Ekonomiczne efekty gospodarowania nieruchomościami gmin

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 822. 2010. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Agnieszka Małkowska Katedra Ekonomiki Nieruchomości i Procesu Inwestycyjnego. Ekonomiczne efekty gospodarowania nieruchomościami gmin 1. Wstęp Celem artykułu jest przedstawienie w sposób syntetyczny efektów ekonomicznych będących skutkiem procesów gospodarowania nieruchomościami realizowanych przez gminy. Przedmiotem analizy jest zasób nieruchomości gminnych stanowiący narzędzie i materialną bazę realizacji zadań gmin. Aktywna gospodarka nieruchomościami to nie tylko wykorzystywanie nieruchomości gminnych w celu wypełniania ustawowych zadań gmin, ale przede wszystkim całościowa i zorganizowana działalność służąca realizacji lokalnej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego. Opracowanie zostało oparte na obowiązującym ustawodawstwie i literaturze przedmiotu. 2. Charakterystyka nieruchomości gminnych Analiza efektów ekonomicznych gospodarki nieruchomościami w niniejszym artykule została zawężona do gminnego zasobu nieruchomości. W skład wspomnianego zasobu zalicza się te nieruchomości, w stosunku do których przysługuje gminie prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego. Z zasobu tego wyłącza się nieruchomości oddane przez gminę w użytkowanie wieczyste innym podmiotom1. 1. Art. 24 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, Dz.U. z 1997 r., nr 115, poz. 741..

(2) Agnieszka Małkowska. 78. Próbując dokonać głębszej charakterystyki nieruchomości gminnych będących przedmiotem procesów gospodarowania, powołując się na A. Makosza i A. Jaraszka2, można wyróżnić następujące kategorie nieruchomości: 1) nieruchomości gruntowe, do których gminie przysługuje prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego, w tym: – nieruchomości gruntowe zajęte pod budynki i urządzenia związane z wykonywaniem przez gminę nieodpłatnych, obligatoryjnych usług na rzecz jej mieszkańców, – nieruchomości gruntowe zajęte pod budynki i urządzenia związane z wykonywaniem przez gminne jednostki organizacyjne odpłatnych usług na rzecz mieszkańców, – nieruchomości gruntowe wydzierżawione, wynajmowane, oddane w użytkowanie albo wcale niezagospodarowane; 2) nieruchomości pozostałe (w tym lokalowe), do których gminie przysługuje prawo własności, w tym: – nieruchomości związane z wykonywaniem przez gminę zadań publicznych, w tym świadczenie usług nieodpłatnych o charakterze obligatoryjnym, – nieruchomości związane z wykonywaniem przez gminę zadań publicznych, w tym świadczenie usług częściowo lub w całości odpłatnych, – nieruchomości wydzierżawione, wynajmowane, oddane w użytkowanie albo wcale niezagospodarowane. W literaturze przedmiotu przedstawiono klasyfikację gminnego zasobu nieruchomości według funkcji realizowanych przez wchodzące w jego skład nieruchomości; wyróżnia się zatem3: 1) nieruchomości gruntowe niezabudowane, w tym: – grunty przeznaczone pod komunalne budownictwo, – grunty przeznaczone pod inwestycje celu publicznego, – grunty przeznaczone pod cele niepubliczne, – tereny zieleni gminnej, zakrzewień i zadrzewień związanych z terenami rekreacji i wypoczynku (np. parki gminne), – grunty rolne i leśne, – grunty pod wodami stojącymi, – tereny eksploatacji złóż kopalin podstawowych, – nieużytki i tereny wymagające rekultywacji, – grunty aktualnie prawnie chronione, np. ekoużytki; 2) nieruchomości zabudowane (budynki, budowle, lokale): 2. A. Makosz, A. Jaraszek, Jak stworzyć dobrą strategię gospodarowania nieruchomościami, „Gazeta Prawna” 2007, nr 57. 3 A. Muczyński, Z. Sujkowski, Klasyfikacja funkcjonalna gminnych zasobów nieruchomości, „Administratio Locorum” 2004, nr 3 (1), s. 25..

