W sesji uczestniczyli zaproszeni goœcie, wœród nich prof. Padhraig S. Kennan z uniwersytetu w Dublinie (Irlan-dia), prof. Dusan Hovorka z uniwersytetu w Nitrze (S³owa-cja), dr Jan Spisiak ze S³owackiej Akademii Nauk (Bañska Bystrzyca) oraz prof. Ewa S³aby z Uniwersytetu Warszaw-skiego, którzy wyg³osili przegl¹dowe referaty na temat hipabisalnego wulkanizmu w Karpatach oraz petrologii okolic Niemczy. Swoj¹ obecnoœci¹ zaszczyci³ sesjê wielo-letni uczestnik tego cyklu spotkañ, profesor Wojciech Narêbski.
W ramach sesji wyg³oszono 31 referatów i zaprezento-wano 52 postery. Zgodnie z wiod¹cym tematem w refera-tach dominowa³y zagadnienia zwi¹zane z petrologi¹ i petro-genez¹ ska³ wulkanicznych w Karpatach (10 prezentacji). Ska³om wulkanicznym spoza Karpat poœwiêcono 4 prezen-tacje. Przedstawiano równie¿ problematykê zwi¹zan¹ ze ska³ami metamorficznymi (7 prezentacji), a ponadto zagad-nienia mineralogiczne, petrologii ska³ osadowych, meto-dyczne i nomenklaturowe. Nieco inny by³ rozk³ad tema-tyczny posterów. Wœród 12 posterów poœwiêconych ska³om magmowym jedynie dwa by³y zwi¹zane z Karpatami. A¿ 14 posterów poœwiêconych by³o problematyce ska³ meta-morficznych, natomiast 10 — petrologii ska³ osadowych. Znacz¹ca te¿ by³a pozycja zagadnieñ typowo mineralogicz-nych (9 posterów). Prezentowane by³y równie¿ postery poœwiêcone problemom z³o¿owym i mineralizacji krusz-cowej, zagadnieniom ochrony œrodowiska czy tematyce z pogranicza geologii, petrologii i archeologii. Szcze-gó³owy wykaz referatów i posterów mo¿na znaleŸæ na stro-nie internetowej http://ptmin.us.edu.pl.
Innowacj¹ by³o wprowadzenie obligatoryjnych, dwu-minutowych wyst¹pieñ autorów posterów na sali konferen-cyjnej, maj¹cych na celu wprowadzenie w prezentowan¹ tematykê. Dalsza czêœæ sesji posterowych toczy³a siê tra-dycyjnie przy posterach, eksponowanych przez ca³y czas trwania konferencji.
Wycieczkê terenow¹ prowadzili dr hab. Marek Ciesz-kowski z Uniwersytetu Jagielloñskiego oraz dr Roman W³odyka z Uniwersytetu Œl¹skiego. Trasa wycieczki wiod³a od Cieszyna-Rudowa, gdzie w kamienio³omie Kapliczka prezentowane by³y cieszynity. Nastêpnie w nieczynnym kamienio³omie w Cisownicy zosta³ przedstawiony flisz wê-glanowy. Kolejnym punktem by³ nieczynny kamienio³om w Ustroniu, w którym uczestnicy konferencji zapoznali siê z piaskowcami warstw godulskich z ciekawymi pozioma-mi egzotyków ska³ krystalicznych. Wycieczka zakoñczy³a siê obiadem w Zbójnickiej Chacie na Równicy.
Materia³y konferencyjne zosta³y opublikowane w 24. tomie Prac Specjalnych Polskiego Towarzystwa Mineralo-gicznego. W tomie tym wprowadzono istotne zmiany. Tek-sty artyku³ów zosta³y rozszerzone do 4 stron, wprowadzono abstrakty i s³owa kluczowe. Tom ten ma rekordow¹ liczbê 440 stron. Zawiera on 93 artyku³y napisane przez 164 auto-rów i recenzowane przez 31 recenzentów. Pocz¹wszy od tomu 24. abstrakty publikowane w Pracach Specjalnych PTMin. bêd¹ równie¿ dostêpne w sieci w ramach MinAb-sOnline. Dziêki temu mo¿na oczekiwaæ, ¿e wzroœ- nie gro-no czytelników. Pe³ne teksty s¹ dostêpne na stronie http://www.geo.uw.edu.pl/PTMINSP/ptminsp.htm.
