Andrzej F. Dziuba
"Kirche in Europa", hrsg. von
Friedrich Kardinal Wetter, Düselldorf
1989 : [recenzja]
Collectanea Theologica 61/1, 173-174
tle omówiono w części III Chrześcijaństwo oglądane z zew nątrz, a więc: 1° chrześcijaństwo- w śród innych religii i 2° k rytyki religii. Czyż nie jest więc czymś dziwnym i zaskakującym , że dopiero ta część, a właściwie w iększe jej fragm enty zainteresow ały wydawcę niemieckiego? Dlaczego jednak ją roz bił, aplikując cały jej tytuł do części V omawianego tomu? — pozostanie to chyba nie w yjaśnioną zagadkę.
Ostatnia część tomu składa się z dwóch rozdziałów: A. A b é c a s s i s z Bordeaux ukazuje chrześcijaństwo oglądane przez judaizm, a Mohamed T a 1- b i z Tunisu — chrześcijaństw o widziane przez islam. W ydawca niemiecki opuścił opracow anie M ohana W l j e y a r a t n a o chrześcijaństw ie oglądanym przez buddyzm, ale to już nie jest istotne. Można by bowiem śmiało mnożyć tego typu spojrzenia.
Całość dzieła (i tomu) kończy epilog napisany oczywiście przez P. E i с h έ τη , którego sam ty tu ł (P rzyjdź K rólestw o Tw oje, z podtytułem w cudzysło wie: ,.Suma Ewangelii”) i treść są poniekąd dalszym ciągiem uspraw iedliw ie nia siebie i książki, zawartego w słowie w stępnym . Pojaw ia się też wreszcie (podawana w w ersji francuskiej przy każdym większym opracowaniu, a tu wciąż nieobecna) bibliografia sporządzona przez Ch. M e n z a według specjal
nego klucza (niezbyt zresztą obszerna, bo mieszcząca się na 15 stronach druku: 505—520), który w yjaśnia układ całości: tom I —■ Objawienie, C hry stologia (Mesjanizm, Eschatologia, Pneum atologią, Trójca); t. II — Stw orze nie, nauka o łasce, etyka (ogólnie, seksualizm, gospodarka, ekologia), teologia wyzwolenia; t. III — Eklezjologia (pochodzenie, stru k tu ry Kościoła, sak ra menty, służba, ekumenizm), teologia fem inistyczna, krytyka religii. L ektura całości potw ierdza w ięc w pełni poczynione w odniesieniu do pierwszych dwu tomów zarzuty i prow adzi do nieuniknionego w prost wniosku, iż tzw. Nowa
Sum m a Teologiczna nie jest ani tak bardzo „nowa”, ani praw dziwie „teologicz
n a ” i nie jest po prostu „sumą”, ale zbiorem luźnych i niejednokrotnie nie zbyt czytelnie zestawionych ze sobą opracowań. Jako tak a nie zasługuje z pew nością na polecanie kom ukolwiek jej lektury, chyba że te n ktoś zechce się gnąć do poszczególnych artykułów , które należałoby wówczas w eryfikować każdorazowo z ich oryginałem francuskim , zasługującym w wielkiej mierze na uznanie i poznanie, choć niekoniecznie na pełny przekład np. na język polski.
ks. Lucjan Balter, Warszawa Kirche in Europa. Herausgegeben von Friedrich Kardinal W ETTER, Düssel
dorf 1989, Patm os Verlag, s. 232.
Europa 1992 r. jaw i się wobec św iata jako nowa jakość gospodarcza, ekonomiczna, k u ltu raln a i polityczna. Zaprogram ow ane procesy integracyjne nie będą obojętne dla całokształtu życia poszczególnych stru k tu r państw o wych, przynajm niej w ich tradycyjnym rozumieniu. Rok 1992 staw ia zatem szczególne wyzwania, które trudno obecnie w pełni zaplanować i przewidzieć. Także w sferze życia religijnego, zwłaszcza na płaszczyźnie chrześcijańskiej, procesy te nie będą obojętne.
Publikacja przybliża cykl wykładów wygłoszonych w Paryżu w dniach 9—16 października 1988 r. pod ogólnym tytułem : Jedność Europy — w yzw anie
dla kościołów narodowych Europy. W ystąpienia zaprezentow ali prelegenci
z Francji, Hiszpanii, Włoch, Holandii i RFN. P raca ukazała się jako 132 tom serii: Pisma A kadem ii K atolickiej w Bawarii redagow anej przez F. H e i n r i c h a .
