POLACY ORAZ OSOBY URODZONE W POLSCE
W WYBRANYCH KRAJACH EUROPEJSKICH
Na podstawie wyników spisów ludności i mieszkań rundy
2011
Opracowanie publikacji: GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy
pod merytorycznym kierunkiem: Doroty Szałtys
Zastępcy Dyrektora w Departamencie Badań Demograficznych i Rynku Pracy
Autor opracowania: Paweł Kaczorowski
POLSKA – W WYNIKU ODDZIAŁYWANIA RÓŻNORODNYCH I PODLEGAJĄCYCH ZMIANIE CZYNNIKÓW OCHARAKTERZE DEMOGRAFICZNYM, SPOŁECZNO-EKONOMICZNYM ORAZ POLITYCZNYM – BYŁA WSWEJHISTORIINAJNOWSZEJ, INADALPOZOSTAJE, KRAJEMEMIGRACYJNYM, TJ. TAKIM, WKTÓRYM LICZBAOSÓBWYJEŻDZAJĄCYCHZAGRANICĘPOZOSTAJE WYŻSZAOD LICZBYOSÓBPRZYJEŻDŻAJĄCYCH DO POLSKI.
OSTATNIM CHRONOLOGICZNIE WYDARZENIEM, KTÓRE W DECYDUJĄCY SPOSÓB WPŁYNĘŁO NA INTENSYFIKACJĘ PROCESÓW MIGRACYJNYCH DOTYCZĄCYCH NASZEGO KRAJU BYŁO PRZYSTĄPIENIE
POLSKIDO UNII EUROPEJSKIEJ, AŚCIŚLEJ – UZYSKANIEWJEGOWYNIKUMOŻLIWOŚCISWOBODNEGO PRZEMIESZCZANIA SIĘW POWIĄZANIUZESTOPNIOWYM ZNOSZENIEMPRZEZ KRAJE EUROPEJSKIEGO
OBSZARU GOSPODARCZEGOBARIERWDOSTĘPIEDORYNKÓWPRACYDLAPRACOWNIKÓWZ POLSKI. TE NIEODLEGŁE Z PERSPEKTYWY HISTORYCZNEJ FAKTYSTANOWIĄ BEZPOŚREDNI, CHOĆ OCZYWIŚCIE NIE JEDYNY, KONTEKST NINIEJSZEGO OPRACOWANIA, KTÓRE MA CHARAKTER INFORMACJI STATYSTYCZNEJ ZAWIERAJĄCEJ PODSTAWOWE DANE O DWÓCH, TRAKTOWANYCH TU NIEZALEŻNIE,
POPULACJACHOSÓBPRZEBYWAJĄCYCHWWYBRANYCHKRAJACHEUROPEJSKICH:
● DLAKTÓRYCH POLSKAJESTKRAJEMURODZENIA
ORAZ
● DLAKTÓRYCH POLSKAJESTKRAJEMOBYWATELSTWA.
OCZYWIŚCIEJESTTOWPEWNYMSTOPNIUPODZIAŁSZTUCZNY, MAJĄCYCHARAKTERPORZĄDKUJĄCYI SYSTEMATYZUJĄCY, JAK RÓWNIEŻ WYNIKAJĄCY Z ZAKRESU INFORMACJI ŹRÓDŁOWYCH. W RZECZYWISTOŚCISPOŁECZNEJ OBYDWIETE KATEGORIEOSÓBMOGĄTWORZYĆ (INIEJEDNOKROTNIE TWORZĄ) TĘ SAMĄ ZBIOROWOŚĆ, W KTÓREJ DLA WIĘKSZOŚCI JEJ CZŁONKÓW POLSKA JEST ZARÓWNOKRAJEMOBYWATELSTWA, JAKIURODZENIA.
OPRACOWANIE TO JEST PREZENTACJĄ WYNIKÓW SPISÓW LUDNOŚCI I MIESZKAŃ PRZEPROWADZONYCH OK. 2011 R. PRZEZ KRAJE UNII EUROPEJSKIEJ I EUROPEJSKIEGO
STOWARZYSZENIA WOLNEGO HANDLU WEDŁUG UJEDNOLICONEJ METODOLOGII. PRZEDSTAWIONE DANE POCHODZĄ Z SYSTEMÓW STATYSTYCZNYCH TYCH KRAJÓW I SĄ DOSTĘPNE ZBIORCZO NA STRONIE:
https://ec.europa.eu/CensusHub2/query.do?step=selectHyperCube&qhc=false
WSZYSTKIE WYKORZYSTANE INFORMACJE DOTYCZĄ LUDNOŚCI REZYDUJĄCEJ DANEGO KRAJU
OSOBY URODZONE W POLSCE
Na początku drugiej dekady XXI w. w 29 krajach europejskich przebywało łącznie ponad
4 152 tys. osób, które urodziły się w Polsce – w obecnych granicach kraju.