XI Sesja Sekcji Petrologii Polskiego Towarzystwa Mine-ralogicznego by³a kolejnym spotkaniem z serii organizo-wanych corocznie w trzecim tygodniu paŸdziernika przez Sekcjê Petrologii Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego. By³a ona doskona³¹ okazj¹ do zaprezentowania nowych wyników badañ, ¿ywych dyskusji i planowania wspó³pracy. Spotkania te s¹ niezwykle wa¿ne, gdy¿ s¹ okazj¹ do inte-gracji œrodowiska petrologów z ró¿nych oœrodków nauko-wych. Integracji tej sprzyja³a doskona³a atmosfera podczas obrad, sesji posterowych, spotkañ nieformalnych, wspól-nego ogniska i uroczystej kolacji.
Dokumentacja fotograficzna z sesji jest dostêpna na stronie internetowej http://ptmin.us.edu.pl/04index-pl.htm Justyna Ciesielczuk, £ukasz Karwowski & Marek Michalik
XVII Konferencja z cyklu Mineralogia i Petrologia Ska³ Ilastych
Praga, Czechy, 13–17.09.2004
W dniach 13–17.09.2004 r. na Wydziale GeologiiUni-wersytetu im. Karola w Pradze odby³a siê kolejna konfe-rencja poœwiêcona mineralogii i petrologii ska³ ilastych. Zosta³a ona zorganizowana przez Czesk¹ Grupê Ilast¹ oraz Instytut Struktury i Mechaniki Ska³ Czeskiej Akademii Nauk i Wydzia³ Geologii Uniwersytetu im. Karola w Pra-dze. Wziê³o w niej udzia³ oko³o 65 uczestników z Austrii, Czech, Holandii, Japonii, Kazachstanu, Niemiec, Portuga-lii, Polski, Rosji, S³owacji, Stanów Zjednoczonych, Szwaj-carii, Tunezji, Turcji, Ukrainy, Wielkiej Brytanii i W³och. Polskê reprezentowa³y dr Aleksandra Koz³owska i dr Mar-ta Kuberska z Pañstwowego Instytutu Geologicznego oraz prof. dr hab. Andrzej Wiewióra z Polskiej Akademii Nauk.
Konferencje z cyklu Mineralogia i Petrologia Ska³ Ilastych s¹ organizowane w Czechach od 1958 r. — w Pra-dze odby³y siê po raz siódmy.
Program konferencji szeroko obejmowa³ tematykê minera³ów ilastych. Pierwszego dnia profesor J. Konta z Pragi wyg³osi³ kilka wyk³adów na temat Teoria
sorpcyj-nych i uszczelniaj¹cych minera³ów ilastych. Poruszy³ on
nastêpuj¹ce zagadnienia:
Interakcja minera³ów ilastych i wody. Znaczenie teo-rii elektrostatycznej;
Film wodny i woda porowa w minera³ach ilastych; Wewn¹trzkrystaliczne i osmotyczne pêcznienie mi-nera³ów ilastych;
Transport zwi¹zków chemicznych przez ska³y ilaste. Sposób wymiany kationów w minera³ach ilastych w œrodo-wiskach naturalnym i antropogenicznym (efektywnoœci barier izolacyjnych);
Zmodyfikowane minera³y ilaste jako materia³y sorp-cyjne i uszczelniaj¹ce (minera³y ilaste aktywowane z hy-drofilowymi kationami nieorganicznymi; powierzchniowa aktywnoœæ fyllokrzemianów a polarne drobiny organiczne i inne zwi¹zki niekationowe);
Fyllokrzemiany z warstwami kationów organicznych i ich wykorzystanie jako selektywnych sorbentów hydrofo-bowych.
368
W³aœciwoœci sorpcyjne i katalityczne minera³ów ilas-tych s¹ przedmiotem intensywnie rozwijaj¹cych siê badañ. Wyniki tych badañ maj¹ praktyczne zastosowanie w ochro-nie œrodowiska i przyczyniaj¹ siê do zrozumienia proble-matyki osuwisk. W pierwszym dniu konferencji odby³ siê równie¿ wyk³ad profesora Z. Weissa z Ostrawy, pt.
Struktu-ra kryszta³ów i krystalochemia mineStruktu-ra³ów ilastych. Obie
prezentacje zosta³y wyg³oszone w jêzyku czeskim, a zagra-niczni goœcie otrzymali materia³y w jêzyku angielskim.
Drugi dzieñ obrad poœwiêcony by³ tematyce minera³ów ilastych w aspekcie ekologicznym oraz fizykochemicznym w³aœciwoœciom minera³ów ilastych. Tego dnia odby³o siê równie¿ posiedzenie Czeskiej Grupy Ilastej, na którym wybrano nowego przewodnicz¹cego, Martina St’astnego, na miejsce Karola Melki.
