EGZAMIN MATURALNY
W ROKU SZKOLNYM 2017/2018
JĘZYK POLSKI
POZIOM ROZSZERZONY
FORMUŁA OD 2015
(„NOWA MATURA”)
ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ
ARKUSZ MPO-R1
Strona 2 z 10
Temat 1. Określ, jaki problem podejmuje Bogdan Zeler w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów.
(Bogdan Zeler Poezja i filozofia) Wytyczne do tematu 1.
W pełnej realizacji zadania powinny znaleźć się uwagi o dostrzeżonych w tekście trzech stanowiskach (relacja literatura-filozofia jest równoważna ze względu na podejmowaną problematykę; filozofia jest bardziej ogólna, nadrzędna wobec literatury, ponieważ podejmuje nad nią refleksję; literatura przewyższa filozofię pod względem możliwości poznawczych).
Strona 3 z 10 K RYTERIA OCEN Y WYP O WIED Z I A R G UM ENTAC Y JNEJ ( M A KSY M AL NI E 40 PUNKTÓW ) A B C D E F G H Okr eś lenie problemu Sformu łowanie stanowiska wobec rozwi ąza n ia prz yj ęt eg o p rze z autora tekstu Popra w no ść rz ecz ow a Za my sł kom p oz ycyjny Spójno ść loka lna Styl te ks tu Popra w no ść ję zy k owa Popra w no ść zapi su 9 Okre ślenie problem u zg odne z tekste m i pe łne 9 Stanowisko adekw atne do tekstu i pe łne 2 Brak b łę dów rzeczowych 6 Kom pozycja funkcjonalna 2 Pe łna spójno ść
wypowiedzi lub nieznac
zne zaburzenia spójn. 4 Styl stosow ny 4 Brak b łę dów lub nielicz n e błę dy niera żą ce 4 Zapis w p eł ni popra w ny lub nielicz n e błę dy niera żą ce 6 Okre ślenie problem u zg odne z tekste m , ale niepe łne 6 Stanowisko adekw atne do tekstu , ale niepe łne 3 Z abur ze nia funkcjonalno ści kom pozycji 1 Zn ac zn e zaburzen ia spójno ści 2 Styl cz ęś ciow o stosow ny 2 Liczne b łę dy niera żą ce lub nielicz n e błę dy ra żą ce 2 Liczne błę dy niera żą ce lub nielicz n e błę dy ra żą ce 3 Okre ślenie problem u cz ęś ciow o zgodne z tek stem 3 Stanowisko częś ciow o adekwatne do tekstu 0 Brak okre ślenia problem u lub problem niezgodny z tekste m 0 Brak stanowiska lub stanowisko nieadekw atne do tekstu 0 Jeden b łą d lub w ię cej błę dów rzeczowych 0 Brak zam ys łu kom pozycyjnego 0 Wypowied ź niespójna 0 Styl niestosow n y 0 Liczne b łę dy ra żą ce 0 Liczne błę dy ra żą ce UW AG A Je śli w ka tego rii A pr aca uz yska 0 pun któw , egzam inator nie prz yz n aje pun któw w poz osta łyc h k ate go ri ach . Je śli w ka tego rii A pr aca uz yska 3 pun kty , a w k ategorii B – 0 pun kt ów , egzam inator ni e prz yz n aje punktów w p oz osta łyc h k ateg ori ach . Je śli p raca sk ład a s ię z mniej ni ż 300 s łów , e gzam inator pr zy zn aje pu nkt y tyl ko w k ate gori ach A, B i C . Pojawie nie si ę b łę du k ard yn al ne go d ysk w alifik uj e p rac ę – zd aj ący ot rzy m uje 0 p unkt ów .
