Wieczorek, Mieczysław
"Wostoczno-prusskaja operacja w
cifrach", "Wojenno-Istoriczeskij
Żurnał" nr 2, 1965 : [recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2, 299-300
1965
ludności n iem ieck iej, głów ne szlaki ew ak u a cy jn e. M im o sw oich a n ty ra d z ie c kich ak cen tó w i często uproszczonego obrazu przyczyn niedoli ludności n ie m ieckiej, k sią żk a ta je s t dla n as in te re su ją c a , gdyż k o ry g u je tw ierd zen ia rew izjo n istó w zachodnioniem ieckich i w sk azu je na isto tn y e lem en t s tr a t ludności niem ieckiej w postaci e w ak u a cji i ucieczki w dniach w a lk fro n to w ych na ty m teren ie.
T a d e u sz Cieślak
W o sto czn o -p ru sska ja operacja w cifrách, W o jen n o -Isto riczesk ij Ż u rn ał,
n r 2^1965, ss. 80—90, W yd. M in isterstw o O brony ZSRR.
Do n ie d a w n a liczba op u b lik o w an y ch m ate ria łó w źródłow ych o o p eracji w sch o d n io p ru sk iej A rm ii R adzieckiej (od 13 stycznia do 26 k w ie tn ia 1945 r.) była b ard zo niew ielk a. D opiero w y d a w a n a w o sta tn ich la ta c h Isto rija W ie lik o j
O tieczestw ie n n ej W o jn y S o w ietsko g o S o ju za (zwłaszcza je j 5 tom z 1963 r.)
p rzyniosła sporo in fo rm a c ji nie znanych szerszem u ogółow i czytelników . P ew n e sukcesy n o tu je tu rad zieck ie czasopiśm iennictw o w o jsk o w o -h isto - ryczne. O rgan M in isterstw a O brony ZSSR „W ojenno-Istoriczeskij Ż u rn a ł” n r 2/65 r. w dziale D o k u m e n ty i m a te ria ły d o starcza dużo now ego m a te ria łu źródłow ego. Są to głów nie d an e sta ty sty czn e zeb ran e w 13 tab licach . Bogaty m a te ria ł liczbow y o b ejm u je głów nie szczebel o p eracy jn y tzn. fro n t — arm ia.
T ablice 1, 2 i 4 p o k azu ją liczbow y sk ła d w o jsk biorących u d ział w o peracji. Obok znanych już liczb a rm ii d o w iad u jem y się o sile k o rp u só w p an cern y ch i piechoty (w tych o sta tn ich znajdow ało się 130 d y w izji piechoty!) w edług sta n u na 10 sty c zn ia 1945 r. P o n ad to podano liczbę organicznych i sam odziel nych dyw izji, b ry g ad i pułków : p an cern y ch , zm echanizow anych, a r ty le ry j skich, przeciw lotniczych, p rzeciw p an cern y ch , m oździerzy, a rty le rii rak ie to w e j (, K atiu sz”) i inży n iery jn y ch .
U derza duże skom asow anie a rty le rii p rzeciw lo tn iczej: 12 dyw izji i 25 sa m o d zielnych p u łk ó w przeciw lotniczych p osiadających n a u zb ro jen iu 1844 działa. A rty le ria ra k ieto w a, k/tórej oddziały nosiły m iano „g w ard y jsk ich m oździerzy” sk ła d a ła się z 2 dyw izji, 2 sam odzielnych b ry g ad i 20 sam odzielnych p ułków m ający ch n a sw ym sta n ie 1563 w y rzu tn ie. W iększość z nich, bo 970, z n a j dow ało się w 2 Froncie B iałoruskm .
P o d an o ta k ż e sta n y osobow e — i rzecz c h a ra k te ry sty c z n a — dzieląc je na żołnierzy zn ajd u jący ch się w jed n o stk a ch bojow ych o raz w je d n o stk a ch ty ło w ych. Na dzień 1 sty c zn ia 1945 r. do o p eracji przeznaczono 1669105 żołnierzy, z tego w je d n o stk a ch bojow ych zgrom adzono 1 222 656.
W składzie w o jsk zn ajd o w ało się 59 881 sam ochodów . Poza tym w a rty k u le zestaw iono liczby sp raw n y ch technicznie sam olotów n a początku o p eracji w podziale n a m jrśliw ce, szturm ow e, b o m b ard u jące, nocne bom bow ce i ro z poznawcze.