(3) Ekonomiczne efekty gospodarowania.... 79. a) nieruchomości zajęte pod gminne budownictwo mieszkaniowe i użytkowe, w tym: – budynki i lokale będące w 100% własnością gminy (budynki mieszkalne, mieszkalno-użytkowe oraz budynki z lokalami użytkowymi), – budynki i lokale tworzące wspólnoty z udziałem gminy (budynki z wyodrębnionymi lokalami mieszkalnymi, budynki z wyodrębnionymi lokalami mieszkalno-użytkowymi, budynki z wyodrębnionymi lokalami użytkowymi), – wolno stojące, wyodrębnione gminne lokale użytkowe (garaże gminne, inne gminne wolno stojące wyodrębnione lokale); b) nieruchomości zajęte pod urządzenia infrastruktury technicznej, w tym: – grunty zajęte pod tereny komunikacji (drogi, ulice, mosty, place gminne i inne), – gminne budynki, budowle i urządzenia służące zaopatrzeniu w media komunalne (wodociągi, kanalizacja, energia cieplna) i inne urządzenia infrastruktury technicznej, – obiekty zajęte pod urządzenia użyteczności publicznej (składowiska odpadów komunalnych, szalety publiczne, kosze uliczne, oświetlenie ulic, parkomaty i inne), – oczyszczalnie ścieków, – wysypiska odpadów, – tereny zajęte pod grzebowiska zwierząt; c) nieruchomości zajęte pod urządzenia infrastruktury społecznej, w tym: – obiekty instytucjonalne (budynki użyteczności publicznej i administracyjne, inne obiekty instytucjonalne), – obiekty obsługi ludności (budynki ochrony zdrowia, budynki pomocy społecznej, budynki oświaty – przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja i inne placówki oświatowe, budynki kultury – biblioteki gminne, inne placówki upowszechniania kultury, budynki kultury fizycznej, targowiska i hale targowe, inne obiekty obsługi ludności). Powyższe wyszczególnienie rodzajów nieruchomości dokonane w oparciu o pełnione przez nie funkcje wydaje się szczególnie istotne dla dalszych rozważań na temat skutków ekonomicznych będących efektem prowadzonej przez gminy gospodarki gminnym zasobem nieruchomości. 3. Zasady i formy gospodarowania gminnym zasobem nieruchomości według obowiązującego ustawodawstwa Gospodarka gminnym zasobem nieruchomości polega na wykonywaniu przez organy gminy różnorodnych czynności o charakterze faktycznym i prawnym względem nieruchomości, prowadzących do optymalnego ich wykorzystania do.

