 20 niewolników, a jeden – 473. Co do wyksztacenia to sporód wszystkich delegatów 38 byo absolwentami szkó wyszych. Równie przewaajca wi kszo miaa za sob dowiadczenia zwizane z polityk: 16 byo byymi s dziami, bd aktualnymi, dwóch zasiadao wgabinecie Unii, jeden wgabinecie byej Republiki Teksasu. Prace nad now ustaw zasadnicz rozpocz y si 9 lutego 1861 roku. Kongres Tymczasowy powoa dwunastoosobowy komitet konstytucyjny, zRobertem Barnwellem Rhettem seniorem36 jako przewodniczcym37. Prace komisji zakoczyy si ju 28 lutego38, kiedy przewodniczcy przestawi na forum Kongresu projekt Konstytucji Skonfederowanych Stanów Ameryki. Do przyj cia aktu prawnego przez Kongres doszo 11 marca39, po czym zosta on przesany stanom do ratykacji. Co do samej Konstytucji, to bya ona strukturalnie niemal identyczna zKonstytucj Stanów Zjednoczonych Ameryki. Poprzedzona zostaa preambu, wktórej znalazo si invoctio Dei, oraz brak byo odwoania do zapewnienia ogólnego dobrobytu. Waciwy tekst normatywny podzielony zosta na 7 artykuów: olegislatywie – wraz zwczon wtre ustawy zasadniczej Kart Praw, o egzekutywie, o judykatywie, o prawach obywateli i stanów – ust pami wprost odnoszcymi si do niewolnictwa40 istanowienia prawa na nowopowstaych terytoriach przez Kongres41, o poprawkach do konstytucji, osukcesji prawnej po Wadzy Tymczasowej – wraz zwczonymi poprawkami IX iX do Konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki, oratykacji. Szczegóowe rozwizania wdroone przez Konstytucj b d przedmiotem kolejnych rozdziaów, w tym miejscu warto podkreli natomiast, e wprowadzaa ona kilka innowacji wzmacniajc nawet rzd centralny wzgl dem odpowiednika wUnii42.. 35. P. Finkelman, Constitution w: R.N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 36 By on jednym zliderów-secesjonistów aKaroliny Poudniowej. 37 P. Finkelman, Constitution w: R.N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 38 Ibdiem. 39 Ibidem. 40 Art. IV ust. 2 pkt 3. 41 Art. IV ust. 3 pkt 2. 42 P. Finkelman, op.cit., s. 118.. 22.

(24) Procedura ratykacji, rozpocz ta po jednogonym przyj ciu Konstytucji przez Kongres, zakoczy si miaa po ratykowaniu jej przez co najmniej 5 stanów43. Stan Alabama ratykowa Konstytucj 12 marca w gosowaniu wkonwencji stosunkiem gosów 87 do 5. Dnia 16 marca Georgia przyj a now ustaw zasadnicz jednogonie (260 gosów za). Dnia 21 marca ratykacji dokonaa Luizjana – 94 gosy za, 10 przeciw. Konwencja wTeksasie ratykowaa Konstytucj 23 marca stosunkiem gosów 126 do 2, a26 marca Missisipi stosunkiem gosów 78 do 7. Po tym gosowaniu Konstytucja Skonfederowanych Stanów wesza wycie. Ostatecznie Konstytucja zostaa ratykowana przez wszystkie stany, a zwoka Karoliny Poudniowej bya spowodowana zgaszanymi propozycjami poprawek radykalizujcymi przepisy odnonie formacji niewolniczej istniejcej wKonfederacji.44 Ostatnim, jednak nie najmniej wanym, elementem ksztatujcym rzeczywisto wjakiej miaa funkcjonowa Konfederacja bya kwestia niewolnictwa. Niewolnictwo byo instytucj istniejc na kontynencie amerykaskim jeszcze przed Amerykask Wojn o Niepodlego i powstaniem Stanów Zjednoczonych Ameryki. Mimo, e zpocztku niewolnicy obecni byli na caym obszarze kolonii brytyjskich, to z czasem instytucja niewolnictwa przyj a si na Poudniu, a w stanach pónocnych zacz to od niej stopniowo odchodzi . Niewolnictwo stao si kwesti sporn od samego pocztku istnienia pastwowoci amerykaskiej i trwao do jego zniesienia po wojnie secesyjnej. Ju podczas tworzenia tekstu Deklaracji Niepodlegoci najwi cej kontrowersji przysparza fragment podkrelajcy naturaln i oczywist równo wszystkich ludzi.45 Posiadanie tych przymiotów mia by wzaoeniu dost pne kademu czowiekowi, co oznacza miao powszechn równo . Wi kszo biaych kolonistów uwaaa jednak, e murzyni nie posiadaj tego szczególnego rodzaju wraliwoci, który pozawala na przyznanie im peni czowieczestwa. Ztego powodu postanowiono, e ostatecznie przywilej czowieczestwa irównoci nie b dzie rozcigni ty na czarnych niewolników. Zczasem jednak proporcje zwolenników niewolnictwa i jego przeciwników miay si zmieni . W XIX wieku doszo wkocu do trwaego podziau na niewolnicze Poudnie iwoln Pónoc. Sytuacja wzgl dnej równowagi mi dzy dwiema Sekcjami wpocztko43 P. Finkelman, Constitution w: R.N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 44 Poprawki dotyczyy uniemoliwienia przystpienia stanu wolnego do Konfederacji, a po ratykacji zmiany przeliczania liczby ludnoci niewolniczej na ilo reprezentantów w Kongresie. Skrajny radykalizm Poudniowej Karoliny byo równie wida w czasie gosowania, gdy 21 przeciwników ratykacji Konstytucji zwizanych byo nie z Uni, ale zradykalnymi secesjonistami, zwolennikami niewolnictwa. 45 B.W. Sheehan, Irmina Wawrzyczek (red.), Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, t. 2 1763-1848, PWN, Warszawa 1995, s. 23.. 23.

