k r o n i k a
POSIEDZENIE RAJDY .NAUKOWEJ ZAKŁADU HISTORII N A U K I I TECHNIKI (PAN
D nia 25 m aja br. odbyło się pad przew odnictw em prof. J. Pazdura p osiedzenie Rady N aukow ej Zakładu H istorii Nauki i T echniki PAN. Obrady — paza sprawam i personalnym i — dotyczyły planu w ydaw niczego Zakładu n a rok 1967. W planie tym w ysuw ają się na czoło dw ie pozycje: A k ta X I M iędzyn arodow ego K on gresu H istorii N a u k i oraz pierw szy tom Zary.su h istorii nauki p o lsk iej. Rada po dyskusji zaopiniow ała plan pozytyw nie, zalecając jedynie uzyskanie dodatkowej recenzji pracy dra R. Bugaja o Sędziw oju.
J. S.
NARADA W SPRAW IE BAD A Ń N A D TEORETYCZNYMI ZAGADNIENIAM I ¡NAUKOŻNAWSTWA
Dnia 25 m aja br. odbyła się w Zakładzie H istorii N auki i T echniki PAiN w W ar szaw ie narada na tem at badań nad teoretycznym i zagadnieniam i nauk »znawstwa. Naradę zagaił kierownik zakładu prof. B. Suchodolski, charakteryzując różnorodność aspektów naukoznaw stw a i podkreślając różnicę m iędzy badaniami koncentrują cymi się n a problem ach teoretycznych a badaniam i prowadzonym i w Praoow ni Badań Naukoznaw czych zakładu, m ającym i cele przede • w szystk im użytkowe: po m oc w racjonalnym planow aniu, organizowaniu i finansow aniu rozwoju nauki.
D ysku sję otworzył prof. P. Rybicki {Kraków) referatem n a tem at teoretycznych problem ów naukoznaw stw a. R eferen t w yróżnił cztery kierunki badań naukoznaw czych: dziedzinę reflek sji filozoficznej nad drogam i poznania, posiadającą n ajd aw n iejsze tradycje; um iejętność o nastaw ieniu praktycznym , obejm ującą g łó w n ie w ie dzę o środkach ludzkich i m aterialnych, łożonych n a uprawianie nauki; historię nauki, która dotychczas b yła w łaściw ie tylko historią poszczególnych dyscyplin; socjologię nauki, obecnie wiążącą się coraz ściślej z historią naulki. D w ie ostatnie dziedziny zbliżają się najbardziej do teoretycznie pojętej dyscypliny, m ającej za przedm iot badań naukę. D yscyplina ta pow inna spełniać dwa postulaty. P o pierwsze, konieczne jest odróżnienie czynności od w ytw oru, procesu poznania od jego zobiek tyw izow anych w yników ; w ym aga tego daleko posunięta specjalizacja nauk, gdyż dziś n ik t n ie m oże już być naukoznawcą z punktu w id zen ia w ytw orów nauki i do piero przesunięcie akcentu n a działalność naukow ą stw arza realne .szanse u ch w y cenia p ew nych ogólnych praw idłow ości. Drugim rów nie w ażnym postulatem jest zasada nieid en tyfik acji autora i jego działalności naukowej:' nauka pow inna być rozważana jako przedmiot zew nętrzny w stosunku do ludzi, którzy ją U praw iają.
Odnośnie do kryteriów naukowości prof. Rylbicki zaproponował przyjęcie de finicji relatyw istyczno-historycznej, w edle k tórej nauką jest to, co w każdora zowych w arunkach historycznych b yło uw ażane za naukę p rzez tych, którzy ją uprawiali, oraz przez ich otoczenie. R eferent silnie zaakcentow rv potrzebę rozpatry-K W A R T A L N I rozpatry-K H I S T O R I I N A U rozpatry-K I I T E C H N I rozpatry-K I , R O rozpatry-K X I — 4
408
w ania rozwoju nauki w d w óch płaszczyznach: ujęć genetyczno-kauzalnych i ujęć funkcjonalnych.
K ończąc referat, prof. Rybicki w skazał kilka problem ów, nad którymi wanto dyskutować: w ytw arzanie się specyfiki nauki, jej dziejow e k ształtow anie się, tw o rzenie się in stytu cji i zrzeszeń naukow ych oraz grup nieform alnych upraw iających naukę.