Strona 4 z 10 Obja śnienia dotycz ące oceny w ypow iedz i argumentacyjn ej A. Ok re ślen ie proble mu. Zdaj ący po winien zro zum ie ć, jaki problem podejm
uje autor w przedstaw
ionym
fragm
encie tekstu oraz sform
uł owa ć ten problem . Okre ślen ie p ro blem u jest oceniane ze wzgl
ędu na to, czy jest
zgodne z tekstem i czy jest pe łne . Okr eś lenie problemu uw aż a si ę za − pe łne , je
śli praca zawiera zarówno
odtworzenie problem
u (np. w postaci
pytania), jak i jego interpretacj
ę, czyli u m ieszczenie tego p roble m u w odpowiednim kontek ście. Interpretacja problemu powinna by ć uzasadniona (np. wag ę problemu m oż na uzasadni ć je go hi st or yc zn ym i uwarunkowaniam i lub wspó łczesny m i i m plikacjam i). − niepe łne , je śli praca n ie zawiera inte
rpretacji trafnie rozpo
zn anego problem u. − cz ęś ciow o zgodne z teks tem , je śli zd aj ący n ie w pe
łni rozpoznaje problem g
łówny lub wydobywa z tekstu tylko problem
drugorz ędny. B. Sformu łow anie stanow iska z d aj ącego w obec rozw ią zania prz yj ętego prz ez autora te kstu. Ucze ń powinien omów ić i oceni ć ro zwi ązani e
zaproponowane przez autora w przedstawiony
m tek
ście. Sfor
m
uł
owanie stanowiska zdaj
ącego wobec rozwi ązan ia przy ję tego p
rzez autora teks
tu jest o
ceniane ze wzgl
ędu na to, czy jest
ade k w atne do te ks tu i czy jest pe łne . Sformu łow anie stanowiska w obec rozw ią za nia pr zy ję teg o prz ez autora te kstu u w aż a si ę za : − cz ęś ciow o adekw atne do tekstu , gdy zniekszta łca rozwi
ązanie proponowane przez autora.
−
pe
łne
, gdy zawiera ono odt
worzenie rozwi ązan ia przyj ęteg o przez au tora teks
tu oraz trafne odwo
łania do innych tekstów kultury
uzasadniaj
ące stanowisko zdaj
ącego.
−
niepe
łne
, kiedy brak trafnego odwo
łania do innych tekstów kultury uzasadniaj
ących stanowisko zdaj
ącego. C. Popra w no ść rz eczow ą ocenia si ę na podstawie liczby b łę dów rzeczowych. Pomy łki (np. w nazwach w
łasnych lub datach) niew
pł ywaj ące n a sfor m uł owanie stanowis ka wobec rozwi ązania przyj
ętego przez autora tekstu uwa
ża si ę za usterki, a nie b łę dy rzeczowe. B łą d kardynalny to b łą d rzeczowy świadcz ący o niezn ajom oś
ci (1) tekstu kultury, do którego odwo
łuje si
ę zdaj
ący, oraz (2) kontekstu
interpretacyjnego przywo
łanego przez zdaj
ąceg o. D. Kompozycja ocen iana jes t ze wzgl ędu na funkcjonaln ość segmentacji i uporz ądkow anie te kstu zgo dnie z wybranym przez zdaj ącego gatunkiem wypowiedzi. Nale ży wzi ąć pod uwag ę, czy w tek ście zosta ły wyodr ębnione – j ęzykowo i graficznie – cz ęś
ci pracy oraz akapity
niezb
ędne dla jasnego sfor
m uł owania stanowis ka i uzasadniaj ących je argum entów, a tak
że czy wyodr
ębnione cz ęś ci i akapity s ą l ogi cz nie i konsekwentnie uporz ąd
kowane (bez luk i zb
ędnych powtórze ń). Kom pozycja jest funkcjonalna , je śli podzia ł tekstu na segm enty (cz ęś ci ) i ich po rz ądek s ą ści śle powi ązane z porz ądkiem tre ści i realizowanym i w tek ście funkcjam i retorycznym i. Odej
ście od zasady trójdzielnej kom
pozycji nie jest b
łę de m, j eś li segm enta cja jest funkcjonalna.
