Kêstutis Kadûnas, Petras Gediûnas, Zdislav Zanevskij, Rimantë Goubytë, Petras Pûtys, Danutë Balciunaitë – Lietuvos šaltiniø katalogas. 220 versmiø ir šaltiniø. Lietuvos Geologijas Tarnyba, Grunto valymo tech-nologijos, Vilnius 2017, s. 479.
W 2017 r. Litewska S³u¿ba Geologiczna (Lietuvos Geologijos Tarnyba – LGT) opublikowa³a tylko w jêzyku litewskim, ciekawy, obszerny, ilustrowany katalog 220 Ÿróde³ litewskich, które pe³ni³y wa¿n¹ rolê w narodowej kulturze i tradycji. Czêœæ z nich to miejsca kultu religijne-go. Nale¿y dodaæ, ¿e opisane obiekty krenologiczne to nie wszystkie tego typu na Litwie, poniewa¿ jest ich blisko o 1/3 wiêcej. S¹ to nie tylko Ÿródliska czwartorzêdowe, ale tak¿e Ÿród³a wód mineralnych czy krasu gipsowego.
Jest to kolejne, trzecie ju¿ wydawnictwo LGT o natu-ralnych wyp³ywach wód Litwy, po krenologicznych albu-mach dotycz¹cych Aukszockiego Parku Regionalnego (2012) i ¯mudzkiego Parku Narodowego (2014). Omawia-ny katalog sk³ada siê z dwóch zasadniczych czêœci. W pierwszej zaprezentowano podstawow¹ wiedzê z zakre-su krenologii, metodykê badañ terenowych i laboratoryj-nych oraz charakterystykê uzyskalaboratoryj-nych wyników. Mo¿na w niej równie¿ znaleŸæ schematyczne szkice ró¿nych typów Ÿróde³ Litwy i rozmaite systemy klasyfikacji naturalnych wyp³ywów, stosowanych powszechnie w geologii, hydro-logii i limnohydro-logii. Na koñcu tej czêœci znajdujemy wykaz 19 Ÿróde³ proponowanych do objêcia sta³ym monitorin-giem. Druga, zasadnicza czêœæ katalogu o cechach albumu (blisko 90% objêtoœci) to dok³adne opisy poszczególnych obiektów zestawionych w czterech regionach fizjograficz-no-etnograficznych, czyli ¯mudzi, Suwalszczyzny, D¿uki-ji (Dainava), Aukszoty. Charakterystyka obiektów ka¿dego regionu jest poprzedzona barwnymi mapami geologiczny-mi, geomorfologicznymi i syntetycznymi profilami geolo-gicznymi, wraz ze spisami Ÿróde³. Ka¿de z nich posiada szczegó³owy opis wraz z lokalizacj¹ na ortofotomapie, umo¿liwiaj¹cy ³atwe dotarcie do obiektu, które w praktyce jest bardzo ³atwe, poniewa¿ na Litwie do wszystkich Ÿróde³ kieruj¹ drogowskazy lub ozdobne tablice. Dokumentacja obiektów to nie tylko dane o wydajnoœci czy fotografie z ró¿nych pór roku, ale tak¿e informacje historyczne i podania ludowe. W opracowaniu zabrak³o jednak danych o zmiennoœci wydajnoœci wieloletniej, szerzej dokumento-wanej od wielu lat w innych europejskich krajach, np. w Polsce, Niemczech czy Austrii. W dwóch ostatnich krajach informacje o wydajnoœci s¹ obecnie dostêpne online.
Nie-liczne usterki edytorskie wskazuj¹ na wysoki poziom redakcyjny wydawnictwa, podobnie jak ciekawy uk³ad i szata graficzna.
Opisywana pozycja jest doskona³ym wzorem, jak do-kumentowaæ obiekty geologiczne u¿ytkowane przez cz³o-wieka, o du¿ym znaczeniu poznawczym, przyrodniczym oraz historycznym. Tym bardziej ¿e Dyrektywa Wodna UE wskazuje te obiekty, jako wa¿ne dla wspólnoty ekosystemy wodne zasilane wodami podziemnymi (Groundwater Determinated Ecosystems – GDE). Pierwsze regionalne opracowania krenologiczne z terenu Niemiec i pó³nocnych W³och potwierdzaj¹ wyj¹tkow¹ ró¿norodnoœæ krenobion-tów i stygobionkrenobion-tów obszarów Ÿródliskowych, a na uznanie unikalnoœci przyrodniczej czekaj¹ opisane w tym albumie obiekty, podobnie jak polskie Ÿród³a. Prezentowane wy-dawnictwo jest godne polecenia badaczom Ÿróde³ z ró¿-nych dziedzin nauk przyrodniczych, a tak¿e wskazuje na potrzebê opracowania podobnej publikacji w naszym kraju.
Andrzej Górniak
613 Przegl¹d Geologiczny, vol. 65, nr 10/1, 2017
!["Die Münz- und Währungspolitik des Deutschen Ordens in Preussen, ihre historischen Probleme und seltenen Gepräge", Emil Waschinski, [b. m.] 1952 : [recenzja]]()