Po słowie od wydawcy kard. F. W ettera (s. 7—8) zamieszczono teksty osiem nastu referatów : kard. J. M. L u s t i g e r , arcybiskup Paryża: Duchowy
w ym iar Europy; kardynał F. W e t t e r , arcybiskup Monachium: O sytuacji wiary w Republice Federalnej Niemiec; H. M a i e r z U niw ersytetu M onachij
skiego: Chrześcijanin — Kościół — kultura w Niemczech; D. A. S e e b e r red ak to r naczelny H erder-K orrespondenz z F reiburga Badeńskiego: Chrześci
janie из polityce i życiu gospodarczym N iem ieckiej R epubliki Federalnej;
W. K a s p e r , biskup z R ottenburg-S tuttgart: O sytuacji teologii katolickiej
w Republice Federalnej Niemiec; W. K e r b e r z Wydziału Filozoficznego
w Monachium: A ktualne postawienie kw estii społeczno-etycznych w R epu
blice Federalnej Niemiec; J. G r ü n d e l z Uniw ersytetu Monachijskiego: Dys kusyjn e pola w teologii moralnej; J. B l a n k , nieżyjący profesor teologii b i
blijnej z U niw ersytetu w Saarbrücken: Uwagi o odmitologizowaniu wiary; E. K l i n g e r z U niw ersytetu w W ürzburgu: Lefebvre a rozłam Kościoła; P. V a l a d i e r z Centre Sevres w Paryżu i pracow nik Instytutu Studiów Politycznych: Chrześcijanin, Kościół i kultura we Francji; J. D o r e z In sty tu tu Katolickiego w Paryżu: O sytuacji współczesnej teologii we Francji; H. M a d e l i n , re k to r „Centre Sevres” z Paryża: O sytuacji świeckiego w Ko
ściele francuskim ; J.-Y. C a l v e z, redaktor naczelny ,,Études” : A ktualne po stawienie pytań społeczno-etycznych we Francji; J. R o v a n , profesor Sor
bony, korespondent Radia Bawarskiego we F rancji: Kościół w e Francji. Do
świadczenia człowieka świeckiego; A. G r o s s e r , wykładowca In sty tu tu S tu
diów Politycznych w Paryżu i redaktor m. in. „Le Monde”, „La; C roix”, „Ouest-F rance”, „L’Expansion”: Kościół katolicki i Europa; M. M a r i e t , w y kładow ca w A m sterdam ie i Monachium: O sytuacji Kościoła w Holandii; B. S o r g e , dyrektor C entrum Studiów Społecznych i Politycznych w P a le r mo: O sytuacji Kościoła we Włoszech; J. J. A l e m a n y , profesor U niw ersy tetu Comillas w M adrycie: Rzeczywistość, problem y i nadzieje Kościoła w Hi
szpanii.
T ak przedstaw ia się zestaw autorów i tytułów referatów . K oncentrują się one w yraźnie na poszczególnych krajach, choć jednocześnie praw ie zawsze optują za widzeniem Europy jako zintegrowanego kontynentu. Problem y K o ścioła jaw ią się w tym kontekście jako nie zawsze w pełni uświadomione i nie zawsze rozeznane. N aturalnym jest, iż integracja gospodarcza i polityczna, ta ostatnia do pewnego stopnia, nie odbyw ają się w próżni.
Kościół w Europie 1992 r. musi znaleźć właściwe sobie miejsce, ono zaś wypracow uje się poprzez wiarygodność i autentyzm ewangelicznej posługi. Uniwersalizm chrześcijaństw a i perspektyw a jedności wyznawców Chrystusa w ym aga intensyw nej pracy. W idzenie europejskości Kościoła nie może, jak w skazują referenci, ograniczać się do sfery form alnej, do postaw hierarchii czy do dyspozycji wynikających z założeń praw a. Idzie bardziej o jedność, która dotyczy wszystkich ludzi, a więc przede wszystkim laikatu. Duchowy w ym iar jedności Europy, jak w yraźnie akcentuje kard. J.-M. Lustiger, nie może być zastąpiony jednością polityczną czy ekonomiczną.
Polskiego czytelnika zastanaw ia, że Europa nadal rozpatryw ana jest jako rozdzielona rzeczywistość „wschód — zachód”. Tymczasem Kościół niei może być dzielony, ale przeciwnie, mimo różnorodności warunków , m usi spełniać tę sam ą m isję zbawczą. Jego znaczenie jest pozytywne i winno też być w aż nym czynnikiem jedności Europy. Nie można zapominać o naukach płynących z przeszłości, bo historia nadal jest nauczycielką życia.
ks. A ndrzej F. Dziuba, W arszawa
G erhard SCHMIDTCHEN, Sekten und P sychokultur. Reichweite und A ttra k
tiv itä t von Jugendreligionen in der Bundesrepublik Deutschland, Freiburg im
Breisgau 1987, V erlag Herder, s. 124.
W społeczeństwie pluralistycznym granice organizacji społecznych i świa topoglądów nie są ściśle określone, szczególnie granice światopoglądów ule gają neutralizacji. W wielu dziedzinach życia zaznaczają się procesy dezorga nizacji i em ocjonalnej destabilizacji jednostek i grup społecznych. Współczes
