Osoby niepełnosprawne są wśród nas
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• rozumie sytuację osób niepełnosprawnych w społeczeństwie polskim,
• zrozumie oczekiwania osób niepełnosprawnych wobec osób sprawnych.
b) Umiejętności Uczeń:
• postrzega niepełnosprawność jako rodzaj ograniczeń fizycznych, a nie jako rodzaj ułomności umysłowej czy duchowej,
• potrafi znaleźć rozwiązania architektoniczne i prawne mogące pomóc osobom niepełnosprawnym.
2. Metoda i forma pracy
Pogadanka, eksperyment, działania praktyczne, praca w grupach.
3. Środki dydaktyczne
Pędzle, arkusze A 4, farby plakatowe lub akwarelowe, ołówki, szalik, skopiowane plany techniczne szkoły (cztery egzemplarze), pocztówki i kalendarze artystów malujących ustami, kopie fragmentów broszury Osoby niepełnosprawne w Unii Europejskiej, wybrane numery czasopisma „Integracja”.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zadaje pytania: Kim jest osoba niepełnosprawna? Kogo możemy nazwać
niepełnosprawnym? W trakcie dyskusji nauczyciel zwraca uwagę na to, że prawie każdego z nas dotyka problem niepełnosprawności czasowo lub stale (złamanie nogi, ręki, wada wzroku itp.).
Uczniowie dzielą się refleksjami na temat swoich odczuć, problemów, obaw związanych z tymi przypadłościami. Mówią o tym, czego im wówczas może brakować, co przeszkadzać, jakiej pomocy muszą oczekiwać od innych.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi chętnego ucznia do pewnej symulacji. Uczeń uważnie przygląda się sali,
ustawieniu ławek, krzeseł i szafek, próbuje zapamiętać odległości i wielkości. Nauczyciel zawiązuje mu oczy i każe dojść do wyznaczonego miejsca (trzeba ucznia na każdym kroku asekurować, nie można go zostawić samego).
Po eksperymencie uczeń opowiada o swoich przeżyciach podczas pokonywania dystansu.
W kolejnej symulacji uczeń wybiera sobie partnera – osobę, którą darzy zaufaniem. Zostaje uprzedzony, że tym razem, po zasłonięciu mu oczu, dokonane zostaną niewielkie zmiany
w ustawieniu mebli i przedmiotów w sali. Uczeń pokonuję tę samą drogę. Partner ucznia dyskretnie nad nim czuwa, idąc tuż obok i reagując tylko w momencie niebezpieczeństwa upadku lub
uderzenia. Po przejściu drogi uczeń dzieli się swoimi refleksjami.
Ostania symulacja polega na przejściu wyznaczonej trasy z zawiązanymi oczami, tym razem przy czynnej pomocy partnera. W ustawieniu przedmiotów w klasie zostają dokonane duże zmiany.
Uczeń o nich nie wie. Nauczyciel instruuje ucznia, który pomaga koledze z zawiązanymi oczami, żeby: podtrzymywał kolegę pod prawą rękę; szedł, nie wyprzedzając kolegi; mówił głośno o tym, w jakim są miejscu, co jest przed nimi, co obok nich; ostrzegał kolegę przed ewentualnymi zagrożeniami typu: ostre krawędzie, ściana, zadarta płyta w podłodze.
Po skończonej próbie uczniowie dzielą się swoimi wrażeniami.
Nauczyciel rozdaje uczniom kartki i ołówki. Prosi, aby uczniowie, trzymając oburącz kartki, włożyli do ust przybory do pisania i starali się napisać swoje imię, narysować koło, prostokąt, trójkąt. Po paru minutach uczniowie pokazują, co udało im się zrobić i dzielą się swoimi wrażeniami.
Nauczyciel rozdaje pędzle, farby i kartki. Uczniowie za pomocą ust malują kwiaty, drzewa, pejzaże.
Mają na to 10 minut. Po upływie tego czasu nauczyciel zbiera prace i wraz z uczniami robi
wystawę. Uczniowie oglądają swoje prace i oceniają je pod względem artystycznym i technicznym.
Mówią, co stanowiło największą trudność w malowaniu.
Uczniowie malują to samo za pomocą rąk. Nauczyciel wiesza gotowe obrazki obok poprzednich.
Razem z uczniami porównuje jakość prac wykonanych za pomocą rąk i za pomocą ust. Czym się te prace różnią? Które są ładniejsze? Za którym razem pracowało się łatwiej?
Nauczyciel rozdaje uczniom pocztówki i kalendarze wydane przez Stowarzyszenie Artystów Malujących Ustami. Uczniowie mają czas na ich obejrzenie, wymianę zdań i uwagi na ich temat.
Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i każdej grupie daje inny fragment broszury Osoby
niepełnosprawne w Unii Europejskiej. Uczniowie czytają teksty, robią notatki i przygotowują się do przedstawienia ich na forum klasowym. Mają na to 5-10 minut.
Reprezentanci grup przedstawiają na podstawie swoich notatek zdobyte informacje.
Uczniowie dyskutują na temat sytuacji osób niepełnosprawnych. Przykładowe pytania:
• Czy sytuacja osób niepełnosprawnych w Polsce jest taka sama jak w krajach UE?
• Czy pojawiają się w Polsce korzystne dla niepełnosprawnych zmiany?
Uczniowie zapoznają się z zawartością wybranych numerów „Integracji”.
c) Faza podsumowująca
Pracując nadal w tych samych grupach, uczniowie wysuwają propozycje zmian technicznych i budowlanych, które przystosują gmach szkoły do potrzeb osób niepełnosprawnych (jeśli budynek szkoły jest już odpowiednio przygotowany, to uczniowie wymieniają rozwiązania architektoniczne, które ułatwiają życie osobom niepełnosprawnym). Otrzymują od nauczyciela skopiowane plany budynku szkolnego i opisują na nich proponowane zmiany.
Można zaprosić na lekcję architekta lub pracownika wydziału architektury z urzędu miasta lub gminy i poprosić o konsultację w sprawie zaproponowanych przez uczniów zmian. Wizyta może przerodzić się w dyskusję na temat barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych
w danej gminie czy mieście. Można też zorganizować wystawę najlepszych prac i zaprosić dyrekcję szkoły, przedstawicieli władz lokalnych, przedstawicieli społeczności szkolnej.
5. Bibliografia
E. Wapiennik, R. Piotrowicz, Osoby niepełnosprawne w Unii Europejskiej, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracja, Warszawa 2003.
6. Załączniki
brak
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz przeznaczony jest dla klasy III gimnazjum, ale można go wykorzystać także w liceum.