Dla zdecydowanej większości z nich – 66,2% – krajem zamieszkania były Niemcy. W znacznie mniejszym stopniu Wielka Brytania (15,8%), Irlandia (2,8%), Francja (2,5%) czy Włochy (2,3%) oraz trzy państwa skandynawskie (łącznie 4.0%). Już na wstępie warto zaznaczyć, że specyficzny profil demograficzno-społeczny osób urodzonych w Polsce mieszkających w Niemczech ma, ze względu na wskazaną dysproporcję, szczególnie duże znaczenie przy interpretacji wszystkich informacji odnoszących się do całej populacji.
Wśród osób, które wskazały Polskę jako kraj swojego urodzenia większy udział – 55,7% całej zbiorowości – miały kobiety. Należy tu zwrócić uwagę na silne zróżnicowanie odsetka kobiet/mężczyzn w zależności od kraju przebywania (co ilustruje wykres 3.). Pod względem wieku, przeważającą frakcję stanowiły osoby, które ukończyły 50. rok życia – 55,8%, przy czym, jeśli zastosuje się kategoryzację według dziesięcioletnich
przedziałów wieku, najliczniej
reprezentowaną grupą okazali się 70–79 latkowie (21,5%).
Ponad dwie trzecie ludności urodzonej w Polsce, przybyło do kraju obecnego zamieszkania przed 2000 r. (wykres 1.). Warto w tym kontekście zasygnalizować skrajnie odmienne charakterystyki dotyczące dwóch głównych krajów docelowych polskich emigrantów – Niemiec i Wielkiej Brytanii
(wykres 2.). W Niemczech dominującą grupą
LICZBA OSÓB URODZONYCH W POLSCE OGÓŁEM:
4 152 246
LICZBA KRAJÓW OBJĘTYCH ZESTAWIENIEM:
29
KOBIETY: 2 311 994 MĘŻCZYŹNI:
* Dane dla Szwajcarii uwzględniają jedynie ludność w wieku 15-69 lat. Niemcy 2749670 Wielka Brytania 654010 Irlandia 115193 Francja 102740 Włochy 97521 Szwecja 72955 Norwegia 66811 Austria 60119 Belgia 57689 Hiszpania 52135 Dania 26938 Czechy 25980 Szwajcaria* 21044 Grecja 16208 Islandia 8800 Słowacja 4255 Litwa 3144 Cypr 2922 Luksemburg 2882 Węgry 2801 Finlandia 2762 Bułgaria 1196 Portugalia 1014 poniżej 1000 Łotwa Chorwacja Rumunia Słowenia Estonia Malta
– z udziałem w wysokości 89,7% – były osoby, które zmieniły miejsce pobytu w 1999 r. lub wcześniej, wobec 8,2% tych, które migrowały z terytorium Polski w latach następnych. Analogiczne wartości odnoszące się do osób przybyłych do Zjednoczonego Królestwa przyjmują odwrotną proporcję i wynoszą odpowiednio 8,1% oraz 91,9%.
W państwach, w których zdecydowaną większość stanowią osoby przybyłe po 1999 r. (tj. głównie w krajach Europy zachodniej i północnej z wyłączeniem Niemiec) profil wiekowy ogółu ludności urodzonej w Polsce charakteryzuje przewaga ludzi młodych oraz mieszczących się w granicach wieku mobilnego. Fakt ten należy wiązać przede wszystkim z atrakcyjnością otwierających się na pracowników z Polski, po 1 maja 2004 r., zagranicznych rynków pracy.
Struktura wieku osób urodzonych w Polsce przebywających w innych krajach Europy (wykres 4.), jest czynnikiem, który silnie determinuje ich status na rynku pracy (wykres 5.). Zarówno wśród krajów, w których ludność urodzoną w Polsce
charakteryzuje duży udział osób w wieku od
20 do 39 lat, a także tam, gdzie grupą
dominującą były osoby aktywne zawodowo,
wysuwają się: Irlandia (przy względnie wysokim odsetku bezrobotnych wynoszącym 16,5%) oraz Wielka Brytania. Uwagę zwraca sytuacja w Hiszpanii, w przypadku której dużemu udziałowi grupy wiekowej 20–59 lat (ponad cztery piąte zbadanych) towarzyszy wyjątkowo wysoki odsetek bezrobotnych (27,5%).
OSOBY Z OBYWATELSTWEM POLSKIM
Wyniki spisów ludności i mieszkań rundy 2011 wskazują, że w 27** krajach europejskich
przebywało łącznie prawie 1 664 tys. osób z obywatelstwem polskim.
Listę najchętniej wybieranych przez Polaków krajów pobytu otwierają: Wielka Brytania, w której przebywało 40,6% osób należących do tak określonej zbiorowości oraz Niemcy – 23,4%. Znacznie rzadziej – choć przecież dotyczy to łącznie kilkuset tysięcy osób – decydowano o pozostaniu w Irlandii (7,4%), we Włoszech (5,1%), Norwegii (4,0%), a także w Hiszpanii (3,4%), Belgii (3,0%) oraz Francji (2,8%).
