Anna Janina Sobolewska
"Poetyka polskiej powieści
kryminalnej", Stanisław Barańczak,
"Teksty" nr 6 (1973) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 17/53, 179
Wypowiedź stanowi glossę do artykułu Jana Błońskiego w tym samym numerze "Miesięcznika" (zob. poz. 20). Zdaniem autora,za sada polaryzacji postaw nie jest w stanie wyodrębnić terytorium najważniejszych problemów poetyokioh współozesności, nawet przez wskazanie oałej sieci dychotomii. Sens przeciwstawienia praktyk poetyckich Przybosia i Miłosza łatwo poddać w wątpliwość, jeśli się przyjmie inną perspektywę polaryzaoji. Za cechę różnioująoą obie postawy poetyokie zostaje uznany tylko stosunek do trady cji, natomiast łąozy obu poetów ioh konstruktywizm. Dyohotomie wyłożone w artykule Błońskiego proponuje autor zastąpić dyoho- tomią stosunku do języka: konstruktywnego z jednej, a "destruk tywnego" z drugiej strony. Na biegunie przeoiwległym Przybosio wi i Miłoszowi znalazłaby się wtedy twórozość Białoszewskiego i Karpowioza.
BP/53/13 T.W.
(II) BALCERZAN Edward: Polaryzacje sztuki poetyckiej. "Mie sięcznik Literaoki" 1974 nr 1 s. 45-51.
(II) BARAŃCZAK Stanisław: Poetyka polskiej powieści krymi nalnej. "Teksty" 1973 nr 6 s. 62-82.
Przedmiotem rozprawy jest polska powieść milicyjna,którą au tor oharakteryżuje jako gatunkową hybrydę, łąoząoą oeohy detek tywistycznej powieśoi-zagadki i powieści krymlnalno-sensaoyjnej, ożyli powieśoi-problemu. Utwory należące do tego gatunku rezyg nują jednak z podstawowych atutów zarówno powieśoi detektywis tycznej, jak krymlnalno-sensaoyjnej, takich jak atmosfera na pięcia, niepewność czytelnika oo do wyników śledztwa, zaohwia- nie wiary w słuszność poozynań detektywa ozy konieozność samo dzielnego rozstrzygania problemów moralnych i psyohologioznyoh. W powieści milicyjnej strona ścigająca nie może nie mieć raoji, jest stroną zawsze zwycięską i zawsze ocenianąi pozytywnie .Struk tura tych powieści jest więc systemem jednoznacznyoh przymuszeń odbiorczych: zamiast powieśoi-zagadki albo powieści-problemu mamy powieść-perswazję z jej typowymi chwytami (np. negatywna charakteryzacja strony śoiganej, antyoypacje, wszechwiedza i pouczenia narratora).
