W STĘP
N iniejszy zeszyt, zatytułow any Wybrane aspekty zarządzania i gospodaro wania w sektorze publicznym, je st kolejnym zbiorem artykułów , przygotow anym przez pracow ników Katedry Zarządzania M iastem i Regionem UŁ. Stanowi on w pew nym zakresie odzw ierciedlenie problem ów i zagadnień, jak ie były w ostatnim okresie przedm iotem naukow ego zainteresow ania zespołu Katedry, które to oczyw iście były z kolei ściśle zw iązane z prow adzonym i w K atedrze badaniam i i pracami projektow ym i. Prace poszczególnych A utorów tem atycznie koncentrują się wokół problem ów funkcjonow ania różnych organizacji i insty tucji zaliczanych do sektora adm inistracji publicznej. W praw dzie trudno byłoby w skazać na ścisłe zw iązki między prezentow anym i artykułam i, to jedn akże łączy je wspólny punkt wyjścia. W szystkie m ają na celu analizę pew nych, w ybranych przez A utorów problem ów odnoszących się do działania w polskiej rzeczyw istości organizacji i instytucji sfery adm inistracji publicznej oraz w skazanie, co należy uspraw nić, aby uzyskiw ać lepsze efekty.
Poruszane przez A utorów kw estie są aktualne i istotne dla praktyki zarzą dzania w sferze publicznej. M ożna w tym m iejscu w skazać takie chociażby zagadnienia, jak: konieczność podejm ow ania przez w ładze m iast projektów rew italizacji, w pływ system u podatkow ego na efektyw ność zarządzania w je d nostkach sam orządu terytorialnego, rolę i znaczenie funkcji logistycznej w roz woju lokalnym i regionalnym , wagę instytucji pozarządow ych w procesie kreacji przedsiębiorczości, czy też problem systemu oceny efektyw ności działań organizacji i instytucji sfery publicznej (kontrola, audyt, standardy, instrum enty oddziaływ ania, społeczna odpow iedzialność itd.). W reszcie problem y gospodar ki energetycznej w aspekcie wym ogów trw ałego i zróżnicow anego rozwoju.
N iniejszy tom otw iera artykuł D. Stawasz Lokalne programy rewitalizacji wobec problemów mieszkaniowych miasta - przykład Łodzi. Tem atycznie odnosi się on do zagadnienia niezm iernie w ażnego dla polskich miast, jak im je st postępująca degradacja i dew astacja całych fragm entów m iasta. Pojaw ia się zatem pilna potrzeba realizacji projektów odnowy tkanki m iejskiej. N a tle kw estii, odnoszących się do wym ogu odnowy obszarów centralnych m iasta, analizow ane są zw iązki m iędzy tym procesem a popraw ą sytuacji m ieszkanio wej w Łodzi.
Jerzy Rutkowski w opracow aniu zatytułow anym Teoretyczne przestanki zarządzania przez podatki w jednostkach samorządu terytorialnego odnosi się w ujęciu teoretycznym do takich zagadnień, jak m ożliw ość w ykorzystania podatków na rzecz spraw nego procesu zarządzania, rozum ianego przez Autora jak o sposób oddziaływ ania na ludzi w celu realizacji w yznaczonych zadań i optym alnego w ykorzystyw ania dostępnych zasobów w organizacjach, tj. gm ina, powiat, w ojew ództw o sam orządow e. W artykule została om ów iona ekonom iczna istota podatku, scharakteryzow ano fiskalne i pozafiskalne funkcje podatków , ukazano istotę zarządzania przez podatki w jednostkach sam orządu terytorialnego, a także przeanalizow ano m ożliw ość w ykorzystania podatkow ego instrum entarium zarządzania w świetle prawa unijnego. O statnia część artykułu zaw iera m akroekonom iczną analizę dochodów budżetow ych sam orządu terytorialnego w kontekście om aw ianego w cześniej zarządzania przez podatki.
A rtykuł pt. Lokalne instytucje otoczenia biznesu w rozwoju terenów slabo zurbanizowanych, autorstw a Janusza Zrobka, poświęcony je s t wadze i znaczeniu lokalnych instytucji „otoczenia rynkow ego” w kreow aniu rozwoju przedsiębior czości, przede wszystkim na terenach słabo zurbanizow anych. A utor om aw ia rodzaje instytucji o tym charakterze, zakres ich zadań oraz wyjaśnia, ja k ą rolę pełnią tego typu organizacje w sferze gospodarczej lokalnych system ów ekonom icznych. Odnosi się także do roli tychże instytucji w obszarze pobudza nia procesu innow acyjności, w przypadku lokalnych podm iotów gospodarczych.
Jan Kaźm ierski w artykule Centra logistyczne w Polsce - uwarunkowania oraz konsekwencje dla miast i regionów dokonuje interesującej analizy zw iąz ków m iędzy centram i logistycznym i a rozwojem gospodarczym m iast i regio nów. C entra logistyczne są stosunkow o nowym zjaw iskiem gospodarczym w polskiej gospodarce. Jednakże intensyfikacja gospodarki regionów następuje w Polsce także dzięki dynam icznem u rozwojowi szeroko rozum ianej funkcji logistycznej. W artykule A utor porusza takie kw estie, jak: uw arunkow ania tw orzenia i funkcje centrów logistycznych, relacje m iędzy centram i logistycz nym i a rozw ojem regionu, analizuje korytarze transportow e i autostrady jak o czynniki lokalizacji centrów logistycznych oraz odnosi się do wym ogu koniecz ności w łączenia się Polski w struktury Unii Europejskiej także poprzez rozwój infrastruktury transportow ej - budowy szeroko rozum ianej platform y logi stycznej.
