Sytuacja geologiczna nowego stanowiska mięczaków w osadach środkowego plejstocenu Suwalszczyzny

nego. Wydatek jednostkowy w maju 1985 r. wyniosl 1,064 m 3

_{/h .}

_{1 mb· 1 mS, a w lipcu 1987 f. spadl do} wartoSci 0,67 m3_{/h·· 1 mb· 1 mS.}

Przy dzialaniu drenu gruntowego obserwuje si~ nie-wielkie wahania wydatku jednostkowego - zareje-. strowano wartosci qmax = 0,951 m3_{/h· 1 mb· 1 mS i}

qmln

=

0,796m3/h·1mb·1mS.Ostatnipomiarpochodzi jednak z wrzesnia 1986 ·r. -:- W nas~pnym roku juZ nie dokonano pomiarow wydatku jednostkowego obu

pra-cuj~ch drenow.

Ze wzgI~u na to, Ze zarowno dla drenu gruntowego,

jak i obu drenow razem dysponowano tylko pi~ioma pomiarami wydatku jednostkowego, nie moma bylo na tej podstawie jednomacznie okresIic tendencji zmian

q w czasie. Daje si~ jednak wyra.Z:n.ie zauwaZyc silne wsp61dzialanie obu drenow podcza.s wsp6lnej pracy (6). Dodatkowym procesem podczas pracy uj~cia z drena-mi poziomydrena-mi w dolinie Redy jest drena-miesza.nie si~ wod podziemnych i infiltrujllcych z rzeki," co w rezultacie wywoluje" nasilonll kolmatacj~ fLltrow i strefy wok6lfllt-rowej (1).

Istnienie wymienionych dw6ch zjawisk: silnego wsp6ldzialania dreiJ.ow i szybkiej kolmatacji strefy woko-IfLltrowej prowadzi do wniosku, Ze proba eksploatacji wod podziemnych i inflltrujllcych z Redy za POmOCll studni drenaZowych jest w spe<:;yficmych warunkach

hydrodynamicznych i hydrogeochemicznych doIiny Re-dy nieuzasadniona merytorycznie i ekonomicznie.

LITERATURA

1. B I a z e j e w ski M. i in. - Ocena zmian para-metrow.warstwy wodonosnej wywolanych eksploata-cjll woo podziemnych na uj~u Reda - Pieleszewo. BS· i BG, Gdansk, 1988 (maszynopis).

2. J ani k B. i in. - Sprawozdanie z badan hydro-geologicznych wykonanych na uj~iu wod infiltracyj-nych w doIinie Redy za okres od IX 1983 do X 1986.

Przedsi~b. Geo1. w Gdansku, 1987 (maszynopis).

3. J ani k B., K 0 w a 1 i k A., M arc i n i a k M. - Prz. Geo1., 1989 nr 10 s. 511-516.

4. M arc i n i a kM., S t elm a c h M. - Badania modelowe filtracji woo podziemnych w rejonie uj~a drenaZowego Reda - Pieleszewo. Inst. Gosp. Przestrz. i Komunal. Poman, 1986 (maszynopis).

5. M arc i n i a k M., M a z u r e k K., S t e 1 -m ·a c h M. :.... Badania -modelowe wspoldzialania projektowanych studni drenaZowych w dolinie Redy. Biuro Stud. i Bad. Geo1., Gdansk, 1987 (maszynopis). 6. S t e I m a c h M. - [w:1 Mat. Symp. "Badania hydrogeologiczne uj~ infiltracyjnych" ·Gowidlinko, 1987 s. 90-99.

PIOTR WOZNIAK

Panstwowy Instytut Geologicmy, Warszawa

SYTUACJA GEOWGICZNA NOWEGO STANOWISKA MIFiCZAKOW

W OSADACH 8RODKOWEGO PLEJSTOCENU SUW ALSZCZYZNY

Dotyehezasowe znaleziska mi~ow na obsza.rze Suwalszczymy mane Sll z osadow zarowno starszego, srodkowego jak i mlodszego plejstocenu (2, 7). Fauna malakologiczna wys~uje· tu w utworach interglacjal-nych, interstadialnych a takZe w osadach klimatu chlod~ nego do peryglacjalnego.