(4) 80. Agnieszka Małkowska. realizacji celów publicznych. Decyzje podejmowane w ramach gospodarki nieruchomościami gminnymi powinny cechować się racjonalnością i dążyć do redukcji tej części zasobu, która jest zbędna z punktu widzenia tych celów. Ustawodawca, przekazując gminie kompetencje w zakresie korzystania z posiadanego zasobu, przewidział szereg form służących realizacji procesów gospodarowania. Wybór właściwej formy gospodarowania nieruchomościami gminnymi jest uzależniony od wielu kryteriów, w tym m.in. rodzaju nieruchomości, której decyzja dotyczy, potrzeb i celów, którymi kieruje się organ decyzyjny, kosztów utrzymania nieruchomości i możliwych do osiągnięcia dochodów w związku z określonym sposobem rozdysponowania mienia, zasadności zachowania wskazanej nieruchomości w zasobie z perspektywy przyszłych potrzeb itp. Zastosowanie przewidzianych prawem form gospodarowania nieruchomościami gminnymi może prowadzić do: a) powiększenia gminnego zasobu nieruchomości w wyniku m.in.: – komunalizacji, – nabycia prawa własności lub użytkowania wieczystego do nieruchomości, z zastosowaniem prawa pierwokupu lub bez prawa pierwokupu, od podmiotów prywatnych oraz nabycia tych praw od Skarbu Państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego, – zamiany prawa własności lub użytkowania wieczystego do nieruchomości zarówno pomiędzy gminą a podmiotami prywatnymi, jak i pomiędzy gminą a Skarbem Państwa lub pozostałymi jednostkami samorządu terytorialnego, – wywłaszczenia prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego do nieruchomości na rzecz gminy, – spadków i darowizn (dotyczy to również darowizny od Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego), – zrzeczenia się prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego do nieruchomości na rzecz gminy (również w przypadku zrzeczenia się tych praw przez gminną osobę prawną), – wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego ustanowionego na nieruchomości gminnej (np. w wyniku upływu czasu czy rozwiązania umowy), – poczynionych inwestycji na nieruchomości (w formie zabudowy, rozbudowy czy modernizacji obiektu budowlanego); b) wyłączenia z gminnego zasobu nieruchomości m.in. poprzez: – sprzedaż przez gminę nieruchomości w trybie przetargowym lub bezprzetargowym, – oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste w trybie przetargowym lub bezprzetargowym, – zamianę prawa własności lub użytkowania wieczystego do nieruchomości zarówno pomiędzy gminą a podmiotami prywatnymi, jak i pomiędzy gminą a Skarbem Państwa lub pozostałymi jednostkami samorządu terytorialnego,.

(5) Ekonomiczne efekty gospodarowania.... 81. – pozostałe formy rozdysponowania, takie jak: darowizna, wniesienie nieruchomości jako wkład niepieniężny do spółek itp.; c) wykorzystania posiadanych w zasobie nieruchomości do realizacji przyjętych zadań m.in. poprzez: – oddawanie nieruchomości w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym do realizacji ich zadań statutowych, – eksploatację obiektów zajętych pod działalność instytucji publicznych (m.in. budynki użyteczności publicznej, administracyjne itp.), – zarządzanie nieruchomościami gminnymi, w tym gminnym zasobem mieszkaniowym, – oddawanie nieruchomości w najem, dzierżawę, użyczenie, obciążanie nieruchomości ograniczonymi prawami rzeczowymi. Tworzenie gminnych zasobów nieruchomości zapewnia możliwości realizacji inwestycji komunalnych lub innych inwestycji ważnych dla rozwoju gminy i warunków życia mieszkańców4. Odpowiednie zasoby nieruchomości są potrzebne gminie jako podstawa do realizacji zadań własnych, w tym jako materialna baza dla świadczenia usług o charakterze użyteczności publicznej. Nieruchomości te mogą być również wykorzystywane jako wkład niepieniężny do realizacji przedsięwzięć opartych na partnerstwie publiczno-prywatnym, czy wreszcie jako aktywa służące przyciąganiu nowych podmiotów gospodarczych poprzez oferowanie im posiadanych, atrakcyjnych inwestycyjnie nieruchomości. Nieruchomości gminne nieprzydatne w bieżącej działalności mogą zostać zagospodarowane czasowo w formie najmu, dzierżawy bądź w inny sposób oddane do dyspozycji podmiotom prywatnym na zasadach komercyjnych. Nieruchomości pozostające w zasobie gminnym, a nieużyteczne dla celów publicznych, również w odległej perspektywie czasowej powinny zostać trwale rozdysponowane, by nie obciążać jednostki samorządowej kosztami ich utrzymania. 4. Cele aktywnej gospodarki gminnym zasobem nieruchomości Efekty gospodarki nieruchomościami powinny być odpowiedzią na cele stawiane przez władze lokalne zarówno w strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, jak i w strategiach branżowych. Klasyfikując i definiując cele aktywnej gospodarki nieruchomościami gmin, należałoby wyjść od wskazań ustawowych wytyczających kierunek, a jednocześnie ograniczających możliwości wykorzystania zasobu nieruchomości gmin. Podstawowym zapisem określającym cele 4. W. Gorzym-Wilkowski, A. Miszczuk, M. Miszczuk, K. Żuk, Zarys ekonomiki gminy, Norbertinum, Lublin 1999, s. 214..