Przedm iotem rozważań M agdaleny N ow ak w artykule pt. Efektywność za rządzania w gminie je st ocena procesu zarządzania w gm inie. N a gruncie teoretycznym A utorka analizuje m iary m ożliwe do w ykorzystania w przypadku oceny funkcjonow ania organizacji, ja k ą je s t gmina. K onkluzją prow adzonych rozw ażań je s t stw ierdzenie, iż dla podniesienia efektyw ności funkcjonow ania gm iny ważnym je st w ypracow anie i system atyczne w ykorzystyw anie system u oceny działań. Dałoby to szansę na m onitoring system u zarządzania i stanow iło punkt w yjścia do ciągłego ulepszania go.
Janusz Reichel w artykule pt. Uwagi na temat realizacji usług publicznych podnosi problem standardów w zakresie realizacji usług publicznych. Jest to, w edług Autora, problem w ielce dyskusyjny, czy takie standardy winny być w ypracow ane i respektow ane w sferze usług publicznych. Reichel optuje za takim podejściem do standardów , które uczynią z nich w ytyczne dotyczące profesjonalizm u działania.
Funkcja doradcza audytu wewnętrznego w procesie zarządzania jednostką sektora finansów publicznych je st kolejnym artykułem niniejszego tom u, przygotow anym przez C ezarego Szydłowskiego. A utor przyjm uje założenie, iż audyt w ew nętrzny je st now oczesnym instrum entem kontroli działań w orga nizacjach sfery publicznej. Pokazuje różnice m iędzy audytem w ew nętrznym i kontrolą w ew nętrzną, w skazuje na doradczą funkcję audytu w ew nętrznego w procesie zarządzania Jednostkam i Sfery Finansów Publicznych (JSFP). Z akłada, iż audyt w ew nętrzny w adm inistracji publicznej docelow o winien zapew nić spraw niejsze i efektyw niejsze zarządzanie poszczególnym i JSFP.
W artykule M acieja Turały pt. Pomiar poziomu rozwoju społeczno-gos podarczego gmin na przykładzie województwa łódzkiego został podjęty problem pom iaru poziom u rozw oju regionu w układzie gmin. Przedstaw iona m etodologia stanowi interesującą propozycję podejścia do oceny poziom u rozwoju regionu, bazującą na szeregu w skaźników , odnoszących się do sfery ludności, gospodar ki, inwestycji kom unalnych, m ieszkalnictw a. W ybrane w skaźniki i przeprow a dzony przy ich w ykorzystaniu rachunek został przetestow any na przykładzie gmin w ojew ództw a łódzkiego. W yniki przeprow adzonej analizy w skazują na istotne zróżnicow anie w poziom ie rozwoju gmin w ojew ództw a łódzkiego.
W kolejnym artykule, autorstw a D om inika Drzazgi pt. Instrumentarium gospodarki energetycznej i przestrzennej polskich miast w świetle wymogów trwałego i zrównoważonego rozwoju, znajdujem y w skazanie, iż zgodnie z za sadą zrów now ażonego rozw oju należy dążyć do holistycznego i integralnego po dejścia do gospodarow ania energią w mieście. A utor podnosi problem koniecz ności prow adzenia zintegrow anej gospodarki energetycznej i przestrzennej, pokazuje zw iązki m iędzy polityką energetyczną i przestrzenną m iasta w fazie reurbanizacji, prezentuje instrum entarium zintegrow anej gospodarki energetycz nej i przestrzennej miast. W części em pirycznej dokonuje oceny instrum entów zintegrow anej gospodarki energetycznej i przestrzennej w kilkunastu m iastach Polski.
Zbiór prezentow anych artykułów zam yka tekst przygotow any przez Ry szarda G ładysza pt. Przemiany w gospodarce wodno-ściekowej na wsi piotrkow skiej w latach 1999-2006. Dotyczy on problem ów zw iązanych z działalnością inw estycyjną sam orządów gm innych na terenie pow iatu piotrkow skiego, m ających na celu popraw ę stanu zaopatrzenia w w odę i gospodarki ściekow ej na obszarach w iejskich. A utor wskazuje na ograniczenia w ystępujące w praktyce
gospodarow ania, w arunkujące realizację bardzo istotnych, a zarazem kosztow nych przedsięw zięć infrastrukturalnych.
Przekazując C zytelnikow i tenże zbiór artykułów , mam nadzieję, iż będzie on stanow ić nie tylko w artościow y i interesujący przegląd różnorodnych te m atycznie prac, lecz stanie się poniekąd inspiracją do dalszych badań i rozważań w zakresie funkcjonow ania i uspraw nienia system ów zarządzania różnych organizacji i instytucji zaliczanych do sfery adm inistracji publicznej.
Danuta Stawasz Łódź, październik 2006 r.
