Poznañ, maj 2004
URZ¥D STATYSTYCZNY W POZNANIU
NARODOWY SPISPOWSZECHNY
CHARAKTERYSTYKA
GOSPODARSTW INDYWIDUALNYCH
PROWADZ¥CYCH
RACHUNKOWOŒÆ ROLN¥
2002
Tadeusz Toczyñski
REDAKTOR G£ÓWNY
Halina Dmochowska
CZ£ONKOWIE
Wojciech Adamczewski, Maria Bieñkowska, Stanis³awa Borkowska, Ma³gorzata Fronk,
Iwona Gruczyñska, Bo¿ena Jakóbiak, Janina Janecka, Ma³gorzata Ka³aska,
Jacek Kotowski, Liliana Kursa, Lucyna Nowak, Lucyna Przybylska, Gra¿yna Szyd³owska
SEKRETARZ
Hanna Po³awska
Opracowanie publikacji:
Urz¹d Statystyczny w Poznaniu
pod kierunkiem
Bogdana Reitera - Dyrektora US w Poznaniu
Redakcja merytoryczna:
Kazimierz Kruszka - Zastêpca Dyrektora US w Poznaniu
Autorzy opracowania:
Anna Boguœ
Dorota Foremska
Maria Mejza
Alicja Misiurna
Jaros³aw Pawlak
Konsultacje:
dr Lech Goraj
Opracowanie tablic statystycznych, grafika,
³amanie i sk³ad komputerowy:
Wydzia³ Analiz US w Poznaniu
pod kierunkiem
Gra¿yny Soji
Prace projektowe i przetwarzanie danych:
COIS Warszawa
pod kierunkiem
Jovity Januszewskiej – Zastêpcy Dyrektora
Centralnego Oœrodka Informatyki Statystycznej
Autorzy prac projektowych
i przetwarzania danych:
Anna Rozworowska
Hanna Wiœniewska
Maria Zarêba
Projekt ok³adki:
Sylwester Jab³oñski
Druk i oprawa:
Zak³ad Wydawnictw Statystycznych
Warszawa, Al. Niepodleg³oœci 208
Prosimy o podanie Ÿród³a przy publikowaniu danych GUS
Niniejsza publikacja jest kolejnym opracowaniem z serii prezentuj¹cej wyniki
Powszechne-go Spisu RolnePowszechne-go 2002 r. Stanowi ona pierwsz¹ próbê charakterystyki Powszechne-gospodarstw
indywidu-alnych, które oœwiadczy³y, ¿e prowadz¹ rachunkowoœæ roln¹, tzn. ksiêgi rachunkowe,
zawieraj¹ce co najmniej systematyczne i regularne zapisy wszystkich bie¿¹cych przychodów
i wydatków w celu ustalenia wyniku finansowego gospodarstwa.
Publikacja sk³ada siê z uwag metodycznych, uwag analitycznych i czêœci tabelarycznej.
W uwagach metodycznych omówiono zakres spisu, podstawowe zasady, definicje i pojêcia
obowi¹zuj¹ce w Powszechnym Spisie Rolnym 2002 r. W czêœci analitycznej wzbogaconej
licz-nymi wykresami opisano wed³ug wybranych cech gospodarstwa prowadz¹ce rachunkowoœæ
roln¹, ukazuj¹c je na tle gospodarstw, które rachunkowoœci rolnej nie prowadzi³y. Skalê i
zró¿-nicowanie badanych zjawisk przedstawiono nie tylko w ujêciu ogólnopolskim, ale równie¿
w przekroju wojewódzkim. W czêœci tabelarycznej zaprezentowano dane wed³ug kryteriów
klasyfikacyjnych umo¿liwiaj¹cych prowadzenie dalszych analiz.
G³ówny Urz¹d Statystyczny sk³ada podziêkowanie wszystkim osobom i instytucjom
uczest-nicz¹cym w przygotowaniu i przeprowadzeniu Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.
Warszawa, maj 2004 r.
Tadeusz Toczyñski
Generalny Komisarz Spisowy
Prezes G³ównego Urzêdu Statystycznego
Przedmowa . . . .
3
Znaki umowne. Wa¿niejsze skróty . . . .
9
UWAGI OGÓLNE I METODYCZNE . . . .
10
UWAGI ANALITYCZNE . . . .
19
1. Przedmiot i zakres opracowania . . . .
19
2. Zasoby oraz u¿ytkowanie gruntów . . . .
22
3. Produkcja rolnicza . . . .
28
3.1. Produkcja roœlinna . . . .
28
3.2. Produkcja zwierzêca . . . .
40
4. Budynki i budowle oraz wyposa¿enie techniczne gospodarstw . . . .
48
5. Wydatki, zad³u¿enie i sp³ata kredytów . . . .
54
6. Dzia³alnoœæ pozarolnicza gospodarstw . . . .
57
7. U¿ytkownicy i pracuj¹cy w gospodarstwach . . . .
57
8. Podsumowanie . . . .
59
SPIS TABLIC
Tablice w uwagach analitycznych
Tabl. Str.
Od³ogi i ugory w gospodarstwach indywidualnych w 2002 r. . . .
1
25
Struktura gospodarstw posiadaj¹cych zasiewy i powierzchnia zasiewów w gospodarstwach
indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹, wed³ug województw w 2002 r. . . .
2
30
Struktura powierzchni upraw w gospodarstwach indywidualnych w 2002 r. . . .
3
31
Wybrane wskaŸniki w zakresie uprawy zbó¿ i ziemniaków w gospodarstwach indywidualnych
w 2002 r. . . .
4
35
Wartoœæ produkcji towarowej przypadaj¹ca na 1 gospodarstwo indywidualne
uzyskana w roku gospodarczym 2001/2002 wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych . . . .
5
45
Gospodarstwa indywidualne, w których prowadzona by³a dzia³alnoœæ rolnicza
w dniu 20 maja 2002 r., wed³ug klasy wielkoœci ekonomicznej . . . .
6
47
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug skali sprzeda¿y
i wyposa¿enia w si³ê poci¹gow¹ w 2002 r. . . .
7
50
Powierzchnia upraw w gospodarstwach indywidualnych przypadaj¹ca na 1 kombajn
wed³ug województw w 2002 r. . . .
8
53
U¿ytkownicy gospodarstw indywidualnych wed³ug ekonomicznych grup wieku w 2002 r. . . .
9
58
Tablice zbiorcze
I. Ujêcie ogólnopolskie
Gospodarstwa indywidualne wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
1
61
U¿ytkowanie gruntów w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹
wed³ug rodzaju u¿ytków oraz grup obszarowych powierzchni ogólnej gruntów i u¿ytków rolnych
w 2002 r. . . .
2
62
Kierunki u¿ytkowania gruntów w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ
Tabl. Str.
U¿ytki rolne w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug
w³asnoœci gruntów oraz grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
4
73
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug liczby dzia³ek i grup
obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
5
73
Uprawy wybranych ziemiop³odów w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
6
74
Uprawy warzyw, kwiatów i innych roœlin ozdobnych pod os³onami w gospodarstwach
indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych
powierzchni upraw i grup obszarowych u¿ytków rolnych w2002 r. . . .
7
76
Rozdysponowanie produkcji wa¿niejszych p³odów rolnych w roku gospodarczym 2001/2002,
w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych
u¿ytków rolnych . . . .
8
78
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, stosuj¹ce nawozy,
wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
9
81
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, stosuj¹ce pestycydy,
wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
10
81
Zwierzêta gospodarskie w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹
wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
11
82
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, wed³ug realizacji produkcji
towa-rowej, posiadania wybranych gatunków zwierz¹t gospodarskich i wielkoœci stada w 2002 r. . . .
12
84
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, posiadaj¹ce zwierzêta gospodarskie,
wed³ug liczby podstawowych gatunków zwierz¹t oraz grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r.
13
86
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, realizuj¹ce produkcjê towarow¹
w roku gospodarczym 2001/2002, wed³ug skali sprzeda¿y i grup obszarowych u¿ytków rolnych . . .
14
87
Budynki i budowle w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹
wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
15
88
Powierzchnia budynków i budowli w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
16
89
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, posiadaj¹ce i u¿ytkuj¹ce ci¹gniki,
wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
17
91
Ci¹gniki w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug mocy silnika
i grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
18
91
Maszyny i urz¹dzenia rolnicze w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ
roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
19
92
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ, które ponios³y wydatki na zakup
œrodków trwa³ych oraz udzia³ów i akcji prywatyzowanych przedsiêbiorstw w 2002 r. . . .
20
94
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, które ponios³y wydatki inwestycyjne
(pozosta³e), wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
21
95
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, które ponios³y wydatki na bie¿¹c¹
produkcjê rolnicz¹, wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
22
96
Powierzchnia ziemi zakupionej, zalesionej i dzier¿awionej w gospodarstwach indywidualnych
prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
23
97
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, sp³acaj¹ce kredyty i po¿yczki
w roku gospodarczym 2001/2002 oraz obci¹¿one zad³u¿eniem, wed³ug grup obszarowych
u¿ytków rolnych . . . .
24
97
Gospodarstwa indywidualne z rachunkowoœci¹ roln¹, w których prowadzona by³a dzia³alnoœæ
pozarolnicza, wed³ug sekcji dzia³alnoœci, celu i skali sprzeda¿y produkcji rolniczej w 2002 r. . . .