Strona 5 z 10
Wag
ę zaburzenia funkcjonalno
ści ocenia egzam
inator na podstawie ca
ło
ści pracy (np. brak zako
ńczenia w pracy, w której ucze
ń jas no rozwija swoj ą my śl, uznaje si ę za niewielkie zaburzenie, natom iast b rak ro zdziel enia inte rpre tacji prob le mu od inter preta cji roz w ią
zania lub podwa
żenie
w zako
ńczeniu wcze
śniejszych wy
wodów – za znaczne zab
urzenie). E. Spójno ść loka ln ą ocenia si ę na podstawie zgodno ści log icznej i gram atycznej m ię
dzy kolejnymi, znajduj
ący m i si ę w bezpo średnim s ąsi edzt wie zdaniam
i w akapitach. Znaczne zaburzenia sp
ójno
ści wypowiedzi to np. akapity zbudowane z sekwencji zda
ń niepowi
ązanych ze
sob
ą an
i
logicznie, ani gram
atycznie (potok lu źnych m yś li, skojarze ń). F. Styl tekstu ocenia s ię ze wzgl ędu na stosow no ść . Styl uznaje si ę za : − stosow ny , je
śli zachowana jest zas
ad
a
decorum
(dobór
środków j
ęzykowych jest celo
wy i adekwa
tny do wybranego przez ucznia gatun
ku
wypowiedzi, sytuacji egzam
inacyjnej, tem
atu i
intencji wypowiedzi oraz odm
iany pisanej j ęzyka). Dopuszcza si ę drobne, sporadyczne odst ępstwa od stosowno ści. − cz ęś ciow o s tosow ny
dotyczy wypowiedzi, w której zdaj
ący niefunkcjonalnie łą czy r óż ne style, nie ko ntrolu je jed nolito ści stylu, np. w wypowiedzi pojawiaj ą si ę wyrazy i konstrukcje z j ęzyka potocznego, ni eoficjalnego, wtr
ęty ze stylu urz
ędowego, nadmierna
m
etaforyka. Mieszanie
ró
żnych stylów wypowie
dzi uznaje si
ę za uzas
adn
ione, je
śli jest funkcjonalne.
− niestosow n y, je śli wypowied ź zawiera np. wulgaryzm y lub m a charakter obra źliwy.
Styl wypracowania nie musi by
ć zgodny z upodobaniam i stylis tycznymi egzam inatora. G. Poprawno ść j ęzy k owa oceniana jes t z e wzg lę du na liczb ę i wa gę b łę dów sk ładniowych, leksykalnych, s łowotwórczych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych. Błą d stylistyczny to konst
rukcja zgodna z norm
ą j
ęzykow
ą, ale niew
ła
ściwa w sytuacji, w której powstaje
tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,
w
jakim
tekst jest pisany, np. udziwniona m
et
afora, niefunkcjona
lny kolokwializm, wulgaryzm
, ni
euzasadnione powtórzenie leksyka
lne lu b sk ładniowe. B łę
dów logicznych nie uznaje si
ę za b łę dy sty lis tyczne. H. Poprawno ść za p is u ocenia si ę ze wzgl ędu na licz b ę błę dów ortograficznych i in terpunkcyjnych (szacowan ą odpowiednio do obj ęto ści tekstu ) oraz ich wag ę (b łę dy ra żą ce i ni er ażą ce) . Za b łą d ra żą cy uznaje si ę b łą
d, który polega na naruszeniu ogólnej regu
ły ortog
raficznej l
ub
interpunkcyjnej w zapisie s
łów lub fraz o wysokiej
frekwencji. Ewentualne w ątpliwo ści rozstrzygaj ą ustalenia Rady J ęzyka Polskiego i kl asyf ikacja błę dów interpunkcyjnych Je rzego Podrackiego.
Strona 6 z 10
Temat 2. Dokonaj interpretacji porównawczej podanych tekstów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów.
(Cyprian Kamil Norwid Nerwy, Józef Czechowicz pod dworcem głównym w warszawie) Wytyczne do tematu 2.
• W realizacji zadania istotne jest porównywanie (najlepiej równoległe) obu tekstów. • Jeśli zdający podejmuje się interpretacji najpierw pierwszego tekstu, to interpretując
drugi tekst, powinien nawiązywać w swoim porównaniu do pierwszego tekstu.
• Krótkie, dwu- czy trzyzdaniowe porównanie na końcu wypracowania jest niewystarczające.