(6) Agnieszka Małkowska. 82. wykorzystania tego zasobu jest art. 25 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, mówiący, że gminne zasoby nieruchomości mogą być wykorzystywane: – na cele rozwojowe gmin, – na cele zorganizowanej działalności inwestycyjnej – w szczególności na realizację budownictwa mieszkaniowego oraz związanych z tym budownictwem urządzeń infrastruktury technicznej, – na realizację innych celów publicznych. Wskazania te zostały określone na dużym poziomie ogólności. O ile punkt drugi i trzeci mówiące o zorganizowanej działalności inwestycyjnej oraz realizacji innych celów publicznych zawężają obszar możliwych działań na nieruchomościach gminnych, o tyle punkt pierwszy, a więc „wykorzystanie nieruchomości na cele rozwojowe gmin”, jest bardzo ogólny. Trudno byłoby tu wymienić wszystkie możliwe działania służące celom rozwojowym gmin, mając szczególnie na uwadze fakt, że inaczej będzie postrzegany rozwój gminy wiejskiej o rolniczym charakterze, inaczej – gminy przygranicznej, jeszcze inaczej – gminy miejskiej na prawach powiatu o charakterze aglomeracji. Próbując w dużym uogólnieniu wymienić cele gospodarki nieruchomościami gmin (wychodząc od zacytowanego zapisu ustawowego), można wypunktować następujące cele5: – rozwój budownictwa mieszkaniowego, – rozwój inwestycji publicznych w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej, – rozwój działalności gospodarczej, w tym rozwój inwestycji prywatnych, – aktywizacja rynku nieruchomości, – rozwój zagospodarowania w zakresie rekreacji. Gminy, dążąc do realizacji tych celów, posługują się wieloma posiadanymi przez siebie instrumentami z zakresu gospodarki nieruchomościami. Są to instrumenty o charakterze planistycznym, prawno-administracyjnym czy ekonomiczno-finansowym. Poprzez zastosowanie odpowiednio dobranych instrumentów, również z zakresu gospodarki nieruchomościami, i przez wykorzystanie posiadanych zasobów (w tym nieruchomości), gminy dążą do takiego oddziaływania na podmioty gospodarcze i inwestorów prywatnych, które w konsekwencji doprowadzi do podjęcia przez nich pożądanych działań służących rozwojowi lokalnemu. Siła oddziaływania gminy na decyzje podmiotów prywatnych zależy od wielu czynników, m.in. od przemyślanej i konsekwentnie stosowanej polityki w zakresie gospodarki nieruchomościami oraz zgodności tej polityki z celami strategicznymi gminy, od posiadanych zasobów nieruchomości, charakteru gminy, cech lokalizacyjnych oraz, co jest z tym związane, atrakcyjności inwestycyjnej lokalnego rynku. 5. s. 34.. T. Topczewska, W. Siemiński, Gospodarka gruntami w gminie, Difin, Warszawa 2003,.

