O ROZWOJU KORALOWCÓW

MĄRI~ 'ROżKóWSKA

·O . ROZWOJU

·KORALow

-

ców

... <r.:.

Ko?:a1o'W'Ce

:(~omgda Anthozoo) S>ą stapą, prymit(Ywną

gropą· j:amo4'bł<lnów; ~ważt1,ą że W'zgllęrdfu .ną dość do-brze . \Zib:adaną

·

r

nad-er urozmaLc()ną fllogene~ .i na w:iklką. WaTtOść lbiostnaty.grati!Clżn<f l :fiacjailną. ·

Nati;LOO.tna .

.SyŚtematyka kor3lowcó:w ·nie .j.est ·jeszcze dotych~as ustalona. JecJa;:tym z. przyjętych dziś w P!l-1-eo.zOl~l.i. jest. podział następujący:

gromada _Anthozoa koralowce

1.· ·podgromada· A·lcyonaria (=OctocorWla) 2, · :Po(].grotnada. Zoantharia

. '.':nadrząd Maqrepotaria· · 1. · rząd ·T~buULta

2. rząd TetT!U!oia.tla

·3,-r.żąd 'nexacoraua:

. Atcyona1'ia, ·CZyli koralowce ośmiopromienne, mają ,przeWtaŻnie

swelet

ro,gow<rwapienny, ·-w :~tórym wy· S'tępować mogą .igiełki wapienne . (spicula:e),.·-o niere-gu1a,rnym lkształcLe, znane jako szcrz.ą<tlti kopalne od mezozoiku. Tą mikrostrukturą róri;nią się Alcyonaria

~asadndilro od· Zoantharia, . u których obok fo:rm · nie wybwarnając)'IClh szlkieletu (Actiniaria) istnieją Madre-poraria o szkiLeiJ.ercie wapiennym lllbudowail(}'IIIl z włó­ kien lub "płatków" kalcytu. W kambrze ni-ę znamy ·koi)lllfnych szczątków koralowców, przypuszczalnie ni:e two·r~yły :_one wówcz!ł.s części twardy$ i. prawc!opo-.. dobn!Le żyły pol"USZając się swobodnie ,na d!n1e mOTza,-, Tak~. trytł:> życia wyksztal:eii zapewnę dwubocz.ną .

sy-metrię, któ~a, ·j-est c.har.akterystycźna dla · większo:rei

koralowoów paleożoiczriych, tj. dla Tętracoratla. Taka biLateTaln.a SY!llletria ~jre 'W

icll.

onJI:og)enezie i za.-. choW4je . się ooęsto .w stanie dojrzałym . kO'l'alita. • W it'OIZwoju tmogenetY'=Y'lll lkararlowCów wi&.czna .jest tenc;iencja ~o zaitęi)owanii.i dwubocznej: syffietrii przH

pro:mięnistą.· jako \vynik pnystosowan!.ą do życla . osiadł.ęgO. W m~zo·i.k:u kora•lowce

z

I1lJE:dJu He:x;aco-ralla

w

·budOwie szkieletu osiągnęły symetrię r<łdialną,_ któT~ jec;inalk!że .t:yil(ko maslruj~ ~ t,lZiś trwa~ącą · syiM: trię bltateraltią, uwidaczniającą się w budowie . części mit}kkil6h .. W . k81mbrre .lis'bnl.ały ra:Cotwórcze Archae.:. ocycithiilae <>. s-?Jkie~lecie wapiennym. Miały one pe~e ·

chafakterystyczne cechy wspólne dla gąbek· i dla ko-ni10wców, mianowicie porowatoM ści.an obok przegród podłużnych {sePta) i poprzecznych (tabulae). Dz~

"

Korali1_;j~

\o·sz.kielet

Viytwor.~:On~

pr:rez jednego·

O>SO'b:nikii w od-różrii~nil,l od szkieletu k()lónii

utworzo-nej. .przez

·llcme

·ze ·~ą .połączone-osobnilti, zwan-ego

kor~winą. ,

..·

Arcl,laeocyathidae z.alicz.an~ .. :bywają_do .gąbek jakQ od-dzie1n.a .grupą. WłaBciwe AnthozoaA .