Strona 7 z 10 K RYT ERIA OCE N Y I N TERPRET ACJI PORÓWNAWCZ EJ ( M A K S Y M AL NI E 40 PUNKT Ó W ) A B C D E F G H Koncepcja porównywania utworów Uz asadnienie tez y interpretacy jnej Poprawno ść rz ec zowa Za my sł kom p oz ycyjny Spójno ść lokalna Styl tekstu Poprawno ść ję zy k ow a Poprawno ść za p is u 6 Koncepcja niespr zec zn a z u tw or ami i spójna 12 Uzas adnienie trafne , pog łę bione 2 Brak b łę dów rzec zowy ch 6 Ko m pozy cja funkcjonalna 2 Pe łna spójno ść wy
powiedzi lub niez
nacz ne zaburzenia spójno ści 4 Styl stosowny 4 Brak b łę dów lub nielicz n e b łę dy niera żą ce 4 Zapis w pe łni poprawny lub nielicz n e błę dy niera żą ce 4 Koncepcja niespr zec zn a z u tw or ami i cz ęś ciowo spójna 8 Uzas adnienie trafne , ale niepog łę bion e 2 Styl cz ęś ciowo stosowny 2 Licz ne b łę dy niera żą ce lub nielicz n e b łę dy ra żą ce 2 Licz ne błę dy niera żą ce lub nielicz n e błę dy ra żą ce 2 Koncepcja częś ciowo sp rz ecz na z utwora m i 4 Uzas adnienie cz ęś ciowo trafne 3 Zaburzenia funkcjonaln oś ci kom pozy cji 1 Znac zne zaburzenia spójno ści 0 Koncepcja sprz ecz na z u tw or ami lub brak koncepcji 0
Brak trafnych argumentów uzasadniaj
ącyc h interpretacj ę porównawcz ą 0 Jeden b łą d l ub wi ęcej b łę dó w rzec zowy ch 0 Brak za m ys łu kom pozy cy jn ego 0 Wypowied ź niespójna 0 Styl niestosowny 0 Licz ne b łę dy ra żą ce 0 Licz ne błę dy ra żą ce UW AG A Je śli w ka tego rii A pr aca uz yska 0 pun któw , egzam inator nie prz yz n aje pun któw w poz osta łyc h k ate go ri ach . Je śli w ka tego rii A pr aca uz yska 2 pun kty , a w ka te gori i B – 0 punktów, egzam inator nie prz yz n aje punk tów w poz osta łyc h k ate gori ach . Je śli p raca sk ład a s ię z mniej ni ż 300 s łów , e gzam inator pr zy zn aje pu nkt y tyl ko w k ate gori ach A, B i C . Pojawie nie si ę b łę du k ard yn alnego d ysk walifik uj e p rac ę – zd aj ący ot rzy m uje 0 p unk tów .
Strona 8 z 10
Obja
śnienia dotycz
ące oceny interpretacji porównaw
cz
ej
A. Koncepcja interpretacji porów
n aw cz ej jes t efektem
poszukiwania przez zdaj
ącego sensów wynikaj
ących z zestawienia tekstów i wym
aga
ustalenia pewnych obszarów por
ównania, w których szuka si
ę podobie ńs tw i/lub ró żni c mi ędzy utworam i, a nast ępnie wyci
ąga z tego wnioski.
Koncepcja jest ocen
iana ze wzgl
ędu na to, czy jest
niesprz eczna z ut w or ami i czy je st spójna . Koncepcja jest: − niesprz ec zna z ut w ora mi , je
śli znajduje potwierdzenia w
obu tekstach, przy czym
porównywane obszary s
ą dla tekstów traf
ne i isto tn e, a n ie drugorz ędne. − cz ęś ciow o s p rz ec zn a z utworam i, je
śli jedynie we fragm
entach (lub fragm
encie) znajduje
potwierdzenie w tekstach
lub porównywane obszary
są
dla tekstów drugorz
ędne . − ca łkow icie sp rz ecz n a z utw orami, je śli naw et w e fragmentach (lub fr agmencie ) nie z n ajduje potw ierdz enia w tekstach. Koncepcja jest: − spójna , gd y wy po wied ź w sposób w ystarcz aj ący dla uzasadnienia tezy /hipotezy interpretacy jnej obejm uje i łą czy w ca ło ść sensy obu utworów. − cz ęś ciowo spójna , g dy w ypowied ź obejm uje i łą czy sensy obu utworów, ale w s posób niewy starczaj ący dla uzasadnienia tezy /hipotezy interpretacyjnej. − niespójna , gdy wy po w ied ź obejm uje sensy ka żdego t
ekstu, ale ich nie
łą czy (tzn . wypowied ź sk łada si ę z d w óch niepowi ązany ch ze sob ą interpretacji). Brak koncep cji to brak w skazania zas
ady zestawienia utworó
w.