W dyskusji na plan pierw szy w ysu n ęły się głów ne potrzeby naszego n auko znaw stw a, a w szczególności zagadnienia organizacji i planow ania badań nauk o- znawczych. Prof. Tuszko scharakteryzow ał prace kierowanej przez siebie Pracow ni Badań N aukoznawczych, a dr Z. K ow alew ski om ówił działalność kierowanego przez prof. T. Kotarbińskiego K onw ersatorium Naukoznawczego *.
K ilku uczestników narady ¡(prof. E. O lszewski, prof. A. Tuszko, dr Z. K ow a lew ski) m ów iło o koordynacji badań naukoznawczych, postulując rozw ijanie w sp ół pracy m iędzy w szystk im i ośrodkam i naukow ym i, prowadzącym i takie badania. Spraw ę kształcenia m łodej kadry naukoznaw ców uznano za szczególnie trudną, naukoznawstw em zajm ować się bowiem m uszą specjaliści różnych dyscyplin. Zwracano przy tym uw agę n a m ożliw ości płynące z naw iązania współpracy z n i e którymi w arszaw skim i i krakow skim i katedram i filozofii, ekonom ii i socjologii, rzucając m y śl inicjow ania prac m agisterskch i doktorskich n a tem aty naukoznawcze.
Za najw ażniejszą potrzebę w spółczesnego naukoznaw stw a uczestnicy narady uznali zgodnie w skazanie w ęzłow ych problem ów badawczych. Prof. Tuszko dobitnie zaakcentow ał potrzebę stw orzenia takiej hierarchii w ażności problem ów n auko- znawczych, która by w pełni' odpowiadała w ym aganiom naszej gospodarki narodo w ej. Prof. Suchodolski, nawiązując do postulow anego przez prof. Rybickiego h isto rycznie (relatywizującego rozum ienia nauki, stwierdził, że tylko analiza sp ecyfiki w spółczesnej n auk i m oże stanow ić podstaw ę d la dalszych poszukiwań.
Prof. R ybicki w ystąp ił z w nioskiem , by w yodrębnianie w ęzłow ych problem ów naukoznaw stw a odbyw ało się w dwóch płaszczyznach: zagadnień teoretycznych i zagadnień organizacyjnych. M yśl tę podjął prof. Suchodolski, proponując opraco w anie listy w ęzłow ych zagadnień naukoznaw stw a w dziedzinie teorii prof. R ybic kiem u, w dziedzinie zaś potrzeb praktycznych prof. Tuszce, na sieb ie zaś biorąc stw orzenie na tej podstaw ie listy syntetycznej.
J e rzy D rew n ow ski
NOOSF1ERA TEIŁHARDA DE' CHARDIN TEMATEM ZEBRANIA DYSKUSYJNEGO ZAKŁADU HISTORII N A UK I I TECHNIKI PAN
D nia 18 stycznia br. Zakład Historii N auki i T echniki PA N zorganizował w Pałacu S taszica w W arszawie spotkanie dyskusyjne, które zagaiły referaty: T eilh ardow ska noosfera — n ow a epoka ro zw o ju lu dzkości dra Tadeusza P łu żań - skiego z W ydziału Filozoficznego U niw ersytetu W arszawskiego oraz M etodologiczne a sp e k ty filo zo fii T eilharda de C hardin dra Józefa Bańki z W ydziału Filozoficzno- -Hisitorycznego U niw ersytetu im. A . M ickiew icza w Poznaniu.
R eferat dra Płużańskiego skoncentrow ał się na Teilhardow skiej w izji św iata i filozoficznej interpretacji tej w izji, zw łaszcza w odniesieniu do kosm ogenezy, ze szczególnym uw zględnieniem jej ew olu cji w noosferze; nazw ą noosfery Teilhard oznaczył dążący do p unktu Omega, do utożsam ienia się z Bogiem układ m yśli i świadom ości ludzkiej, liczący obecnie p aręset tysięcy lat, który naw arstw ił się na poprzednie, niższe fazy ew olucji: geosferę — eitap transform acji nieorganicznych
1 Por. sprawozdania z działalności tego konw ersatorium w nrach 3/1965 i 3/1966 „K wartalnika”.