.a

m1.anmv:ici:e n:aj-, .

s1l~-Tabulata (Halysites) i TetmcoraUa P'Qjtalwlił(Y·:się dopiero. w górnym ordowiku:

Tabulata. są ro~powszec.h.n.1one . w prueoZ.OUru, nil-liczn-e . formy występują

w

rtria&i.e~ · Mają· one bu<ioW.fi · · prostą, le~ znane są wyl'ącznae jako ·~ormy ik:blollllia}ne. Brały· wy<bithy. udział.

w.

tworzeniu pallei>zolcznyQłl rat · nje p!pjawiając przy tym tak . .sPrecyzowB:nyoh ~ma-· gań tac:i.alnych j.ak TetrącoraUa. WySitępują bowiem w QSadach· płytkiego mor.ża; 1ecz trafiają się także ·

.,. .w ·mpk.aoh szarogłartowych

w

mułowc.a~ w manglach i . w. waplenią!lłi .. Ich 92Jkielet wapienny jest zbudo• wanjt z dro'briyc>h ·rtire'k, zetb],"ari.y.ch w masywne,

krza-

·

cmste l!lllh łlańouS2lkowa.te · kolo.nie; · Scila!ny, : tabiU!l.ae i zaczątkowe

kolcow.a:te

septa ·są .zbudowane 'z'rówzio.:. .. legle ustawionych włókienek kalcytu.·· Prawie wszyst-kte !typy kolonU: is>tnieją już

w

gylurze i ni(lw'iele Się zmien.i.ają ·w całej erze. ·paleo.uii~nej. Pochodzenie

ta-bu[atów nie 'jest znane; . Prawdopodobnie jest to g·l'li"

pa polifiletetyczna. NieMoczy paleonto.Logowie

uw:

a~ .. żają Tabtila.ta za ·grupę wyjścioWą, z której pówstać-. mogły Tetracarana, inni· zaś ·wyprowadzają niektóre · Tabulata (Favosttina-e) z ·prostych lwrałow.ców· cztero-prmnierinycll (PhoHdophyllum wg Wedek'inldia 1937).

:retr(Jćo-raUa

znane

są

-

'z

górnęgo o~wflm.

i ·

j~

.

wt~y

.

Są zoróinicow.a~e ... Obok siebie isW,eją Strepte;. .

!as~acca,. formy . osoł;mi<:ze, doc,ho<hą~ do wielk~

Rys . . l. Przykład ·kora-lOWca o budowie jedno-.. ~t1'efowej, Columnaria (ordoWik-de.won) · przę­

krój' podłużny komlita, pow. 4 X (wg Sosh,kiny) 1 §dana, 2 tabula

kom-pletna

rozmiarów; posiadające długie septa SJ)fr.ałn'ie żwini~ . te w środku kielicha :i fał8ZYWY słU!Pclt. .Jako

.,jednostrefo~e"

(eys. ' l) w

odróżnitęn.lu ·

od

~,d~ustrre.­

fowycb" (tys. 2); mających tabulae i dissePJmenta, rozp<>'W'Szf:cbntonych przede ws~ystklm

w

syh.ir:r.e iJ de-~e. W kal'lbon1e tzaś TOI7JWij~.ją "BiE: <lq)l1alowce ·o . naj-bardzlej . sko~pliko.}V'anej . . bll!lowi.e weWńętr2ilej,

.

.

R11s.

z:

.