(25) wym okresie istnienia Stanów Zjednoczonych Ameryki nie wymagaa specjalnych uregulowa. Dopiero wokresie ekspansji terytorialnej na zachód, kiedy to powstaway nowe terytoria i stany narodzia si gro ba zachwiania równowagi. Ju w1787 roku uchwalona zostaa ustawa oTerytorium Pónocno– Zachodnim (North–West Ordinance), na terenie którego zakazane zostao niewolnictwo. Obszar tego terytorium pokrywa si z obszarem przyszych stanów: Illinois, Indiany, Ohio, Michigan i Wisconsin. Jej uchwalenie byo jednak kontrowersyjne iszybko rozgorza spór oprzyszo ziem zachodnich. Mieszkacy stanów poudniowych od pocztku ekspansji na zachód podkrelali, e niewolnicy s wasnoci prywatn, rzeczami i jako takie mog podróowa wraz z plantatorami przemieszczajcymi si na nowe tereny. Ponad to podkrelano, e wasno podlega ochronie konstytucyjnej a jej ograniczenie, cho by przez zakaz posiadania niewolników, oznacza pogwacenie podstawowych praw46. Kryzys spowodowany sporem oprzyszo nowych stanów Unii postawi pod znakiem zapytania trwao caej federacji. By to pierwszy z momentów kiedy kwestia niewolnictwa ztak moc rozdzieraa Uni mi dzy Pónoc aPoudnie. Po zaciekej walce dwóch stronnictw wKongresie doprowadzono ostatecznie do rozwizania kompromisowego. Postanowiono, e Missouri zostanie przyj ta do Unii jako stan niewolniczy, natomiast wydzielony obszar Maine zostanie przyj ty jako stan wolny tak by utrzyma równowag mi dzy stanami pónocnymi a poudniowymi. Najistotniejszym jednak postanowieniem Kompromisu Missouri byo wyznaczenie linii pokrywajcej si z równolenikiem pónocy 360 33’, który odtd rozdziela terytoria niewolnicze od terytoriów wolnych47. Stan równowagi i poszanowania dla kompromisu trwa a do wojny z Meksykiem, w wyniku której Stany Zjednoczone Ameryki uzyskay wielkie obszary Teksasu i Kaliforni na zachodzie kontynentu. Wojn zakoczy traktat z Guadalupe-Hidalgo na mocy, którego Unia, w zamian za rozlege obszary zachodu kontynentu, wypaci miaa 15 milionów dolarów iprzej zobowizania Meksyku zwizane zroszczeniami obywateli amerykaskich48. Unormowanie sytuacji prawno-mi dzynarodowej i zakoczenie wojny nie oznaczao koca sporów na gruncie polityki wewn trznej Unii. Nowe terytoria na zachodzie stay si przedmiotem sporu mi dzy zwolennikami wprowadzenia na cz ci z nich niewolnictwa i przecigni cia linii Kompromisu Missouri a po wybrzee Pacyku aprzeciwnikami niewolnictwa na nowych obszarach wogóle. Watmosferze kon iktu w1846 roku przedstawiciel Izby 46 47 48. 24. Ibidem, s. 154. Ibidem, s. 198. B.W. Sheehan, op.cit., s. 8..

