Jarosław Sokołowski
Doktorat ks. Marcina Zabrockiego
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 50/1-2, 330-333
rycznym ja k i fo rm aln y m . P o d k re ślili też , że A u to r d o b rz e z re a liz o w a ła sw e z a m ie r z e n ia b ad aw cze.
R a d a W ydziału P raw a K an o n icz n eg o U K SW , b io rąc p o d uw agę w yniki eg zam in u d o k to rsk ieg o , w alo r n aukow y p rz e d ło żo n e j p ra cy w łaściw y d la ro z p ra w d o k to rsk ich , o p in ie re c e n z e n tó w o ra z pozytyw ny w ynik o b ro n y , n a d a ła ks. M a rk o w i M a k o w sk ie m u s to p ie ń n a ukow y d o k to ra n a u k p raw n y ch w z ak re sie p ra w a k a n o n ic zn eg o .
H elena P ietrzak
DO K TOR AT
K S. M A R C IN A Z A B R O C K IE G O
D n ia 14 lis to p a d a 2006 r. n a W ydziale P ra w a K a n o n ic z n e g o U n iw e rsy te tu K a r d y n a ła S te fa n a W yszyńskiego w W arszaw ie o d b y ła się p u b lic z n a o b ro n a p racy d o k to rs k ie j ks. m g ra M a rc in a Z a b ro c k ie g o , a b so lw e n ta w y m ien io n e g o w yżej W y d z ia łu , k a p ła n a d iec ezji p e lp liń sk iej.
D o k to r a n t p rz ed ło ży ł R a d z ie W y d ziału ro z p ra w ę p t.: S y n o d d iecezji c h e łm iń
sk iej z 1959 r. S tu d iu m historyczno-praw ne. P ra c a d o k to rs k a z o s ta ła n a p is a n a n a
W y d ziale P raw a K a n o n ic z n e g o U K S W p o d k ie ru n k ie m ks. p ro f. U K S W d r hab. J a n u s z a G rę źlik o w sk ie g o . R e c e n z e n ta m i ro z p ra w y byli: ks. p ro f. K U L d r h ab . S ta n isław T ym osz o ra z ks. p ro f. U K S W d r h a b . J ó z e f W ro ceń sk i.
P o d w ie lo m a w zg lęd a m i je s t to sy nod szczególny. P rz e d e w szystkim , d la te g o iż sy n o d te n m ia ł n iew ątp liw ie w ielki w pływ n a w sp ó łc z e sn e życie re lig ijn e du żej c z ę ści K o ścio ła w Polsce. Z d e c y d o w a n a w ię k szo ść d u c h o w ień s tw a całej m e tro p o lii g d a ń sk iej z o s ta ła u k s z ta łto w a n a n a s ta tu ta c h te g o sy n o d u . Z p e w n o śc ią n a jw ię k sze z n a c z e n ie m ia ł o n d la d iecezji p e lp liń sk ie j b e z p o ś re d n ie j s p a d k o b ierc zy n i d ie cezji c h e łm iń s k ie j, w k tó re j s ta tu ty te g o sy n o d u obow iązyw ały fo rm a ln ie d o 2001 r., kied y to w eszły w życie p o s ta n o w ie n ia p ie rw sz e g o sy n o d u d iecezji p e lp liń skiej. N ie m o ż n a ta k ż e p o m in ą ć je g o z n a c z e n ia d la n o w o p o w sta łej d iecezji to r u ń skiej. W chw ili p o w s ta n ia tej d iecezji n ie m a l wszyscy je j k a p ła n i w ch o d zili w sk ła d p re z b ite riu m c h ełm iń s k ie g o . P o s ta n o w ie n ia te g o sy n o d u ich obow iązyw ały i to o n e k sz tałto w ały c h a r a k te r i k re o w a ły rzeczyw istość K o ścio ła to ru ń s k ie g o . P o d o b n ie m a się rzecz z a rc h id ie c e z ją g d a ń sk ą , k tó re j d u ż a część n a le ż a ła p rz e d ro k ie m 1992 d o d iecezji ch ełm iń sk ie j.