Przs~klad

kora-lowca o -budowie

dwu-;' st.rejot/Jej Schlil.teria (cie-won)'. przekrój podluź'l\ll

km'altta. paw •. 4 X (wg Soahki1łY) 1 4ciana, 2. dfs, · septimenta, 3 tąbula

,.ie-.. · kompletno·.· ·

l .r-.;::...--<._1,_.""-'-_ 2

....--':9.f-~....:_3

"trojStrefowe" (ł'ys. S); Obok osobnit:zycb Streptetas-.

maeea

:Istnie"

w

.ordowiku _;również koralowce kolo-nlalne. · cottunnariidae ·;t. wYStępują H eliolitace

a,

któ-rych przynależnośĆ Sy!stematyczna: ootyeh_czas nie· jest ustaJx>na, gdyż .z.al'iczane bywają

oo

.

·

TetracaraHa l~

do Aleyonaria. Ta różnorodność form, występowame

kora'lowców kolonialnych i wielkie rozmia~ry li»rali-tów osobniczych świadczą o ·tstnieniu i rozwoju przod-ków, Za.pewne lbezs21ki:eletowych, już w okresie ikam· bryjsldan.-·· · · ·

.

w

celu stwiercbenla związków .. fil_o.genetycmycb

u

-

TetracotaUa ważne jest madanie rozwojU ~!cze­ go. Dlatego wykonJu.j~ się seryjne poprzec~e ~ify w częścJ ~:ymalnej ko~alttą. Stwierd~ono, .że

Te-goacO'TtiUii w przeważająceJ części zakładaJą sep~

pa-rami;

.

najpierw . og}k)W!Ile i pmealwleglle~ -potem, jedJ;lą poat:ę

boc2lilY·ch

septóW!, ~P.tll!e di'!US!ł· par~ .bocz-: nych .. ZakŁadają wi~, :Poddbnie· Jak-Hea:acoralta

·

m.e-. zozoiczn~ .lr keooooićzne 6 protoseptów, lecz koleJnO

iparamt:

Da'lsze 5epta, tzw. metę.septa, pojawiają się

również parami, Jecz tylko

yv

4 sektoc.aoh, .a 2 sektor"!. Olbok ltz,w. :sep:tum pr!Zecl'Wległego ulegają atro~n (rys_, 4). Stąd P?chod:2i1. Ie~ nazwa Te~racoraUa •. W 11-teiatmv.e.paleon.tołogi~z.r.i.eJ ~ęsto __ ~iast TetrqqoraUa Uirilima

J-est

n~ a· ~ugo8a, wpro.wadzona · ~ au-torów. trencuskic.h Edwards i HaJme (1850) dl.6te~. żę ~-l>owierzch,ni zewnętr~el ikOor.al!.ta Wi.dJOc.zn~ są

bl"Widy, ndpow~dające e>eptom we wnęt.r~. ik1ehch~,

pozą -tym if$l,ie}ą popl'Z(!cme zmarszczenia epl'tękl, od,pów!adające !kolejnym faz<lm przyrostu. . . . . · · · . . .Ruilosa zostały . częściowo doikładniej . lbada.ne

i~&t~o, że -rodzaje nowYch szczepów rozwoJO-•.• .. '

2 _{Rys. 3.}

_Przt~kład

kora-towca . o· bud(>wie· trój-lłt.r.eforwe;.

Dibunophy-tum (karbon) · przekrój

podh~:ny kO'Tatita (wg Soshkiny), · 1 śCiana, ? disseptimenta, 3 tabu-la. -ni~ptet'n.a .taożó­

n.a

.

.z częśm aksjatnej

.i perklkSjalnej Wycl1 :pojawiiaoją się -n~e w· P<>stacFmaleńkich o&ob-~ O' wysokOści ·kilkU-mm i ·W T~&oQjU· da'lszym ~nio'W<f p!l~Wfęk.szafą awój wzrosf: (Pei'iphylltim z.:trasnu Wietrzni). 'Na początek ·rozwoju !iło.genetycz-:-·

Słlr. 7 (339)