(26) Reprezentantów wniós projekt poprawki do wniosku prezydenta oprzyznanie funduszy na rozpocz cie negocjacji zgeneraem Santa Anna49 Projekt tzw. Klauzuli Wilmota zakada zakaz niewolnictwa na obszarze terytoriów uzyskanych na podstawie cesji meksykaskiej. Projekt zosta poddany pod gosowanie najpierw w Izbie Reprezentantów, gdzie przy przewadze reprezentantów ze stanów pónocnych zosta przegosowany, anast pnie tra do Senatu. W tym czasie przewaga demograczna stanów pónocnych dawaa im wi kszo wIzbie Reprezentantów, jednak od 1845 roku, kiedy to Teksas zosta przyczony do Unii – stanów niewolniczych byo 15 wobec 14 stanów wolnych, co przy zasadzie, e kady stan posiada dwa gosy wSenacie dawao Sekcji Poudniowej przewag wtej izbie. Wtakich warunkach podczas gosowania w Senacie projekt zosta odrzucony. Napi cie mi dzy zwolennikami aprzeciwnikami Klauzuli Wilmota podnoszone byo przez ponawianie gosowania nad ni wSenacie na kolejnych sesjach.50 Skrajne stanowisko zawarte wKlauzuli Wilmota doprowadzio do wzrostu napi mi dzy regionami inasilenia kon iktu zaagodzonego wczeniej przez Kompromis Missouri. Brak regulacji kwestii niewolnictwa na nowych obszarach nie sprzyja dobrej atmosferze w Kongresie. Walka mi dzy politykami stawaa si coraz bardziej zaci ta. Ówczesny prezydent Zachary Taylor widzia rozwizanie wszybkim wystpieniu Kalifornii iNowego Meksyku ouznanie tych terytoriów z stany. Efektem jego dziaa byo uchwalenie konstytucji stanowej przez Kaliforni . Nowy stan wprowadzi wswojej ustawie zasadniczej zakaz niewolnictwa. W tej sytuacji stany poudniowe nie zgadzay si na przyj cie Kalifornii jako nowego stanu do Unii. Kon ikt wokó terenów cesji meksykaskiej z1850 roku jest pierwszym, wktórym sycha byo gosy omoliwej secesji51. Wtej sytuacji zpropozycj nowego kompromisu wystpi zwolennik samostanowienia obywateli Henry Clay. Zaproponowa on kompleksowe rozwizanie, na które skadao si sze punktów: 1. Uznanie Kalifornii za wolny stan. 2. Pozostawienie kwestii niewolnictwa na pozostaym obszarze cesji meksykaskiej mieszkacom terytoriów. 3. Rewizja granic Teksasu. 4. Wzamian za cesje meksykask Stany Zjednoczone Ameryki przejm dug pastwowy Meksyku.. 49 50 51. B.W. Sheehan, op.cit., s. 171. Ibidem. B.W. Sheehan, op.cit., s. 11.. 25.

(27) 5. Wprowadzony zostanie zakaz mi dzystanowego handlu niewolnikami wDystrykcie Kolumbii52 6. Przepisy odnonie zbiegych niewolników zostan zaostrzone, by umoliwi realne odzyskanie zbiegów53. Pocztkowo projekt Claya nie uzyska wi kszoci wKongresie, jednak po mierci prezydenta Taylora kompromis móg wkocu doj do skutku. Millard Fillmore, nast pca prezydenta Zacharego Taylora, okaza si przychylniejszy pomysowi Claya. Ostatecznie dzi ki zr cznej polityce Stephena A. Douglasa, senatora z Illinois, który z kompleksowego rozwizania wyodr bni osobne ustawy udao si uzyska tak potrzebny kompromis54. Wwyniku Kompromisu 1850 roku przywrócona zostaa równowaga iloci stanów niewolniczych iwolnych, natomiast przeamano zasad granicy wyznaczonej przez poudnik pónocy 360 33’, dajc równie precedensowe rozwizanie faworyzujce idee samostanowienia obywateli terytoriów. Wzgl dny spokój nie trwa jednak dugo, poniewa ju w1854 wwyniku nieudanej55 ustawy Kansas–Nebraska na nowo rozgorza spór zwolenników i przeciwników niewolnictwa na obszarach zachodnich terytoriów. Ustawa ta wprowadzaa zgodnie z precedensem z 1850 roku zasad samostanowienia obywateli na obszarach terytoriów Kansas iNebraska. Nowy akt prawny przekrela postanowienia Kompromisu Missouri, który mia denitywnie rozwiza kwesti omawianych obszarów. Nowe rozwizania podyktowane byy potrzeb uzyskania zgody politycznej wcelu przeprowadzenia projektu kolei transkontynentalnej przez obszar terytorium Nebraski. Niezamierzonym efektem byo jednak wzmoenie napi spoecznych. Apogeum osigni to po wyborach wKansas gdzie prócz rzdu legalnego optujcego za formu niewolnicz powoano drugi nielegalny odwoujcy si do idei stanu wolnego56. Kon ikt mi dzy zwolennikami dwóch opozycyjnych grup by tak silny, e doprowadzi w1855 roku do rozruchów inspirowanych ikierowanych przez abolicjonist Johna Browna. Mord na 5 przedstawicielach zwolenników Kansas jako stanu niewolniczego pocign y za sob fal linczów i ponad 200 oar po obu stronach kon iktu57. Ustawa Kansas–Nebraska bya ostatnim aktem prawnym ingerujcym w ustrój terytoriów zachodnich Stanów Zjednoczonych Ameryki. Po 1854 roku Sekcja Pónocna uzyskaa przewag w Senacie przez przyczenie do unii kolejnych wolnych stanów Minnesoty w 1858 roku i Oregonu w 1859 roku. Po 1854 roku pod to jeszcze wgrudniu 1860 roku prób powrotu do idei przesuni cia granicy Kompromisu Missouri a po wybrzee Pacyku. 52 53 54 55 56 57. 26. Samo niewolnictwo nie zostao zakazane wdystrykcie. By to tzw. fugitive slave law. Ibidem, s. 12. Ibidem, s. 14. Ibidem, s. 16. Ibidem..

