"Seelsorge als Sorge um Menschen", Karl Frielingsdorf, Günther Stöcklin, Mainz 1976 : [recenzja]

Tadeusz Wołoszyn

"Seelsorge als Sorge um Menschen",

Karl Frielingsdorf, Günther Stöcklin,

Mainz 1976 : [recenzja]

Collectanea Theologica 48/4, 205-206

K a r l F R IE L IN G S D O R F — G ü n th e r STÖ C K LIN , Seelsorge als Sorge u m

M enschen, M ainz 1976, M a tth ia s-G rü n e w a ld -V e rla g , s. 204.

P rz ed m io tem o m aw ian ej p u b lik a c ji je s t zag ad n ien ie p ię ciu m o d eli p sy - ch o lo g iczn o -p asto raln y ch d o k sz tałcan ia p rac o w n ik ó w d u sz p a ste rstw a . S k o n ­ stru o w a n o je w o p arc iu o w iedzę teologiczno-psychologiczną. T ro sk a bow iem 0 zb a w ien ie człow ieka je s t je d n o cz eśn ie tro s k ą o sam ego człow ieka, o jego ro zw ó j. Poszczególne m odele p ro p o n u ją w łasn e te o rie i z a w ie ra ją p ra k ty c z ­ ne ćw iczenia, z k tó ry m i czy te ln ik m oże się zapoznać, a ta k ż e je p rz e p ro w a ­ dzić. T reść w yżej w sp o m n ia n y ch m odeli sta n o w ią: n a ra d y d u sz p aste rsk ie, p sy c h o terap e u ty c zn e dokształcen ie k ap łan ó w , za k o n n ik ó w i in n y c h p ra c o w ­ n ik ó w K ościoła, p a rtn e rs tw o w za k re sie k ie ro w a n ia K ościołem , w ięź i w spół­ p ra c a , odnalezien ie tożsam ości osobistej i zaw odow ej oraz w ia ry . T ym za­ g ad n ien io m pośw ięcono n a jw ię c e j uw agi.

W iększa h u m a n iz a c ja p rac y d u sz p aste rsk iej, głębsze u w zg lę d n ia n ie ele­ m e n tó w lu d z k ic h — to cele, k tó re p rzy św ie ca ły au to ro m . P rz y b liż a ją c dusz­ p asterzo m ró żn e m etody psychologiczne, p ra g n ą im w ty m dopom óc. P rz y ­ toczone w książce m odele m ożna sa m em u w ery fik o w a ć i ulepszać. Z a a u to ­ ra m i trz e b a zaznaczyć, że w p ra c y d u sz p a ste rsk ie j, zw łaszcza od stro n y em o­ cjo n a ln e j i p ra k ty c z n e j, szczególnie pom aga znajom ość p sychoanalizy, p sy ­ chologii zachow ań, psychologii społecznej i p sy c h o terap ii. Je d n a k ż e a sp ek t teologiczny, w sp ó ln a re fle k s ja re lig ijn a zm ierza ją ca do m e d y ta c ji i o fiary eu c h a ry sty c z n e j je s t elem e n te m p o d sta w o w y m życia K ościoła.

W a rto dodać, że w o p arc iu o podane m odele przep ro w ad zo n o szereg k u rsó w zw łaszcza dla księży. E k sp ery m e n to w an o je około 85 raz y , z u d z ia ­ łem w ięcej niż 1900 uczestników . K u rs y te o d b y w ały się w o dstępie ro cz­ n y m d la ty c h sam y ch u czestników . S tr u k tu r y w sp o m n ia n y ch k u rsó w były u zu p e łn ia n e przez d alszą p ra c ę w m a ły ch g ru p a c h reg io n a ln y ch . W te n sposób k u rs y te zobow iązują ic h uczestn ik ó w do sam odzielnego stu d iu m teoretycznego, podejm ow anego d la ciągłego d o sk o n a len ia sw oich działań d u sz p aste rsk ich .

