Rola barwiąca tlenków żelaza w kaolinach dolnośląskich

(1)

(2)

(3)

m 10,1 19,6 23.6 25.2 27,0 31.0 ,-kaoIinif rriki 20 40 . 60 80 100% 20

%

I

," '1

Ryc. 4. Zmiana zawa7't04ci Fe,O, i g16wnllch skladni-kow mine7'amvch w kaoZinie z Roztoki W7'a% z

gle-bok04cjq.

Fig. 4. Change

of

the Fe,O, content and

of

·the main mine7'aZ components in the kaoline of· Roztoka with

the increasing depth.

Kaoliny wykazujll charakterystycznllZIliiant: bar-wy wraz z glt:bokoAcU\. Kaoliny biale bar-wystt:Pujl\ za-zwyczaj w partiach stropowych zl6z, przewarstwia-jllc sit:" czasami z kaolinami o· zabarwieniu z6!toczer-wonym. Kaoliny szaroZie1one i zielone spotyka sit: w spuu zl6z' w pobliZu skaly slabo zmienionej. ZmiennoAC zawartoAci r6Znych form zelaza przedsta-wiono przykladowo dla. zloZa w Roztoc~ (ryc. 4). W zlozu. tym zawartoAc Zelaza wzrasta wraz z

glt:-boko~Il zmieni~jll<; sit: od 1,2 w. stropie zloza do 3,'61/. FeaOa w SPUU. Przy takiej .calkowiteJ zawar-toAd Ze1aza udzial wolnego

FesO

a jest niewielld i

wynosi od ~kolo.

se/.

og6lnej zawartoAci ze!aza w partii stropowej do 1~/,,' w sPUu' zloZa. ZawartoM zelaza zwil\zanego r6wniez zwit:ksza sit: wyTatnie wraz z glt:bokoAcll\. Pozostaje to w korelacji z za-wattoAcil\ mik, kt6ra jest zaleZna od stopnia

zmie-nienia sklUy pierwotnej. . '

. N~e stwia:dzono widocznego wplywu rodzaju

ska-ly pierwotnej na zawart~e poszczeg6lnych form

"wy-stt:Powania :f:e1aza;' a takZe na barwt: kaolinu.

CZyn-Jrlkiem decydujllcym moze' bye stopieti zmienienia sklUy ·pierwotnej. oraz 'warunki w jakich przebiegalo

i$ Wietrzenie. .

LITERATURA

1. Boesman E., Schoemaker D. -'Reconance pilramagnetique dEll'ion Fe+++ dans la kaolinite. Comptes Rendus Hebdomadmres des' Seances de l'Academie .des Sciences, 252. .

2. Bud k Jew: i c z M. - Surowce Ceramiczne .w Polace. Technologia ceramiki i material6w ognio-trwlUych - praca zbiorowa: Warszawa, 1958. 3. Hi I d rid g e D. A~ - Bail Clays and their

Pro-perties. Trans. Brit. Ceram. Soc., 55, 1956.

78 \

Wsp6lczynnik

\

ZawartoSC Barwa pr6bki odbicia

swtla

woJnego FC203

% % Diala 7S-83 -0,02 -0,1 Kremowa 70-7S 0,1--0,3 KremowoZ6lta 60-}0 0,7-1,1 C7erwona 3s-40 3,S-·S,S 4. M a I de n P. J., M e ads M. Substitution by Iron in Kaolinite. Nature, 215, 5103, 1967.

5. M e h

r

a 0., J a c ks 0 n M. - Iron oxide removal from soils and clays by a dithionite-citrate system buffered with sodium carbonate .. Clays and clay minerals. Proc. VII-th. Nat. Conf., London, 1960. 6. Robertson R. H. S., Brindley G. W.,

M a c ken z i e R. . C. - Mineralogy. of kaolin clays from Pugu, Tanganyika. Am. Min. 39, 1954. 7. S t 0 c h L. - Iron in kaolinite clays. Bull. Acad.

;Po!. Sci., ser. sct. geol. et geogr., IX, 1961. 8. T wen h 0 f e -l W: H.-· Treatise on

Sedimenta-tion. New York, 1961. . ... .

9. We,awer Ch. E., Wam,pler j ....

M.;

Pecul . T. E. - Mossbauer analysis of iron in Clay Miner:als. S~ience, 15~, 37 741, 1967.

The results of studies on the occurrence of iron in kaolin"es from various Lower Sile-I!ian deposits and their colouring are presented. The kaolines examined show I .:..:.. fIJ/o of- Fe.Oa, 1·:... 311. out of which is . combined. A part of the. combined FezOa is present 'in' the structure of' micas; whereas about 1'/0 occ1,lrs in the kaolinite. The colouring of the Lower Siiesian' kaolines is mainly' dependent on: the amount of free iron oxides arid hydroxides; kaoline.s devoid of free FezOa exhibit a similar' white colouring. No relationship has been noticed between the type of the mother rock from which the' kaolin' originated and the combined iron' coritent'"in the kaoline.

i."E3IOME

B cTaTbe npHse~eH~ Mccn~oBaium ,np CO,ll;eplKaU:mo lKene3a B KaOo'IHHa'8: M oIq)aCKe XaOJIMHOB H3 KecTo-pOJK,II;eHml H;WfCHe:ti: CHnt'3ID1. STH KaOJIHHbI co,n;epmaT .1-lPl/o FeaOa, B TOM 'DIcne 1-3f!/" COC~nHEl'l'

CBH3aH-l:loe lKene3o. qaCT& 9TOro lKene;3a cO,ll;E!PJKHTCH B

CTPYK-TYpe cnlO,II;, .a OKOn;O lQ

/ " IIPMXO~CS, Ha KaOmmHT.

QKpaCKa HM:!KHecl:fne3C'IUlx XaOJIMHOB 3amrcHT,

.rnaB-HhIH o6pa30M, .OT cO,ll;epmaBKII OKMCJIOB .. M

l'JQU)oOKHC-nOB JKeJIEr.3a. KaonRHLI, He CO,ll;ep:IKa~Me. cB06.o~oro

lKene'ta, xapaKTepH3YIPTCH nO'I'I'H 6enoo .os:paCItoA:. . CBS3L Mext,II;Y xapaKTepoM MaTepJo1HCK.o:ti: nopo,ll;101 H