(28) Propozycja ta zostaa nazwana Kompromisem Crittendena58 od nazwiska jego autora. Nie znalaza jednak ona poparcia wKongresie. Kon ikty polityczne okresu przedwojennego wokó „szczególnej instytucji” znalazy równie swoje odzwierciedlenie na wokandzie sdowej. Podczas prezesury przewodniczcego Sdu Najwyszego Rogera B. Taneya doszo do ostatnich rozstrzygni dotyczcych niewolników przed wybuchem wojny secesyjnej. Najwi kszym problemem jaki stan przed Sdem Najwyszym byo rozstrzygni cie wmaterii statusu zbiegych niewolników do wolnych stanów. Problem zbiegostwa by otyle istotny, e obywatele stanów wolny kwestionowali prawo wacicieli niewolników do windykacji swojej wasnoci. Od 1793 roku prawo federalne stanowio, e zbiegego niewolnika mona byo zatrzyma jednak celem postawienia go przed sdem, który mia rozstrzyga ojego faktycznym statusie. Pierwszym zistotnych rozstrzygni dotyczcych niewolników byo orzeczenie wsprawie The Amistad dotyczce niewolników, którzy opanowali szkuner Amistad59 60. Po przechwyceniu statku przez marynark amerykask hiszpascy waciciele, powoujc si na umowy mi dzynarodowe, dali wydania niewolników jako towaru. Sd Najwyszy rozstrzygn wtej sprawie, e niewolnicy, mimo e stanowi przedmiot prawa wasnoci, nie mog jako istoty ludzkie by traktowane jak towar.61 Bezporednio do kwestii odzyskiwania zbiegów do stanów wolnych bya sprawa Proigg v. Pennsylvania62. Stan Pensylwania w1826 roku wprowadzi penalizacj „porywania” zbiegych wjego granice niewolników. Edward Prigg zosta oskarony oporwanie swojego niewolnika izosta skazany przez sd stanowy. Postanowi wi c zaskary podstaw prawn wyroku.63 Sd Najwyszy potraktowa regulacj stanow za sprzeczn zkonstytucj jednoznacznie potwierdzajc prawo wacicieli zbiegych niewolników do odzyskania swojej wasnoci. Najbardziej kontrowersyjn i najistotniejsz jednak spraw, w której mia rozstrzyga Sd Najwyszy pod przewodnictwem s dziego Taneya, bya sprawa Dred Scott v. Sandford64. Sprawa ta dotyczya niewolnika Dreda Scotta, który wytoczy proces swojemu wacicielowi Johnowi Emersonowi. Emerson Standford chirurg wojskowy, ajednoczenie waciciel niewolnika, zmuszony 58 B.W. Eelman, Crittenden Compromise w: R. N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 59 Pena nazwa sprawy: United States v. The Libellants and Claimants of the Schooner Amistad, her Tackle, Apparel and Furniture, together with her Cargo, and the Africans mentioned in the Several Libels and Claims. 60 40 U.S. (15 Pet.) 518 (1841). 61 G. Górski, Sd Najwyszy Stanów Zjednoczonych do 1930 roku, KUL, Lublin 2006, s. 162. 62 41 U.S. (16 Pet.) 539 (1842). 63 Ibidem, s.163. 64 60 U.S. (19 How.) 393 (1857).. 27.

