R O C Z N I K I H U M A N I S T Y C Z N E Тош XLV-XLVI, zeszyt 7 - 1997 ',998
ALEKSANDRA STANKOWICZ Lublin-Kraków
JAN PAWEŁ II WŚRÓD SŁOW EŃCÓW
G łó w n y m ce le m w izy ty a p ostolsk iej n a stęp cy św . Piotra, Jana P a w ła II, w S ło w en ii, w dniach 17-19 maja 1996 r. b yło u p a m iętn ien ie 1 2 5 0 le c ia chry stianizacji zam ieszkującego j ą ludu sło w ia ń sk ie g o 1. B y ła ona w yw iązan iem się z ob ietn icy, ja k ą biskup Rzym u - p ap ież-S łow ian in - z ło ż y ł u początku sw e g o pontyfikatu, to je s t p od czas pierw szej p ielg rzy m k i do P o ls k i (3 c z e r w ca 1979 r.) w słyn n ym kazaniu S ze ro k o o tw a r ty w ie c z e r n ik d z ie jó w . O d m ie jsc a w y g ło sz e n ia znane je s t on o pod n a z w ą h o m ilii g n ie ź n ie ń sk ie j. Jan P a w e ł II m ó w ił w G n ieźn ie o k o n ieczn o ści przypom inania w ażn ych dat z d z ie jó w chry stianizacji Słow ian , w tym także n ie w ie lk ie g o lic z e b n ie , b o n ie sp e łn a d w u m i lio n o w e g o narodu sło w e ń sk ie g o . W y m ie n ił w ó w c z a s C h orw atów ja k o p ie r w szych i tuż za nim i S łow eń ców z uw agi na ich d a w n iejsze n iż u reszty S ło w ia n tradycje ch rześcija ń sk ie .
1 Dokumentację podróży apostolskiej Jana Paw ła II do Słow enii zaw iera n r 7-8 „L 'O sser- vatore R om ano” z roku 1996, polskiego w ydania. T en podw ójny num er m iesięczn ik a podaje kronikę podróży i teksty wystąpień papieskich: Nie lękajcie się Chrystusa, nie lękajcie się K ościo
ła (18 maja Lubiana, msza św. na hipodromie w Stożicach), Trwajcie w wierze, nadziei i m iłości
(18 m aja - P ostojna, spotkanie z m ło d zieżą na lotnisku sportow ym ); N asza epoka dom a g a się
ludzi św iętych (19 maja - M aribor, m sza św. dla w iernych d iecezji); Z a w ierza m w as M atce Bożej (R ozw ażania przed m odlitw ą „R egina caeli”); D ialog chrześcijaństw a z ku ltu rą (19 m aja
- M aribor, spotkanie z przedstaw icielam i świata nauki i sztuki); W ydarzenie doniosłe dla h isto
rii całego narodu (22 m aja - W atykan, audiencja g eneralna po podróży).
2 H om ilia Ojca św. podczas m szy św iętej p rze d katedrą w G nieźnie, 3 czerw ca 1970 r.,
w: W pielgrzym ce do ojczystej ziemi. Jan P aw eł II w Polsce 2 czerw ca - 10 czerw ca 1979 r. , red. Z. M odzelew ski SAC, J. Sadzik SAC, D. Szum ska P aryż 1980, s. 51-54.
Trzeba, ażeby przy sposobności chrztu Polski była przypom inana chrystianizacja S łow ian, C horw atów i Słow eńców , w śród których pracow ali m isjo n arze ju ż około 650 r. [...] I trzeba, żeby była przypom inana chrystianizacja Bułgarów [...] M oraw ian i Słowaków - do nich docierali m isjonarze przed 850 г., a potem um ocnili tam w iarę apostołow ie Słow ian: Cyryl i M etody, którzy przybyli do p ań stw a W ielkom oraw - skiego w 863 r., C zechów, których księcia Borzyw oja ochrzcił w 874 r. św. M etody.