Obywatele polscy przebywający za granicą, w krajach europejskich, nie należą do populacji silnie zróżnicowanych pod względem płci. W omawianym okresie kobiety stanowiły 52,7% ogółu badanych. Znacznie bardziej złożony obraz można uzyskać przyjmując perspektywę kraju zamieszkania (wykres 8.). Udział kobiet i mężczyzn podlega tu wyraźnym wahaniom, czego przykładem – by odwołać się jedynie do krajów, w których obywatele polscy przebywają dość licznie – są Włochy (73,9% kobiet) oraz Norwegia (67,4% mężczyzn).
Ponadto, charakterystyczną cechą
prezentowanego rozkładu jest występowanie przewagi mężczyzn niemal wyłącznie w północnej części kontynentu, obejmującej kraje bałtyckie, nordyckie oraz wyspy brytyjskie.
Osoby z polskim obywatelstwem mieszkające w wymienionych tu krajach, w zdecydowanej większości przybyły do nich po 1999 roku,
** Brak danych o osobach z obywatelstwem polskim przebywających w Rumunii i na Malcie.
LICZBA OSÓB Z OBYWATELSTWEM POLSKIM OGÓŁEM:
1 663 759
LICZBA KRAJÓW OBJĘTYCH ZESTAWIENIEM:
27
KOBIETY: 876 061 MĘŻCZYŹNI:
787 698
* Dane dla Szwajcarii uwzględniają jedynie ludność w wieku 15-69 lat. Wielka Brytania 674740 Niemcy 389650 Irlandia 122585 Włochy 84619 Norwegia 65752 Hiszpania 57250 Belgia 49697 Francja 46169 Szwecja 42766 Austria 41509 Dania 22619 Czechy 16800 Grecja 14145 Szwajcaria* 11372 Islandia 8627 Cypr 2859 Luksemburg 2709 Słowacja 2375 Finlandia 2241 Węgry 1744 Litwa 1092 poniżej 1000 Bułgaria Portugalia Łotwa Chorwacja Estonia Slowenia
a więc stosunkowo niedawno (wykres 6.). Dotyczy to wszystkich państw, w których przebywa większa liczba Polaków – oprócz uwzględnionych na wykresie 7., także w Norwegii (93,0% przybyłych w 2000 r. lub później), Belgii (89,1%), Szwajcarii (84,9%), Szwecji (82,1%), Danii (80,7%), jak również Austrii (66,0%) i Hiszpanii (65,1%).
Polacy mieszkający poza ojczyzną stanowili, w krajach objętych badaniem spisowym, dość młodą populację. Zaledwie jedna czwarta z nich przekroczyła 40. rok życia. Przeważały osoby mieszczące się w grupie wieku 30–39 lat (30%) oraz dwudziestolatkowie (26,1%). Kraj zamieszkania nie był w tym zakresie czynnikiem mocno różnicującym (wykres 9.). Jedynie w przypadku krajów bałtyckich (zwłaszcza Litwy) oraz niektórych państw
środkowo-wschodniej części kontynentu (Słowacji, Węgier, Bułgarii i Republiki Czeskiej) można zaobserwować nieco większy (przekraczający 15%) udział osób w wieku 60. i więcej lat.
Interesujących informacji dostarczają dane o statusie osób z polskim obywatelstwem na zagranicznych rynkach pracy (wykres 10.).
Trzeba odnotować dosyć wyraźną obecność – osiągającą niekiedy kilkunastoprocentowy udział – osób bezrobotnych. W największym stopniu dotyczyło to Polaków przebywających w Hiszpanii (blisko jedna czwarta z nich nie miała pracy) oraz Irlandii (15,4%). Uwagę zwraca również wysoki – sięgający 53,4% – odsetek osób biernych zawodowo wśród przebywających w Szwecji.
WIELKA BRYTANIA
OSOBY URODZONE W POLSCE PRZEBYWAJĄCE W WIELKIEJ BRYTANII
Ludność urodzona w Polsce przebywająca w Wielkiej Brytanii, to w przewarzającej mierze osoby młode (67,3% mieściło się w grupie wieku 20–39 lat) oraz aktywne zawodowo (74,7% populacji), przybyłe do tego kraju w pierwszej dekadzie obecnego stulecia (91,9%).
Wśród osób pracujących dwie najbardziej liczne grupy wieku obejmowały 25–29 latków (stanowili 31,4% wszystkich zatrudnionych), a w dalszej kolejności osoby w wieku 30–34 lat (26,6%).
Osoby pracujące charakteryzowało ponadto pewne zróżnicowanie z uwagi na płeć. W przeciwieństwie do ogółu populacji, przeważali tu mężczyźni (53,0%), przy czym w największym stopniu dotyczyło to trzech grup wiekowych: 35–39 lat (59,7%), a także 40–44 lat (58,6%) i 30–34 lat (57,0%). MĘŻCZYŹNI: 324 660 KOBIETY: 329 350
654 010
OSOBY Z OBYWATELSTWEM POLSKIM PRZEBYWAJĄCE W WIELKIEJ BRYTANII
Na podstawie analizy porównawczej danych na temat przebywających w Wielkiej Brytanii obywateli polskich oraz osób urodzonych w Polsce można sformułować szereg wniosków o charakterze poznawczym. Ograniczając się do najważniejszych obserwacji należy stwierdzić, że już na poziomie najbardziej podstawowych wskaźników widoczny jest zbliżony profil demograficzno-społeczny obydwu kategorii osób, zarówno według struktury wieku, jak też statusu na rynku pracy, przy uwzględnieniu płci.