(29) by do przemieszczania si mi dzy rónymi fortami. Podczas suby wraz ze swoim niewolnikiem stacjonowa wIllinois – stanie wolnym – iTerytorium Wisconsin – wolnym terytorium na podstawie ustawy oTerytorium Pónocno– Zachodnim. Niewolnik po mierci Emmersona sta si wasnoci jego ony, anast pnie brata.65 Dred Scott dowodzi, e zamieszkiwanie wstanie iterytorium wolnym czynio ze wolnego czowieka. Sd Najwyszy, aszczególnoci s dzia Taylor66, który by otwarcie zwolennikiem niewolnictwa, mia przed sob trudne zadanie rozstrzygni cia kwestii silnie naadowanej emocjonalnie, b dcej w oczach ówczesnej opinii spoecznej kontrowersyjn. Podj cie decyzji w sprawie Dreda Scotta miao by testem dotychczas uchwalonych iprzyj tych regulacji prawnych, swoistym podsumowaniem dekad dziaalnoci legislatywy ijurysprudencji Stanów Zjednoczonych Ameryki.67 Podstaw obrony Dreda Scotta mia by fakt, e jest on obywatelem stanu Missouri, natomiast pozwany podkrela, e niewolnik nie moe by obywatelem Stanów Zjednoczonych Ameryki. Sd Najwyszy wswoim rozstrzygni ciu skupi si na dwóch obszarach sprawy68: 1. Czy wadze federalne maj prawo do regulacji kwestii niewolnictwa wnowopowstaych stanach, czy te podlega ma ona regulacji legislatyw stanowych? 2. Kiedy czarny mieszkaniec Stanów Zjednoczonych moe zosta uznany za obywatela? Decyzja Sdu Najwyszego bya druzgocca dla Dreda Scotta, oraz kontrowersyjna zmoralnego punktu widzenia. Postanowiono, e murzyni, nawet wolni, nie mog by uznani z obywateli Stanów Zjednoczonych Ameryki Dred Scott, mimo przebywania na terenie stanu wolnego na mocy Kompromisu Missouri nie sta si wolnym czowiekiem, gdy postanowienia tego kompromisu wychodziy poza konstytucyjnie okrelone ramy wadzy Kongresu, oraz fakt przebywania na obszarze Illinois równie nie uczyni go wolnym, gdy to prawo stanu Missouri, z którego pochodzi, po powrocie do niego przesdzao ojego statusie. Rozstrzygni cie to stao si podstaw dla potwierdzenia prawa wacicieli niewolników zPoudnia do podróowania po obszarze Stanów Zjednoczonych Ameryki wraz z niewolnikami. Z drugiej strony decyzja Sdu Najwyszego wodczuciu mieszkaców Sekcji Pónocnej niosa ze sob gro b przeniesienia instytucji niewolnictwa do wolnych stanów pod pozorem podróowania wraz ze swoim dobytkiem. Decyzja sdu bya równie postrzegana jako konspiracja, tajny ukad mi dzy s dziami aprezydentem Buchananem69. 65. G. Górski, op.cit., s. 167. P. Finkelman, Dred Scott Decision w: R. N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 67 G. Górski, op.cit., s. 166. 68 Ibidem, s. 168. 69 Ibidem, s. 169. 66. 28.

(30) Mapa 1. Ustawa o Terytorium Pónocno-Zachodnim. ródo: opracowanie wasne. Mapa 2. Kompromis Missouri. ródo: opracowanie wasne. 29.

(31) Mapa 3. Klauzula Wilmota. ródo: opracowanie wasne.. Mapa 4. Kompromis 1850. ródo: opracowanie wasne.. 30.

(32) Mapa 5. Ustawa Kansas-Nebraska. ródo: opracowanie wasne.. Mapa 6. Skonfederowane Stany Ameryki. ródo: opracowanie wasne.. 31.

(33) ROZDZIA II. Kongres. Wszelka niniejszym delegowana wadza ustawodawcza przysuguje Kongresowi Skonfederowanych Stanów, który skada si zSenatu izIzby Reprezentantów.70. Po decyzji o ogoszeniu secesji siedem pierwszych stanów Konfederacji zebrao si , z inicjatywy wadz Karoliny Poudniowej, na konwencji wMontgomery wAlabamie. Celem zjazdu delegatów stanowych byo potwierdzenie istnienia narodu konfederatów oraz uchwalenie zr bów nowego pastwa wpostaci konstytucji. Obawiajc si zwoki wdziaaniu delegaci po zaledwie dniu debaty uchwalili konstytucje tymczasow przeksztacajc równoczenie swoj konwencj wpierwszy parlament Poudnia – Kongres Konfederacji.. Kongres Tymczasowy Kongresmeni ze stanów doczajcych po zwoaniu konwencji w Montgomery byli delegowani do parlamentu krajowego przez swoje legislatywy, bd specjalne konwencje. Ostatecznie w Kongresie Konfederacji zasiadali przedstawiciele 11 stanów konfederacji, oraz nielegalnych konfederackich rzdów Kentucky i Missouri oraz nieposiadajcy prawa gosu reprezentanci z Terytorium Arizony, jak równie plemion: Cherokee, Chickasaw, Choctaw, Creek oraz Semionle71. Kongres Tymczasowy dziaa od chwili swojego powstania, wraz zuchwaleniem Konstytucji Rzdu Tymczasowego, a do 17 lutego 1862 roku72. Ustrój Kongresu Tymczasowego, jego kompetencje i zadania regulowa artyku IKonstytucji Rzdu Tymczasowego.. 70. Art. Iust. 2 Konstytucji Skonfederowanych Stanów. W.B. Yearns, Congress w: R. N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 72 Ibidem. 71. 32.