H o m ilia g n ieźn ie ń sk a , która u ch o d zi za p rogram ow e w y stą p ien ie Karola W o jty ły i charakteryzuje „n ow ą p olityk ę” p ap iestw a w o b ec narodów sło w ia ń skich, stanow i w ażny punkt o d n iesien ia dla w ięk szo ści w y p o w ied zi papieskich k ierow anych pod ich adresem . W historii papiestw a ów program je st w yjątko w y , i - jak dotąd - z n ie z w y k łą k o n sek w en cją słu ży d o w a rto ścio w a n iu S ło w iań szczyzn y w dziejach K o ścio ła , zw ła szcza zaś słow iańskiej kultury przenik niętej ch rześcija ń stw em .
Od początk u p on tyfik atu Jana P aw ła II K o śc ió ł - z inspiracji sw o jeg o zw ierzchnika - nadaje w ie lk ą rangę w szelk im rocznicow ym obchodom , odnoto w u jącym w łą c z e n ie S ło w ia n do w sp ó ln o ty chrześcijańskiej, a także ich wkład w d z ie ło ch ry stia n iza cji Europy. Ten p roces przyw racania S ło w ia ń sz c z y z n y Europie i Europy S ło w ia ń szcz y źn ie przebiega w trudnych warunkach okalecze n ia d u c h o w e g o , ja k ie g o narody Europy d ozn ały w ostatnim stu leciu , k iedy to p r z y sz ło im d o św ia d c z y ć d ziałan ia dw u zb rod n iczych id e o lo g ii: faszyzm u i k om u n izm u . O b ie d otk n ęły narody sło w ia ń sk ie i ch o ć h istoria j e b ez reszty zd y sk red y to w a ła , to c ią g le trudno je st p rze zw y cięży ć w yw ołan e przez n ie p o działy. D o w ió d ł tego dobitnie konflikt bałkański, który doprow adził do rozpadu fed era cji ju g o sło w ia ń sk ie j, dotykając r ó w n ież S ło w e n ię , b y łą republikę tego państw a. W tej sytuacji g ło s p ap ieża-S łow ian in a op ow iad ającego się za je d n o śc ią d u ch ow ą Europy m iał szczeg ó ln e znaczenie, zw łaszcza że skom prom itowa n ym id e o lo g io m p r z e c iw sta w ia ł sy stem w artości ch rześcija ń sk ich , słu żą cy dobru p o w sz e c h n e m u , które m oże b y ć pom nażane p rzez p o n o w n e przyjęcie p rzesła n ia e w a n g e lii4.
D la S ło w e ń c ó w , ludu sło w ia ń sk ie g o o starych tradycjach ch rześcijań sk ich i n ik ły c h d o św ia d cz en ia ch p a ń stw o w y ch (K n eże v in a K arantanija 6 3 0 -6 4 5 ), który d o p iero n ied a w n o - w 1991 r., po rozp ad zie S o c ja listy czn ej Federacji J u g o sła w ii - w y b ił się na n ie z a le ż n o ść p o lity czn ą , w izy ta pasterska następcy św . Piotra w w oln ej S ło w e n ii była w ydarzeniem w ażnym i długo oczekiw anym . Z aszczytu g o sz c z e n ia zw ierzch n ik a K o śc io ła k a to lick ieg o d o stą p iła S ło w en ia
W zasięgu działalności M etodego i jego uczniów znajdow ali się także W iślanie oraz Słow ianie zam ieszkujący Serbię. T rzeba też, aby byl przypom niany chrzest Rusi w K ijow ie w 998 r. W reszcie trzeba przypom nieć ew angelizację Słow ian Połabskich: O botrytów (O bodrytów ), W ieletów i S erbo-Łużyczan (s. 53).
■J M. B o b r o w n i c k a , R. Ł u ż n y , Karol Wojtyła - Jan Paweł II w kręgu spraw
słow iańskich, w: D zieło ch rystia n iza cji R u si Kijowskiej, Lublin 1988, s. 403. Część artykułu -
autorstw a R. L uźnego (s. 383-395) - traktuje hom ilię g n ieźn ień sk ą jak o w ystąpienie progra m ow e Jan a P aw ła II skierow ane do narodów słow iańskich.