Istotną różnicę można jednak zaobserwować porównując udział dzieci w wieku poniżej 5 lat
w obydwu populacjach (wykresy 12. i 14.). Udział ten był znacznie wyższy w przypadku osób z polskim obywatelstwem, przy czym według danych brytyjskiego Urzędu Statystycznego (ONS), Polki od 2010 r. stanowią, pod względem dzietności, najliczniejszą wśród cudzoziemców grupę narodowościową – w latach 2004–2011 urodziły na wyspach blisko 100 tys. dzieci.
MĘŻCZYŹNI: 340 585
KOBIETY: 334 155
NIEMCY
OSOBY URODZONE W POLSCE PRZEBYWAJĄCE W NIEMCZECH
Charakterystyka mieszkającej w Niemczech, bardzo licznej w porównaniu z innymi krajami europejskimi, populacji osób urodzonych w Polsce (przyjmując obecne granice naszego kraju) nie może abstrahować od kontekstu historycznego. Realizacja postanowień konferencji w Jałcie (luty 1945 r.) oraz Poczdamie (lato 1945 r.), zgodnie z którymi z terenów poddanych polskiej jurysdykcji wysiedlono w latach 1945–1950 ok. 3,5 mln. Niemców, stanowi tło prezentowanych tu danych, a zarazem czynnik je wyjaśniający. Wśród ludności urodzonej w Polsce dominującą grupę (89,7%) stanowiły osoby,
które przybyły do Niemiec przed 2000 r. Cechą silnie wpływającą na charakter zbiorowości był wiek: przeważały osoby starsze, które ukończyły 65 lat (62,1%), przy czym najliczniej reprezentowana grupa 70–74 latków obejmowała 18,3% ogółu badanych. Stąd też były to najczęściej osoby bierne zawodowo. MĘŻCZYŹNI: 1 192 920 KOBIETY: 1 556 750
2 749 670
OSOBY Z OBYWATELSTWEM POLSKIM PRZEBYWAJĄCE W NIEMCZECH
Odmienny charakter cechował zbiorowość mieszkających w Niemczech Polaków. Cezura dotycząca roku przybycia tylko w niewielkim stopniu różnicowała ludność z polskim obywatelstwem – 44,9% przyjechało do Niemiec nie później niż w roku 1999, wobec 49,5% przybyłych tam w latach następnych. Wyraźnie większy był udział kobiet – ich odsetek wyniósł 58,2%, zaś pod względem wieku dominowały osoby, które nie ukończyły jeszcze 50. roku życia (cztery piąte badanych). W najliczniejszych przedziałach wieku znalazło się odpowiednio: 15,1% osób (w grupie wieku 30–34 lat) oraz 14,3% (w grupie 35–39 latków).
Większość obywateli polskich posiadała pracę, a płeć nie była czynnikiem różnicującym w ramach tej grupy badanych. Odmienna sytuacja miała miejsce wśród ludności biernej zawodowo, gdzie odsetek kobiet ponad dwukrotnie przewyższał analogiczny wskaźnik charakteryzujący mężczyzn. MĘŻCZYŹNI: 162 980 KOBIETY: 226 670
389 650
IRLANDIA
OSOBY URODZONE W POLSCE PRZEBYWAJĄCE W IRLANDII
Ludność urodzona w Polsce i zamieszkująca w Irlandii nie stanowiła – jako całość – zbiorowości zróżnicowanej pod względem płci (niewielka przewaga udziału mężczyzn zamykała się odsetkiem w wysokości 51,7%). Zauważalne dysproporcje były widoczne dopiero w ramach najliczniejszych grup wieku tj. wśród osób między 20. a 39. rokiem życia. Dwa przedziały obejmujące 20–24 oraz 25– 29 latków charakteryzował wyższy odsetek kobiet – odpowiednio 61,6% oraz 54,2%, w przeciwieństwie do dwóch kolejnych, w których przeważali mężczyźni: 55,0% wśród 30–34 latków oraz 60,0% w grupie 35–39 lat.
Wprawdzie w 2011 r. odnotowano względnie wysoki odsetek bezrobotnych, nadal jednak blisko dwie trzecie osób, dla których Polska jest krajem urodzenia, posiadało w Irlandii pracę. Większość osób pracujących to mężczyźni, przy czym największy ich udział odnotowano w grupie wieku 40–44 lata (65,7%) oraz 35–39 lat (64,0%). MĘŻCZYŹNI: 59 609 KOBIETY: 55 584
115 193
OSOBY Z OBYWATELSTWEM POLSKIM PRZEBYWAJĄCE W IRLANDII
Podobnie jak miało to miejsce w przypadku Wielkiej Brytanii, Polacy przebywający w Irlandii stanowili zbiorowość w znacznej mierze tożsamą z populacją osób wyróżnionych na podstawie kryterium określającego Polskę jako kraj urodzenia. Porównanie obydwu zbiorowości pod względem cech demograficzno-społecznych wykazuje analogiczne do uprzednio sygnalizowanych podobieństwa i różnice, w tym zbliżoną strukturę wieku (z wyjątkiem odsetka dzieci, które nie ukończyły 5 lat) oraz płci, a także te same cechy charakterystyczne opisujące status na rynku pracy.