Nowe stanowisko mi~zakow srodkowego plejstoce-nu opisano w profilu otworu wiertniczego Skazdub Stary na N od Bakalarzewa (rye. 1). SzcZlltki fauny wyst~pujll tu na gI~b. 147,7-173, 2 m. Byly one rozmieszczone w osadzie" nierownomiemie a stan zachowania okaz6w byl roZoY'w romyeh typaeh osadow. W warstwaeh mulkowo-ilastyeh (rye . .1 w-wy a, e, e) wys~powaly. licZnie skonipki dobrze zachowane a oproez nieh, miejs-eami na powierzchniaeh oddzielnoSci byl nagromadzony detrytus muszlowy. Natomiast w warstwach gliny ilastej (rye. 1 w-wy b, d) znajdowano tylko SZCZlI,tki silnie pokniszone i trudne do identyfikaeji. Og61em oznaczono siesc gatunkow slimakow,. w tym jeden Illdowy oraz nierozpoznawalne szczlltki malZy. Najliczniej byl repreze-ntowany gatunek Lymnaea truncatuJa (MUlier); znalezio-no 17 nieuszkodzonyeh okazow i Iieme fragmenty muszli. R6;wriie powszechnie wyst~owalllldowy gatunek - Suc-cmea.putris-elegans - 13 okazow nieuszkodzonyeh (gIo-wnie" juwenalnyeh) i liczne fragmenty muszli Pozostalti gatunki rozpoznano przede wszystkim na podstawie fragmentow muszli (w nawiasaeh podano licz~ okazOw nienaruszonych): Anisus leucostomus (Millet) (4), Aplexa hypnorum (Linnaeus) (3), Lymnaea palustris (O.F. MUl-30

UKD S64:SS1.793(438~lS2)

ler) (2), Valvata cristata O.F. MUller (1). Opr6cz skoru-. pek mi~zakow majdowano rowniez pojedyncze okazy

malZoraczkow Herpetocypris sp. i Ilyocypris bradyi (?). Na podstawie majomoSci warunkow i;yeia poszcze-golnyeh wymienionyeh gatunkow (6, 8) moma przypusz-. czaC, .le zbiomik w ktorym i;yly rozpomane slimaki mial

wody stojllce, 6kresowo ze slabym prieplywem, ktory oSadzil eienkie (do

4

cm) laminy mulku warstwowane poziomo i smuZyScie (sll one pozbawione fauny). Moma

"te.z

~dzic, Ze zbiornik byl zarosni~ty lub zarastal

okreso-wo, 0 ezym swiadezy obecnosc Valvata cristata i

wy-st~owanie miejscami utorfionej sieczki roslinnej w

mul-kaeh. Analizowany odcinek profilu reprezentuje zapewne brzemll ~sc gI~bszego zbiornika, poniewaZ wszystkie wymienione gatunki zasiedlajll srodowiska plytkowodne. Zwtaszcza Lymnaea trrmcatula Zyje zwykle w bardzo plytkieh wodach (6) a Succinea putris-elegans jest wil-goeiolubnym gatunkiem Illdowym. Ponadto wkladki gli-ny ilastej splywowej (rye. 1 w-wy b, d) poehodzllcej ze zboezy zbiomika, wyst~pujll naj~Sciej w jego plytkieh, przybrzemyeh e~Sciach. Cala seria osadow z fauDll tworzyla si~ w okresie panowania klimatu umiarkowane-go chlodneumiarkowane-go; potwierdza to tam wynik analizy palino-logicznej 5 probek, w ktoryeh przewaZajll ziama pylku drzew iglastyeh (3). Opr6cz pylku drzew stwierdzono takZe obecnosc planktonu, w tym morskiego - Hystri-ehosphaeridae* .

Obtoczenie ziam w osadzie jest zle a w~glanowosc zmienna i ogolnie niska (2,5-4%). We frakeji

minera-150 170, r:. Skazdub \!I Story -"""'-""" -

""

-~-"""-""" ~ ... ""'"

....

"""""'

.

....

.

"""

....

"'"

....

~

....

,..,...,.. . ~

..

~ . ,. ...

...

....

,.,..,.., .... ,...,..,....

....

"""'"

_....

_"""""""'

...