4 J a n P a w e ł II, Nie lękajcie się Chrystusa, nie lękajcie się Kościoła, „L'O sservatore R o m an o ” , 1996, nr 7-8, s. 9-11 (w ydanie polskie).
JAN PAWEŁ II WŚRÓD SŁOWEŃCÓW 163
po Chorwacji jak o druga z ziem byłej Jugosław ii - państw a z n ią graniczącego, które ró w n ież p o w sta ło w w yniku rozpadu federacji
O ile w C horw acji n au czan ie O jca św . za w iera ło przede w sz y stk im apel 0 zaprow adzenie pokoju na B ałkanach, o tyle w S ło w e n ii, która bardzo szybko u sta b ilizo w a ła sw o ją sytu ację p o lity c z n o -ek o n o m iczn ą , Jan P a w e ł II p o ru szy ł za g a d n ien ia k lu czo w e, o charakterze u niw ersalnym : sen s ż y c ia , sen s h isto rii, w ię ź m ięd zy w iarą i kulturą, w artość w o ln o śc i, n ieb ezp ieczeń stw o utraty w ła snej to żsa m o ści w ś w ie c ie , którem u grozi u n iform izacja.
N a spotkaniach ze S ło w eń c a m i w L u b lan ie, P ostojn ej i M ariborze oraz tuż po w iz y c ie , na a u d ien cji generalnej w W atyk an ie Jan P a w e ł II w ie lo k ro tn ie podkreślał, iż je g o o b e cn o ść w śród S ło w e ń c ó w w 1 2 5 0 le c ie ich chrztu je s t k o n sek w en cją n ałożonej nań m isji, żądaniem D ucha Ś w ięte g o , który o d w ołu je się do je g o ch rześcijań sk ich d o św ia d czeń n arod ow ych i kulturalnych, o d m ien nych od tych , ja k ie prezentow ali d o tych czasow i p a p ieże. Stąd w s z e lk ie w y p o w ied zi kierow ane do narodów sło w ia ń sk ich , w tym także sło w e ń sk ie g o , z y sk i w ały w odbiorze sp ołeczn ym d od atk ow ą w ia ry g o d n o ść i zn a czen ie. P o zw a la ły one u czestn ik o m spotkań id en ty fik o w a ć się z p o sta w ą p a p ieża , z je g o o so b ą 1 d o św ia d czen ia m i, a je g o św ia d ec tw o n ie p o d le g a ło d y sk u sji.
Karol W ojtyła - biskup R zym u, c h c ia ł b yć p rzez S ło w e ń c ó w rozu m ian y w k on tek ście sw e g o p o ch o d zen ia , i to w rozm aitych je g o aspektach: w se n sie przynależności narodow ej, kulturowej, sp o łeczn ej i form acji in telektualnej. Te intencje dały się zau w ażyć przede w szy stk im p o d cza s sp otk an ia z m ło d z ie ż ą p rzyb yłą z całej S ło w e n ii i z grupam i ludzi m łod ych z W ło ch , A u strii i C hor w acji. O dbyło się ono na lotnisku sportow ym w P ostojnej, w m iejscu , o którym papież pow ied ział, że krzyżuje się tu w ie le dróg, które przez w iek i przem ierzali lu d zie z w szy stk ich stron E uropy' .
Podczas tej w izy ty ap ostolsk iej Jana P aw ła II p o ja w iło się w ie le sy g n a łó w akcentujących przynależność kulturową S ło w eń có w do Europy, co było n ie bez zn aczen ia w sytuacji d o ść p o w sz e c h n e g o p r z eciw sta w ia n ia kultury S ło w ia n kulturze europejskiej i dyskusji na tem at ich m o ż liw o ś c i in teg ra cy jn y ch z Europą6.