25
98
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, wykazuj¹ce dochody z dzia³alnoœci
pozarolniczej, wed³ug udzia³u dochodów z jej prowadzenia w ³¹cznych dochodach gospodarstwa
domowego oraz celu i skali sprzeda¿y produkcji rolniczej w roku gospodarczym 2001/2002 . . . .
26
99
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug udzia³u dochodów
z dzia³alnoœci rolniczej w dochodach ogó³em gospodarstwa domowego w roku gospodarczym
Tabl. Str.
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug celu i skali produkcji
rolniczej oraz p³ci, wieku i wykszta³cenia ogólnego u¿ytkownika w 2002 r. . . .
28 100
Pracuj¹cy w swoim gospodarstwie indywidualnym prowadz¹cym rachunkowoœæ roln¹ wed³ug
grup obszarowych u¿ytków rolnych, celu produkcji oraz poziomu wyposa¿enia w si³ê poci¹gow¹
w 2002 r. . . .
29 102
II. Przekrój wojewódzki
Gospodarstwa indywidualne wed³ug województw w 2002 r. . . 1 (30) 103
U¿ytki rolne w gospodarstwach indywidualnych wed³ug województw w 2002 r. . . 2 (31) 103
U¿ytkowanie gruntów w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹
wed³ug rodzaju u¿ytków i województw w 2002 r. . . 3 (32) 104
U¿ytki rolne w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup
obszarowych i województw w 2002 r. . . 4 (33) 105
Powierzchnia zasiewów w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹
wed³ug grup ziemiop³odów i województw w 2002 r. . . 5 (34) 106
Powierzchnia zasiewów zbó¿ podstawowych w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . 6 (35) 106
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, stosuj¹ce nawozy,
wed³ug województw w 2002 r. . . 7 (36) 107
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, stosuj¹ce pestycydy,
wed³ug województw w 2002 r. . . 8 (37) 107
Zwierzêta gospodarskie w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹
wed³ug województw w 2002 r. . . 9 (38) 108
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, posiadaj¹ce zwierzêta gospodarskie,
wed³ug liczby podstawowych gatunków oraz województw w 2002 r. . . 10 (39) 109
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, realizuj¹ce produkcjê towarow¹
w roku gospodarczym 2001/2002, wed³ug skali sprzeda¿y i województw . . . 11 (40) 109
Budynki i budowle w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹
wed³ug województw w 2002 r. . . 12 (41) 110
Powierzchnia budynków i budowli w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ
roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . 13 (42) 111
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, posiadaj¹ce i u¿ytkuj¹ce ci¹gniki,
wed³ug województw w 2002 r. . . 14 (43) 113
Ci¹gniki w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹
wed³ug mocy silnika oraz województw w 2002 r. . . 15 (44) 113
Maszyny i urz¹dzenia rolnicze w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ
roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . 16 (45) 114
Ci¹gniki i maszyny ogólnego przeznaczenia w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ w przeliczeniu na 100 ha powierzchni wed³ug województw w 2002 r. . . 17 (46) 116
Maszyny do zbioru produktów rolnych w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ w przeliczeniu na 100 ha powierzchni upraw wed³ug województw w 2002 r. . . 18 (47) 116
Maszyny do produkcji zwierzêcej w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ
roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . 19 (48) 116
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ, które ponios³y wydatki na zakup œrodków
trwa³ych oraz udzia³ów i akcji prywatyzowanych przedsiêbiorstw, wed³ug województw w 2002 r.
20 (49) 117
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, które ponios³y wydatki inwestycyjne
(pozosta³e), wed³ug województw w 2002 r. . . 21 (50) 118
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, które ponios³y wydatki na bie¿¹c¹
Tabl. Str.
Powierzchnia ziemi zakupionej, zalesionej i dzier¿awionej w gospodarstwach indywidualnych
prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . 23 (52) 120
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, sp³acaj¹ce kredyty i po¿yczki
w roku gospodarczym 2001/2002 oraz obci¹¿one zad³u¿eniem, wed³ug województw . . . 24 (53) 120
Gospodarstwa indywidualne z rachunkowoœci¹ roln¹, w których prowadzona by³a dzia³alnoœæ
pozarolnicza, wed³ug sekcji dzia³alnoœci i województw w 2002 r. . . 25 (54) 121
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug udzia³u dochodów z
dzia³al-noœci rolniczej w dochodach ogó³em gospodarstwa domowego w roku gospodarczym 2001/2002
wed³ug województw . . . 26 (55) 121
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug ekonomicznych grup wieku
u¿ytkownika i województw w 2002 r. . . 27 (56) 122
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug wieku u¿ytkownika
i województw w 2002 r. . . 28 (57) 122
Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug wykszta³cenia ogólnego
u¿ytkownika i województw w 2002 r. . . 29 (58) 123
Pracuj¹cy w swoim gospodarstwie indywidualnym prowadz¹cym rachunkowoœæ roln¹
wed³ug województw w 2002 r. . . 30 (59) 123
SPIS WYKRESÓW
Str.
1. Gospodarstwa indywidualne wed³ug grup obszarowych powierzchni ogólnej w 2002 r. . . .
20
2. Struktura gospodarstw indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup
obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
20
3. Gospodarstwa prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ na tle województwa i kraju w 2002 r. . . .
21
4. Struktura gospodarstw indywidualnych wed³ug rodzaju prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej
w 2002 r. . . .
22
5. U¿ytkowanie gruntów w gospodarstwach indywidualnych w 2002 r. . . .
23
6. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ i posiadaj¹ce u¿ytki rolne
oraz powierzchnia u¿ytków rolnych wed³ug grup obszarowych w 2002 r. . . .
23
7. Udzia³ grup obszarowych w ogólnej powierzchni u¿ytków rolnych gospodarstw indywidualnych
prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . .
24
8. Œrednia powierzchnia u¿ytków rolnych przypadaj¹ca na jedno gospodarstwo indywidualne
posiadaj¹ce u¿ytki rolne wed³ug województw w 2002 r. . . .
25
9. Udzia³ od³ogów i ugorów w gruntach ornych gospodarstw indywidualnych wed³ug województw
w 2002 r. . . .
26
10. Struktura w³asnoœciowa u¿ytków rolnych w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
27
11. Struktura w³asnoœciowa u¿ytków rolnych w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . .
27
12. Udzia³ gospodarstw po³o¿onych na jednej dzia³ce w ogólnej liczbie gospodarstw indywidualnych
wed³ug województw w 2002 r. . . .
28
13. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ i posiadaj¹ce zasiewy oraz
powierzchnia zasiewów wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
29
14. Struktura powierzchni upraw w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ
roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . .
31
15. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ i uprawiaj¹ce zbo¿a oraz
Str.
16. Struktura powierzchni zasiewów zbó¿ wed³ug gatunków w gospodarstwach indywidualnych
w 2002 r. . . .
33
17. Rozdysponowanie produkcji zbó¿ w gospodarstwach indywidualnych w 2002 r. . . .
34
18. Rozdysponowanie produkcji ziemniaków w gospodarstwach indywidualnych w 2002 r. . . .
35
19. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ i uprawiaj¹ce rzepak oraz
powierzchnia uprawy rzepaku wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
36
20. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ i uprawiaj¹ce buraki cukrowe oraz
powierzchnia uprawy buraków cukrowych wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r.
37
21. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ i uprawiaj¹ce warzywa gruntowe
oraz powierzchnia uprawy warzyw gruntowych wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych
w 2002 r. . . .
37
22. Struktura uprawy warzyw gruntowych w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . .
38
23. Struktura uprawy warzyw pod os³onami w gospodarstwach indywidualnych prowadz¹cych
rachunkowoœæ roln¹ wed³ug województw w 2002 r. . . .
38
24. Struktura gospodarstw indywidualnych wed³ug liczby posiadanych podstawowych gatunków
zwierz¹t w 2002 r. . . .
40
25. Pog³owie byd³a oraz powierzchnia u¿ytków zielonych w gospodarstwach indywidualnych
prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
41
26. Obsada byd³a w gospodarstwach indywidualnych wed³ug województw w 2002 r. . . .
42
27. Pog³owie trzody chlewnej oraz powierzchnia gruntów ornych w gospodarstwach indywidualnych
prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
42
28. Obsada trzody chlewnej w gospodarstwach indywidualnych wed³ug województw w 2002 r. . . . .
43
29. Pog³owie drobiu kurzego oraz powierzchnia u¿ytków rolnych w gospodarstwach
indywidual-nych prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolindywidual-nych w 2002 r.
44
30. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ i posiadaj¹ce zwierzêta
wed³ug wartoœci rolniczej produkcji sprzedanej w roku gospodarczym 2001/2002 . . . .
45
31. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ wed³ug klasy wielkoœci
ekonomicznej w 2002 r. . . .
47
32. Struktura ogólnej powierzchni budynków i budowli gospodarczych wed³ug ich rodzaju
w gospodarstwach indywidualnych w 2002 r. . . .
48
33. Powierzchnia budynków i budowli wykorzystana na dzia³alnoœæ rolnicz¹ przypadaj¹ca na 1 SD
zwierz¹t gospodarskich w gospodarstwach indywidualnych wed³ug województw w 2002 r. . . . .