. nego najstarsi przedstawkiele ·rodziny lub,pÓdrodziny majll budowę bardm prostą, O(lzn.aczającą się istni~­

niem. pełnych tabu:l, sięgających od. ściany do. ściany,

brokdero di'S9e~en:tów oraz obecnością stere<Joplazncy w c~ci .proksyma];nej koralita. Ze ster-eo-plaZmy. zbu-dowane są pewne części szkiek!tu, o strukturze war-stwow-anej. Występuje ona także w tą.bulach, di ssepi-. oment-ach i w e pi tece .. Teką prostą budowę mają na.j-pryz:rutywniejsze formy z eifl:q Grzegorzowie, a

mia-nowicle najstarsi przedstawiciele pod.rodzmy Pachy-phyntnae, u '!których . septa ·są Pt"oste. i· ustaWione wy-ramie wedł~g symetrii dwubocznej; W ·dalszym ~z­

wotu filogenetyc~ym redu'kuj.e si~ stereoplazma, sep-ta stają się dl'qższe · f zw.ij.ają si-ę w śrQdlku lclelicba, ·a ~ymetrla dwuboczna ustępuje pozornej

promfeni-stej. T.abuiLae sta·ją ~ zliÓ:ZO.ne, · JJdiYż po ich bokach (cz.ęść pe:ńa~alna) 11ub'.ri.a_ ich :środlm,ch ·(~ eksjal-na) dochod~ dopełniające pły1lk:i W ·Części: peryfę­

rycimej korauta dissepiinenta ·stają się obfite t twó-. · irzą

tmw.

dissepl;i.inemaaioum, m.ogąoe przewyższać IS!te·

rokMcią tabulairium. W dalszym rozWIOju 9epta ·stają ~ cienki~ i silnie występują wtedy_ na ·mich, .bocz,ne wyrostki, lietewJd. · (c.arillae).· Niekiedy ~eTyc:z;ne

~ ...

·Rys. 4. Rozwój aparatu septatn~go kóralowców. od symetrii bilateralnej rugozów (a,. bj do symetrii pro-,rii.enistej. u Hexa.coral~a (c, d), sc~ema;t.:uproszczony

(wg Schłndewolfa) ....

koń«

·

~tów IUle.gają

.

;redukcji.

'

a·

~

~iniędzy

:

-

~

~ianę

i zewnętrżne .. końce . septów wchodzą pęeberzylti 'Qrz-eżne,.·.(typ łonSif.ałoidalny). Koriili>wce .osObnicze źyć mogą we· wsżystkicli głębokościach. ~ t_ljeZ.ależne od facji; •gdyż .występUją w mul!kach, marglach i wapi·e-nlach ... W, naiwy'iszym stadium filogenety~;znym Ru-.

gosd. 'tworzyć imogą kolonie i mają wtedy w~ia

sprecyzowane, zwłaszcza gdw bio'rą udżiał w: tworze.:. n!i.u raf. Występują wtedy wyk!cznie w fp.<:l}i · wa-piennej. Ich udział 'f' budowi-e rr.afy paleozoicznej jest drugorzędny, .gdyż 'głównym czynnikiem

rafotwór-czYm

.

sil

·sti'om8.topoty··i. Tabutata, ·d.ak

t1>

atwie~ Jakowlew (l9p): ·wooekind (1937) zaobserw'awał,-że staddum kolon~lne !l rugozów . świadezy o ich wiel-kiej-· Spe.Cj.atiż~i_ iJ .znamionuje bliskie wymarcie. Obserwacje ·p()czynimle nil rugoZa.eh

w

Górach Swię­ tO<krzysldich wyloazały .jednak, że ·stadium kolonialne

i l

.i

l

Str.

8

(3~0) PRZEGLĄD GEOLOGICZNY l

może . powtai-zać się .kilkakrotnie lub trwać długo

w fi:Iogenezie jednego· szczepu,· }eśli tylko :hsbl,lieją

od-·powiednie warun!kt ekołogi{:zne, W :rQdzi.nie Disphyl-lidae znany jest rodzaj' Hexagonari.a

G

u·~ i. c h o

'ko-:łonii. masywnej, rozpowszeclmi.ony we fra.snie geanty-.

klhły kieleckie~, a wysllępu.jący już

:w

e'illu Miłoszów,a.