P o ró w n an ie tab lic 3 i 5 p o k azu je stosow anie szerokości pasów obrony i n a ta rc ia stro n w alczących. D yw izja n iem ieck a b ro n iła p asa szerokości 1342 km . P rz y czym na spodziew anych odcinkach biern y ch szerokość ta zw iększała się do 18,6 km , a na p rzew id y w an y ch — zresztą dość tra fn ie — k ie ru n k a c h n a ta rc ia z m n iejsz ała się do 11,2 km . D yw izje rad zieck ie n a c ie ra ły śred n io w p asie 4,1 km , a le już na odcinkach p rz e ła m a n ia szerokość p asa n a ta rc ia m alała do 900 m.
K o lejn a tab lica p rzed staw ia dyw izje h itlero w sk ie, rozbite w poszczególnych m iesiącach operacji. W ydaje się, że d la czytelnika nie znającego przebiegu
o p eracji je st ona m ało zrozum iała. L iczba d jw iz ji zniszczonych w toku operacji je s t w yższa od liczby dyw izji h itlero w sk ich na początku operacji. Np. w 4 arm ii polow ej w styczniu 1945 r. znajdow ało się 15 dyw izji, a do końca k w ie tn ia zniszczono 20 dyw izji te j arm ii. D la jasności o b razu p rz y d a ła b y się tablica, u zm y sła w iająca sposób tw o rzen ia now ych dyw izji z rezerw , V o lk sstu rm u , załóg garnizonów itp . T ablica 7 zaw iera w y k az a rm ii w łączonych z końcem 1944 r. w sk ład frontów , daty ich przybycia, skład organiczny oraz ich poprzednią przynależność.
O p eracy jn e u g ru p o w an ie w o jsk radzieckich do n a ta rc ia w podziale na pierw sze i d ru g ie rzuty, g ru p y sz y b k ie i re z e rw y oraz nasycenie a rty le rii i czołgów n a k ilo m e tr fro n tu um ieszczono w dw óch k o lejn y ch tab licach „ Ż u m a ła ”. W iększość tych danych p u b lik o w an a je s t po ra z pierw szy, np. 50 arm ia, k tó re j zadaniem było w iązan ie p rzeciw n ik a, zajm o w ała pas szerokości 155 km . N ato m iast arm ie przeznaczone do d ziałania n a odcinkach p rzełam an ia o trzy m ały pasy n a ta rc ia 9—19 km . S am o n a ta rc ie w ykonyw ały w pasach trz y k ro tn ie m niejszych. P ozw oliło to n a w y b ran y ch do n a ta rc ia k ie ru n k a c h uzyskać d ecy d u jącą p rzew ag ę w lu d ziach i sprzęcie. N a trzech o dcinkach p rzełam an ia liczących w sum ie 52 k m (9%> linii frontu) zgrom adzono średnio 57°/o dział i m oździerzy i aż 95% czołgów i d ział pancernych.
T ablice 10 i 11 c h a ra k te ry z u ją tem p o n a ta rc ia przy p rzełam y w an iu głów nego pasa obrony w o jsk h itlero w sk ich do 18 stycznia, a n astęp n ie w okresie działań w głębi o p eracy jn ej w podziale na arm ię ogólnow ojskow ą i g rupy szybkie. Te o sta tn ie do 26 stycznia ro zw ijały tem po n a ta rc ia do 40 k m na dobę. P o n ad to p o dano zużycie pocisków a rty le ry js k ic h różnych k alib ró w , .a tak że zużycie benzyny lotniczej i sam ochodow ej oraz oleju napędow ego. W p rz y p i sach uw idoczniono łączny to n aż m ateriało w o -tec h n ic zn eg o zaopatrzenia.
Za w y ró żn ien ie się w bojach o poszczególne m iejscow ości W arm ii i M azur n a d a n o nazw y: „ g ru n w ald zk ich ” 10 jednostkom , „olsztyńskich” 11 jednostkom i „m a z u rsk ic h ” 13 jednostkom .
O publikow ane m a te ria ły zam yka p e łn a lista dow ódców oraz członków rad w ojennych i szefów sztabów fro n tó w arm ii w ra z z d a ta m i zm ian na tych stanow iskach, a tak że n azw isk a w szystkich dow ódców korpusów , biorących udział w operacji.
M ieczysła w W ieczorek