49
34. Struktura ci¹gników w³asnych w gospodarstwach indywidualnych wed³ug mocy silnika w 2002 r.
50
35. Kombajny zbo¿owe oraz powierzchnia zasiewów zbó¿ i rzepaku w gospodarstwach
indywidual-nych powy¿ej 1 ha UR prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków
rolnych w 2002 r. . . .
51
36. Kombajny ziemniaczane i powierzchnia zasiewów ziemniaków w gospodarstwach
indywidual-nych powy¿ej 1 ha UR prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych u¿ytków
rolnych w 2002 r. . . .
52
37. Kombajny buraczane i powierzchnia zasiewów buraków cukrowych w gospodarstwach
indywi-dualnych powy¿ej 1 ha UR prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ wed³ug grup obszarowych
u¿ytków rolnych w 2002 r. . . .
52
38. Wyposa¿enie w dojarki gospodarstw indywidualnych powy¿ej 1 ha UR prowadz¹cych
rachunko-woœæ roln¹ i posiadaj¹cych krowy dojne wed³ug grup obszarowych u¿ytków rolnych w 2002 r.
54
39. Struktura wydatków ponoszonych przez gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce dzia³alnoœæ
gospodarcz¹ w roku gospodarczym 2001/2002 . . . .
56
40. Pracuj¹cy wy³¹cznie w swoim gospodarstwie indywidualnym wed³ug grup obszarowych
ZNAKI UMOWNE
Kreska
(–)
–
zjawisko nie wystêpuje.
Zero
(0)
–
zjawisko istnia³o w wielkoœci mniejszej od 0,5;
(0,0)
–
zjawisko istnia³o w wielkoœci mniejszej od 0,05.
Znak
(#)
–
oznacza, ¿e dane nie mog¹ byæ publikowane ze wzglêdu na koniecznoœæ
zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce
publicznej.
„W tym”
–
oznacza, ¿e nie podaje siê wszystkich sk³adników sumy ogólnej.
WA¯NIEJSZE SKRÓTY
tys.
–
tysi¹c
pkt
–
punkt
mln
–
milion
r.
–
rok
t
–
tona
SD
–
sztuka du¿a
dt
–
decytona (kwintal)
UR
–
u¿ytki rolne
m
2–
metr kwadratowy
ESU
–
Europejska Jednostka Wielkoœci
m
3–
metr szeœcienny
tabl.
–
tablica
ha
–
hektar
cd.
–
ci¹g dalszy
szt
–
sztuka
dok.
–
dokoñczenie
z³
–
z³oty
zob.
–
zobacz
kW
–
kilowat
PSR
–
Powszechny Spis Rolny
WPROWADZENIE
Dane zawarte w niniejszej publikacji opracowano na podstawie wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.
Powszechny Spis Rolny oraz Narodowy Spis Powszechny Ludnoœci i Mieszkañ przeprowadzono na terenie ca³ego
kraju w dniach od 21 maja do 8 czerwca 2002 r. (wed³ug stanu w dniu 20 maja 2002 r. o godz. 24
00) zgodnie z
wy-mienionymi ni¿ej ustawami:
– z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludnoœci i mieszkañ w 2001 r. (Dz. U. z 2000 r.,
nr 1, poz. 1) z póŸniejsz¹ zmian¹ (Dz. U. z 2000 r., nr 93, poz. 1026),
– z dnia 9 wrzeœnia 2000 r. o powszechnym spisie rolnym w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r., nr 99, poz. 1072),
– z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r., nr 88, poz. 439) z póŸniejszymi zmianami.
W przywo³anych aktach prawnych okreœlono termin i zakres tematyczny spisów, zasady organizacji i realizacji
prac spisowych, zobowi¹zania ludnoœci do udzielania informacji oraz sposobu ich zebrania.
G³ówne cele Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. by³y nastêpuj¹ce:
– zapewnienie podstawowej bazy informacyjnej o gospodarstwach rolnych i zwi¹zanych z nimi
gospodarstwach domowych, koniecznej dla realizacji krajowej, regionalnej i lokalnej polityki rolnej oraz
spo³ecznej na wsi,
– dostarczenie informacji niezbêdnych dla finalizowania procesów stowarzyszeniowych z Uni¹ Europejsk¹
(UE), jak i zapewnienia podstaw informacyjnych w pierwszych latach cz³onkostwa zgodnie z wymogami UE
oraz wykonanie zobowi¹zañ Polski w zakresie dostarczenia informacji dla potrzeb organizacji
miêdzynarodowych (FAO, OECD, EUROSTAT i inne),
– budowa i aktualizacja statystycznych operatów losowania prób do ró¿notematycznych badañ
reprezentacyjnych.
Z
AKRES I TEMATYKA POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO
Powszechnym Spisem Rolnym objêto:
– gospodarstwa indywidualne o powierzchni u¿ytków rolnych powy¿ej 1 ha,
– gospodarstwa indywidualne o powierzchni u¿ytków rolnych od 0,1 do 1 ha w³¹cznie,
– osoby fizyczne bêd¹ce w³aœcicielami zwierz¹t gospodarskich, nieposiadaj¹ce u¿ytków rolnych lub
posiadaj¹ce u¿ytki rolne o powierzchni mniejszej ni¿ 0,1 ha,
– pozosta³e gospodarstwa rolne bêd¹ce w u¿ytkowaniu osób prawnych i jednostek organizacyjnych
niemaj¹cych osobowoœci prawnej.
Wykaz gospodarstw indywidualnych powsta³ w oparciu o statystyczny wykaz gospodarstw rolnych (system
SPGC), który by³ aktualizowany przez rachmistrzów w czasie obchodu przedspisowego oraz uzupe³niany o wykaz
w³aœcicieli zwierz¹t gospodarskich nieposiadaj¹cych u¿ytków rolnych lub posiadaj¹cych u¿ytki rolne
o powierzchni mniejszej ni¿ 0,1 ha. Kartotekê gospodarstw rolnych bêd¹cych w u¿ytkowaniu osób prawnych
i jednostek organizacyjnych niemaj¹cych osobowoœci prawnej utworzono na podstawie Bazy Jednostek
Statystycznych.
Dla gospodarstw rolnych, których u¿ytkownicy odmówili udzia³u w Powszechnym Spisie Rolnym 2002 r. lub
z którymi kontakt by³ niemo¿liwy, dokonano imputacji danych o gospodarstwie.
Tematyka Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. zosta³a ujêta na formularzach spisowych w nastêpuj¹cych
dzia³ach:
– Powierzchnia gospodarstwa,
– Struktura w³asnoœciowa u¿ytków rolnych gospodarstwa,
– Struktura dochodów,
– Dzia³alnoœæ gospodarcza,
– Pracuj¹cy w indywidualnym gospodarstwie rolnym,
– Powierzchnia zasiewów,
– Powierzchnia inna,
– Pog³owie zwierz¹t gospodarskich,
– Rozdysponowanie produkcji rolniczej,
– Infrastruktura gospodarstwa,
– Budynki i budowle,
– Magazynowanie w gospodarstwie,
– Nawozy i pestycydy w gospodarstwie,
– Maszyny i urz¹dzenia rolnicze,
– Wybrane wydatki w gospodarstwie.
W ramach spisu w gospodarstwach indywidualnych o powierzchni u¿ytków rolnych powy¿ej 1 ha zebrano
nastêpuj¹ce informacje:
1. O osobach bêd¹cych u¿ytkownikami gospodarstw rolnych:
a) nazwisko i imiona u¿ytkownika gospodarstwa rolnego,
b) poziom wykszta³cenia rolniczego u¿ytkownika,
c) wk³ad pracy w gospodarstwo rolne w okresie 12 miesiêcy poprzedzaj¹cych badanie – liczba godzin
przepracowanych w gospodarstwie;
2. O liczbie pracowników najemnych sta³ych oraz dorywczych zatrudnionych w gospodarstwie rolnym;
3. O u¿ytkowaniu gruntów, a w szczególnoœci:
a) o powierzchni gruntów ogó³em, w tym u¿ytków rolnych (gruntów ornych, sadów, ³¹k i pastwisk trwa³ych),
lasów i gruntów leœnych oraz pozosta³ych gruntów i nieu¿ytków,
b) o powierzchni zasiewów g³ównych upraw;
4. O pog³owiu zwierz¹t gospodarskich wed³ug gatunków i grup produkcyjno-u¿ytkowych oraz liczbie pni
pszczelich;
5. O rozdysponowaniu produkcji rolniczej;
6. O budynkach, infrastrukturze i wyposa¿eniu technicznym gospodarstw, w tym:
a) rodzaje budynków, budowli i ich powierzchnia,
b) liczba ci¹gników rolniczych i innych œrodków transportowych oraz maszyn rolniczych,
c) Ÿród³a zaopatrzenia w wodê, sposoby odprowadzania œcieków i usuwania œmieci,
d) wyposa¿enie w sieæ elektryczn¹ i telefon,
e) rodzaje urz¹dzeñ melioracyjnych;
7. O stosowaniu nawozów i pestycydów w gospodarstwie w okresie 12 miesiêcy poprzedzaj¹cych badanie;
8. O zad³u¿eniu gospodarstw rolnych;
9. O dzia³alnoœci gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez u¿ytkownika gospodarstwa rolnego
lub osobê doros³¹ pozostaj¹c¹ z u¿ytkownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym;
10. O wa¿niejszych wydatkach poniesionych w okresie 12 miesiêcy poprzedzaj¹cych badanie, w tym na:
a) zakup gruntów,
b) budowê lub modernizacjê budynków,
c) powiêkszenie stada podstawowego,
d) zakup ci¹gników rolniczych i innych œrodków transportowych oraz maszyn rolniczych.