. .

-. ::·.

.·J. :·

Rys. 5. BZaszkowuta mikrostruktura septów u rodz.

· Zo.phrentoides (karbon) przekrój poprzeczny . czę§ci

kiell.cha, pow .. 12 x (wg Wanga), l· pseudoteko, 2 septum

•, .

Stwierdzono Tównież, że .kolonie masywne rugozów . ulec mogą wtórnemu iuproszczeni-u ·i przyjąć budow_ę

krżacz.astą (~. Pachyphyztum IZ górnego i\l'!aSillll kolo.nii

masywnej przy'jrmuje poostać wiązlków.atą). :

Cech4 trwałą w obrębie wy~·zych jednos·tek syste-· maty.cznycll ·u TUgozów jest mikrostruktura septów.

PłlJe<mtolQg chiński Wang \P(lznał waTtość tej cec~y

i. <>pad

na

niej SY'B~ematykę O."UgOZÓW (1950). OdJr6żn.la .

on . s~· o 'budowie 1l:ilaszJkow.at~, włóknilstej i. tra-bekulamej. Septa o budowie·. blaszkowatej są

zlbuoo-wane

z rówru>ległych w.amw \kalcytu (rys. 5) .. Taka

budowa .występuje często w podrzędzie Zapnrentoidea, ·

trwaj-ącym

Od

·syluru do ~etmu. Pr:i'jewaimie jednB;k

młkrosl>r'Uktur.a jest niejednakowa. W p<Xi'rz~ne

Ca11.tnłacea (1kla!rtbon, perm) przeważa 'l:llu:dowa włókni­

s-ta,

włak:ienka kalcytu są . ustawione ,pro~top~dle do

osi. septum (rys.. 6). POidobną budowę . wło~'IIStą · ma

szJlde'Jlet tabUla!tów. Natom'iast r.w pod·rzędz1e

Strep-. telasmacea, trwającym od ordowiku do permu, prze-waża element· trabek.ularny. Tutaj- włók!n.a· są

usta-wion-e radialnie WJOk9ło środ•ka zwąnieni~; .W ten

sposób powstają belec:I'At'~ ~trabeculae) it . ta,kre &e~

ma mil<ro.sbru~~rę trabelrul<i.);'.ną, (rys. 7)~ która Jest

rozpo\vszechn.i-ona zwłaszcz.a wśród. Hexacoralla.

'·

..

Rys. 6. Włóknista·

mi-krostruktura septów u

rodzaju Verbeekielt!].,

· podrŻąd . · Caniniacea

(pehm); ·prżekr6j

·

po-.. ·. przeczny d~óen sept?w

z -wlókienkam,i _

ustaww-nymi prostopadle do osi

sej>tumi; p~~·. · 12x (wg

Wanga)

.. Swolsty aharamter J'IltCI,ją i·ugozy karboń~kie .. Ch!i

-·rakteryzuje ~e obecn()ść !?łupka (coluniella) i w;ysqklch

·,·.kopulastych 'ta-'Qut. Te cechy pojawiają si~ jlllt_

w.gór-:-··~>Yfll. fras-r>i·e. Niewi-ele wiemy .o kor.alowcach .

,gorn.o-. .deWJOńsk:icll, z.włiasu::za

o-

fa:ineńskich; które w .ogóle l'>ą ·

. rzadkie. · W ·dolnym ka-rbonie brak wszystkich, ty<;h

,J.;odzajÓw i·u~o:z;ów, które ·były _:r~zpows~echnione

w · dewon!€. Rodzaj Zo.phrentoidęs n&Ullniast/ ~rzadki'

· vi • górnym d~woni.e jest bardzo rQz.póv.fszediD.iony

w· dolnym kaa'bon~ i stanowi przewodhią fórm~ dla

.kulmu. Morfologia jego szkl.ęletu jest bar~o prosta.