D o k to r a n t w s k a z a ł n a k ilk a p o d sta w o w y c h z a ło ż e ń sw o ich b a d a ń , a m ia n o w icie n a te m a t te j ro z p ra w y . P r z e d m io te m n in ie js z e j p ra c y je s t s y n o d d ie c e z ji c h e łm iń s k ie j z 1959 r. U c h w a ły te g o s y n o d u m ia ły n ie w ą tp liw ie w pływ n a p ó ź
[7 ] Z ŻYCIA WYDZIAŁU PRAWA KANONICZNEGO UKSW 3 3 1 n iejsz y ch b is k u p ó w w y w o d zący ch się z d ie c e z ji p e lp liń s k ie j, a z a ich p o ś r e d n ic tw e m ta k ż e n a p o w ie rz o n e im d ie c e z je , k tó r e to s ta n o w ią z n a c z n y o b s z a r p ó ł n o c n e j P o lsk i. W y sz cz eg ó ln ia te n s y n o d ta k ż e i to , że był to o s ta tn i sy n o d d ie c e zji c h e łm iń s k ie j is tn ie ją c e j 749 la t. Ta b o g a ta w tra d y c je d ie c e z ja p r z e s ta ła is t n ie ć w r o k u 1992.
S y n o d te n je s t też c h a ra k te ry sty c zn y z te g o p o w o d u , że z o s ta ł zw o łan y n a k r ó t k o p rz e d S o b o re m W aty k ań sk im II. M o ż n a p o w ie d zieć , że n a tym te r e n ie był to o s ta tn i sy n o d p o tryd en cki, ja k b y o s ta tn ie s p o jrz e n ie p ra w n e K o ś cio ła w tym czasie, k tó ry ju ż o d s z e d ł w p rzeszło ść. Z te g o te ż p o w o d u n ie k tó re z je g o p o s ta n o w ie ń w k ró tc e się z d ez ak tu a lizo w ały n p . n o sz e n ie to n su ry p rz e z k a p ła n ó w , j e d n a k w ię k szość z n ich , zw łaszcza n o rm y d y sc y p lin a rn e , z ach o w ały się b e z p o trz e b y w ię k szych z m ia n aż d o p ro g u X X I w iek u . Św iadczy to o w ielkiej m ą d ro ś c i i wizji K o śc io ła o ra z u sta w o d a w cy s y n o d a ln e g o ó w c ze sn e g o b isk u p a K a zim ierz a K o w alsk ie go. W izja ta, m ą d ro ś ć i z ro z u m ie n ie a g g io m a m e n to K o ścio ła, k tó re p o d ją ł S o b ó r W aty k ań sk i II sp o w o d o w ały , że n ie k tó re u chw ały sy n o d a ln e k o re s p o n d o w a ły z d o k u m e n ta m i so b o ro w y m i, m im o że były p ro m u lg o w a n e 6 lat p rz e d z a k o ń c z e n ie m V a tic an u m II. M im o , że o m aw ia n y sy nod o d b y ł się p rz e d S o b o re m , to w je g o s ta tu ta c h i u c h w ała ch m o ż n a o d c zu ć z b liżające się zm ia n y w K o ściele. Ta w izja K o śc io ła i u w rażliw ien ie n a zm ian y sp o w o d o w a ły z ap e w n e , że b isk u p tej d iecezji K. K o w alsk i z o s ta ł p o w o ła n y p rz e z p a p ie ż a J a n a X X III n a k o n s u lto ra P a p ies k ie j K o m isji o Ś w iętej L itu rg ii d la p rz y g o to w a n ia S o b o ru W aty k ań sk ieg o II.
P rz e d ło ż o n a R a d z ie W y d ziału p ra c a d o k to rs k a , lic ząca 295 stro n , z aw iera: spis treści, w stę p , sie d em ro zd ziałó w , z a k o ń c z e n ie , b ib lio g ra fię i w ykaz sk ró tó w . U ję cie d y se rtac ji w ram y sie d m iu m ery to ry cz n y ch ro z d ziałó w u m o żliw iło A u to ro w i sw o b o d ę p o ru s z a n ia się w ś ró d p o d e jm o w a n y c h kw estii o ra z p o zw o liło w sp o só b w y czerp u jący p rz e d sta w ić ro z le g ło ś ć i z ło ż o n o ść p ro b lem aty k i.
R o z p ra w a p rz e d sta w ia p o s ta n o w ie n ia te g o sy n o d u , k tó re były b a r d z o o b sz e rn e , c z ę sto szc zeg ó ło w o re g u lu ją c e ró ż n e d z ie d zin y życia d ie c e z ja ln e g o p rz e z s ta tu ty n a n im w y d a n e i an ek sy d o n ich d o łą c z o n e .
R o z d z ia ł pierw szy je s t p t. U staw odaw stw o syn o d a ln e diecezji ch e łm iń sk ie j n a tle
historii diecezji. A u to r w tym ro z d z ia le n in iejszej d y se rtac ji p re z e n tu je u sta w o d a w
stw o sy n o d a ln e d iec ez ji c h ełm iń s k ie j n a tle h isto rii d iecezji o d m o m e n tu jej p o w s ta n ia w 1243 r. d o chw ili, k ied y p rz e s ta ła istn ieć, czyli d o 1992 ro k u . T en ro z d ział sta n o w i p e w n e g o ro d z a ju w p ro w a d z e n ie i je s t tłe m d la n a stę p n y c h części te g o o p ra c o w a n ia . R o z d ział te n je s t w zb o g aco n y o logiczne w nioski, k tó re są je g o z ak o ń c z e n ie m .