(34) Ustawa zasadnicza przyznawaa peni wadzy ustawodawczej Kongresowi, który mia dziaa wówczesnym ksztacie a do uchwalenia nowej ordynacji73. Konstytucja zakadaa, e kady ze stanów Skonfederowanych Stanów Ameryki b dzie reprezentowany wKongresie przez jednego lub wi cej deputowanych. Liczba deputowanych bya niedookrelona ze wzgl du na to, i kady ze stanów posiada wKongresie tylko jeden gos74 bez wzgl du na to ile osób reprezentowao jego interesy75. Co do zarzdzenia wyborów, przywróceniu deputowanego do penienia funkcji czy te okreleniu wymaga stawianych przed kandydatem pozostawiono swobod Kongresowi76. Nie mniej sam sposób uzupenienia wakatu jak równie sposób przeprowadzenia wyborów pozostawa wkwestii wadz stanowych77. Konstytucja Tymczasowa przyznawaa deputowanym diety w ustawowo okrelonej wysokoci, które wypacane miay by ze Skarbu Konfederacji78. Kongresmenom zapewniony by równie immunitet wklasycznym amerykaskim ksztacie tzn. wczasie sesji izby, ale iwdrodze na ni ipowrocie zniej. Deputowany nie móg by aresztowany, chyba e wystpia jedna z okolicznoci wyczajcych immunitet: dopuszczenie si zdrady, popenienie innego ci kiego przest pstwa, zakócanie porzdku publicznego. Ponadto kongresmeni nie mogli by pozwani za swoje wypowiedzi nigdzie poza miejscem debaty – tj. miejscem posiedzenia Kongresu79.. Proces ustawodawczy Kongres Tymczasowy otrzyma szerokie uprawnienia tradycyjnie przysugujce parlamentowi pastwowemu. Przede wszystkim sta si on ciaem ustawodawczym80. Proces legislacyjny opisany zosta wust pie 5 artykuu Iipowiela w duej mierze rozwizania znane z Konstytucji Stanów Zjednoczonych z odpowiednimi zmianami podyktowanymi wymogiem adaptacji do realiów parlamentu monokameralnego. Projekt ustawy przegosowany przez Kongres by sta si ustaw musia zosta przedstawiony Prezydentowi Konfederacji. Otrzymujc projekt ustawy móg on zatwierdzi go skadajc swój podpis bd zwróci go wraz zzastrzeeniami do Kongresu. Parlament móg odrzuci veto prezydenckie wi kszoci 2/3 gosów wówczas projekt stawa si ustaw i nie wymaga podpisu prezydenta. 73. Art. Iust. 1 Konstytucji Rzdu Tymczasowego. Byo to rozwizanie zaadaptowane z systemu gosowania przyj tego podczas Konwencji wFiladeli. 75 Art. Iust. 3 pkt 1 Konstytucji Rzdu Tymczasowego. 76 Ibidem. 77 Art. Iust. 2 Konstytucji Rzdu Tymczasowego. 78 Art. Iust. 3 Konstytucji Rzdu Tymczasowego. 79 Art. Iust. 4 Konstytucji Rzdu Tymczasowego. 80 Art. Iust. 5 Konstytucji Rzdu Tymczasowego. 74. 33.