Innym wątkiem łączącym w izytę pasterską w S ło w en ii z program em sło w ia ń skim h o m ilii g n ieźn ień sk iej je s t p rzy w o ła n ie w ieczern ik a je r o z o lim sk ie g o
5 J a n P a w e ł II, Trw ajcie w wierze, n a d ziei i m iło ś c i, s. 11-13.
6 O statnio pojaw ia się wiele prac ukazujących tę problematykę. W przygotow aniu je st tom zbiorowy: Słow ianie wobec integracji E uropy (red. M. B obrow nicka). Słow eńskie dyskusje na ten temat om awia w artykule pt. Zjednoczona Europa - słoweńska szansa czy zagrożenie? Z dzi sław Darasz.
i teg o o b razu -sym b olu , którym Jan P a w eł II ch ętn ie się p osłu gu je; w miarę sz erzen ia się c h r z eścija ń stw a w w ieczern ik u je r o zo lim sk im s ły s z y się języ k i sło w ia ń sk ie , którym i m ó w ią a p o sto ło w ie w o czek iw a n iu na „D ucha św „ który im z o sta ł p rzy o b ieca n y ja k o p o c ie s z y c ie l” . D z ie je ch rześcija ń stw a w skazują, ja k w a żn y je s t pow rót do je r o z o lim sk ie g o w ieczern ik a , który prom ieniuje na co ra z to n o w sz e ob szary. W zw iązk u z sy m b o lik ą w ieczern ik a p a p ież m ó w ił 0 zasługach braci sołu ń sk ich , którzy sw o ją intuicją proroczą wyprzedzili o jed e n a ście w iek ó w d op iero d ziś p o w sze ch n ą w całym K o ściele tendencję do łą cze n ia o ręd zia ch r z e śc ija ń sk ie g o z e zd o b y cza m i lok aln ych kultur narodow ych - p o sta w ę w y p ra co w a n ą p rzez S ob ór W atykański II, zw an ą inkulturacją.
B racia so łu ń sc y , G recy z p o c h o d zen ia , p od jęli trud ew a n g e liz a c ji S łow ian w łą c z n o ś c i z B iza n cju m i R zym em , ó w czesn y m i centram i ch rześcijań stw a, 1 z u w z g lę d n ie n ie m oraz p o sz a n o w a n iem d zie d zictw a k u ltu row ego S ło w ia n p rzyjm u jących naukę E w an gelii. Z d z isiejszeg o punktu w id zen ia , z perspekty w y dorobku Soboru W atykańskiego II b yli oni prekursorami ekum enii i obecnej p o sta w y K o śc io ła , która ma łą c z y ć oręd zie ch rześcija ń sk ie ze zd ob yczam i lok aln ych kultur narodow ych. D zisiaj do tradycji cyrylom etodiańskiej przyzna j ą s ię S ło w ia n ie zw ią za n i z kulturą Z achodu (P o la cy , C zesi, S ło w a c y , a w ięc
S ło w ia n ie zachodni i c z ę ś c io w o p o łu d n io w i, tj a lp ejscy S ło w e ń c y i bałkańscy C horw aci oraz - rzecz o c z y w ista - cała S ło w ia ń szczy zn a z kręgu praw osław ia, tj. S ło w ia n ie w sch o d n i i reszta S ło w ia n p ołu d n iow ych : B ułgarzy, S erb ow ie, M a c e d o ń c z y c y .
D o w a r to śc io w a n ie d zia ła ln o ści św . św C yryla i M etod ego dla ch rystian iza c ji S ło w ia n i rozw oju ich kultury sta n o w i w nauczaniu Jana P aw ła II w ażny elem en t je g o w izji je d n o śc i kultury europejskiej. M ów i o tym m. in. M aria B o- b row n ick a, k om en tu jąc p ew n e w y p o w ie d z i p a p iesk ie na ten tem at, a przede w sz y stk im list a p o sto lsk i E g r e g ia e v irtu tis, przy czy m zau w aża, że są one w y ra zem d ą że n ia „do zin teg ro w a n ia d w ó ch nurtów ch rześcijań sk iej tradycji: zach od n iej rzym sk iej, bardziej racjonalnej i lo g ic z n e j, oraz w sch o d n iej, g rec k iej, bardziej m istyczn ej i in tu icyjn ej. P ie r w sz ą reprezentuje św . B enedykt z N u rsji, d ru gą w ła śn ie A p o sto ło w ie S ło w ia n , w raz z B en ed yk tem uznani za w sp ó łp a tro n ó w E uropy. D w ie te tradycje n ie są so b ie p rzeciw staw n e, n ie w y k lu c z a ją s ię w z a jem n ie, le c z sta n o w ią jak b y d w ie strony tej sam ej rz e c zy w i sto ści, jak b y dw a jej ogląd y w różnych aspektach, dw ie n ieco odm ienne artyku la cje te g o sa m eg o przekazu e w a n g e lic z n e g o . A je d n o c z e ś n ie oba te nurty nie
JAN PAWEŁ II WŚRÓD SŁOWEŃCÓW 165
są tylko d w iem a form acjam i ch rześcija ń stw a , ale także całej kultury eu ro p ej sk iej”7.