(7) Ekonomiczne efekty gospodarowania.... 83. 5. Typologia i charakterystyka ekonomicznych efektów gospodarki nieruchomościami gmin Opierając się na wcześniejszych rozważaniach na temat celów, jakim ma służyć wykorzystanie zasobu nieruchomości gmin, można wskazać przynajmniej trzy grupy efektów ekonomicznych będących konsekwencją gospodarowania nieruchomościami gminnymi. Są to następujące grupy efektów: finansowe, rzeczowe oraz niematerialne. Efekty finansowe to przede wszystkim dochody uzyskiwane przez gminę z nieruchomości, które są jednym ze składników szerzej rozumianego mienia gminnego. Mienie to, wraz z posiadanymi nieruchomościami, stanowi majątek gminy będący podstawą jej samodzielności i samorządności. Dochody uzyskiwane przez gminę z nieruchomości własnych mogą mieć charakter wpływów jednorazowych lub stałych. Wpływy jednorazowe są generowane w przypadku zbycia prawa własności do nieruchomości gminnych i z reguły stanowią znaczącą pozycję w budżecie (szczególnie gdy sprzedaż jest dokonywana na większą skalę, np. gdy prywatyzuje się gminne lokale). Wpływy stałe, długookresowe, powstają na skutek takiego rozdysponowania nieruchomości gminnych, które, choć nadal pozostają w zasobie gminy, są użytkowane przez inne podmioty, najczęściej w oparciu o stosunek zobowiązaniowy (taki jak najem czy dzierżawa). Dochody stałe mogą być generowane w postaci opłat z tytułu trwałego zarządu oraz czynszu za najem lub dzierżawę. Wyjątek stanowią opłaty z tytułu oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste, które są wpływem stałym i długookresowym, jednak w sensie prawnym nieruchomość taka przestaje być zaliczana do gminnego zasobu nieruchomości. Drugim rodzajem efektów finansowych gospodarki nieruchomościami jest redukcja kosztów związanych z utrzymaniem i eksploatacją nieruchomości gminnych, uzyskana dzięki zbyciu zbędnych i obciążających gminę nieruchomości. Powszechnym od wielu lat przykładem takich działań jest prywatyzacja gminnych lokali w starych zasobach mieszkaniowych. Poza generowaniem jednorazowego dochodu sprzedaż taka daje dodatkową korzyść w postaci pozbycia się przez gminę zbędnego obciążenia, jakim jest zasób budynkowy i lokalowy charakteryzujący się postępującym zużyciem technicznym i dużą dekapitalizacją. Oczywiście, dotychczasowa praktyka wskazuje na innego rodzaju problemy, z jakimi musi zmierzyć się gmina w związku z prywatyzacją części swoich zasobów mieszkaniowych, niemniej problemy te mają raczej organizacyjny, a nie finansowy charakter6. 6. W związku z niezorganizowaną prywatyzacją zasobów mieszkaniowych gmin pojawił się problem zarządzania budynkami wspólnot mieszkaniowych, w których gmina nadal pozostała właścicielem części lokali..

(8) Agnieszka Małkowska. 84. Drugim wymienionym wcześniej skutkiem gospodarki nieruchomościami gminnymi są tzw. efekty rzeczowe. Zaliczyć do nich można wszelkie materialne przejawy działalności gmin, takie jak powstanie i modernizacja: – obiektów infrastruktury technicznej (dróg gminnych, sieci wodociągowych, kanalizacyjnych itp.), – obiektów infrastruktury społecznej (przedszkoli, szkół, ośrodków zdrowia i innych obiektów związanych z takimi obszarami działalności, jak: nauka, kultura, oświata, opieka społeczna, ochrona zdrowia, a także rekreacja, sport i turystyka7), – obiektów użyteczności publicznej (budynków administracyjnych, urzędów itp.). Ten rodzaj efektów można uznać za bezpośrednio związany z gminną gospodarką nieruchomościami i stosunkowo łatwo poddający się pomiarowi. Warto wspomnieć, że wymienione efekty rzeczowe w postaci obiektów infrastruktury technicznej i społecznej stanowią z kolei podstawę świadczenia przez gminę usług publicznych (które zalicza się do efektów niematerialnych, pośrednio związanych z gospodarką nieruchomościami gmin). Trzecią kategorią skutków ekonomicznych gospodarki nieruchomościami są tzw. efekty niematerialne, w postaci: – usług publicznych świadczonych przez gminę na bazie