Warto nadmienić, że większy udział mężczyzn wśród pracujących (54,6%), osiągnął najwyższy poziom w przypadku wszystkich grup wieku obejmujących osoby, które ukończyły 30 lat. Wśród dwudziestolatków przeważały kobiety, przy czym w przedziale 20–24 latków stanowiły 58,8% badanych.
MĘŻCZYŹNI: 63 382
KOBIETY: 59 203
FRANCJA
OSOBY URODZONE W POLSCE PRZEBYWAJĄCE WE FRANCJI
Osoby urodzone w Polsce, które wybrały Francję jako kraj zamieszkania, to zbiorowość względnie sfeminizowana (odsetek kobiet wynosił 62,5%), w której wiek nie był czynnikiem silnie różnicującym. W żadnej z pięcioletnich grup wieku odsetek badanych nie przekroczył wartości 9,5%. Niewielki był udział dzieci i nastolatków – w ani jednym z przedziałów obejmujących osoby poniżej 20. roku życia nie osiągnął 2%.
Ponad połowa ludności urodzonej w Polsce to osoby bierne zawodowo, przy czym w grupie tej było przeszło dwukrotnie więcej kobiet niż mężczyzn.
Wśród pracujących nie zaobserwowano równie dużych dysproporcji ze względu na płeć, zaś struktura wieku wykazała brak większych różnic pomiędzy poszczególnymi przedziałami wieku u osób pomiędzy 25. a 59. rokiem życia (88,5% wszystkich pracujących), a także zupełnie marginalny udział osób, które ukończyły 60 lat (4,9%).
MĘŻCZYŹNI: 38 543
KOBIETY: 64 197
OSOBY Z OBYWATELSTWEM POLSKIM PRZEBYWAJĄCE WE FRANCJI
Przebywające we Francji osoby z polskim obywatelstwem to, pod względem struktury wieku, populacja charakteryzująca się przewagą ludzi młodych. Blisko dwie trzecie z nich nie ukończyło 40 lat, zaś najliczniejsze przedziały wieku – 25–29 lat, 30–34 lata oraz 35–39 lat obejmowały odpowiednio: 14,8%, 15,0% oraz 10,8% ogółu badanych. Kobiety stanowiły 55,2% zbiorowości.
Odsetek osób biernych zawodowo był – w całej populacji – równoważny z udziałem osób posiadających pracę. W tej ostatniej grupie największy udział mieli 25–44 latkowie (68,2% wszystkich pracujących).
Warto również odnotować, że wśród pracujących odsetek osób, które przybyły do Francji w I dekadzie obecnego stulecia wynosił 57,5%, a więc był znacznie wyższy od analogicznego wskaźnika dotyczącego ogółu Polaków mieszkających w tym kraju (42,1%). MĘŻCZYŹNI: 20 667 KOBIETY: 25 502
46 169
WŁOCHY
OSOBY URODZONE W POLSCE PRZEBYWAJĄCE WE WŁOSZECH
Spośród blisko stu tysięcy osób, mieszkających we Włoszech, dla których Polska to kraj urodzenia, większość – 60,4% – przybyła tam w pierwszej dekadzie wieku. Była to zbiorowość względnie młoda, w której 68,8% osób nie przekroczyło 45 roku życia, a najwyższy odsetek badanych występował w grupach wieku 30–34 lat – 16,5%, 35–39 lat – 16,9%, a także wśród 40–44 latków – 11,5%.
Wysoki stopień feminizacji charakteryzujący całą populację (76,9% kobiet), był wyraźnie widoczny we wszystkich przedziałach wieku,
z wyjątkiem dzieci poniżej 15. roku życia (wśród których było więcej chłopców niż
dziewcząt) oraz grupy 15–24 latków (gdzie
przewaga kobiet nie była tak duża). Stąd osoby, które nie ukończyły jeszcze 25 lat mają – obserwując strukturę wieku – znacznie wyższy udział we frakcji mężczyzn niż wśród kobiet (wykres 28.). MĘŻCZYŹNI: 22 551 KOBIETY: 74 970
97 521
OSOBY Z OBYWATELSTWEM POLSKIM PRZEBYWAJĄCE WE WŁOSZECH
Obserwacje dotyczące zbiorowości Polaków, którzy mieszkają we Włoszech prowadzą do podobnych konkluzji, jak te sformułowane w odniesieniu do osób urodzonych w naszym kraju. Jedyne różnice sprowadzają się do nieco inaczej rozłożonych proporcji.