C oraz w ięcej k a p ła n ó w i w sp ó łp rac o w n ik ó w za an g a żo w an y c h w p rac y d u sz p a ste rsk ie j nie d a je sobie r a d y z p ro b lem am i i p o trz e b a m i człow ieka w spółczesnego, k tó re n ie u sta n n ie n a r a s ta ją . T oteż n a r a d a d u sz p a ste rsk a uzy­ s k u je n a znaczeniu. N p. a u to rz y d u żą w agę p rz y w ią z u ją do n a r a d n a d za­ g ad n ien ie m w ięzi m ięd zy lu d zk iej. Z m ie n iając e się bo w iem w a ru n k i życia zbiorow ego, w yw o łan e m .in. p ro cesam i in d u stra liz a c ji i u rb a n iz a c ji, s p r a ­ w ia ją , że sto su n k i m iędzyludzkie p o d le g a ją z je d n ej stro n y sta łe m u zacie­ ś n ia n iu i rozbudow ie, a z d ru g iej coraz w iększej fo rm a liz a c ji i d ep e rso n a­ liz ac ji. P o ja w ia się szereg zjaw isk n iezdrow ych, d e s tru k ty w n y c h , ja k zn ie­ czulica m o raln a, zaw iść, p rzesąd y , a g re sja , w rogość. W zw iązk u z ty m d zia­ łalność d u sz p aste rsk a zależy n ie ty lk o od k w a lifik a c ji teologicznych k a ­ p ła n a i jego w sp ó łp raco w n ik ó w , od ic h obow iązkow ości, odpow iedzialności, lecz ta k ż e od tego, ja k ci du sz p aste rze w spółżyją, w sp ó łp ra c u ją ze sobą 1 całym K ościołem lo k a ln y m . W dużym sto p n iu d ec y d u je to o efek ty w n o ści p ra c y d u sz p aste rsk iej, o in te rn a liz a c ji n o rm i w arto śc i przek azy w an y ch . Z tego w zg lęd u w o m aw ian ej p u b lik a c ji sp o tk am y in fo rm a c je , k tó re d o ty ­ czą w ięzi m ięd zy lu d zk iej, szereg ćw iczeń zw iązan y ch z in te ra k c ją , cenne o b se rw a c je i k ry ty cz n e u w ag i o te m a ty c e i celu p rze p ro w a d z a n y c h k u rsó w . D użo m ie jsc a pośw ięcono p sy c h o an a lity c zn e m u m odelow i osobow ości, a szcze­ gólnie ta k im m echanizm om , ja k ra c jo n a liz a c ja , p ro je k c ja , o b ro n n a id e n ty ­ fik a c ja , fa n ta z jo w a n ie , m a rz en ia , izolacja, n egatyw izm , re g re sja , czyli co­ fa n ie się do daw n y ch , b a rd z ie j in fa n ty ln y c h fo rm za ch o w a n ia, rez y g n acja ja k o n a jb a rd z ie j niebezpieczny m ech an izm obronny, re p re s ja , czyli w y p arcie ze św iadom ości bolesn y ch przeżyć.

A u torzy d o ce n ia ją zastosow anie p sy c h o te ra p ii w d u sz p aste rstw ie, k o n ­ s tr u u ją c odpow iedni m odel, w sk ła d któ reg o w chodzą m iędzy in n y m i za­

b a w a ja k o n arzęd zie o d d ziały w a n ia, dośw iadczenie w m ałej g ru p ie, do­ św iadczenie i o d k ry cie w iary .

K sią żk a je st sk ie ro w a n a do w szy stk ich k a p łan ó w i ic h w sp ó łp ra c o w n i­ ków , k tó rzy albo w ogóle n ie m a ją fachow ego w y k sz ta łc e n ia an tro p o lo g i­ cznego, alb o dość m ałe. P rz ed sta w io n e m odele psycholo g iczn o -p asto raln e m ogą służyć teologom i spow ied n ik o m do lepszego ro zu m ien ia w spółczesne­ go człow ieka, jego p o trze b i problem ów , i do lepszego p o k ie ro w a n ia nim . A u to rzy p o le ca ją tę k sią ż k ę p rze d e w szy stk im ty m , k tó rz y w cześniej odbyli k u rs y przygotow aw cze. P rz e z n a c z a ją ją rów nież ludziom o dpow iedzialnym za fo rm a c ję teologiczną p rac o w n ik ó w d u sz p aste rstw a. A u to rzy chcą ta k że ukazać za pom ocą w y p ró b o w a n y ch m odeli m ożliw ość i konieczność ciągłej fo rm a c ji d u sz p aste rsk iej.

ks. T a d eu sz W o ło szy n S J, W arszaw a

H u b e rt FR A N K EM Ö H LE, Jesu s vo n ' N azareth, M ainz 1976, M a tth ia s- -G rü n ew a ld -V e rlag , s. 192.