Informacje o wieku, p³ci, poziomie wykszta³cenia ogólnego, g³ównych i dodatkowych Ÿród³ach utrzymania
u¿ytkownika i cz³onków jego gospodarstwa domowego, a tak¿e osób pracuj¹cych wy³¹cznie lub g³ównie w
gospo-darstwach rolnych pozyskano z Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoœci i Mieszkañ, który – jak wspomniano
na wstêpie – odby³ siê jednoczeœnie z Powszechnym Spisem Rolnym 2002 r.
Dla osób fizycznych u¿ytkuj¹cych gospodarstwa indywidualne o powierzchni u¿ytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha
w³¹cznie oraz dla w³aœcicieli zwierz¹t gospodarskich zebrano informacje z wy³¹czeniem tych, o których mowa
w pkt. 8 i 10, a w ramach punktów 3b, 6b, i 7 zebrano dane w ograniczonym zakresie tematycznym.
W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych niemaj¹cych osobowoœci prawnej zebrano
informacje, o których mowa w punktach 2–10.
WA¯NIEJSZE DEFINICJE, POJÊCIA SPISOWE I ZASADY SPISYWANIA
Za gospodarstwo rolne uwa¿a siê grunty rolne wraz z gruntami leœnymi, budynkami lub ich czêœciami,
urz¹dze-niami i inwentarzem, je¿eli stanowi¹ lub mog¹ stanowiæ zorganizowan¹ ca³oœæ gospodarcz¹ oraz prawami i
obo-wi¹zkami zwi¹zanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Za gospodarstwo indywidualne uwa¿a siê gospodarstwo rolne o powierzchni u¿ytków rolnych od 0,1 ha,
bêd¹ce w³asnoœci¹ lub znajduj¹ce siê w u¿ytkowaniu osoby fizycznej lub grupy osób oraz gospodarstwo rolne
oso-by nieposiadaj¹cej u¿ytków rolnych lub posiadaj¹cej u¿ytki rolne o powierzchni mniejszej ni¿ 0,10 ha, która ma co
najmniej: 1 sztukê byd³a lub (i) 5 sztuk trzody chlewnej albo 1 lochê lub (i) 3 sztuki owiec b¹dŸ kóz lub (i) 1 konia
lub (i) 30 sztuk drobiu lub (i) 5 sztuk samic zwierz¹t futerkowych (w tym królików) lub (i) 1 pieñ pszczeli.
Za indywidualne gospodarstwo rolne uznaje siê gospodarstwo rolne o powierzchni u¿ytków rolnych powy¿ej
1 ha, bêd¹ce w³asnoœci¹ lub znajduj¹ce siê w u¿ytkowaniu osoby fizycznej lub grupy osób.
Za gospodarstwo indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ uznaje siê gospodarstwo, które w
momen-cie spisu lub w okresie 12 miesiêcy poprzedzaj¹cych spis prowadzi³o rachunkowoœæ roln¹, tj. ksiêgi rachunkowe,
zawieraj¹ce co najmniej systematyczne i regularne zapisy wszystkich bie¿¹cych przychodów i wydatków, w celu
ustalenia wyniku finansowego gospodarstwa na koniec okresu obrachunkowego.
Za u¿ytkownika gospodarstwa indywidualnego uwa¿a siê osobê fizyczn¹ lub grupê osób, które faktycznie
u¿ytkuj¹ grunty, niezale¿nie od tego, czy s¹ w³aœcicielami, dzier¿awcami, czy u¿ytkuj¹ je z innego tytu³u i
niezale-¿nie od tego, czy grunty te s¹ zlokalizowane w jednej, czy w kilku gminach.
Do dzia³alnoœci rolniczej zalicza siê produkcjê roœlinn¹ (wszystkie uprawy rolne, warzywnictwo i
ogrodnic-two) i produkcjê zwierzêc¹ (chów i hodowla zwierz¹t, produkcja surowych nieprzetworzonych produktów
zwier-zêcych) oraz dzia³alnoœæ us³ugow¹, zwi¹zan¹ z rolnictwem i prowadzon¹ z wykorzystaniem w³asnego sprzêtu.
Do dzia³alnoœci pozarolniczej zalicza siê pracê na rachunek w³asny poza gospodarstwem rolnym (np. w³asne
zak³ady przemys³owe, rzemieœlnicze, handlowe i us³ugowe, zatrudniaj¹ce lub niezatrudniaj¹ce pracowników
na-jemnych, a tak¿e wolne zawody).
Na potrzeby spisu dzia³alnoœæ rolnicz¹ i pozarolnicz¹ prowadzon¹ na w³asny rachunek przez u¿ytkowników
gospodarstw indywidualnych lub osoby doros³e pozostaj¹ce we wspólnym gospodarstwie domowym
z u¿ytkownikiem gospodarstwa indywidualnego pogrupowano w sekcje dzia³alnoœci, wykorzystuj¹c kategorie
klasyfikacyjne Polskiej Klasyfikacji Dzia³alnoœci (PKD).
W spisie uwzglêdniono nastêpuj¹ce sekcje dzia³alnoœci gospodarczej:
– rolnictwo, ³owiectwo i leœnictwo (sekcja A),
– rybo³ówstwo i rybactwo (sekcja B),
– przetwórstwo przemys³owe (sekcja D),
– wytwarzanie i zaopatrywanie w energiê elektryczn¹, gaz, wodê (sekcja E),
– budownictwo (sekcja F),
– handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów mechanicznych (sekcja G),
– hotele i restauracje, m. in. sezonowy wynajem pokoi, agroturystyka (sekcja H),
– transport, dzia³alnoœæ magazynowa i ³¹cznoœæ (sekcja I),
– obs³uga nieruchomoœci, wynajem maszyn i sprzêtu (sekcja K),
– pozosta³a dzia³alnoœæ (sekcja C, J, L, M, O, P, Q).
Za dochód ca³kowity gospodarstwa domowego uwa¿a siê ³¹czne dochody wszystkich osób zamieszka³ych
wspólnie z u¿ytkownikiem gospodarstwa domowego i utrzymuj¹cych siê razem z nim, tj. dochody z tytu³u
prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) oraz z tytu³u: pracy najemnej, pobierania
emerytur i rent, zasi³ku z pomocy spo³ecznej, zasi³ku wychowawczego, alimentów, stypendiów, posiadania lokat
kapita³owych, uzyskiwania pomocy zagranicznej, wygranych w grach liczbowych i loteriach itp.
Towarowa produkcja rolnicza gospodarstw rolnych zosta³a ustalona w oparciu o zebrane informacje
o wartoœci produkcji rolniczej sprzedanej za okres od 21 V 2001 r. do 20 V 2002 r., tj. o wartoœci pochodz¹ce
z w³asnej produkcji surowych (nieprzetworzonych) produktów roœlinnych i zwierzêcych oraz zwierz¹t
gospodarskich.
Wielkoœæ ekonomiczna gospodarstwa rolnego jest to suma standardowych nadwy¿ek bezpoœrednich wszystkich
dzia³alnoœci prowadzonych w tym gospodarstwie. Wielkoœæ ekonomiczna wyra¿ona jest w Europejskich
Jednost-kach Wielkoœci (European Size Unit – ESU). Wartoœæ 1 ESU jest ustalana przez Komisjê Europejsk¹ i od 1984 roku
wynosi 1200 euro.
Gospodarstwa rolne grupuje siê wed³ug wielkoœci ekonomicznej w dziesiêciu klasach:
Klasa wielkoœci ekonomicznej
WielkoϾ w ESU
I . . . .
< 2
II . . . .
2
–
< 4
III . . . .
4
–
< 6
IV . . . .
6
–
< 8
V . . . .
8
–
< 12
VI . . . .
12
–
< 16
VII . . . .
16
–
< 40
VIII . . . .
40
–
< 100
IX . . . .
100
–
< 250
X . . . .
³
250
U¿ytkowanie gruntów
Gospodarstwa indywidualne spisywano w miejscu przebywania u¿ytkownika i tam ujmowano ca³kowit¹,
ogóln¹ powierzchniê, niezale¿nie od miejsca po³o¿enia gruntów.
Do ogólnej powierzchni gruntów gospodarstwa zaliczono wszystkie bez wyj¹tku grunty wchodz¹ce w sk³ad
gospodarstwa – a wiêc grunty u¿ytkowane rolniczo (grunty orne, sady, ³¹ki i pastwiska), zwi¹zane z nimi grunty
u¿ytkowane nierolniczo (jak lasy, podwórza, grunty pod zabudowaniami lub przeznaczone pod zabudowê, ogrody
ozdobne, grunty pod wodami, drogi, torfowiska, kamienio³omy, ¿wirownie itp.) oraz nieu¿ytki – niezale¿nie od
tytu³u w³adania (w³asne, dzier¿awione na zasadzie umowy i bezumownie, u¿ytkowane z innego tytu³u).
Do u¿ytków rolnych zalicza siê: grunty orne, sady, ³¹ki i pastwiska.
Do gruntów ornych zalicza siê grunty w uprawie, tj. pod zasiewami wraz z ogrodami przydomowymi, oraz
od³ogi i ugory.
