Antireumatica, Antiarthritica
•Semen Colchici - Nasiona zimowitu
•Cortex populi tremulae – kora osiki
•Cortex Fraxini - Kora jesionu
•Cortex Fagi - kora buku
•Harpagophytum procumbens - hakorośl rozesłana
Wyciągi z korzenia hakorośli posiadają właściwości przeciwzapalne, przeciwreumatyczne, przeciwartretyczne, przeciwbólowe, pobudzające wydzielanie soków trawiennych,
poprawiające trawienie, odtruwające i żółciopędne.
Mechanizm działania polega na hamowaniu powstawania prostaglandyn. Składniki hakorośli są naturalnymi wymiataczami wolnych rodników i nadtlenków. Obniżają poziom cholesterolu we krwi.
Wskazania: reumatoidalne zapalenie stawów, artretyzm, bóle mięśni i stawów,
niedokwaśność i bezsoczność żołądka, zaburzenia przepływu żółci, stany zapalne wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, stany zapalne ścięgien i więzadeł, kontuzje sportowe,
nerwobóle, zapalenie wielonerwowe, rwa kulszowa; stany zapalne narządów rodnych (np. zapalenie przydatków, zapalenie sromu, upławy, zapalenie jąder), choroby alergiczne,
chorobach przeziębieniowe, choroby zakaźne, choroby autoimmunologiczne (autoagresja, np. łuszczyca, toczeń rumieniowaty, ziarnica, twardzina); choroby skórne (trądzik pospolity, trądzik różowaty, łojotokowe zapalenie skóry), stany zapalne i wysiękowe uszu i oczu na tle zakażeń bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych i roztoczowych.
Hakorośl można zastąpić zielem świetlika, zielem szelężnika, zielem zagorzałka, zielem pszeńca, kłączem łuskiewnika, zawierają bowiem również glikozydy irydoidowe (okłady z naparu, równoczesne picie naparu lub nalewki).
Sproszkowany korzeń - Pulves Harpagophyti – 3-5 g dziennie, np. 1 g co 6 godzin; w
przypadku chorób artretycznych i reumatycznych przez wiele miesięcy.
Wyciąg płynny - Ekstractum Harpagophyti 2:1 (2 części rozdrobnionego korzenia na 1 część
alkoholu) – 1200-2500 mg dziennie.
Nalewka z hakorośli - Tinctura Harpagophyti 1:3 (1 część rozdrobnionego korzenia na 3
części alkoholu 40-60%): 5 ml 3 razy dziennie.
Napar z hakorośli - Infusum Harpagophyti (napar) 3-4%: wypić w 3 porcjach (3-4 g
rozdrobnionego korzenia na 100 g wrzącej wody, przykryć, odstawić na 30 minut, przecedzić, dopełnić brakującą ilość wody do 100 g, najlepiej przepłukując odcedzony korzeń gorącą wodą powtórnie). Można stosować do okładów, płukania i przemywania ma skórę i błony śluzowe.
Owoc miechunki - Alkekengi Fructus
Gdy tak sobie podróżuję po Europie, w dobrych restauracjach często spotykam na talerzu jako dodatek owoc miechunki, mały, lśniący, pomarańczowy lub pomarańczowo-czerwony koralik o słodko-gorzkim smaku. Polubiłem te owoce już za dziecka. Pamiętam jak w Krośnie w ogródkach dość często ludzie sadzili miechunkę jako roślinę ozdobną i nikomu by nie przyszło do głowy rozerwać barwną i zdobniczą błonkę otaczającą jagodę, a następnie zjeść owoc. Niektórzy ludzie wręcz mnie straszyli, że to trujące i umrę. Jagoda spoczywa wewnątrz swoistego rodzaju abażuru, jak żarówka. Cóż to takiego? Jest to wyjątkowo silnie
lasach i zaroślach krzaczastych. Czasem jest też wskaźnikiem istnienia w danym miejscu domostw ludzkich, po których pozostały zdziczałe rośliny uprawne. Lubi gleby wapienne. Miechunka należy do rodziny psiankowatych – Solanaceae.