W ażnym elem entem odnow y religijnej w nauczaniu papieskim je st przyw ra canie w łaściw ych proporcji relacjom : religia - kultura. Znajduje to o d zw iercie d le n ie w ob ch od ach ro cz n ico w y ch w ażn ych w ydarzeń z d z ie jó w K o śc io ła . T o w a rzy szą im bardzo cz y te ln e g esty z e strony S to lic y A p o sto lsk ie j. Z p raw dziw ej p o w o d z i ro c zn ico w y ch w yd arzeń o p ierw szo rzęd n y m zn a cz en iu dla ro zw iązyw an ia k o n flik tó w narosłych w ostatnim w iek u , a także tych d a w n ie j szych , n ależy w y m ien ić przede w szy stk im u sta n o w ie n ie liste m a p o sto lsk im E gregiae virtu tis św. św. Cyryla i M etod ego w spółpatronam i Europy, obok św . B enedykta z N ursji i aktyw ne w łą c z e n ie się w w ie lk ie św ię to p ra w o sła w ia , którym były m ilenijne obchody chrztu Rusi K ijow skiej. Oba te fakty n iezw yk le jasn o u św iad om iły chrześcijańskiej E uropie, że na jej kulturę z ło ż y ły się d w ie tradycje, które m im o sw ej odrębności n ie były zantagonizow ane i m ogły takimi pozostać, zw a ży w szy na d ziałaln ość m isyjn ą C yryla i M eto d eg o oraz na w yd a ne przez n ią o w o c e .
Poruszając w k o n tek ście w izy ty w S ło w e n ii w ażn e dla je d n o ś c i kultury europejskiej zagadnienia, Jan P a w eł II w tych p am iętn ych d la S ło w e ń c ó w dniach dokonał znaczącej prom ocji ich kultury narodowej. P rzem ów ien ie papie ża D ia lo g c h rze śc ija ń stw a z k u ltu rą , sk iero w a n e do p r z e d sta w ic ie li św ia ta nauki i sztuki zgrom adzonych w katedrze m ariborskiej św . Jana C h r z c ic ie la , n a leży do w ażn ych rozw ażań syn tety zu ją cy ch b o g a tą p rob lem atyk ę kultury i tradycji, i św ia d czy o ich w y so k iej randze w śród isto tn y ch spraw n a sz e g o świata. N aw iązu je ono w yraźnie do w c ze śn iejszy ch w ystąp ień p ap iesk ich
pod-o
n oszących ten temat . D ia lo g K o ścio ła z kulturą, p od n oszon y przy okazji spot kań p ap ieża ze św iatem kultury i nauki n a leż y do sta ły ch tem atów n au czan ia w p ielg rzy m o w a n iu a p o sto lsk im Jana P aw ła II. Z rozw ażań nad w zajem n ym od d zia ły w a n iem relig ii i kultury ch rześcija ń stw o ja w i się ja k o jej sz c z e g ó ln y stym ulator.