Do od³ogów zalicza siê powierzchnie gruntów ornych niedaj¹ce plonów, które nie by³y uprawiane przez co
naj-mniej 2 lata.
Do ugorów zalicza siê powierzchnie gruntów ornych, które w danym roku by³y przejœciowo nieobsiane
(nie-u¿ytkowane rolniczo).
Do sadów zalicza siê grunty o powierzchni nie mniejszej ni¿ 10 arów, zasadzone drzewami i krzewami
owoco-wymi.
Do ³¹k i pastwisk trwa³ych zalicza siê grunty pokryte trawami, natomiast nie zalicza siê gruntów ornych
obsia-nych trawami w ramach p³odozmianu. £¹ki trwa³e s¹ to grunty pokryte trwale trawami, z zasady koszone, a w
rejo-nach górskich zalicza siê do nich równie¿ powierzchniê koszonych hal i po³onin. Pastwiska trwa³e s¹ to grunty
pokryte trwale trawami, które z zasady nie s¹ koszone, lecz wypasane, a w rejonach górskich zalicza siê do nich
równie¿ powierzchniê wypasanych hal i po³onin.
Do lasów i gruntów leœnych zalicza siê powierzchniê zalesion¹ oraz powierzchniê przejœciowo pozbawion¹
drzewostanu. Do powierzchni zalesionej nale¿¹ grunty pokryte uprawami leœnymi, m³odnikami i drzewostanami
starszymi oraz plantacjami topoli i innymi gatunkami drzew szybkorosn¹cych. Do powierzchni przejœciowo
pozba-wionej drzewostanu zalicza siê zrêby, halizny, p³azowizny i plantacje choinkowe prowadzone na gruntach leœnych
oraz wylesienia powsta³e na skutek oddzia³ywania emisji przemys³owych i górnictwa (zalewiska, zapadliska).
Do powierzchni pozosta³ych gruntów wchodz¹cych w sk³ad gospodarstwa wlicza siê grunty bêd¹ce pod
zabu-dowaniami, podwórzami, placami, ogrodami ozdobnymi, pod drogami i liniami podzia³u powierzchniowego w
la-sach, powierzchniê wód œródl¹dowych, rowów melioracyjnych, plantacji leœnych prowadzonych na gruntach
nieleœnych, powierzchniê poroœniêt¹ wiklin¹ w stanie naturalnym, powierzchniê innych gruntów u¿ytkowych
(tor-fowiska, ¿wirownie) oraz nieu¿ytków.
Powierzchnia zasiewów
Dane o powierzchni zasiewów ujmowane w spisie dotycz¹ poszczególnych ziemiop³odów uprawianych w
plo-nie g³ównym. W powierzchni zasiewów uwzglêdnia siê rówplo-nie¿ powierzchniê zasiewów w sadach.
Do grupy zbó¿ ogó³em zaliczono powierzchniê uprawy zbó¿ podstawowych z mieszankami zbo¿owymi,
³¹cznie z kukurydz¹ na ziarno i pozosta³ymi uprawami zbo¿owymi (gryka, proso itp.).
Do grupy zbó¿ podstawowych zalicza siê powierzchniê uprawy poszczególnych zbó¿ (pszenicy, ¿yta,
jêczmie-nia, owsa, pszen¿yta) z podzia³em na formy jare i ozime przeznaczone do zbioru ziarna.
Do grupy zbó¿ podstawowych z mieszankami zalicza siê powierzchniê uprawy zbó¿ podstawowych oraz
po-wierzchniê zasiewów mieszanek zbo¿owych ozimych i jarych.
Do grupy przemys³owych zaliczono powierzchniê buraków cukrowych, rzepaku i rzepiku, lnu i konopi oraz
ty-toniu, chmielu i innych oleistych, zió³ leczniczych oraz innych przemys³owych.
Do grupy pastewnych zaliczono uprawy okopowych pastewnych, str¹czkowych pastewnych ³¹cznie
z mieszankami zbo¿owo-str¹czkowymi na ziarno, kukurydzy na zielonkê, motylkowych drobnonasiennych,
innych pastewnych i traw.
Grupa pozosta³e obejmuje dane o powierzchni warzyw, truskawek, wysadków roœlin okopowych, ³ubinu
gorzkiego, roœlin ozdobnych oraz szklarni i tuneli foliowych, a tak¿e ogrodów przydomowych.
Do grupy warzywa pod os³onami zaliczono powierzchniê warzyw i rozsad warzyw uprawian¹ pod os³onami
wysokimi, tj. w szklarniach, tunelach foliowych (powy¿ej 1,5 m w szczycie) i inspektach.
Zwierzêta gospodarskie
Spisowi podlega³y zwierzêta gospodarskie (byd³o, trzoda chlewna, owce, drób, konie, kozy, króliki-samice,
zwierzêta futerkowe-samice oraz pnie pszczele) znajduj¹ce siê w gospodarstwie oraz zwierzêta wys³ane na redyki,
wypasy i do bacówek, a w przypadku pni pszczelich – pnie znajduj¹ce siê na po¿ytkach poza gospodarstwem,
stanowi¹ce w³asnoœæ u¿ytkownika gospodarstwa lub cz³onków jego gospodarstwa domowego, jak równie¿
zwierzêta przetrzymywane czasowo lub stale w gospodarstwie, tj. przyjête na wychów, opas itp., niezale¿nie od
tego, czy przyjêto je z gospodarstw indywidualnych, czy od gospodarstw pañstwowych, spó³dzielczych i innych.
W celu przeliczenia pog³owia podstawowych gatunków zwierz¹t gospodarskich w sztukach fizycznych na
sztu-ki przeliczeniowe du¿e (SD) wykorzystano nastêpuj¹ce wspó³czynnisztu-ki: byd³o – 0,8, trzoda chlewna – 0,15, owce –
0,08, konie – 1,0.
Za krowy dojone (mleczne) uwa¿a siê krowy, które ze wzglêdu na rasê, odmianê lub szczególne w³aœciwoœci
utrzymywane s¹ w gospodarstwie wy³¹cznie b¹dŸ g³ównie do produkcji mleka przeznaczonego do konsumpcji lub
przetworzenia na produkty mleczne. Zalicza siê tu równie¿ krowy mleczne wybrakowane ju¿ z chowu, które
pozostaj¹ jeszcze w gospodarstwie na tzw. dopasie, po czym skierowane zostan¹ do uboju.
Za krowy „mamki” uwa¿a siê krowy, które ze wzglêdu na rasê, odmianê (krowy ras miêsnych i urodzone
z krzy¿ówek z rasami miêsnymi) lub szczególne w³aœciwoœci utrzymywane s¹ w gospodarstwie wy³¹cznie b¹dŸ
g³ównie do produkcji ciel¹t rzeŸnych, i których mleko wykorzystywane jest do odchowu ciel¹t lub przeznaczane na
paszê dla innych zwierz¹t. Zalicza siê tu równie¿ krowy „mamki” wybrakowane ju¿ z chowu, które pozostaj¹
jeszcze w gospodarstwie na tzw. dopasie, po czym skierowane zostan¹ do uboju.
Krowy dojone (mleczne) ³¹cznie z krowami „mamkami” stanowi¹ pog³owie krów ogó³em.
Budynki i budowle
Spisowi podlega³y wszystkie budynki i pomieszczenia inwentarskie (obory, chlewnie, kurniki) oraz
gospodarcze (stodo³y), a tak¿e budynki i budowle przeznaczone do przechowywania technicznych œrodków
produkcji, budynki wielofunkcyjne i inne pomieszczenia u¿ytkowane w gospodarstwach, niezale¿nie od formy
w³asnoœci, tj. w³asne i dzier¿awione.
O zakwalifikowaniu budynku do okreœlonej kategorii decydowa³o pierwotne przeznaczenie oraz zainstalowane
sta³e wyposa¿enie, niezale¿nie od aktualnego wykorzystania budynku. Powierzchnia budynków lub budowli
spisywana by³a w pe³nych m
2wed³ug dokumentacji technicznej, a w razie jej braku – wed³ug pomiaru po
zewnêtrznym obrysie. W przypadku budynków piêtrowych powierzchnia jest sum¹ powierzchni ka¿dej
kondygnacji.
Ujmowane w spisie powierzchnie, charakteryzuj¹ce sposób wykorzystania budynków lub budowli, to:
powierzchnia wykorzystana na dzia³alnoœæ rolnicz¹ – powierzchnia w budynkach i budowlach wykorzystana
na produkcjê roœlinn¹, zwierzêc¹, przechowywanie produktów rolniczych oraz sprzêtu, ³¹cznie z powierzchni¹, na
której w trakcie spisu trwa³a przerwa technologiczna;
powierzchnia wykorzystana na dzia³alnoœæ pozarolnicz¹ – ca³a powierzchnia w budynkach i budowlach
przeznaczona na prowadzenie dzia³alnoœci gospodarczej niezwi¹zanej z produkcj¹ rolnicz¹, ³¹cznie z
powierzch-ni¹, na której w trakcie spisu nast¹pi³a czasowo przerwa w prowadzeniu dzia³alnoœci;
powierzchnia niewykorzystana – ca³a powierzchnia budynków i budowli, która nie by³a wykorzystywana na
dzia³alnoœæ rolnicz¹ ani pozarolnicz¹ (u¿ytkownik zrezygnowa³ z prowadzenia jakiejkolwiek dzia³alnoœci lub
po-mieszczenia nie zosta³y jeszcze wykoñczone).