Wśród obywateli polskich odnotowano wysoki – sięgający 63,3% – udział osób, które przybyły na półwysep apeniński w 2000 r. lub później. Wysoki był również odsetek osób, które nie ukończyły jeszcze 45 lat (73,3%). Kobiety stanowiły 73,9% ogółu badanych.
Największe dysproporcje – uwzględniając strukturę wieku i płci – charakteryzowały osoby poniżej 25 roku życia (znacznie większy udział pięciu najmłodszych grup wieku we frakcji mężczyzn, w porównaniu z populacją kobiet), a także osoby w wieku 30–39 lat i 50–59 lat (gdzie relacja była odwrotna).
MĘŻCZYŹNI: 22 063
KOBIETY: 62 556
ANEKS METODOLOGICZNY
PODSTAWA PRAWNA
PODSTAWĘ PRAWNĄ ORAZ RAMY TEMATYKISPISÓW POWSZECHNYCH LUDNOŚCII MIESZKAŃ (W TYM SPISÓWRUNDY 2011) OKREŚLA ROZPORZĄDZENIE (WE) PARLAMENTU EUROPEJSKIEGOI RADY NR 763/2008 ZDNIA 9 LIPCA 2008 R. WSPRAWIE SPISÓWPOWSZECHNYCHLUDNOŚCIIMIESZKAŃ (DZ. U. UE. L. ZDNIA 13.08.2008 R. NR 218).
ROZPORZĄDZENIENAKŁADANAPAŃSTWACZŁONKOWSKIE WSPÓLNOTY (MARÓWNIEŻZNACZENIEDLAKRAJÓW EUROPEJSKIEGO
OBSZARU GOSPODARCZEGO) OBOWIĄZEK PRZEPROWADZENIA SPISU LUDNOŚCI I MIESZKAŃ Z OKREŚLONĄ CZĘSTOTLIWOŚCIĄ
(CO DZIESIĘĆLAT), W OKREŚLONYMCZASIE (ROKREFERENCYJNY) ORAZWEDŁUGPRZYJĘTYCH METOD, DEFINICJI, KLASYFIKACJI IJEDNOSTEK TERYTORIALNYCH. OKREŚLA RÓWNIEŻ ŹRÓDŁA, KTÓREMOGĄ BYĆWYKORZYSTYWANE DLA POZYSKANIA DANYCH STATYSTYCZNYCHDLAPOTRZEBSPISU. W SZCZEGÓLNOŚCISĄTO:
TRADYCYJNESPISYPOWSZECHNE,
SPISYPOWSZECHNEOPARTENADANYCHZREJESTRÓWADMINISTRACYJNYCH,
POŁĄCZENIETRADYCYJNYCHSPISÓWPOWSZECHNYCHZBADANIAMIREPREZENTACYJNYMI,
POŁĄCZENIESPISÓWPOWSZECHNYCHOPARTYCHODANEZREJESTRÓWADMINISTRACYJNYCHZBADANIAMI REPREZENTACYJNYMI,
POŁĄCZENIESPISÓWPOWSZECHNYCHOPARTYCHODANEZREJESTRÓWADMINISTRACYJNYCHZTRADYCYJNYMI SPISAMIPOWSZECHNYMI,
POŁĄCZENIESPISÓWPOWSZECHNYCHOPARTYCHODANEZREJESTRÓWADMINISTRACYJNYCHZBADANIAMI REPREZENTACYJNYMIORAZTRADYCYJNYMISPISAMIPOWSZECHNYMI,
ODPOWIEDNIEBADANIAOPARTENAPRÓBIEROTACYJNEJ (TZW. „KROCZĄCY” SPISPOWSZECHNY).
DEFINICJE WYBRANYCH POJĘĆ UŻYTYCH W TEKŚCIE
(NA PODSTAWIE ROZPORZĄDZENIA KOMISJI (WE) NR 1201/2009 ZDNIA 30 LISTOPADA 2009 R. WSPRAWIEWYKONANIA ROZPORZĄDZENIA (WE) NR 763/2008 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGOI RADYWSPRAWIESPISÓWPOWSZECHNYCHLUDNOŚCI IMIESZKAŃWZAKRESIESPECYFIKACJITECHNICZNYCHTEMATÓWIDOTYCZĄCYCHICHPODZIAŁÓW).
LUDNOŚĆREZYDUJĄCA
WYODRĘBNIONA NA PODSTAWIE KRYTERIUM CZASOWEGO PRZEBYWANIA W MIEJSCU ZAMIESZKANIA, OZNACZAJĄCEGO MIEJSCE, W KTÓRYM OSOBA ZAZWYCZAJ SPĘDZA CZAS PRZEZNACZONY NA ODPOCZYNEK, NIEZALEŻNIE OD CZASOWYCH NIEOBECNOŚCI ZWIĄZANYCH Z WYPOCZYNKIEM, URLOPEM, ODWIEDZINAMI U PRZYJACIÓŁ I KREWNYCH, INTERESAMI, LECZENIEM MEDYCZNYMLUB PIELGRZYMKAMI RELIGIJNYMI. JEDYNIENASTĘPUJĄCE OSOBY UWAŻA SIĘ ZA MIESZKAŃCÓW DANEGOOBSZARUGEOGRAFICZNEGO:
– OSOBY, KTÓRE MIESZKAŁYWMIEJSCUZAMIESZKANIANIEPRZERWANIE PRZEZOKRES CONAJMNIEJDWUNASTU MIESIĘCY PRZEDDNIEMREFERENCYJNYM; LUB
– OSOBY, KTÓRE PRZYBYŁY DO MIEJSCA ZAMIESZKANIA W CIĄGU DWUNASTU MIESIĘCY PRZED DNIEM REFERENCYJNYM ZZAMIAREMPRZEBYWANIATAMPRZEZCONAJMNIEJROK.