W godzinach przedpo³udniowych trzeciego dnia kon-ferencji zosta³a zorganizowana piesza wycieczka po histo-rycznym centrum Pragi. Wycieczkê tê prowadzi³ profesor J. Konta. Zwiedzanie rozpoczêto od g³ównego budynku administracji Uniwersytetu im. Karola, zwanego Karoli-num. Nastêpnie, kieruj¹c siê na zachód, udano siê m.in.: do Koœcio³a Najœwiêtszej Marii Panny na Tynie, Domu pod Kamiennym Dzwonem, Ratusza Staromiejskiego z zega-rem astronomicznym, na Most Karola oraz do Koœcio³a Najœwiêtszej Marii Panny w £añcuchach. Te gotyckie budowle powsta³y w XIII i XIV wieku. W przesz³oœci pras-cy budowniczowie i rzeŸbiarze wykorzystywali g³ównie materia³ kamieniarski z okolic Pragi. Najczêœciej u¿ywa-nymi materia³ami skalu¿ywa-nymi by³y: czert marglisty, zwany opok¹ (górna kreda); piaskowiec arkozowy (górny karbon) i piaskowiec kwarcowy (górna kreda). Dachy budynków pokrywano fyllitem, ³upkiem lub ³upkiem ilastym. W trak-cie wytrak-cieczki profesor J. Konta zwraca³ szczególn¹ uwagê na problemy wietrzenia ska³ bêd¹cych surowcem budowla-nym i rzeŸbiarskim. Na intensywnoœæ tego procesu nie-korzystny wp³yw wywiera zanieczyszczenie powietrza.
Po po³udniu odby³a siê wycieczka autokarowa do kamienio³omu w miejscowoœci Prednia Kopanina,
oddalo-nej oko³o 10 km od Pragi. Wycieczkê prowadzi³ dr J. Sra-mek. Wydobywa siê tutaj ska³ê argilitow¹, zwan¹ z³ot¹ opok¹. Jest to bardzo dobrze znany surowiec kamieniarski, u¿ywany przez budowniczych i rzeŸbiarzy w Pradze oraz na terenie Czech ju¿ od œredniowiecza. Z kamienio³omu uczestnicy wycieczki udali siê do romañskiej rotundy Œwiêtej Magdaleny, pochodz¹cej z XII wieku. Ca³a rotun-da zbudowana jest ze „z³otej opoki” z pobliskiego kamie-nio³omu. Z oryginalnych, romañskich œcian zachowa³o siê niewiele, ale uk³ad rotundy nie zmieni³ siê.
W czwartym dniu konferencji na sesji referatowej po-ruszano tematykê mineralogii, geologii oraz przemys³owe-go zastosowania surowców ilastych, a tak¿e zagadnienia dotycz¹ce gleb. W tym dniu odby³a siê równie¿ sesja poste-rowa.
XVII Konferencja z cyklu Mineralogia i Petrologia Ska³ Ilastych da³a mo¿liwoœæ zapoznania siê z ró¿norodn¹ problematyk¹ oraz nowymi kierunkami i aspektami badañ. Uczestnicy konferencji mogli zaprezentowaæ wyniki swo-ich badañ na szerokim forum miêdzynarodowym i braæ udzia³ w licznych dyskusjach w czasie sesji referatowych i posterowych. By³a to równie¿ okazja do poznania specja-listów z innych krajów, zajmuj¹cych siê badaniami mine-ra³ów ilastych. Konferencja zosta³a dobrze zorganizowana, prezentowane referaty i postery by³y na wysokim pozio-mie. Udzia³ w wycieczkach umo¿liwi³ zapoznanie siê z problematyk¹ wietrzenia lokalnych materia³ów budowla-nych.
Uczestnictwo A. Koz³owskiej i M. Kuberskiej w XVII Konferencji z cyklu Mineralogia i Petrologia Ska³ Ilastych w Pradze zosta³o sfinansowane przez Centrum Dosko-na³oœci Badañ Œrodowiska Abiotycznego REA Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego w ramach Misji Eksplo-racyjnej do Czech i S³owacji (WP3), za co autorki serdecz-nie dziêkuj¹.
Aleksandra Koz³owska & Marta Kuberska Serwis fotograficzny na str. 439
369 Przegl¹d Geologiczny, vol. 53, nr 5, 2005
439 Ryc. 3. Uczestnicy konferencji podczas zwiedzania Rynku Staromiejskiego w Pradze. Wycieczkêprowadzi³ prof. J. Konta. Fot. A. Koz³owska
Ryc. 1. „Z³ota opoka” w kamienio³omie w Predniej Kopaninie. Fot. M. Kuberska
Ryc. 2. Zbudowana ze „z³otej opoki” rotunda Œwiêtej Magda-leny w Predniej Kopaninie. Fot. A. Koz³owska