(35) Konstytucja przewidywaa równie domniemanie zatwierdzenia projektu przez Prezydenta gdyby ten po jego otrzymaniu nie zwróci go z zastrzeeniami do Kongresu wterminie 10 dni (nie liczc niedziel). Przepisy konstytucyjne pozostawiay równie moliwo zastosowania tzw. pocket veto. Ponad to Konstytucja regulowaa sytuacj do czasu wyboru Prezydenta Konfederacji. Projekty ustaw uchwalone w tym okresie obowizywa miay wpeni bez zatwierdzenia ich przez Prezydenta.. Uprawnienia Drugim niezmiernie istotnym uprawnieniem Kongresu wynikajcym zjego funkcji kreacyjnej okrelonej w przepisach artykuu II by obowizek elekcji Prezydenta iWiceprezydenta Konfederacji. Wybór gowy pastwa przez parlament byo rozwizaniem zaczerpni tym z okresu pocztku pastwowoci Stanów Zjednoczonych81. Pozostae uprawnienia znalazy si wenumeratywnym katalogu zawartym wust pie 6 artykuu I. Kongres otrzyma m.in. prawo: • wprowadza i pobiera podatki, ca, daniny i opaty dla uzyskania dochodu potrzebnego do spacenia dugów oraz zapewnienia wspólnej obrony iprowadzenia rzdu Konfederacji; • zaciga poyczki na rachunek Skonfederowanych Stanów; • bi monet , okrela jej warto oraz warto walut zagranicznych, ustala jednostki miar iwag; • popiera rozwój nauki i uytecznych umiej tnoci przez zapewnienie na okrelony czas autorom iwynalazcom wycznych praw do ich dzie czy wynalazków; • tworzy sdy nisze wstosunku do Sdu Najwyszego; • wypowiada wojn , wystawia listy kaperskie iwydawa przepisy dotyczce prawa do upu na ldzie iwodach; • tworzy prawo, które b dzie niezb dne i waciwe dla egzekwowania powyszych uprawnie iinnych, delegowanych przez Konstytucj Dla Wadz Tymczasowych; • kongres ma prawo przyjmowa nowe Stany; • kongres sprawuje wadz wykonawcz do czasu zaprzysi enia Prezydenta. Pozycja ustrojowa Kongresu Tymczasowego bya wzorowana na pozycji Kongresu Unii. Ust p 7 artykuy I rozwijajcy dalej zakres kompetencji Kongresu Tymczasowego powiela schemat Stanów Zjednoczonych Ameryki za wyjtkiem przepisów dotyczcych niewolników i ustaw dotyczcych ich importu. 81. 34. Jerzy Waszyngton zosta wybrany prezydentem przez Kongres Kontynentalny..

(36) Dokonania Kongresu Tymczasowego Kongres Tymczasowy pracowaa niespena rok – od marca 1861 do lutego 1862 roku. Wtym czasie udao mu si wybra prezydenta – Jeffersona Davisa oraz wiceprezydenta – Aleksandra Stephensa. Rozwizano te kwesti narodowych si zbrojnych przyznajc fundusze na stutysi czn Armi Tymczasow82 zoon zochotników, apo kolejnych bitwach zwi kszajc stan liczebny wojska do 400000 iwprowadzajc sub obowizkow83. Ostatecznie Kongresowi udao si te uchwali podatki wojenne. W kwestii dyplomacji Kongres popiera dziaania rzdu opierajcego si. na tzw. dyplomacji bawenianej oraz jego starania do uzyskania potwierdzenia statusu niepodlegego pastwa przez ówczesne mocarstwa europejskie. Najwi kszym dokonaniem Kongresu Tymczasowego, jako konstytuanty, byo uchwalenie Konstytucji Skonfederowanych Stanów, która pozwolia wyj pastwu zniebezpiecznego dla niego stanu tymczasowoci.. Kongres Konstytucja Skonfederowanych Stanów Ameryki zakoczya okres prac Kongresu Tymczasowego ipowierzya zadania zzakresu wadzy ustawodawczej nowemu, rónicemu si od dotychczasowego, azarazem podobnemu do unijnego, parlamentowi. Przepisy dotyczce Kongresu znalazy si , wklasycznym dla amerykanów ukadzie, wpierwszym artykule konstytucji. Mimo, e Konstytucja Skonfederowanych Stanów bya wduej mierze kopi Konstytucji Unii, to wprzepisach dotyczcych Kongresu znalazo si kilka rónic mi dzy oboma rozwizaniami. Ust p 1 artykuu Iprzyznawa Kongresowi peni wadzy ustawodawczej wKonfederacji. Nowy parlament wodrónieniu od Kongresu Tymczasowego, by ju dwuizbowy, skadajcy si z Izby Reprezentantów i Senatu. W ewolucji systemu politycznego Konfederacji dokonao si za tym, analogiczne jak w historii Stanów Zjednoczonych Ameryki, przejcie od monokameralizmu do bikameralizmu. Zgodnie zprzepisami Konstytucji Konfederacji prace kongresu odbyway si wtrybie sesyjnym imusia on zebra si przynajmniej raz do roku, mianowicie wpierwszy poniedziaek grudnia. Podczas sesji Kongresu adna zizby nie moga bez zgody drugiej postanowi oodroczeniu obrad na duej ni trzy dni ani te przenie ich miejsca, wktórym obie izby obraduj. Wszystkim kongresmenom przysugiway diety za penione przez nich funkcje, które byy okrelone ustaw iwypacane ze Skarbu Skonfederowanych 82 W.B. Yearns, Congress w: R. N. Current (red.), The Confederacy, Macmillan, New York 1998. 83 Ibidem.. 35.