D ru g i ro z d z ia ł p ra c y p t. P rzygotow anie i p rzebieg synodu. W tym ro z d z ia le u k a z a n a z o s ta ła z a ró w n o p o tr z e b a z w o łan ia te g o sy n o d u , j a k ró w n ież je g o z ap o w ie d ź i d z ia ła n ia p rzy g o to w aw cze. P rz e d staw io n y z o s ta ł ta k ż e p rz e b ie g sy n o d u . T en ro z
d ział z a w ie ra ró w n ież p e łe n spis u c z e stn ik ó w sy n o d u i p o d o b n ie ja k p o p rz e d n i je s t z a k o ń c zo n y w n io sk am i.
R o z d z ia ł trze ci pt. O rganizacja życia diecezjalnego w edług synodu. W ro z d ziale tym z o s ta ło o p is a n e sp o jrz e n ie sy n o d u i je g o re g u la c je d o ty c z ąc e o rg a n iz ac ji życia d ie c e z ja ln e g o . N a p o c z ą tk u te g o ro z d z ia łu o m ó w io n e zo stały s ta tu ty d o ty cząc e n o rm g e n e ra ln y c h , k tó ry m i z a jm o w ał się synod. N a s tę p n ie są p rz e d s ta w io n e s ta tu ty d o ty cz ąc e o g ó ln y ch sp ra w i o b o w ią zk ó w d u ch o w n y ch , p o szczeg ó ln y c h u rz ę d ó w k o ścieln y ch , k tó ry m sy n o d p o św iec ił u w ag ę o ra z z a g a d n ie n io m d otyczącym z g ro m a d z e ń z a k o n n y c h . W tym ro z d z ia le z o sta ły ta k ż e o m ó w io n e s ta tu ty d o ty czące św ieckich, ja k też i relacji d o w ład z pań stw o w y ch . K o ń czy się w n io sk am i.
R o z d z ia ł czw arty p t. S a k ra m e n ty i in n e fo r m y k u ltu B ożego. Ten ro z d z ia ł p o św ię c o n o s a k ra m e n to m św iętym i s a k ra m e n ta lio m o ra z w szelk im fo rm o m k u ltu B o ż e g o i św iętych, ja k ró w n ież k w estio m zw iązan y m z k u lte m B ożym czy p o b o ż n o śc ią c h rze śc ija ń sk ą , ta k im i jak : b u d y n k i k o śc ieln e, p o g rz e b k a to lick i czy d n i św ięte. R o z d z ia ł k o ń czy się p o trz e b n y m i w n io sk am i.
P iąty ro z d z ia ł p ra c y pt. N a u c za n ie p ra w d wiary. R o z d z ia ł te n z a jm u je się n a u c za n ie m p ra w d w iary w u jęc iu sy n o d aln y m . S ą w nim z a w a rte n a s tę p u ją c e s p r a wy, ta k ie jak : g ło sz en ie sło w a B o żeg o , fo rm a c ja w s e m in a riu m d u c h o w n y m o ra z n a u c z a n ie religii i w y ch o w an ie c h rze śc ija ń sk ie. P o n a d to p o d ję te z o stały w nim k w estie z w iąz an e ze sp ra w ą c e n z u ry sło w a d ru k o w a n e g o o ra z s to s u n e k sy n o d u d o m a s m e d ió w i w idow isk. T en ro z d z iał, ja k i p o p rz e d n ie , k o n s e k w e n tn ie kończy się w n io sk am i.
K o le jn y z ro zd ziałó w , czyli szósty n o si ty tu ł K ościelne d obra d o czesn e. P rz e z A u to ra o m ó w io n e w nim zo stały s ta tu ty d o ty cz ą c e d ó b r m a te ria ln y c h K o ścio ła d ie c e zja ln eg o . Z a w ie ra o n z a g a d n ie n ia z w iąz an e z p ra w e m p a tr o n a tu , d ie c e z ja ln ą r a d ą a d m in istra c y jn ą , ra d ą p a ra fia ln ą , są te ż sp raw y b u d o w la n o -k o n s e rw a to rs k ie o ra z u rz ą d z a n ie w n ę trz k o ścio łó w i k ap lic. P o ru s z o n e są z a g a d n ie n ia fu n d a cji o ra z sp ra w a k o lek ty . R o z d ział z ak o ń c z o n y je s t w n io sk am i.