B. Uzasadnienie interpretacji
jest o
ceniane ze wzgl
ędu na to, czy jest
trafne i czy je st pog łę bion e. Uzasadnien ie trafne zawiera wy łą czni e pow ią za ne z teksta mi argume nty na rz ec z odc
zytania sensów wynikaj
ących z zest aw ie ni a ut woró w . Argum enty musz ą wynika ć ze sfunk
cjonalizowanej analizy, to znaczy w
ywodzi ć si ę z f orm y lub/i tr eś ci tekstów. Uz asadnienie jest: − cz ęś ciow o t rafne , je
śli w pracy – oprócz argum
entów niepowi
ązanych z tekstam
i lub/i niewynikaj
ących ze sfunkcjonalizowanej analizy –
pojawi si
ę przynajm
niej jeden argument powi
ązany z tekstami i wynikaj
ący ze sfunkcjonalizowanej analizy.
− pog łę bione , j eś li znajd uje potwierdzenie ni
e tylko w tekstach, ale tak
że w kontekstach (np. biograf
icz nym , historycznoliterackim, filozoficzny m , kulturowym ). Zdaj
ący powinien cho
ć cz ęś cio w o rozwin ąć przywo
łany kontekst, aby uzasadni
ć jego pojawienie si ę. − niepog łę bione
, gdy wszystkie argum
enty s
ą sfunkcjonalizowane, ale zdaj
ący p rzywo ła ł je ty lko z teks tów al bo tylko z kontekstów. C. Popra w no ść rz eczow ą ocenia si ę na podstawie liczby b łę dów rzeczowych. Pomy łki (np. w nazwach w
łasnych lub datach) niew
pł ywaj ące n a koncepcj ę in terpr eta cyjn ą uwa ża si ę za usterki, a nie b łę dy rzeczowe. B łą d kardynalny to b łą d rzeczowy świadcz ący o niezn ajom oś
ci (1) tekstu kultury, do którego odwo
łuje si
ę zdaj
ący, oraz (2) kontekstu
interpretacyjnego przywo
łanego przez zdaj
ąceg
Strona 9 z 10 D. Kompozycja ocen ian a jes t ze wzg lę du na funkcjonalno ść se gm en ta cj i i uporz ądkow anie tekstu zgodnie z wybranym
przez ucznia gatunkiem
wypowiedzi. Nale ży wzi ąć pod uwag ę, czy w tek ście zo sta ły wyodr ębnione – j ęzyk owo i graf ic znie – c zęś
ci pracy oraz akapity niezb
ędne dla jasnego przedstawien ia koncepcji interpretacy jnej i uzasadniaj ących j ą argum entów, a tak
że czy wyodr
ębnio ne cz ęś ci i a kapity s ą logicznie oraz konsekwentnie uporz ąd
kowane (bez luk i zb
ędnych powtórze ń). Kom pozycja jest fun k cjonalna , je śli podzia ł te kstu na seg m enty (cz ęś ci) i ich po rz ądek (uk ład) s ą ści śle powi ązan e z po rz ądk iem tre ści i rea lizowan ym i w tek ście funkcjam i retorycznym i. Odej ście od zas ady tró jdzielnej kom
pozycji nie jest b
łę dem , je śli segm entacja jest funkcjonalna. E. Spójno ść loka ln ą ocenia si ę na podstawie zgodno ści log icznej i gram atycznej m ię
dzy kolejnymi, znajduj
ący m i si ę w bezpo średnim s ąsi edzt wie zdaniam
i w akapitach. Znaczne zaburzenia sp
ójno
ści wypowiedzi to np. akapit
y zbudowane z sekwencji zda
ń niepowi
ązanych ze sob
ą ani
logicznie, ani gram
atycznie (potok lu źnych m yś li, skojarze ń). Styl uznaje si ę za : − stosow ny , je śli zachow ana jes t zas ada decoru m (dobór środków j ęzy
kowych jest celowy i adekwatny d
o wybraneg
o przez u
cznia gatunku
wypowiedzi, sytuacji egzam
inacy
jnej, tem
atu i intencji w
ypowiedzi oraz odm
iany pisanej j ęzyka). Dopuszcza si ę drobne, sporadyczne odst ępstwa od stosowno ści. − cz ęś ciow o s tosow ny, dotyczy wyp owiedzi, w której zdaj ący niefunkcjonalnie łą czy ró żne s tyle, n ie ko ntrolu je jed nolito ści stylu, np. w wypowie dzi pojawiaj ą si ę wyrazy i konstrukcje z j
ęzyka potocznego, nieoficjalnego, wtr
ęty ze stylu urz
ędowego, nadmierna m
etaforyka.