JEŻELI USTALENIE WYŻEJ OPISANYCH OKOLICZNOŚCI NIE JEST MOŻLIWE, WÓWCZAS „MIEJSCE ZAMIESZKANIA” OZNACZA MIEJSCEZAMELDOWANIA.
DANE O POLAKACH I OSOBACH URODZONYCH W POLSCE, WCHODZĄCYCH W SKŁAD LUDNOŚCI REZYDUJĄCEJ INNYCH KRAJÓWOBEJMUJĄRÓWNIEŻOSOBY, KTÓREWYMELDOWAŁYSIĘZPOBYTUSTAŁEGOW POLSCE.
KRAJOBYWATELSTWA
OBYWATELSTWO OZNACZA PRAWNĄ WIĘŹ POMIĘDZY OSOBĄ A PAŃSTWEM, NABYTĄ POPRZEZ URODZENIE LUB NATURALIZACJĘ, NIEZALEŻNIE OD TEGO, CZY ODBYWA SIĘ POPRZEZ DEKLARACJĘ, WYBÓR, MAŁŻEŃSTWO LUB W INNY SPOSÓBZGODNY ZPRAWEM KRAJOWYM. NIEWSKAZUJE ONO NA POCHODZENIE ETNICZNE TEJOSOBYIJEST NIEZALEŻNE OD JEJ NARODOWOŚCI. MOŻLIWA JEST RÓWNIEŻ SYTUACJA, ŻE OSOBA NIE MA ŻADNEGO OBYWATELSTWA
(BEZPAŃSTWOWIEC).
OSOBIEPOSIADAJĄCEJDWALUBWIĘCEJOBYWATELSTWPRZYPISUJESIĘOBYWATELSTWOTYLKOJEDNEGOKRAJU, USTALONE ZGODNIEZNASTĘPUJĄCYMPORZĄDKIEM:
1. KRAJZGŁASZAJĄCY; LUB
2. JEŚLIDANAOSOBANIEMAOBYWATELSTWAKRAJUZGŁASZAJĄCEGO – INNEPAŃSTWOCZŁONKOWSKIE UE; LUB 3. JEŚLIDANAOSOBANIEMAOBYWATELSTWAINNEGOPAŃSTWACZŁONKOWSKIEGO UE – INNEPAŃSTWOSPOZA UE.
W PRZYPADKACHPODWÓJNEGO OBYWATELSTWA, KIEDYOBAKRAJE SĄCZŁONKAMI UE, ALE KRAJ ZGŁASZAJĄCYNIE JEST ŻADNYMZNICH, PAŃSTWACZŁONKOWSKIEOKREŚLAJĄ, KTÓREGOKRAJUOBYWATELSTWONALEŻYPRZYPISAĆ.
KRAJURODZENIA
OZNACZA KRAJ ZAMIESZKANIA (W JEGO AKTUALNYCH GRANICACH, JEŻELI INFORMACJA TA JEST DOSTĘPNA) MATKI WMOMENCIEURODZENIALUB, WPRZYPADKUBRAKUTAKIEJINFORMACJI, KRAJ (WJEGOAKTUALNYCHGRANICACH, JEŻELI INFORMACJA TA JEST DOSTĘPNA), W KTÓRYM MIAŁO MIEJSCE URODZENIE. PRZY POZYSKIWANIU INFORMACJI O KRAJU URODZENIA WZIĘTE BYŁY POD UWAGĘ GRANICE MIĘDZYPAŃSTWOWE ISTNIEJĄCE W DNIU 1 STYCZNIA 2011 R.
ROZSTRZYGNIĘCIETAKIEZOSTAŁOPRZYJĘTEWZWIĄZKUZKONIECZNOŚCIĄZABEZPIECZENIAPORÓWNYWALNOŚCI, APRZEDE WSZYSTKIMNIEDUBLOWANIADANYCHWSKALIMIĘDZYNARODOWEJ.
PRACUJĄCY
WSZYSTKIEOSOBYWWIEKUCONAJMNIEJ 15 LAT, KTÓREWTYGODNIUREFERENCYJNYM:
– PRZEPRACOWAŁY CO NAJMNIEJ JEDNĄ GODZINĘ ZA WYNAGRODZENIEM LUB W ZAMIAN ZA KORZYŚĆ PIENIĘŻNĄ LUB RZECZOWĄ;
– BYŁY CZASOWO NIEOBECNE W MIEJSCU PRACY, W KTÓRYM JUŻ UPRZEDNIO PRACOWAŁY I Z KTÓRYM ZACHOWAŁY FORMALNYZWIĄZEK, BĄDŹTEŻWMIEJSCUWYKONYWANIASWOJEJDZIAŁALNOŚCIOCHARAKTERZESAMOZATRUDNIENIA.