R o z d z ia ł sió d m y pt. Procesy, przestępstw a i kary. J e s t to o s ta tn i i z a ra z e m n a j m n ie j o b sz e rn y ro z d z ia ł pracy. W tym ro z d z ia le są p rz e d s ta w io n e p ro b le m y p r o c e sów , p rz e s tę p s tw i k a r w u jęciu sy n o d aln y m . W n io sk i ró w n ie ż k o ń c zą te n ro zd ział. P o n ie w a ż p o d ty tu ł p ra cy d o k to rsk ie j b rzm i: S tu d iu m historyczno-praw ne, d la te g o k a ż d e z a g a d n ie n ie p rz e d s ta w io n e p rz e z A u to r a z o s ta ło o m ó w io n e w sp o s ó b n a stę p u ją c y : n a jp ie rw p rz ed sta w ił o n tło h isto ry c z n e, a p ó ź n ie j sta n p ra w n y o ra z p o sz u k iw a ł przyczyn, k tó re d o p ro w a d z iły d o ta k ie g o , a nie in n e g o u n o rm o w a n ia z a g a d n ie n ia .
W sw ojej p ra cy A u to r z a s to s o w a ł m e to d ę h is to ry cz n o -p raw n ą, k tó ra to n a jle p iej n a d a je się d o p re z e n ta c ji u s ta le ń , ja k ie z a p a d ły n a o s ta tn im sy n o d zie diecezji c h ełm iń s k ie j. P rz e d sta w ia ł o n n o rm y s y n o d a ln e i w y jaśn iał p o jęc ia. T akże sto so w ał
[9] Z ŻYCIA WYDZIAŁU PRAWA KANONICZNEGO UKSW 3 3 3
m e to d ę e g ze g ety c zn o -a n a lity c zn ą , k tó r a u m o żliw iła p rzy b liże n ie, w y jaśn ien ie i u k a z a n ie k sz ta łtu u ch w ał sy n o d aln y ch . T rze b a je d n a k p rz y zn ać, że p rz y k w e stiac h p o d staw o w y ch p o słu g iw a ł się o n tą m e to d ą an a lity c z n ą . Je d n o c z e ś n ie w c a łości p ra cy ta m , g d zie się g ał o n d o ź ró d e ł, k o rz y sta ł ta k ż e z m e to d y h isto ry czn ej.
W z a k o ń c z e n iu ro z p ra w y A u to r p rz e d sta w ił u m o ty w o w a n e w nio sk i b ę d ą c e w y n ik ie m je g o ro z w aż a ń n a d p ro b le m a ty k ą u ch w ał sy n o d a ln y ch w sy n o d z ie diecezji c h ełm iń s k ie j z 1959 r. Z a k o ń c z e n ie p racy , ch o cia ż k ró tk ie p o n iew aż A u to r s to s o w ał w nio sk i p o każd y m z sie d m iu ro z d z iałó w , to z a p e w n e p o z w ala c zy teln ik o w i le p iej z ro z u m ie ć p o trz e b y o p ra c o w a n ia p o d ję te g o te m a tu .
O b a j re c e n z e n c i o cen ili d y se rta c ję ks. M a rc in a Z a b ro c k ie g o ja k o o d p o w ia d a ją cą w ym o g o m staw ian y m ro z p ra w ie d o k to rsk ie j, ta k p o d w z g lęd em m e ry to ry cz nym , ja k i fo rm a ln y m . Z azn acz y li, że A u to r d o b rz e z re a liz o w a ł sw e z a m ie rz e n ia b a d aw c z e, w yk azu jąc d u ż ą w nikliw ość i z a a n g a ż o w a n ie w o p ra c o w a n ie te m a tu . R o z p ra w a stan o w i liczący się w k ła d jej A u to r a d o ro z w o ju b a d a ń n a d k o ścieln y m p ra w e m sy n o d aln y m .
R a d a W y d ziału P ra w a K a n o n ic z n e g o U n iw e rsy te tu K a rd y n a ła S te fa n a W y szyńskiego, b io rą c p o d uw agę w yniki e g z a m in u d o k to rs k ie g o , w a lo r n au k o w y p rz e d ło ż o n e j p racy w łaściw y d la ro z p ra w d o k to rsk ic h , o p in ie re c e n z e n tó w o ra z pozytyw ny w ynik o b ro n y , n a d a ła ks. M a rcin o w i Z a b ro c k ie m u s to p ie ń n au k o w y d o k to r a n a u k p raw n y ch w z a k re s ie p ra w a k a n o n ic zn e g o .