W M ariborze papież przypom niał historię chrześcijaństw a, sięgającą na tych terenach d ru giego w iek u , która jed n ak z a c z ę ła d o ty c z y ć S ło w ia n d o p iero od w ieku V I i VII. P rzypom niał e w a n g e liz a c ję K arantanjii p rzez m isjon arzy iro- szkockich, ze św iętym i K olum banem i Am andem , następnie d zia ła ln o ść m isy j
' M. B o b r o w n i c k a , Jana Pawła II wizja jed n o ści kultury europejskiej, H am burg 1988, s. 11. Artykuł, z którego pochodzi cytat, ukazał się ponadto jak o część składow a opraco wania: B o b r o w n i c k a , L u ź n y . K arol Wojtyła - Jan P aweł II w kręgu spraw sło w ia ń
skich.
n ą św . św . C yryla i M etod ego, kiedy k sięstw o Karantanii b y ło c z ę ś c ią sk ład o w ą śr e d n io w ie c z n e g o państw a p a n o ń sk ieg o . O d n otow ał w sz y stk ie w ażn iejsze litu rg ic zn e tek sty sło w ia ń sk ie , które ta akcja ch rystian izacyjn a przyniosła, zarów no starosłow iań sk ie, jak i najstarsze, pisane alfabetem łacińskim (Fragm enty z F reising), nie pom ijając - rzecz jasna - protestanckiego przekładu Pism a św . Jurija, D alm atin a, P rim oża Trubara, który to przekład od egrał zn aczącą rolę w rozw oju sło w eń sk ieg o języ k a litera ck ieg o . K ończąc wątek chrystianiza cji narodu sło w e ń s k ie g o Jan P a w eł II zauw ażył:
T ak w ięc duchow e dziedzictw o, stanow iące substancję w aszej kultury, w iele zaw dzięcza chrześcijańskiej inspiracji obecnej w dwóch w ielkich tradycjach kulturo wych Europy - wschodniej i zachodniej - choć ta druga wyraźnie dominuje w Słowe n ii9.
P ap ież u św ia d o m ił też Europie u d zia ł S ło w e ń c ó w w kulturze p ow szechnej, w w ielu jej sferach: sztu ce, m yśli, nauce. M ó w ił też o św iadectw ach ow ocnych relacji m ięd zy kulturą a e w a n g e lią w historii sło w eń sk iej, w zak resie p ed a g o g ik i, ek o n o m ii, d zia ła ln o ści sp ołeczn ej i p olityczn ej. W śród lum inarzy kultury sło w eń sk iej zn alazła się osob a bp. A ntona M artina S łom sk a, k tórego n ajw ięk szą troską - obok głoszen ia ew an gelii i m oralnej od n ow y narodu - była prom o cja kultury narodowej. B eatyfikacja bp. Słom ska stała się sw eg o rodzaju nobili tacją sło w e ń sk ie g o d u ch ow ień stw a k atolick iego d zia ła ją ceg o na n iw ie narodo w ej. S ło w e ń c y w dużej m ierze za w d z ię c z a ją mu s w ą siln ie u k szta łto w a n ą sa m o w ie d z ę narod ow ą. P onadto ó w p roces b eatyfik acyjn y stał się ok azją do reflek sji nad w kładem katolicyzm u w rozwój kultury sło w e ń sk ie j10, p o w szech n ie k w estio n o w a n y m w czasach d o m in o w a n ia „ ju g o sla w izm u ” ja k o doktryny p a ń stw o w ej i p lan ow ej ateiza cji przez id e o lo g ię m arksistow ską.
9 D ialog ch rześcija ń stw a z kulturą, s. 16.
10 Z. D a r a s z, Słow eńcy w obec ilirskiej utopii, w: U topia w językach, literaturach
i ku ltu ra ch Słow ian, t. II, red. B. C zapik-L ityńska, K atow ice 1977, s. 74-79. A utor pow ołuje
się na artykuł h istoryka i p o dróżnika A leksandra Jabłonow skiego, który w idział w duchow ień stw ie dzierżącym ster kultury słow eńskiej głów nych przeciw ników unitarystycznych dążeń, w spieranych id e ą iliryzmu, popularną w śród Chorw atów , próbujących nakłonić do niej Słow eń ców i Serbów w celu pow ołania do życia wspólnego organizm u państwowego Słowian południo w ych, kosztem rezygnacji z tak ważnego składnika tożsam ości narodow ej ja k język. Por. także: A. C e t n a r o w i c z , S łow eńskie pro g ra m y narodow e, „Prace K om isji Ś rodkow oeuropej skiej P A U ” , 1(1993), s. 45. A utor przedstaw ia ugrupow ania katolickie w okresie budzenia się św iadom ości narodow ej i podkreśla, że zaw sze opow iadały się one za pełnym rów noupraw nie niem narodów tw orzących w spólnotę państw ow ą.