Ci¹gniki, maszyny rolnicze i inne œrodki transportowe
Spisem zosta³y objête ci¹gniki, samochody, wybrane maszyny i urz¹dzenia rolnicze u¿ytkowane w
gospodar-stwie, które stanowi³y w³asnoœæ u¿ytkownika gospodarstwa, jak i te, których w³aœcicielem by³y inne osoby
(dzier-¿awa, leasing itp.). Gdy ci¹gniki i maszyny nale¿a³y do kilu rolników, spisywano je u tego, u którego znajdowa³y
siê w momencie spisu. Nie spisywano sprzêtu, który by³ niesprawny d³u¿ej ni¿ rok oraz tego, który zosta³
przezna-czony do kasacji (rozbiórka, z³omowanie).
Wybrane wydatki poniesione przez gospodarstwa rolne
Wydatki na cele inwestycyjne dotyczy³y g³ównie:
– zakupu ziemi;
– zakupu innych œrodków trwa³ych, tj. ci¹gników, innych œrodków transportowych (³¹cznie z samochodami),
maszyn i urz¹dzeñ do prowadzenia dzia³alnoœci rolniczej, jak i pozarolniczej;
– wydatków w zakresie budowy, remontu lub modernizacji budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz
roz-woju infrastruktury technicznej gospodarstwa;
– wydatków na nowe nasadzenia, zwiêkszenie stada podstawowego oraz zmianê kierunku produkcji rolniczej.
Spoœród nak³adów inwestycyjnych ogó³em wyodrêbniono nak³ady na produkcjê rolnicz¹ oraz na pozarolnicz¹
dzia³alnoœæ gospodarcz¹.
Wydatki poniesione na bie¿¹c¹ produkcjê rolnicz¹ dotyczy³y zakupu nawozów, wapna i œrodków ochrony
roœlin, zakupu pasz, zakupu paliwa i us³ug rolniczych oraz dzier¿awy ziemi.
Ponadto zebrano informacje o sp³atach kredytów oraz stanie zad³u¿enia gospodarstw rolnych, z
wyodrêbnie-niem zad³u¿enia z tytu³u kredytów zaci¹gniêtych na dzia³alnoœæ rolnicz¹:
– kredytów inwestycyjnych zwi¹zanych z realizacj¹ przedsiêwziêæ inwestycyjnych w dzia³alnoœci rolniczej,
– kredytów bie¿¹cych przeznaczonych na zakup rzeczowych œrodków obrotowych.
Sp³aty kredytów bankowych i po¿yczek od osób prywatnych (wraz z odsetkami) dotycz¹ wydatków
poniesio-nych w okresie od 21 V 2001 r. do 20 V 2002 r.
Zad³u¿enie, tj. ³¹czn¹ wielkoœæ zobowi¹zañ z tytu³u kredytów, po¿yczek, nakazów p³atniczych ³¹cznie z
odsetka-mi i rachunków zaleg³ych przez okres d³u¿szy ni¿ 30 dni, ujmowano wed³ug stanu na dzieñ 20 maja 2002 r.
Pracuj¹cy w gospodarstwie rolnym
Dane o aktywnoœci ekonomicznej ludnoœci odnosz¹ siê do osób w wieku 15 lat i wiêcej bêd¹cych cz³onkami
go-spodarstw domowych z u¿ytkownikiem gogo-spodarstwa rolnego.
Za pracê w swoim gospodarstwie rolnym uwa¿ano wykonywanie prac bezpoœrednio zwi¹zanych z produkcj¹
rolnicz¹ (roœlinn¹ i zwierzêc¹) oraz prace ogólne, zwi¹zane z prowadzeniem gospodarstwa, np.:
– zakup œrodków produkcji,
– sprzeda¿ produktów i przygotowanie ich do sprzeda¿y,
– prace zwi¹zane z magazynowaniem,
– transport na potrzeby gospodarstwa rolnego,
– bie¿¹ce naprawy sprzêtu rolniczego, prace konserwacyjne budynków, maszyn, instalacji,
– organizacjê i zarz¹dzanie prac¹ w gospodarstwie rolnym, za³atwianie spraw urzêdowych, prowadzenie
ra-chunków.
Jako pracy w gospodarstwie rolnym nie traktowano takich czynnoœci, jak: przyrz¹dzanie posi³ków, pranie,
sprz¹tanie, dogl¹danie dzieci oraz innych prac zwi¹zanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego. Wy³¹czono
równie¿ prace zwi¹zane z leœnictwem, ³owiectwem, po³owem lub hodowl¹ ryb (bez wzglêdu na to czy prowadzone
by³y w gospodarstwie, czy poza nim).
Osoby pracuj¹ce wy³¹cznie lub g³ównie w indywidualnych gospodarstwach rolnych wyodrêbniono na
podstawie informacji o ich aktywnoœci ekonomicznej w badanym tygodniu, zebranych w ramach Narodowego
Spisu Powszechnego Ludnoœci i Mieszkañ 2002.
Do pracuj¹cych zaliczono:
– osoby, które w badanym tygodniu pracowa³y w swoim gospodarstwie rolnym lub poza nim,
– osoby, które w badanym tygodniu nie pracowa³y, ale mia³y pracê, której nie wykonywa³y z powodu choroby,
urlopu wypoczynkowego lub bezp³atnego, urlopu macierzyñskiego, braku zamówieñ, przerwy w dzia³alnoœci
zak³adu pracy itp.
Wœród pracuj¹cych bêd¹cych cz³onkami gospodarstwa domowego z u¿ytkownikiem gospodarstwa rolnego
wyodrêbniono nastêpuj¹ce kategorie:
1) pracuj¹cy wy³¹cznie w swoim gospodarstwie rolnym (na dzia³ce rolnej),
2) pracuj¹cy wy³¹cznie poza swoim gospodarstwem rolnym (dzia³k¹ roln¹),
3) pracuj¹cy g³ównie w swoim gospodarstwie rolnym (na dzia³ce rolnej), a dodatkowo poza gospodarstwem
(dzia³k¹),
4) pracuj¹cy poza swoim gospodarstwem rolnym (dzia³k¹ roln¹), a dodatkowo w swoim gospodarstwie rolnym
(na dzia³ce rolnej).
WA¯NIEJSZE GRUPOWANIA I ZAKRES PUBLIKOWANYCH DANYCH
Dane prezentowane w niniejszej publikacji dotycz¹ gospodarstw indywidualnych, które obejmuj¹:
– gospodarstwa o powierzchni u¿ytków rolnych powy¿ej 1 ha,
– gospodarstwa o powierzchni u¿ytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha w³¹cznie,
– osoby fizyczne bêd¹ce w³aœcicielami zwierz¹t gospodarskich, nieposiadaj¹ce u¿ytków rolnych lub
posiadaj¹ce u¿ytki rolne o powierzchni mniejszej ni¿ 0,1 ha.
Podstawowym podzia³em, zastosowanym w ca³ej publikacji, jest grupowanie wed³ug powierzchni u¿ytków
rolnych, w którym wystêpuj¹ przedzia³y domkniête lewostronnie (np. do przedzia³u 2–3 ha zaliczono
gospodarstwa o powierzchni u¿ytków rolnych od 2,00 ha do 2,99 ha). Wyj¹tek stanowi przedzia³ 1–2 ha, do którego
zaliczono gospodarstwa o powierzchni 1,01 ha do 1,99 ha.
Wyodrêbniono nastêpuj¹ce grupy obszarowe: do 1 ha; 1–2; 2–3; 3–4; 4–5; 5–7; 7–10; 10–15; 15–20; 20–30;
30–50; 50–100; 100–200; 200–300; 300–500; 500–1000; 1000 ha i wiêcej. W niektórych tablicach, celem
zacho-wania tajemnicy statystycznej, przyjêto szersze przedzia³y agregacji.
Ponadto, zastosowano dodatkow¹ agregacjê danych dla gospodarstw indywidualnych wed³ug nastêpuj¹cych cech:
– powierzchnia upraw warzyw i kwiatów pod os³onami w ha: do 0,05; 0,05–0,1;
0,1–0,2; 0,2–0,3; 0,3–0,5; 0,5–0,7; 0,7 i wiêcej;
– moc silnika w ci¹gniku w KW: do 15; 15–25; 25–40; 40–60; 60–100; 100 i wiêcej;
– cel produkcji; grupowania gospodarstw wed³ug celu produkcji dokonano, pos³uguj¹c siê kryterium
towarowej produkcji rolniczej (wartoϾ produkcji rolniczej sprzedanej).
Wyodrêbniono nastêpuj¹ce grupy gospodarstw:
• nieprowadz¹ce produkcji rolniczej w momencie spisu lub w ostatnich 12 miesi¹cach, niezale¿nie od
de-klarowanej jednoczeœnie wartoœci sprzeda¿y,
• produkuj¹ce wy³¹cznie na w³asne potrzeby, tj. posiadaj¹ce uprawy rolne i / lub zwierzêta gospodarskie,
a jednoczeœnie niewykazuj¹ce wartoœci towarowej produkcji rolniczej,
• produkuj¹ce g³ównie na w³asne potrzeby, tj. wykazuj¹ce wartoœæ towarowej produkcji rolniczej poni¿ej
3 tys. z³,
• produkuj¹ce g³ównie na rynek, tj. o wartoœci sprzeda¿y 3 tys. z³ i wiêcej;
– wartoœæ sprzeda¿y wed³ug nastêpuj¹cej skali: poni¿ej 3 tys. z³; 3–5; 5–15; 15–25; 25–50; 50–100; 100 tys. z³
i wiêcej;
– skala natê¿enia chowu poszczególnych gatunków zwierz¹t gospodarskich;
– wyposa¿enie w si³ê poci¹gow¹: bez koni i ci¹gników, wy³¹cznie z koñmi, z koñmi i ci¹gnikami, wy³¹cznie
z ci¹gnikami;
– wiek i p³eæ u¿ytkownika gospodarstwa indywidualnego;
– poziom wykszta³cenia ogólnego u¿ytkownika gospodarstwa indywidualnego;
– inne grupowania gospodarstw wed³ug cech ujêtych w spisie, niewymienione wy¿ej.