A u to r je s t św ieckim teologiem k ato lic k im , a k siążk ę n in ie jsz ą n a p isa ł n a zam ów ienie A. E x e l e r a , k tó ry je st je d n y m z in ic ja to ró w se rii Pro­

je k te zu r theologischen E rw a ch sen en b ild u n g . P o zy cja sta n o w i cz w arty tom

z te j serii. Z godnie z założeniem se rii a u to r przezn aczy ł ją n a pierw szy m m ie jsc u ja k o pom oc d la ty c h , k tó rz y u rz ą d z a ją p a r a fia ln e lu b m ię d z y p a ra - fia ln e ośro d k i teologicznego k sz ta łc e n ia dorosłych, o raz dla a n im a to ró w k a ­ te c h iz a c ji w sta rszy c h k la sa c h liceum .

F r a n k e m ö h l e ro zp rac o w a ł w sw ej książce pięć w ie lk ic h te m ató w chrystologicznych, szczególnie a k tu a ln y c h w k r a ja c h ję z y k a niem ieckiego, a może ta k ż e i poza ty m i k ra ja m i. T em aty te w y ro sły z za p o trze b o w a n ia społecznego w ielo k o n fe sy jn y c h sk u p isk lu d z k ich zachodniej E uropy. N ie ma w p ra w d zie Je zu sa p ro testan c k ieg o lu b k atolickiego, lu te ra ń sk ie g o czy k a l­ w ińskiego, św ieckiego lu b k le ry k a ln e g o , ale is tn ie ją różnego ro d z a ju a k c e n ­ ty w n a u c z a n iu i p o jm o w a n iu osoby Je zu sa z N az a re tu . J e d n i m ocniej pod­ k r e ś la ją bóstw o Je zu sa , in n i k ła d ą w iększy n ac isk n a Jego w y m ag a n ia e ty ­ czne. In ac zej rów nież p y ta ją o to, k im b y ł Jezus, ludzie św ieccy różnego sta n u i zaw odu, niż k sięża i teologow ie.

Dla ty c h r a c ji w ow ych p ię ciu te m a ta c h chrystologicznych, sta n o w ią ­ cych rozdziały książki, a u to r o b ją ł szeroki za k re s problem ów . W rozdziale p ierw szy m Z ie m sk i J e zu s c z y C h ry stu s w ia ry om aw ia np. ta k ie te m a ty szcze­ gółow e ja k B óstw o Je zu sa , za in te re so w an ie Je zu se m u ateistó w , ziem ski Je zu s ja k o C h ry stu s w ia ry , czyli p raw d ziw y człow iek i p raw d ziw y Bóg, w ielość in te r p re ta c ji osoby Je z u sa w N ow ym T estam e n cie i w teologii w spół­ czesnej, różnorodność in te r p re ta c ji w h isto rii K ościoła, p rz e ja w ia ją c a się m .in. w sztuce sa k ra ln e j, o ra z p o d sta w a te j ró żnorodności o brazów C h ry s tu ­ sa w ziem skim Jezusie. W n a s tę p n y c h dw óch ro zd z iała ch a u to r om aw ia t r a ­ d y cy jn e zag ad n ien ie R oszczen ia Jezusa, z a w a rte w Jeg o p o stęp o w an iu i w Jego n au c za n iu , o raz chrystologię u k r y tą w ew a n g elicz n y ch opisach po ­ stę p o w a n ia Je zu sa i w ew a n g elicz n y ch u ję cia ch Jego p rz e p o w iad an ia. R oz­ d ział cz w arty pośw ięcił a u to r etyce, ja k ą zastosow ał Je z u s wT sw oim ży ­ ciu, oraz w ez w a n iu lu d z i do p rz y ję c ia te j ety k i. W reszcie ro zd z iał o sta tn i pośw ięca m is te riu m p a s c h a ln e m u Je z u sa C h ry stu sa, u w y p u k la ją c znaczenie zbaw cze Jego osoby dla lu d z i w szechczasów i d la św ia ta w spółczesnego.

K ażdy rozd ział p o p rze d zają w sk az ó w k i d y d ak ty cz n e, p ro je k ty celów j e ­ d n o stk i te m aty cz n ej o raz w skazów ki m etodyczne. Z a m y k a ją zaś te m a t „bodźce do d y sk u sji” (w fo rm ie p y ta ń , ostrego p o sta w ie n ia p ro b le m u lub tzw . zdań k o n trasto w y c h , w y p isa n y c h z różn y ch p u b lik a c ji w spółczesnych), p ro je k ty zastosow ania śro d k ó w a u d io w izu a ln y ch oraz spis lite ra tu r y p o ­ m ocniczej, k tó rą n ależało b y polecić u czestnikom do sam odzielnego czy tan ia