Pr.zewam symetri:& bilateralna, a "F podłutżnyni pr~­

Jm>ju 'kor.ąiowiec jeSt jednoettefoviy.' Wed&lrid pOd-.

kreśla. :że l'Q'llPOWszec,hrili,o-ne w .górnym k:arbonie

ko-ralO'Wce trójstrefowe · z. ·podn:ędu Caniniacea, ~tóre

przed ·karoonem nie 'qyły' zmme, !pOwStały nie ż fcxrm

dwustrefowych dewO,ń'Skich, bardzo j'li,ż ·wyspecje·l'izo.

-wanych, lecz wyszlly z

foo:im

]ednostrefowtY·Cih z

!l·odza-ju Zaphrentoides. Z ni.lch 'b<>wier:p. l'O:ZWinęły się

dwu-' strefowe fomny (Ca.ninia) i

:w

dalszym rDżwo~u

powsta-ły trójstręfowe (mbunóphyUum). Szczyt ;ro.zwoju mają

Zaphrentoidea w !k~<r'bO·rii~, w pe!rmle· z.aczyria się ·ich

rest·.esja. Rugosa permś.kie ?JOstały oilraeowane prrez ticellS'dh IPa:Leontololl'Qw,

·m.

in .. rz:nana specj.a['ist!k.a !tla-dziecka. Soshkilna opi'a'C~~ł.lł faunę .P<>Chbdzącą

z: U:ralu,

a Schitidirwolf 'Tetraedralta z WysPY~ Tirnor. ··wedłUg

badań tego,autor.a: w petr'I,'hie występują .Plerophyltidae

. z podrzędu. C(tniniacea;-któ:r~ ·mają Wi.e1.kie mac.zenie

filogenetyezn .. e w rr:ozwbju kor.idowców.

z

nich bow.i.em jego zdan-iem powstały Hexacoralla, .które :pojawiły

się w triasie ,(rys. 8). ·

Dziś. żyjąee H exacoraUa w odróinienfu. o !;l :rugo,zów

mają szkielet-: zbUdowany według sy.ą1etrii · wybitnie radia).nej ·i ontogene~ę <>d.nlienn·ą, gdyż 'protosepta

PQ-.:~awiają się :równocześnie w. ilości 6, a. nie p~rami.j'ak

·, .

4 R'IJ$. 7. TtabekuZarna

' mikrostruktura, sep-t6w . u rodzaju

Mac-

.

geea. podrzqd. Strep-teZasmacea . (dewon), przek'r6j paprzecznv 3 sept6w ż poprzecz -.ni:e .Przekrajqonvrni . trabękuZami, • pow. 12 x (wg wariga) ::!•"1:r---· 2

J.

.

ciemny' o§rodek . . zt.OOpnienia, 2 radiaZ-~ radiaZ-~l . nie umie&iczon,e

~łó--t..:"...,"""'l_.._..ll ..

11r"t)=._

·

~· kię-n.ka k4tc11t1i; s·

&ep-. . ~} · · · .tum; 4 . !~~ti~.

e::-.. u Te.ttacoiaUa: ~e mebas~ta. ·:po~.wia}lf się

rrów-nieZ .. :CYkliezn~e, a mi.anoW,ide w '!łoś~'· 6, 12, ·24. ftd.