Owoc miechunki - Alkekengi Fructus (dawniej Baccae Halicacabi seu Solani vesicari)
zbierany jest w czasie dojrzewania lub po dojrzeniu. Gdy nie jest w pełni dojrzały zawiera więcej glikozydu gorzkiego fisaliny i jest mniej słodki. Owoc należy zbierać wraz z barwnym i rozdętym kielichem i po rozerwaniu suszyć w temperaturze do 50 stopni. Surowiec jest bogaty w śluzy, glikozyd sterydowy fizalinę (physalin C14H16O5; wyizolowany w 1852 roku) i neofizalina (neophysalin), pektyny, kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, kwas
askorbinowy, karoten, zeaksantyna, flawonoidy (luteolina), antocyjany, garbniki (do 11%). W II połowie XX wieku wykazano, że frakcja fizalinowa złożona jest z wielu związków
sterydowych o budowie13,14-seco-16,24-cykloergostanowej (np. fizalina A, B, D, G, F, H, I, L, N), ustalono ich wzory strukturalne. Stwierdzono również właściwości cytotoksyczne, hipoglikemiczne, przeciwzapalne i immunotropowe niektórych fizalin, np. B i F.
Owoce można spożywać na surowo lub po przetworzeniu. Polecam marmoladkę i owoce w miodzie lub syropie.
Wodne wyciągi z miechunki wzmagają wydzielanie moczu i wydalanie wraz z nim wielu zbędnych i szkodliwych metabolitów, np. mocznika, kwasu moczowego, dzięki czemu działają przeciwartretycznie i odtruwająco. Ponadto saponiny i flawonoidy zawarte w
surowcu mają właściwości przeciwzapalne. Napary zmniejszają obrzęki. Regulują przemianę materii. Powinny być stosowane w leczeniu przewlekłych chorób stawów, skóry, otyłości, kamicy moczowej, w kuracjach odtruwających. Owoc miechunki jest zamieszczony w farmakopei francuskiej – Ph. Gallica VI.
Zalecane jest doustne zażywanie wodnych i wodno-alkoholowych (1:5, na 40% etanolu lub winie) wyciągów z owoców miechunki.
Napar – Infusum Alkekengi: 5 g surowca zalać 200-220 ml wrzącej wody, odstawić na 30-40
minut, przecedzić. Pić 4 razy dziennie po 100 ml.
Nalewkę – Tinctura Alkekengi sporządzać na alkoholach niskoprocentowych. 100 g
rozdrobnionego suchego lub świeżego surowca zalać ciepłym alkoholem – 0,5 l (wódką, winem), odstawić na kilkanaście dni, przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 10 ml (nalewka na wódce) lub 15 ml (nalewka na winie).
Z ziela wraz z rozdętymi kielichami i owocu polecam także do przygotowania naparu do okładów i przemywania skóry i włosów. Napar z 1 łyżki na 1 szklanki wody wrzącej działa przeciwzapalnie, odżywczo, antyseptycznie, wybielająco i regenerująco. Leczy wiele
wyprysków, ropnie, trądzik, wspomaga leczenie łuszczycy i tocznia. Wzmacnia włosy, leczy łupież. Włosom nadaje połysk i puszystość. Skóra staje się delikatna, jaśniejsza, pozbawiona wągrów i rozszerzonych porów.
•Cortex Fraxini - Kora jesionu
•Cortex Fagi - kora buku
•Harpagophytum procumbens - hakorośl rozesłana
Jesion – Fraxinus w praktycznej fitoterapii
Liść i kora jesionu wyniosłego – Folium et Cortex Fraxini to surowce zawierające
flawonoidy: (liście 0,1-0,9%, rutozyd, kwercytryna), kwasy fenolowe (wg Farmakopei Europejskiej – liście – przynajmniej 2,5% w przeliczeniu na kwas chlorogenowy); trójterpeny ursanowe (kora: kwas ursolowy 0,7%, betulina, kwas betulinowy); irydoidy (syringoksyd);
związki kumarynowe: fraksyna, fraksydyna, izofraksydyna, eskulina, kalikantozyd; alkohol cukrowy – mannitol; fitosterole (stigmasterol); garbniki. Za granicą produkowane są
preparaty przeciwreumatyczne i przeciwartretyczne (krople, kapsułki) zawierające wyciąg w jesionu wyniosłego. Wodne i wodnoalkoholowe wyciągi z surowców działają niewątpliwie moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, przeciwwysiękowo, przeciwzapalnie i
przeciwbólowo; zwiększają wydalanie kwasu moczowego. Z dobrym skutkiem w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów stosowałem odwar z kory i gałązek jesionu – Decoctum
Fraxini, który zmniejszał ból i stan zapalny. Efekt przeciwbólowy był widoczny po przyjęciu
dawki 200 ml odwaru 2-3 razy dziennie. Słabiej i ze znacznym opóźnieniem działał napar z liści jesionu Infusum Fraxini. Napar z liści jesionu stosowany w formie okładów na skórę działa nawilżająco i przeciwzapalnie. Zawiera alkohole cukrowe i cukry korzystnie wpływające na stan skóry. Polecam również okłady z naparu jesionowego na zmęczone, opuchnięte oczy. Mocne napary z młodych liści zapobiegają zaparciom i wspomagają kuracje odchudzające.