(37) Stanów Ameryki. Przysugiwa te im immunitet identyczny ztym jaki posiadali delegaci do Kongresu Tymczasowego. Konstytucja Konfederacji wprowadzia zakaz, analogiczny zunijnym, czenia mandatu kongresmena ze stanowiskiem wsubie cywilnej, które wczasie jego kadencji powstao, lub stao si lepiej opacane. Nowoci natomiast wamerykaskiej myli konstytucyjnej by przepis umoliwiajcy przyznanie wyszemu urz dnikowi kademu z departamentów miejsca w Izbie Reprezentantów z prawem do zabierania gosu na temat wszelkich spraw zwizanych zjego departamentem. Taki czonek nie bra jednak udzia wgosowaniach84. Kongres posiada prawo m.in.: • wprowadzania ipobierania podatków, ce, danin iopat; • zaciga poyczki na rachunek Skonfederowanych Stanów; • regulowa obrót zzagranic, mi dzy poszczególnymi stanami iplemionami Indian85; • Ustala dla caego obszaru Skonfederowanych Stanów jednolite zasady nabywania obywatelstwa oraz jednolite prawo upadociowe86; Schemat 1: Kongres Skonfederowanych Stanów.. ródo: opracowanie wasne. 84. Art. Iust. 6 pkt 1 Konstytucji Skonfederowanych Stanów. Konstytucja jednak zabraniaa stosowana wykadni majcej przyznawa Kongresowi moliwoci czynienia ulepsze majcych uatwia handel poza wymienionymi. 86

(38) adna ustawa nie moga umorzy dugu, który zosta uprzednio zacigni ty przez Kongres. 85. 36.

(39) • ustanawia urz dy idrogi pocztowe; • Wydawa wszelkie ustawy, które oka si potrzebne i waciwe dla wykonywania uprawnie wymienionych powyej oraz wszystkich innych, które niniejsza konstytucja przyznaa naczelnym wadzom Skonfederowanych Stanów albo poszczególnym ich rodzajom lub funkcjonariuszom. Uprawnienia Kongresu Konfederacji pokryway si idealnie z uprawnieniami Kongresu Unii, za wyjtkiem rónic oznaczonychprzypisami. Innowacj byy za to ograniczenia zwizane zrozdysponowywaniem pieni dzy ze skarbu pastwa oraz sposobu formuowania poda o przyznanie funduszy przez organy pastwa w, odpowiednio, art. Iust. 9 pkt 9 oraz art.I ust. 9 pkt 10.. Izba Reprezentantów Reprezentanci Izba Reprezentantów w Konfederacji tak samo jak w Unii skadaa si. zreprezentantów wybieranych co dwa lata przez ludno poszczególnych stanów. Prócz regulacji analogicznej do unijnej, mówicej opowinnoci posiadania przez wyborców cech wymaganych od wyborców gosujcych wwyborach do tej izby parlamentu stanowego, która posiada wi cej czonów, dodano wymóg posiadania obywatelstwa Skonfederowanych Stanów Ameryki. Konstytucja wprowadzaa, identyczny zunijnym, dwudziestopi cioletni cenzus wieku dla kandydatów do Izby Reprezentantów. Kandydaci musieli równie zamieszkiwa , wczasie wyborów, wstanie zktórego ubiegali si omandat. Zmian, zrozumia ze wzgl du na gospodark niewolnicz obecn na Poudniu, bya nowa redakcja treci ust pu dotyczcego obliczania iloci mandatów przypadajcych na dany stan. Wodrónieniu od rozwizania unijnego zastosowano wzór: wolni – nieopodatkowani Indianie + ¾ niewolników = liczba mandatów. Zastpiono zapis pozostaych osób87 na niewolników co wpraktyce nic nie zmienio, ale nie pozostawiao ju wtpliwoci co do natury tyche osób uwalniajc Konstytucj z eufemizmów. Pierwszy spis ludnoci mia odby si wcigu trzech lat od pierwszego zebrania Kongresu, anast pnie uaktualniany co lat dziesi . Zwaywszy na zwi kszon liczb ludnoci wzgl dem stanu z koca XVIII wieku wprowadzono limit 50 000 ludzi88, na których miao przypada nie wi cej ni jeden reprezentant, przy zachowaniu przynaj87 88. Art. IKonstytucji USA. Art. Iust. 2 pkt 3 Konstytucji Skonfederowanych Stanów.. 37.