Dane prezentowane w niniejszej publikacji dotycz¹:
– wszystkich gospodarstw indywidualnych w zakresie u¿ytkowania gruntów, struktury w³asnoœciowej
u¿ytków rolnych, dochodów z prowadzenia dzia³alnoœci rolniczej i pozarolniczej, rozdysponowania
produkcji rolniczej, infrastruktury gospodarstw indywidualnych, budynków i budowli oraz maszyn i urz¹dzeñ
rolniczych;
– gospodarstw indywidualnych prowadz¹cych dzia³alnoœæ rolnicz¹ aktualnie (w dniu 20 maja 2002 r.)
lub w ci¹gu ostatnich 12 miesiêcy poprzedzaj¹cych spis – w zakresie informacji o pracuj¹cych w swoim
gospodarstwie rolnym, stosowania nawozów i pestycydów oraz wybranych wydatków w gospodarstwie;
– gospodarstw indywidualnych prowadz¹cych aktualnie (w dniu 20 maja 2002 r.) dzia³alnoœæ rolnicz¹ –
w zakresie powierzchni zasiewów, powierzchni innej (w tym powierzchnia nawadniana) oraz pog³owia
zwierz¹t gospodarskich.
Informacje liczbowe w ujêciu odsetkowym prezentowane s¹ z jednym znakiem po przecinku i z uwagi na
elektroniczn¹ technikê zaokr¹gleñ mog¹ nie sumowaæ siê na 100%. Liczby te s¹ poprawne pod wzglêdem
merytorycznym.
1. Przedmiot i zakres opracowania
Niniejsza publikacja po raz pierwszy opisuje w sposób syntetyczny grupê gospodarstw indywidualnych, które
podczas Powszechnego Spisu Rolnego 2002 (PSR) oœwiadczy³y, ¿e prowadzi³y rachunkowoœæ roln¹, tzn. ksiêgi
ra-chunkowe, zawieraj¹ce co najmniej systematyczne i regularne zapisy wszystkich bie¿¹cych przychodów i
wydat-ków, w celu ustalenia wyniku finansowego gospodarstwa na koniec okresu obrachunkowego. Kompleksowy
charakter informacji pochodz¹cych z wiêkszoœci dzia³ów kwestionariusza spisowego oraz ró¿norodnoœæ cech
opi-suj¹cych badan¹ zbiorowoœæ daj¹ mo¿liwoœæ wielokierunkowego opisu tych gospodarstw oraz wszechstronnej ich
oceny.
W publikacji przedstawiono grupowania wynikaj¹ce ze specyfiki polskiego rolnictwa. Wyodrêbniono
gospoda-rstwa, które prowadz¹ produkcjê wy³¹cznie b¹dŸ g³ównie dla zaspokojenia potrzeb w³asnej konsumpcji oraz te,
które produkuj¹ g³ównie na rynek z podzia³em wed³ug wartoœci produkcji towarowej. Dla uzyskania mo¿liwie
pe³nego obrazu tych gospodarstw oraz ukazania ich zró¿nicowania zastosowano szereg kryteriów
klasyfikacyj-nych, miêdzy innymi uwzglêdniaj¹c:
– kierunki u¿ytkowania gruntów oraz status w³asnoœciowy,
– cel oraz kierunki produkcji rolniczej,
– realizacjê produkcji towarowej,
– kierunki i skalê ponoszonych wydatków,
– pozarolnicz¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹,
– wiek, p³eæ oraz wykszta³cenie ogólne u¿ytkownika.
Wiele systematyk przedstawiono w grupach obszarowych u¿ytków rolnych oraz zaprezentowano w przekroju
wojewódzkim. Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹, zwane tak¿e w dalszej czêœci
gospo-darstwami z rachunkowoœci¹, przedstawiono na tle gospodarstw indywidualnych, które rachunkowoœci rolnej nie
prowadz¹.
Na podstawie PSR 2002 ustalono, ¿e zbiorowoœæ gospodarstw indywidualnych prowadz¹cych rachunkowoœæ
roln¹ sk³ada³a siê z 57752 jednostek, co stanowi 2% ogólnej liczby gospodarstw indywidualnych w Polsce, z czego
54149 to gospodarstwa rolne o powierzchni u¿ytków rolnych przekraczaj¹cej 1 ha. Reszta (3603 gospodarstwa)
obejmowa³a dzia³ki rolne i w³aœcicieli zwierz¹t gospodarskich nieposiadaj¹cych u¿ytków rolnych lub
posia-daj¹cych do 0,1 ha u¿ytków rolnych. Oznacza to, ¿e w maju 2002 r. rachunkowoœæ roln¹ prowadzi³o prawie co 51.
gospodarstwo indywidualne oraz co 36. indywidualne gospodarstwo rolne. W przeciwieñstwie do ogó³u
darstw indywidualnych, gdzie odnotowano 84,3% gospodarstw o powierzchni ogólnej do 10 ha, wœród
gospo-darstw prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ przewa¿a³y wiêksze, o powierzchni powy¿ej 10 ha (zob. wykres 1).
Wykres 1. GOSPODARSTWA INDYWIDUALNE WED£UG GRUP OBSZAROWYCH
POWIERZCHNI OGÓLNEJ W 2002 R.
Œrednia wielkoœæ gospodarstwa indywidualnego w 2002 r. wynosi³a 5,7 ha ogólnej powierzchni i 5,1 ha
po-wierzchni u¿ytków rolnych. Gospodarstwo indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ posiada³o œrednio
34,6 ha powierzchni ogólnej i 32,0 ha powierzchni u¿ytków rolnych, natomiast gospodarstwo, w którym
rachunko-woœci nie prowadzono, mia³o 5,2 ha powierzchni ogólnej oraz 4,6 ha powierzchni u¿ytków rolnych.
Wykres 2. STRUKTURA GOSPODARSTW INDYWIDUALNYCH PROWADZ¥CYCH RACHUNKOWOŒÆ
ROLN¥ WED£UG GRUP OBSZAROWYCH U¯YTKÓW ROLNYCH W 2002 R.
0 5 10 15 20 25 30 35 poni¿ej 0,1 ha 0,1–1,0 1,0–2,0 2,0–5,0 5,0–10,0 10,0–15,0 15,0–20,0 20,0–30,0 30,0–50,0 i wiêcej50,0 ha % Gospodarstwa ogó³em Gospodarstwa prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ Grupy obszarowe 100% 93,8% 100% 5,0% 3,6% 6,6% 6,9% 10,9% 16,1% 12,6% 15,1% 12,2% 1– 2 ha 3– 5 ha 5–7 ha 7– 10 ha 10– 15 ha 15– 20 ha 20– 30 ha 30– 50 ha 2– 3 ha 6,9% 4,1% 50– 100 ha 100 ha i wiêcej do 1 ha UR 6,2% powy¿ej 1 ha UR Gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹
Liczba gospodarstw prowadz¹cych rachunkowoœæ roln¹ by³a zró¿nicowana w poszczególnych regionach kraju
(zob. wykres 3). Ponad 40% tych gospodarstw mia³o swoje siedziby w trzech województwach: mazowieckim –
15,0%, lubelskim – 14,1% oraz wielkopolskim – 12,4%. Najwy¿szy odsetek gospodarstw z rachunkowoœci¹
w ogólnej liczbie gospodarstw indywidualnych (w obrêbie województwa) zanotowano w warmiñsko-mazurskim
(3,7%), natomiast najni¿szy w województwie ma³opolskim (0,6%).
Wykres 3. GOSPODARSTWA PROWADZ¥CE RACHUNKOWOŒÆ ROLN¥ NA TLE WOJEWÓDZTWA
I KRAJU W 2002 R.