posiadanych nieruchomości, – wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej obszaru gminy, – napływu nowych podmiotów gospodarczych, – rozwoju lokalnego rynku nieruchomości. Usługi publiczne obejmują dobra publiczne o charakterze niematerialnym, w odniesieniu do których niemożliwe jest wykluczenie kogokolwiek z korzystania z nich. Musi je charakteryzować określona jakość, niezależnie od liczby osób z nich korzystających, a każdy kolejny konsument nie narusza uprawnień pozostałych8. Wszystkie usługi publiczne cechuje9: – niematerialność, – jedność czasowa świadczenia i konsumpcji, – niemożność gromadzenia i składowania, – brak wykluczenia z konsumpcji, 7. A. Cellmer, Infrastruktura społeczna jako czynnik kreatywności i konkurencyjności w rozwoju miasta w aspekcie działalności władz lokalnych – na przykładzie miasta Olsztyna, stolicy regionu Warmii i Mazur w północnowschodniej Polsce, „Administratio Locorum” 2007, nr 6 (3). 8 L. Borowiec, Controlling w realizacji usług publicznych gmin, Wolters Kluwer Business, Kraków 2007, s. 40. 9 M. Jankoś-Kresło, Usługi społeczne w procesie przemian systemowych w Polsce [w:] Controlling w realizacji usług publicznych gmin, L. Borowiec, Wolters Kluwer Business, Kraków 2007, s. 40..

(9) Ekonomiczne efekty gospodarowania.... 85. – naruszenie wolności wyboru, – użyteczność publiczna (społeczna), – specyficzne zasady odpłatności. Nieruchomości gminne są bazą materialną świadczenia usług publicznych. Usługą publiczną jest zaś każda czynność administracji publicznej związana z dostarczaniem mieszkańcom określonego dobra. Usługą publiczną będzie więc wybudowanie i oddanie do użytku drogi gminnej, ale również utrzymanie budynków przedszkolnych, szkolnych, przeprowadzenie remontów i modernizacji gminnych budynków mieszkalnych. W szerszej perspektywie usługą publiczną będzie zagwarantowanie edukacji na poziomie przedszkolnym i szkolnym, a także zapewnienie bezpieczeństwa publicznego. Wszystkie te zadania są realizowane poprzez dostarczane usługi. Miejsce nieruchomości gminnych w procesie świadczenia usług publicznych polega na bezpośrednim wpływie stanu tych nieruchomości na jakość dostarczanych usług, szczególnie tych o charakterze technicznym (np. mieszkalnictwo komunalne, zaopatrzenie w media, infrastruktura drogowa) oraz pośrednim wpływie na pozostałe usługi świadczone na bazie mienia nieruchomego gmin. To od wyposażenia w odpowiednie obiekty (o określonym standardzie, dobrym stanie technicznym, powierzchni adekwatnej do liczby korzystających osób itp.) oraz od wielkości nakładów ponoszonych na ich utrzymanie i eksploatację będzie zależeć ocena efektywności, skuteczności i dostępności realizowanych usług publicznych. Innym przykładem efektów niematerialnych gospodarki nieruchomościami gmin jest stymulowanie rozwoju lokalnego. Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej obszaru gminy oraz napływ nowych podmiotów gospodarczych jest elementem strategii rozwoju gospodarczego wielu gmin. Władze samorządowe konkurują między sobą o uzyskanie jak najlepszej pozycji w staraniach o inwestorów. Pomimo że bezpośredni wpływ działań gmin, wśród pozostałych czynników lokalizacyjnych decydujących o wyborze miejsca realizacji inwestycji, nie wydaje się szczególnie znaczący10, to przykłady wielu samorządów lokalnych, którym udało się odnieść sukces w stosowaniu skutecznych zachęt dla inwestorów, mówią co innego. Wśród możliwych narzędzi, jakimi może posłużyć się gmina w celu przyciągnięcia inwestorów, to właśnie nieruchomości stanowią podstawowy przedmiot przetargowy. Główną rolą gminy w aktywizacji gospodarczej rynku lokalnego może być: – dbałość o zapewnienie wystarczającej infrastruktury technicznej i drogowej, – tworzenie ofert inwestycyjnych na bazie posiadanych gruntów gminnych,. 10. W.W. Budner, Czynniki lokalizacyjne inwestycji a możliwości rozwoju ekonomicznego gmin w Polsce, „Administratio Locorum” 2007, nr 6 (3), s. 43 i nast..