. Oba· rz-ędy TetracotaUa $ '.l{exacoralla. występują beż-·

.,POŚTednio .po SQb~, .bez pr~lJ\>;y czasowej; gdyż · .Ru-liosti wymierają w. ~tmie; "Hexa~orana

natómi.asftlb

--}iwia]ą sH~ w tńasie:·· P()za. tym" Istnieją {w~

SchLndewolfa) cechy lc\:czące: ()bie . gr.~y, · roiariowf

-ci e. u :n~ek'l:ói'ych tr,iasowycl1 i jurajakicll .HexacO?'aHa

· ~oJa\>ii,a·ją się protosepta j.eszcze parami i metase'pta

wY'~ują w· małej jeiie:cze ilości. w '2. ·sektoraeh p-bok

septum przeciwległego· {rys. 4). U rugozów natomiast

te seldolry uległy redukcji-. U niektórych koralowców

czteropromiennych poj.a'W'iają s.ię dfużS'Ze me'tasepta w środku poszczególny<>h · sE!ktorów -·i . wraz z dłUż­

szymi ;pro.toseptami i nieco · krótszymi: mete.Sept.ami

twarzą j.ak gdyty 3:-4 cykle-rprz~.Porornie

przy-pomLnają tak'ie Rugosa ;radia~lrią symetrię koralowców • ązęściopromiennych i · cyiklicżność ich. .septów. . Ten

-. dencW, . do ... ósią~ęcia · symetrii promJ.e~istej tt-wa

· U ru'g'OZQW' W. Ciągu calego ieh istnienia l

spowodo-Wana. :Jest cPrz.ystosowaniem . się -do· życia 0$18ąłego ..

W stadium doj!rzałym osobnl:ka prawi-Ei .:w.szystki.e

.. Tetracorana '!>oSiadają pozornie pr~mienisCię-· usta

-wione septa. · ·

Hexaco·raUa

róinią

s~ę

od Tetracorazta

cechą

jako'-. ściową: .protosępta pl·zestają ·pojawiać się: ,parami ·i występują równocze9nie. Zmiana ta nie .wytwarza

się

w

po~olnym pt·O@'esywnym. rozw.oju, leąz nagl-e,

.skt'lkowo .i: w bardzo wt;zesnej .O:nto·genezi:e.' SIA!wie~·~

; cow {l931) naz.wąi.~'k.ą m1:ian~. w.czes.nh-ontoge~epy~­

ną "archal1axis". W .ten -spąs61b· poj.awi..ąją. si~ jectn~tki

.

-~r~t~~-~~Y~c~~i~. ~~~~~ l···~· ... :-~- • ·: • ~·: ... :. .. ~-~.·.··

:.

<

..

. ·

:

·

·

Nr 8 PRZEGLĄD

GEOLOGICZNY

, Str. ~ (341}

Dziś iyjące HexacdraUa .nie osjlągnęły jeszcze cał­

kowicie symetrii radialnej, .gdyż części miljkkie polipa

·są :zlbudoWan.e według symetrii dwubocznej. Sy'metria promienista. jest jak g.dytby tylko· nalllOOna na

zamas-kowaną

w

ten spos6b symefrię dwuboczną rugozów.

• erze· mezozoiczneJ Hexacor.aUa silnie ,g.ię różni­

.;t:. '. wytwarzają formy ooolbnicze proste i

wys.pecja--. . ..~wane oo:az . kolonie i !biorą czynny udział w· budo-wLe. raf. Wprowadzają nowy element morfologiCzny d() budowy' s2ikieletu, _a miari.owicie: ściana lfllgozów

jest pseudoteką powstałą 'przez poszerzen~e silę i

ze-_tknięcLe peryferycznycll ikońców septów ałbo ·sama epiteka tw<Orzy ścianę lkoralita. U liwralowców sześcio­

PJ.'OmienJll.)'1clh iOO·Wmia:sfl po-WIS'ta•ją pom'ięi7Jy pel•yfe-tycznytm]: końcami ·septów u licznych rodzajów. od-_ dzielne tr.abekule. Sciana taka ·zwana jest ścianą właściwą (eUJt.heca~. Pooa tym wykształcają

Hexa--coraHa. nową c~ść:

w

budowie· kokmii, tz.w.

c-en~n-:chym;: Wydziela' .go gąbczasta. cz~~ć miękka. (c.eno-sal'k), łąciąca posz.czegóLne po1i.py. Z ceno.sarku

wy-J:a&ta]ą. lU HexacoraLta przeważnie nilodJe IPączki (Jpącz­

_

kowan'Le

cenenchymatycm·e) i w ten spqsób k<Jlo-nie

•rozrastaj,ą się

S2JY!bk-o

W&ze-rz.