Wiêkszoœæ gospodarstw z rachunkowoœci¹ (48,7 tys., tj. 84,3%) prowadzi³a wy³¹cznie dzia³alnoœæ rolnicz¹
zwi¹zan¹ z upraw¹ roœlin oraz chowem i hodowl¹ zwierz¹t, natomiast 9 tys. gospodarstw (tj. 15,5%) ³¹cznie z
pro-dukcj¹ rolnicz¹ prowadzi³o tak¿e dzia³alnoœæ pozarolnicz¹ (zob. wykres 4). W ponad 60% gospodarstw z
rachunko-woœci¹ sprzeda¿ produkcji rolniczej w okresie 12 miesiêcy poprzedzaj¹cych spis przekroczy³a wartoœæ 25 tys. z³,
a tylko w 3,8% gospodarstw sprzeda¿ produkcji rolniczej nie wyst¹pi³a. Dla porównania: w ogólnej liczbie
gospo-darstw indywidualnych grupa prowadz¹cych wy³¹cznie dzia³alnoœæ rolnicz¹ stanowi³a 65,4%, natomiast
pro-wadz¹cych dzia³alnoœæ zarówno rolnicz¹ jak i pozarolnicz¹ by³o 8,8%. W 50,5% ogó³u gospodarstw
indywidualnych wartoœæ rolniczej produkcji sprzedanej nie przekroczy³a 25 tys. z³, a w 40,9% gospodarstw
sprze-da¿y produkcji rolniczej nie dokonano.
do 1,00% 1,01–2,00 2,01–3,00 3,01% i wiêcej Udzia³ gospodarstw z rachunkowoœci¹ w liczbie gospodarstw indywidualnych Dolnoœl¹skie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie £ódzkie Ma³opolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Œl¹skie Œwiêtokrzyskie Warmiñsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie
12,36
6,81
5,08
14,97
4,91
14,07
4,25
3,19
2,66
4,67
1,89
2,84
4,28
5,03
9,08
3,91
Uwaga: Odsetki dla ka¿dego województwa na
kartogramie oznaczaj¹ stosunek liczby gospodarstw z rachunkowoœci¹ w danym województwie do liczby gospodarstw z rachunkowoœci¹ w kraju.
Wykres 4. STRUKTURA GOSPODARSTW INDYWIDUALNYCH WED£UG RODZAJU PROWADZONEJ
DZIA£ALNOŒCI GOSPODARCZEJ W 2002 R.
2. Zasoby oraz u¿ytkowanie gruntów
U¿ytkowane przez gospodarstwa indywidualne prowadz¹ce rachunkowoœæ roln¹ grunty rolne o powierzchni
1997,6 tys. ha stanowi³y 11,9% ogó³u powierzchni gruntów gospodarstw indywidualnych w kraju. U¿ytki rolne
tych gospodarstw zajmowa³y 12,4% ogólnej powierzchni u¿ytków rolnych gospodarstw indywidualnych.
Powierz-chnie gruntów ornych, a w nich: gruntów pod zasiewami, od³ogów i ugorów w gospodarstwach z rachunkowoœci¹,
odniesione do analogicznych gruntów ogó³u gospodarstw indywidualnych, wynosi³y – odpowiednio: 13,3%,
15,2%, 2,7%, 6,0%.
Na powierzchniê ogóln¹ gospodarstw z rachunkowoœci¹ sk³ada³y siê w 92% u¿ytki rolne (z czego 76,4%
stano-wi³y grunty orne, 1,8% – sady, a 13,7% – u¿ytki zielone), w 3% lasy i grunty leœne oraz w 5% pozosta³e grunty, do
których zaliczono tak¿e u¿ytki rolne niewykorzystane rolniczo. Struktura gospodarstw prowadz¹cych
rachunko-woœæ wed³ug kierunków u¿ytkowania gruntów znacznie ró¿ni³a siê od pozosta³ych gospodarstw indywidualnych
(zob. wykres 5).
Do gospodarstw z rachunkowoœci¹ o powierzchni u¿ytków rolnych przekraczaj¹cej 1 ha nale¿a³o 99,9%
po-wierzchni produkcyjnej, tj. popo-wierzchni gruntów ornych pod zasiewami oraz popo-wierzchni sadów. Ponad po³owa
z nich mia³a od 10 do 50 ha u¿ytków rolnych. W u¿ytkowaniu najmniejszych gospodarstw (tj. o powierzchni do
1 ha u¿ytków rolnych), stanowi¹cych 6,2% ogólnej liczby gospodarstw prowadz¹cych rachunkowoœæ, znajdowa³o
siê 0,1% ogólnej powierzchni u¿ytków rolnych (zob. wykres 6).
8,8% 3,5% 65,4% 22,3% 15,5% 0,1% 84,3% 0,1%
Gospodarstwa prowadz¹ce
rachunkowoœæ roln¹
Gospodarstwa indywidualne
ogó³em
Nieprowadz¹ce ¿adnej dzia³alnoœci
Prowadz¹ce wy³¹cznie dzia³alnoœæ rolnicz¹ Prowadz¹ce dzia³alnoœæ rolnicz¹ i pozarolnicz¹ Prowadz¹ce wy³¹cznie dzia³alnoœæ pozarolnicz¹
Wykres 5. U¯YTKOWANIE GRUNTÓW W GOSPODARSTWACH INDYWIDUALNYCH W 2002 R.
Wykres 6. GOSPODARSTWA INDYWIDUALNE PROWADZ¥CE RACHUNKOWOŒÆ ROLN¥
I POSIADAJ¥CE U¯YTKI ROLNE ORAZ POWIERZCHNIA U¯YTKÓW ROLNYCH
WED£UG GRUP OBSZAROWYCH W 2002 R.
Odmienne relacje wyst¹pi³y wœród gospodarstw nieprowadz¹cych rachunkowoœci rolnej, gdzie 66,1%
stano-wi³y gospodarstwa o powierzchni powy¿ej 1 ha, u¿ytkuj¹ce 97,1% ogólnej powierzchni. Dominuj¹c¹ grup¹
obsza-row¹ (73,5%) by³y gospodarstwa o powierzchni do 5 ha u¿ytków rolnych. Udzia³ gospodarstw posiadaj¹cych od
10 do 50 ha UR wyniós³ 11,5%, natomiast gospodarstwa o 100 ha u¿ytków rolnych i wiêcej stanowi³y zaledwie 0,1%.
U¿ytki rolne grunty orne sady ³¹ki pastwiska Lasy Pozosta³e grunty 5,1% 6,9% 14,0% 67,3% 5,2% 88,0% 91,9% 3,0% 9,1% 76,4% 1,8% 4,6% 5,1% 1,5% 1997,6 tys. ha 14794,7tys. ha
Gospodarstwa prowadz¹ce
rachunkowoœæ roln¹
Gospodarstwa nieprowadz¹ce
rachunkowoœci rolnej
0 10 20 30 40 50 60 do 1 ha 1–5 5–10 10 15– 15 30– 30 50– 50hai wiêcej %
Gospodarstwa posiadaj¹ce u¿ytki rolne
Powierzchnia u¿ytków rolnych
W poszczególnych województwach, w grupie gospodarstw z rachunkowoœci¹, wyraŸnie dominowa³y
gospodar-stwa o powierzchni UR od 10 do 50 ha (w dziewiêciu z nich stanowi³y ponad po³owê ogólnej liczby gospodarstw
z rachunkowoœci¹).
Gospodarstwa o wielkoœci od 10 do 50 ha UR posiada³y ³¹cznie 676,3 tys. ha stanowi¹cych 36,8% ogólnej
po-wierzchni u¿ytków rolnych objêtych rachunkowoœci¹. Udzia³ tej grupy obszarowej waha³ siê od 10,5% w
woje-wództwie zachodniopomorskim do 63,5% w wojewoje-wództwie ³ódzkim. Znaczne zró¿nicowanie wielkoœci
powierzchni u¿ytków rolnych zauwa¿alne by³o tak¿e w pozosta³ych grupach obszarowych. Dla przyk³adu: w
woje-wództwach zachodnich (zachodniopomorskim, lubuskim i dolnoœl¹skim) ponad 80% u¿ytków rolnych
gospo-darstw z rachunkowoœci¹ nale¿a³o do gospogospo-darstw o powierzchni 50 ha i wiêcej (zob. wykres 7).
Najwiêksz¹ powierzchniê u¿ytków rolnych w gospodarstwach objêtych rachunkowoœci¹ wykazano w
woje-wództwach: wielkopolskim (243,6 tys. ha, tj. 13,3% krajowej powierzchni gospodarstw z rachunkowoœci¹),
warmiñsko-mazurskim (200,0 tys. ha; 10,9%) oraz mazowieckim (194,1 tys. ha; 10,6%). Najmniejsza
powierzch-nia tych u¿ytków wyst¹pi³a w województwach: ma³opolskim (22,6 tys. ha; 1,2%), œwiêtokrzyskim (31,7 tys. ha;
1,7%) i podkarpackim (33,3 tys. ha; 1,8%).
Wykres 7. UDZIA£ GRUP OBSZAROWYCH W OGÓLNEJ POWIERZCHNI U¯YTKÓW ROLNYCH
GOSPODARSTW INDYWIDUALNYCH PROWADZ¥CYCH RACHUNKOWOŒÆ ROLN¥
WED£UG WOJEWÓDZTW W 2002 R.
Najwiêksz¹ powierzchniê u¿ytków rolnych przypadaj¹c¹ na jedno gospodarstwo z rachunkowoœci¹ (zob.
wy-kres 8) odnotowano w województwach: zachodniopomorskim (104,0 ha), warmiñsko-mazurskim (68,6 ha),
dolnoœl¹skim (59,7 ha) i lubuskim (59,1 ha), natomiast najmniejsz¹ w województwach: ma³opolskim (10,0 ha),
œwiêtokrzyskim (10,9 ha) i podkarpackim (13,6 ha).
Dolnoœl¹skie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie £ódzkie Ma³opolskie Polska Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Œl¹skie Œwiêtokrzyskie Warmiñsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 4,67 do 10 ha 10–50 ha 50 ha i wiêcej
!["Hermeneutyka Biblii żydowskiej i Starego Testamentu", Christoph Dohmen, Günter Stemberger, Kraków 2008 : [recenzja]]()