772
K r o n ik aU sto su n ko w u jąc się polem icznie do niektórych tw ierdzeń w kw estii koncepcji m aterialistycznych w nauce okresu pozytyw izm u, referent w y ra z ił pogląd, że są tam elem enty m aterialistyczne, ale z p u n k tu w idzenia ontologicznego w koncepcjach tych trudno się dopatrzeć m aterializm u. S p r a w a stosunku pozytyw izm u i m ateria lizm u — jak zaznaczył w końcu referent — jest ogrom nej w a g i dla recep cji m ark si zmu w Polsce. M ark siści polscy X I X w. często p o s łu g iw a li się pozytyw istycznym apara'tem pojęciow ym . A ntydialektyczne, mechaniistyczne koncepcje w historii X X w . są rem iniscencją itakiej a nie innej recep cji p ozytyw izm u w «nauce polskiej i polskiej nauce historycznej
Emilia Borecka
P O S IE D Z E N IE N A U K O W E P O Ś W I Ę C O N E H IS T O R II M A S Z Y N D O R O B O T Z I E M N Y C H
W d n iu 18 czerw ca 1969 r. odbyło się w W a rs z a w ie posiedzenie n au kow e zorga nizow ane przez P raco w n ię Historii Techniki i N a u k Technicznych, na którym doc. A lfr e d W iślick i w y g ło sił referat Przegląd rozw oju maszyn do robót ziem nych do czasu naprowadzenia maszyny parow ej.
P relegen t zo brazo w ał zasadnicze kieru n ki ro z w o ju tych m aszyn oraz w ażniejsze konstrukcje od czasów odrodzenia do p oczątków X I X w . O m ó w ił on p o g łębiark i k a n a łó w i p o rtó w doskonalone w okresie renesansu przede w szystkim w e W łoszech i w H olan dii, pokazując w ie le wczesnych ry su n k ó w i p ro je k tó w takich m aszyn (m. in. Fontany i L eo n ard a da V inci), a następnie p rze d sta w ił charakterystyczne linie ro z w oju w łosk ich pogłębiarek ch w y tak o w y ch .(W enecja, G en ua) oraz flan d ry jsk ich pogłębiarek w ielonaczyniow ych i(zgrzebłowych), w p ro w ad zen ie napędu konnego tych m aszyn (X V I I w .), interesujące p rojekty francuskie z X V I I I w., w reszcie pow stanie koparek ko ło w yc h (H olandia, L u b ek a). Ł ącznie referent za jm o w ał się ponad 30 roz m aitym i m aszynam i do robót ziemnych, z których co najm niej 15 zastosowano w praktyce.
Interesu jąca prelekcja, p ok azu jąca p ra w id ło w ośc i ro z w o ju m aszyn do robót ziem nych w ciągu k ilk u stuleci na tle ówczesnych potrzeb i m ożliw ości technicz nych, b y ła bogato ilu stro w an a pięknym i przezroczam i i rysunkam i. N a zakończenie prelegent p rze d sta w ił p ró b ę w y k re śln e j syntezy tego ro zw oju.
W dysk usji za bierali głos kolejno prof. J. Pazdur, prof. E. O lszew ski, doc. W . Koziński, doc. W . Szczepiński, doc. K . G ron iow ski, m g r inż. A . Saładziak, m gr inż. J. Julin, m gr inż. B. O rło w sk i.
Pozyty w n ie ocenili oni p racę doc. W iślickiego, zapełniającą lukę w dotychcza sowych badaniach, a p oza tym za jm o w ali się sposobem ustalania charakterystyk i p aram e tró w technicznych wczesnych m aszyn do robót ziemnych, szczegółowym i zagadnieniam i poszczególnych konstrukcji, ekonomiczną opłacalnością stosowania w daw n y ch czasach tego ro d zaju m aszyn itp. Dużo m iejsca pośw ięcono podsum o w u ją c e j syntezie, p ropo n u jąc rozm aite m etody p odejścia do tego zagadnienia. F o - nadto poruszano p ro b le m znaczenia op racow ań z dziedziny historii techniki dla ce ló w dydaktyki, potrzebę kontynuacji ibadań w tej dziedzinie, s p ra w y ich bazy m ate riało w e j itp.
N ależy się spodziewać, że interesujące posiedzenie będzie miało ciąg dalszy, p o niew aż doc. W iślick i kontynuuje bad an ia, zam ierzając doprow adzić je do okresu kształtow ania się w X X w . poszczególnych ty p ó w m aszyn do robót ziemnych w ich nowoczesnej, używ anej obecnie postaci.