Od trzedo·rzędu następruje szylbki rozwój i!lościowy

lroralowc6w. sześdopromiennyc'h i wielkie icb .zróżnti:-.

qowanie~ Bardw_ oroz.Ii()wszecbniane są formy'

osobni-cze, mogące żyć w· mor~u niemał we wszystkich s~e­ rokościach i nawet

w.

wielkich głębokościach·, (d<O 273D · m według Durhama 1949). Pr-awie

n.ajw@riiej-~yx:n·czynnikiem rafotwórc:zym, w morzadh !br'-opi,kal-..

nych '!lą obecniie ko.ra1owc·e z· rodziny

Madereporari-dae, które . wypierać mogą :Inne . oii'ganLzmy . przez

szybloł budowę szkieletu, ~\ti:lnd.e porowatego [ iLekkieg<O

1 przez obecność c·en€nch)'n).u szythko' rozrastającego

si-ę ku bokom. . ' · . '. . .. · , · · · · · ,_. · . Formy osobnd:cze drobn-ę, żyjące.·

w

różh~j ··głębo­

kości morza, nie prz.edstawiitją wartości jako

likamie-niałośc-i przęvyo'dnie, gdyż' nde . z~enialą· ;Się . S?:fbko,

lecz. ·służą jalw wskainild głębokości . i.! tcteploty .. wody. Na•t<Omiast formy kolonialne· o -wYmaganiach . b,ardzo

spre.cyzow.a!l(Y'Ćh, Wcllodiące

w

sk-Ład ~raf kocail.tOwyCh,

są krótkotrwałe i jako takie posiadają zn-ackenie

ska-mieniałości: .przewodniej. Ich występowaii!i.e w· tJłyt­

kim, morzu (dO 40 . m) jest ważnym wskaźnikiem· pa-.

leog-el)grafieznym, :gdyż ·n-:i _tej pod#awi.e . stwierdzić

można granice lądów i mórz lrub- ~łycizńy w,

geosyn-klinacł).. ·

Kambr

_l

l

ordo-f 1

l

de-wik

l

sg ur

l

won

kar-bon jura

l

kreda

l

trzecio-rżęd· Atcyonaria . .ffetiolittda .. ---~--~-~--~ -. HexącoroH~ l ' ' ..

· Rys. 8. StratytiTafic~e rozprz~s.trzeni~nie ko<talowc6w.

'L

i

T ER A TU,'RA"

1. ·S :C 'h in'd ~ W:<O.łf O. H.~ GrunMragen der

Paleon-.Jtołogie. 'Sit>tut®art 1!lW. . . . . ·

:2:. S i e

w

i e r c o w A. , N. · .- Mor,phologische Gesetz-massilgkeiten der Evolution. l!l31.

3.,_Só~hkina· E. D. - .Oprlediel'iilliel d_iewonskich

·t.:zetyri~bluczewych korałłO\V .. Ak. Natłk Trudy

.. P-&leon:t Inst. ~XXIX, M<>'S'W\Va 19!}2.

· 4 ..

w:a

~g Ę:.

G.

A. - Revision' o.f the

Zoan.t.haria

.

':Ru-gosa in the Li:ght of tb.eir-

Mii'lut

e

Skel.etal ~tru{:­

tures. Phill. Tl'anJs. Roy. Soc: LondoiJ. 1950 .. · ... ··. :· :.· !).

w

e d e k i

n

d R. Eińfi.ihtung in · die · .Grv.l;l.:dl.age_n

d. Historisc-.11.€n Geol>ogie: St!Ut~il-rct 1937 .. · :· ·: .. ·':.' 6. J a k o w l

e

w .

W. - Les . ReciJfs ·CIOr,ahl1en'$'· .