"""'" _.... e . : •..•• 2

LZJ

• • ' . '0

§ 3

1"""".4

•• a.~ . . . 4 a

8

5

[!J}]6

ram

7

Rye. 1. Fragment profilu wiereenia Skazdub Stary z seriq

mifdzymorenowq zawierajqeqfaun~ (w-wya-e)

1 - ZWir, miejscami glaziki, 2 - piasek drobno- i

sre-dnioziarni-sty, 3 - mulek, 4 - mulek piaszczysty, 5 - mulek: ilasty,

6 . - gIina ilasta, 7 - glina zwalowa

low ci~Zkich przewai;ajlt- amfibole we wszystkich

opisywa-nych warstwach (a~e) a zawartosc mineralow blasz-kowych rosnie od 1 % w Splt-gu do 20% w stropie. Stropowa a prawdopodobnie takZe srodkowa ~sc mu!-kow jest zaburzona glacitektonicznie i ~owo przefal-dowana z bezposrednio nadlegl/l gIinlt- zwalOW/l (ryc. 2).

Opisane osady ze SZCZlt-tkami fauny zalegaj/l nad dwiema a pod szescioma seriami glacjalnymi i zostaly datowane metodlt-TL na 456

±

68 tys. Iat··. BiofllC pod

uwag~ pozycj~ opisanych.osadow wsrod calej serii

plejs-tocetiskiej ich wiek okreSlono na schylek interglacjalu mazowieckiego (9).

Inwentarz malakofauny 0 malych wymaganiach kli-matycznych, wskazuje natomiast na srodowisko tworze-nia si~ osad6w okresu katainterglacjalnego. Po optimum

. klimatycznym ale przed zapanowaniem klimatu pery-glacjaInego, istnial zbiornik wody stoj/lcej i plytkiej,

zarosni~ty stale lub okresowo, miejscami

°

slabych.

przeplywach.

• ziy stan zachowania pylku more wskazywae na jego

redepozycj~. Wystwowanie Hystrichosphaeride zasruguje na

osobnll anali~, woDec coraz ~tszych wzmianek 0 jego

wy-stwowaniu w r6mych (J) ogniwach plejstoceIiskich Polski

p6Inocno-wschodriiej i Mazur (1, 4).

•• Datowanie TL koresponduje z przedzia!em wieku

bez-wzgl~nego, przyj~ym dla interglacjalu mazowieckiego

-w granicach bI~u pomiarowego (5).

TL

-278±41

TL

-456:!;88

Rye. 2. Profil wiereenia Skazduh Stary

1 - paleocen dolny (mulowiec piaszczysty i piasek g1aukonitowy),2 zlodowacenie poludniowopolskie, stadia! dolny, 3

-zlodowacenie poJudniowopolskie, stadia! g6my wy73zy, 4 -

dowacenie srodkowopolskie, stadia! przedmaksymalny, 5 - zlo-dowacanie Srodkowopolskie, stadia! maksymalny, 6 - zlodowa-cenie srodkowopolskie, stadia' mazowiecko-podlaski, 7 -

zlo-dowacenie Srodkowopolskie, stadia! p61nocnomazowiecki

niZ-'irZY, 8 - zlodowacenie Srodkowopolskie, stadia!

p6lnocnomaZo-wiecki wynzy, 9 - zlodowacenie p6lnocnopolskie. Znaki

petrograficzne objasnione przy ryc. 1

LITERATURA

1. B erA. - ObjaSnienia do Szczeg6lowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1: 50000, ark. Suwalki. Wyd. Geol., 1989.

2.

K 0 c i s z e w s k a -' M u s i a I G. - Kwart. Ge-01., 1987 nr 1 s. 83-96.

3. K 0 P i k 0 w a Z. - Orzeczenie w spfllwie pr6bek z wiercen Imionki, Skazdub Stary i Raczki Wielkie. CAG,1984.

4. K r z y w i c kiT. - Objasnienia do Szczeg6lowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1: 50 000, ark. WiZajny. Wyd. Geol., 1988.

5. L in d n e r L. - Prz. Geol. 1988 nr 1

s.

31-39. 6. Pie c hoc k i A. - Fauna slodkowodna Polski.

Zesz.

7. Mi~czaki. PWN, 1979 .

. 7. S k

°

m p ski S. - Wiss. Z. Emst-Moritz-Amdt--Univ. Greifswald, Math.-nat. wiss. Reihe, 1987 nr

2-3.

8. U r b a ti ski J. - ·K.rajoweslimakiima.l:Ze.PZWS, 1957.

9. Wo

i.

n i a k P. - Interglacjal Zb6jna nll Suwalsz-czyZnie. Kwart. Geol. (w druku).