PRACOWNIKÓW CZASOWO NIEOBECNYCH W PRACY UZNAJE SIĘ ZA OSOBY ZATRUDNIONE ODPŁATNIE, O ILE POZOSTAJĄ WFORMALNYM ZWIĄZKUZESWOIMMIEJSCEM PRACY. MOŻLIWE POWODYTEGO RODZAJUCZASOWEJ NIEOBECNOŚCI SĄ NASTĘPUJĄCE: CHOROBA LUBURAZ, WYPOCZYNEK; STRAJKLUBLOKAUT, URLOPSZKOLENIOWYLUBWCELUKSZTAŁCENIA, URLOP MACIERZYŃSKI LUB WYCHOWAWCZY, OGRANICZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ, CZASOWA DEZORGANIZACJA LUB ZAWIESZENIE PRACY Z PRZYCZYN TAKICH JAK NIEKORZYSTNE WARUNKI ATMOSFERYCZNE, AWARIA, BĄDŹ NIEDOBÓR SUROWCÓWLUBPALIWLUBINNEGORODZAJUCZASOWANIEOBECNOŚĆWRAMACHURLOPULUBPOZAURLOPEM.
FORMALNY ZWIĄZEK Z MIEJSCEM PRACY USTALA SIĘ NA PODSTAWIE JEDNEGO LUB WIĘKSZEJ LICZBY NASTĘPUJĄCYCH KRYTERIÓW: CIĄGŁE OTRZYMYWANIE WYNAGRODZENIA W FORMIE PENSJI LUB ZAPEWNIONY POWRÓT DO PRACY PO ZAKOŃCZENIU SYTUACJI WYJĄTKOWEJ LUB UZGODNIONA DATA POWROTU LUB ZAKOŃCZONY OKRES NIEOBECNOŚCI W PRACY, KTÓRYMOŻE, WUZASADNIONYCHPRZYPADKACH, STANOWIĆOKRES, ZAKTÓRYPRACOWNICYMOGĄ OTRZYMYWAĆ ŚWIADCZENIABEZZOBOWIĄZANIADOPRZYJĘCIAINNEJPRACY.
OSOBY SAMOZATRUDNIONE (Z WYJĄTKIEM PRACOWNIKÓW RODZINNYCH) UZNAJE SIĘ ZA „OSOBY PRACUJĄCE”, JEŚLI PRACOWAŁYWTYMCHARAKTERZE WTYGODNIU REFERENCYJNYMBĄDŹ JEŚLISĄCZASOWONIEOBECNEWPRACY, ALE ICH DZIAŁALNOŚĆGOSPODARCZANADALFUNKCJONUJEWTYMOKRESIE.
PRACOWNIKÓWRODZINNYCHUZNAJESIĘ ZA „OSOBYPRACUJĄCE”, OILEPRACOWALI WTYMCHARAKTERZE WTYGODNIU REFERENCYJNYM.
BEZROBOTNI
WSZYSTKIEOSOBYWWIEKUCONAJMNIEJ 15 LAT, KTÓRE:
– POZOSTAWAŁY „BEZ PRACY”, CZYLI W TYGODNIU REFERENCYJNYM NIE BYŁY ZATRUDNIONE ANI SAMOZATRUDNIONE ORAZ
– BYŁY „GOTOWE PODJĄĆ PRACĘ”, CZYLI W TYGODNIU REFERENCYJNYM I DWÓCH BEZPOŚREDNIO NASTĘPUJĄCYCH TYGODNIACHBYŁYGOTOWEPODJĄĆZATRUDNIENIELUBSAMOZATRUDNIENIE; ORAZ
– „POSZUKIWAŁY PRACY”, CZYLI W CIĄGU CZTERECH TYGODNI KOŃCZĄCYCH SIĘ TYGODNIEM REFERENCYJNYM PODJĘŁY KONKRETNEDZIAŁANIAWCELUUZYSKANIAZATRUDNIENIALUBSAMOZATRUDNIENIA.
AKTYWNIZAWODOWO
WSZYSTKIEOSOBYUZNANEZAPRACUJĄCELUBBEZROBOTNE, ZGODNIEZDEFINICJAMIPODANYMIPOWYŻEJ.
BIERNIZAWODOWO
WSZYSTKIEOSOBY, KTÓRENIEZOSTAŁYZALICZONEDOKATEGORIIPRACUJĄCYLUBBEZROBOTNI.
WIĘCEJ INFORMACJI DOTYCZĄCYCH SPISÓW POWSZECHNYCH LUDNOŚCI I MIESZKAŃ (W TYM ROZPORZĄDZENIA IMPLEMENTACYJNE) MOŻNAZNALEŹĆNASTRONIE:
