X I M IĘ D Z Y N A R O D O W Y K O N G R E S H IS T O R II N A U K I
W dniach 24— 31 sierpnia br. odbył się w Polsce, zgodnie z ustalonym pro gramem, X I Międzynarodowy Kongres Historii N a u k i1. O bradow ał on w 5. sek cjach; oprócz tego» w czasie Kongresu oidlbyło się 5 sympozjów, które dyskutowały nad referatami opublikowanym i w czerwau br. w roczniku „Organon“ 2.
G łówna część obrad Kongresu toczyła się w W arszaw ie (24— 26 V III ) i w K ra kowie (28— 29 V III). W dn. 26— 27 V I I I odbyło się w Toruniu .sympozjum o tema tyce kopernikowskiej, a w Kielcach — sympozjum poświęcone starożytnemu hut nictwu żelaza. Po zamknięciu obrad Kongresu, w dniach 30— 31 V I I I obra dowało w Krakowie sympozjum naukoznawcze Przeszłość i przyszłość nauki.
Szczegółowe sprawozdania z obrad Kongresu ukażą się w następnych nume rach „Kwartalnika“.
„ O R G A N O N “ S A M O D Z IE L N Y M R O C Z N IK IE M
Do nru 3— 4/1964 „Kw artalnika Historii N au k i i Techniki“ dołączony był pierw szy numer obcojęzycznego rocznika „Organon“. Drugi natomiast numer tego rocznika ukazał się już w ramach odrębnego wydawnictwa. W styczniu 1965 r. Sekretariat. Naukow y Polskiej Akadem ii N au k pow ziął bowiem Uchwałę o prze kształceniu „Organonu“ w samo,dzielny rocznik, w ydaw any w językach kon gresowych przez Zakład Historii Nauki i Techniki R AN, przy współudziale Sekcji Historii Nauki Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki.
Rocznik, zgodnie z przedmową do nru 1, poświęcony jest głów nie ogólnyłn: metodologicznym, filozoficznym i społecznym zagadnieniom historii nauki i tech niki. Skład redakcji pozostał nadail taki sam jak podano w mrze 1: prof. B. Sucho dolski (redaktor naczelny), prof. W . Voisć (zastępca redaktora naczelnego), prof. A. T. Grigorian i prof. V. Ronchi (przedstawiciele Sekcji Historii Nauki M iędzy narodowej Unii), prof. prof. A . Birkenmajer, J. H urw ie i E. Olszewski oraz B. O l szewska (sekretarz redakcji). '
Drugi rocznik „Organonu“, który ukazał się w czerwcu br., zawiera przede wszystkim referaty przygotowane na pięć sympozjów X I Międzynarodowego K on gresu Historii Nauki. Są to
I sympozjum: Historyczny rozwój problematyki metodologicznej wspólnej na ukom przyrodniczym i społecznym. Referaty: R. Hooykaas (Holandia), Przyroda i historia (ang.); P. Rybicki (Polska), Nauki społeczne i nauki przyrodnicze. N ie które wspólne aspekty metodologiczne (fr.).
II sympozjum: Elementy tradycjonalne i nowatorskie w kosmologii Mikołaja Kopernika. Referaty: A. Birkenm ajer (Polska), Elementy tradycjonalne i nowa torskie w kosmologii Mikołaja Kopernika (fr.); J. R. Ravetz (W ielk a Brytania), Elementy tradycjonalne i nowatorskie w kosmologii Mikołaja Kopernika <ang.); E. Rosen (Stany Zjednoczone), Kopernik o fazach i śuńetle planet (ang.).
1 Por. Łnfortnację w nrze 1/1964 „Kw artalnika“, s. 143.
* W ykaz sympozjów i referatów sympozjalnych znajduje się w zamieszczonej poniżej informacji o „Organonie1*.
1 Tytuły podano w przekładzie polskim zaznaczając w nawiasie, w którym z języków kongresowych dany referat został opublikowany.
454
KronikaI I I sympozjum: Dzieło Alberta Einsteina. Referaty: M. A. Tonnelat (Francja), Pojęcie względności przed Einsteinem (fr.); B. Kuzniecow (ZSRR), Einstein i Bohr (fr.); A. Trautman (Polska), Porównanie Newtonowskiej i relatywistycznej teorii czasoprzestrzeni (ang.).
I V sympozjum: Dawna technika hutnictwa żelaznego. Referaty: M. Radwan (Polska); Metody zastosowane w Polsce przy badaniach starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego (tfr.); R. F. Tylećote (W ielka Brytania), Rozwój techniki wytopu żelaza w Wielkiej Brytanii (ang.).
V syimpazjium: Przeszłość a przyszłość nauki. R eferaty: B. M. K iedrow (ZSRR), Prawidłowości rozwoju nauki (ros.); I. Małecki i E. Olszewski (Polska), Niektóre prawidłowości rozwoju nauki X X wieku (ang.); R. Taton i(Franćja), Historia nauki i nauka współczesna (fr.); G. M . D obrow (ZSR R ), Tendencje rozwoju organizacji nauki (ros.); D. J. de iSolla Price (Stany Zjednoczone), Stałe wzorce w organizacji nauki (ang.).
Oprócz tego nr 2 „Organonu“ zawiera informacje o nauce polskiej i o pracach polskich historyków nauki.
Rocznik został rozesłany wszystkim uczestnikom X I Kongresu, którzy w ten sposób mogli wcześniej zapoznać się z referatami sympozjalnymi i przygotować się do dyskusji nad nimi na Kongresie.
Z O B C H O D Ó W R O K U G A L IL E U S Z A W P O L S C E
Polski świat naukowy uczicił czterechsetlecie urodzin Galileusza licznymi imprezami. Pragniemy podkreślić wagę dwóch uroczystych sesji naiikowych.
Komitet Historii N auki i Techniki Polskiej Akadem ii N auk zorganizował Sesję Galilleańską 20 października 1964 r. Odbyła się ona w Pałacu Staszica pod przewodnictwem prezesa Komitetu, prof. Jerzego Bukowskiego. W sesji wziął udział attache kulturalny A m basady Włooh, dr A. Stefanini.
Pierw szy z wygłoszonych referatów — prof. E. Rybki — miał jako temat działalność Galileusza w świetle astronomii współczesnej *. Referent rozpoczął od omówienia sytuacji w astronomii w X V I w. Działalność obserwacyjna astrono m ów O bejm ow ała wówczas wyłącznie pomiary położeń gwiazd i planet. Szczegól nie w drugiej połowie stulecia nastąpił intensywny rozwój poziomu i metodyki obserwacji, widoczny zwłaszcza w osiągnięciach nowo tworzonych stałych obser w atoriów: W ilhelm a IV Heskiego w Kassel i, nieco później, Tychona Brahego. Rozwój ten przebiegał poza Włochami, gdzie w przededniu podjęcia działalności naukowej przez Galileusza brak było poważniejszych indywidualności nauko wych. W tej sytuacji Galileuszowi obce pozostało tradycyjne uprawianie astro nomii. Wczesne jego zainteresowanie teorią Kopernika <o czym świadczy list do K eplera z 1597 ¡r.) rozwinęło sig ze względu na filozoficzne konsekwencje nowej kosmologii.
Przypadkowa właściwie wiadomość o wynalazku lunety zwróciła uwagę G a lileusza na możliwości nowego typu badań. Rozpoczęte natychmiast obserwacje teleskopowe stworzyły nową dziedzinę astrtonottiii fizycznej. Przełomową datą w historii astronomii jest rok 16)10, w którym opublikowane zostało pierwsze
1 Referat opublikowała następnie „Nauka Polska“ ; por.: E. R y b k a , Gali leusz w świetle współczesnej astronomii. „Nauka Polska“, nr 1/1965. Do dodanego w druku Piśmiennictwa w krad ły się dwie niedokładności: praca C. A. Ronana Galileo Galilei 1564— 1642 ukazała się nie w poświęconym Galileuszowi suplemen cie do nru 2/1964 „Sky and Telescope“, lecz w e właściwym ¡zeszyęie nru 2/1964; „W oprosy Istorii Jestiestwoznanija i Tiechnilki" poświęciły Galileuszowi swój zeszyt 16 z 1904 r., a nie zeszyt 18 z 1965 r. «Przypis redakcji).