JAN PAWEŁ II WŚRÓD SŁOWEŃCÓW 167
S ło w a p a p iesk ie o kulturze narodow ej S ło w e ń c ó w , p ły n ą ce z katedry ma- riborskiej, w której sp oczyw a A nton M artin S lo m sek , a k tórego K o ś c ió ł p osta n o w ił w y n ie ść na ołtarze, z y sk iw a ły siln ą argum entację. E uropa w słu ch u ją ca się w g ło s Jana P aw ła II m usiała za u w a ży ć, że biskup R zym u o d n o si się do dorobku kulturalnego S ło w e ń c ó w z ogrom n ym szacu n k iem .
Ten n ie w ielk i naród, żyjący na pograniczu kulturow ym n ie m ie c k o -w ło s- k o -sło w ia ń sk im , m im o p ozo sta w a n ia w z a le ż n o śc i p o lity czn ej o d różnych organizm ów p a ń stw ow ych , które ju ż daw no przem inęły, potrafił tw órczo przy sw o ić sob ie inspiracje kulturow e płynące od sąsiad u jących z nim narodów , nie tracąc nic ze sw ej sło w eń sk iej to żsa m o ści.
N a k on iec warto m oże d odać, że z okazji w izyty papieskiej w S ło w e n ii z o stał w ydany w yb ór p oezji K arola W o jty ły pt. L ju b e ze n m i j e v se r a z o d e la , p rzygotow an y przez n a jlep szy ch tłu m aczy p o lsk iej p o e z ji, ja k T o n e Pretnar, L ojze Krakar, N ik o Jeż i in n i11. Trzeba też p o w ie d z ie ć , że p ielgrzym k a p ap ie ska spotkała się w S ło w en ii z ogrom ną sym patią i entuzjazm em , co n ie p o w in no szczególnie dziw ić, zw ażyw szy na w ysoki odsetek ludzi deklarujących w Sło- w en ii p rzyn ależn ość do K o śc io ła k a to lic k ie g o . N atom iast p e w ie n m argines n iech ęci w obec tej w izyty-pielgrzym ki dał się zauw ażyć w ironicznych k om en tarzach, które p o ja w iły się w m ediach o k o m u n isty czn y m ro d o w o d z ie .
И ОА НН ПАВЕЛ II С РЕД И С Л О В ЕН Ц О В Р е з ю м е В статье говорится об апостольском визите, с которым Иоанн П авел II прибыл в С лове нию в 1996 году в ознаменование 1250-летия христианизации прож иваю щ его в этой стра не славянского народа. В изит показан в контесте „новой политики” В атикана в отнош ении славян ски х н аро дов, годами испы ты ваю щ их плановую атеизацию в связи с н аброш енной им идеологией коммунизма.
11 Tomik ten został w Polsce zrecenzowany przez W iktora D arasza w „R uchu L iterackim ”, 1997, nr 4.
12 Ten nastrój entuzjazm u dla Jana Paw ła II zarejestrow ał słow eński ty g odnik katolicki „Drużina”. Podczas pielgrzymki ukazały się jego trzy nadzw yczajne numery. „D ruźina” Posebna izdaja - Janez Pavel II. v Sloveniji, L jubljana, 18, 19 i 20 m aja 1998.
С реди папских паломничеств в славянские страны путешествие в Словению отличается си льн ой акцен ти ровкой на необходим ости новой евангелизации, потребности в новых свид етелях Е ван гели и и пам яти о христианских корнях словенской культуры , равно тех связан н ы х с д еятельн остью ирош котских м иссионеров, как и связанны х с настоящ ей на этих зем лях ки ри лло-м еф оди евской традицией. Связь с христианством обесп ечила этому малочисельном у народу с одной стороны сохранение национального тождества, а с другой закреп ила его позицию в культуре Запада.