(10) 86. Agnieszka Małkowska. – pozyskiwanie nowych nieruchomości przez gminę w celu przygotowania ich pod przyszłe inwestycje, – dążenie do objęcia obszaru gminy specjalną strefą ekonomiczną. Efekty tych wszystkich działań mogą doprowadzić do wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej i gospodarczej gminy, a w dalszej konsekwencji do poprawy sytuacji ekonomicznej społeczności lokalnej. Ostatnim z wymienionych efektów niematerialnych gospodarki nieruchomościami gmin jest rozwój lokalnego rynku nieruchomości. Gmina oddziałuje na lokalny rynek nieruchomości zarówno od strony popytowej, jak i podażowej. Może występować na rynku w roli zbywcy oraz nabywcy praw do nieruchomości (dotyczy to również praw najmu i dzierżawy). Jest liczącym się uczestnikiem rynku nieruchomości, który w widoczny sposób wpływa na kształtowanie się cen transakcyjnych. Efekty ekonomiczne gospodarki nieruchomościami są zagadnieniem wymagającym jeszcze wielu przemyśleń, a przede wszystkim obserwacji praktyki działalności samorządów lokalnych. Celem tego artykułu było zasygnalizowanie problemu, jakim jest związek pomiędzy działaniami gmin w zakresie posiadanych nieruchomości a wymiernymi skutkami tej aktywności. Działania gmin w tym obszarze nie ograniczają się tylko do gospodarki zasobem własnym nieruchomości, ale rozciągają się, poprzez planowanie przestrzenne i podatki lokalne, również na nieruchomości prywatne. Tak rozumiana gospodarka nieruchomościami gmin jest ważnym narzędziem oddziaływania na podmioty i może służyć skutecznemu osiąganiu celów rozwojowych. Literatura Borowiec L., Controlling w realizacji usług publicznych gminy, Wolters Kluwer Polska, Kraków 2007. Budner W.W., Czynniki lokalizacyjne inwestycji a możliwości rozwoju ekonomicznego gmin w Polsce, „Administratio Locorum” 2007, nr 6 (3). Cellmer A., Infrastruktura społeczna jako czynnik kreatywności i konkurencyjności w rozwoju miasta w aspekcie działalności władz lokalnych – na przykładzie miasta Olsztyna, stolicy regionu Warmii i Mazur w północnowschodniej Polsce, „Administratio Locorum” 2007, nr 6 (3). Gorzym-Wilkowski W., Miszczuk A., Miszczuk M., Żuk K., Zarys ekonomiki gminy, Norbertinum, Lublin 1999. Makosz A., Jaraszek A., Jak stworzyć dobrą strategię gospodarowania nieruchomościami, „Gazeta Prawna” 2007, nr 57. Muczyński A., Sujkowski Z., Klasyfikacja funkcjonalna gminnych zasobów nieruchomości, „Administratio Locorum” 2004, nr 3 (1)..

(11) Ekonomiczne efekty gospodarowania.... 87. Topczewska T., Siemiński W., Gospodarka gruntami w gminie, Difin, Warszawa 2003. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, Dz.U. z 1997 r., nr 115, poz. 741. The Economic Effects of Managing Municipality Real Estate The article provides a synthetic presentation of economic effects brought about by management processes of municipality real estate. The subject of the analysis is municipality real estate resources as a tool and material basis for realising local government goals. Such governments that have at their disposal their own real estate resources make a series of decisions as to how they are used and allocated. The effects of these decisions can take a financial, material or non-material character and should be the means to accomplishing the goals set by local governments for both social-economic growth and trade strategies..

(12)