Gałązki i korę należy pozyskiwać wiosną lub jesienią, suszyć w temperaturze do 60oC. Surowiec przed dalszą obróbką trzeba rozdrobnić. Liście są najcenniejsze wiosną.
Odwar jesionowy – Decoctum Fraxini: 2 łyżki rozdrobnionych gałązek lub kory jesionu
zalać 2 szklankami wody, gotować 5 minut; odstawić pod przykryciem na 30-40 minut, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 200 ml przez conajmniej dwa tygodnie. Efekt działania leczniczego można podtrzymywać po dwóch tygodniach wprowadzając zamiast odwaru jesionowego – napar z liści (1 łyżka zmielonych liści na 1 szklankę wrzącej wody; odstawić na 30 minut, przecedzić; przyjmować doustnie 2 razy dziennie po 200 ml).
•Kora i gałązki wierzby
•Kora i gałązki topoli czarnej i balsamicznej
•Kwiat wiązówki
•Ziele fiołka trójbarwnego
Wiązówka błotna – Filipendula ulmaria (L.) Maximowicz (Spiraea ulmaria Linne) z rodziny
różowatych – Rosaceae dostarcza ziele oraz kwiat – Herba, Flos Spiraeae (Herba et Flos
Filipendulae ulmariae). Ziele jest objęte Farmakopeą Europejską 5 natomiast kwiat wiązówki
(Mädesüßblüten) przez DAC = Deutscher Arzneimittel Codex z 2004 r. Kwiat wiązówki (tawuły) jest w Farmakopei Szwajcarskiej V i dalszych oraz w Farmakopei Polskiej III. Do celów leczniczych może być także użyty gatunek: Filipendula vulgaris Moench. W ogrodach uprawiane są odmiany wiązówki o kwiatach różowych oraz czerwonych. W ziołolecznictwie wiązówka jest stosowana w leczeniu chorób reumatycznych, przeziębieniowych, choroby wrzodowej, nieżytów układu oddechowego i trawiennego, gorączki. Jest to sprawdzony środek napotny, moczopędny, czyszczący krew,
przeciwgorączkowy, przeciwzapalny, przeciwbólowy. Naturalna alternatywa dla
syntetycznych salicylanów. Salicylan został wyizolowany po raz pierwszy nie z wierzby (jak się powszechnie sądzi), lecz właśnie z wiązówki. Dlatego też kwas salicylowy nazywał się pierwotnie Acidum spiricicum.
Składniki aktywne:
1). Flawonoidy 3-6%, głównie spiraeosid = spireozyd (glikozyd kwercetyny), kaempferol; DAC wymaga przynajmniej 1,8% flawonoidów w przeliczeniu na hiperozyd.
2. Glikozydy fenolowe: monotropityna = monotropitozyd, spiraein = spireina 0,3-0,5%, dające przy hydrolizie aldehyd salicylowy i salicylan metylu.
3. Olejek eteryczny (PhEur. wymaga przynajmniej 1 ml x kg–1) uwalniający aldehyd salicylowy i salicylan metylu.
4. Garbniki (ellagotaniny) do 20%
5. Enzym gaulteraza rozkładający monotropitin i spiraein. 6. Wolny kwas salicylowy.
7. Wanilina.
8. Heliotropina (bardzo niska zawartość).
Napar – Infusum Ulmariae: 10 g/200 ml wrzącej wody lub mleka; parzyć 20 minut, przecedzić; pić 3 razy dziennie.
Nalewka – Tinctura Ulmariae 1:5 – 10 ml 3 razy dziennie.
Korzystne jest łączenie wiązówki z wierzbą – Salix, topolą – Populus, starzęślą – Gaultheria, bzem czarnym – Sambucus nigra i hakoroślą – Harpagophytum. Mieszanki takie mają
silniejsze właściwości przeciwzapalne, przeciwreumatyczne i przeciwartretyczne. Herbatki z wiązówki zapobiegają obrzękom, zakwasom, bólom i przykurczom mięśni szkieletowych, występującym po dużym wysiłku fizycznym.