Mieszan
ie ró
żnych stylów wypowie
dzi uznaje si
ę za uzas
adn
ione, je
śli jest funkcjonalne.
− niestosow n y, je śli wypowied ź zawiera np. wulgaryzm y lub m a charakter obra źliwy.
Styl wypracowania nie musi by
ć zgodny z upodobaniam i stylis tycznymi egzam inatora. G. Poprawno ść j ęzy k owa oceniana jes t z e wzg lę du na liczb ę i wa gę b łę dów sk ładniowych, leksykalnych, s łowotwórczych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych. Błą d stylistyczny to konst
rukcja zgodna z norm
ą j
ęzykow
ą, ale niew
ła
ściwa w sytuacji, w której powstaje
tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,
w
jakim
tekst jest pisany, np. udziwniona m
et
afora, niefunkcjona
lny kolokwializm, wulgaryzm
, ni
euzasadnione powtórzenie leksyka
lne lu
b
sk
ładniowe. B
łę
dów logicznych nie uznaje si
ę za b łę dy sty lis tyczne. H. Poprawno ść za p is u ocenia si ę ze wzgl ędu na licz b ę błę dów ortograficznych i in terpunkcyjnych (szacowan ą odpowiednio do obj ęto ści tekstu ) oraz ich wag ę (b łę dy ra żą ce i ni er ażą ce) . Za b łą d ra żą cy uznaje si ę b łą
d, który polega na naruszeniu ogólnej regu
ły ortograficznej l
ub
interpunkcyjnej w zapisie s
łów lub fraz o wysokiej
frekwencji. Ewentualne w ątpliwo ści rozstrzygaj ą ustalenia Rady J ęzyka Polskiego i kl asyf ikacja błę dów interpunkcyjnych Je rzego Podrackiego.
Strona 10 z 10
INFORMACJA O ZASADACH OCENIANIA PRAC Z JĘZYKA POLSKIEGO UCZNIÓW ZE STWIERDZONYMI DYSFUNKCJAMI
W pracy maturalnej z języka polskiego autorstwa zdającego, u którego stwierdzono dysleksję i dysortografię, nie należy uwzględniać w ocenie następujących błędów:
a) zmienionej kolejności liter w wyrazach,
b) wstawionych dodatkowo liter w wyrazie, opuszczonych lub przestawionych liter, c) opuszczonego początku lub końca wyrazu,
d) występowania w wyrazach głosek dźwięcznych zamiast bezdźwięcznych i odwrotnie,
e) mylenia głosek „i” i „j”, głosek nosowych z końcówką fleksyjną, np.: ę-em, ą-om, f) mylenia przedrostków z przyimkami, np.: pode szły; błędnego zapisywania
przyimków z rzeczownikami i przysłówkami, np.: wklasie, zachwilę, napewno, g) niewłaściwego zapisu spółgłosek miękkich, np.: rosinie zamiast rośnie, skosiny
zamiast skośny,
