Ryszard Rogosz,Eugeniusz
Cnotliwy
Trzebiatów, pow. Gryfice
Informator Archeologiczny : badania 7, 225-226
Z a k ła d a n ą lin i ę p r z e b ie g u o b w ało w ań g ro d u p r z e c ię t o s ie d m io m a w y k o p a m i s o n d a ż o w y m i o p o w ie r z c h n i o k o ło 440 m 2 . W c z t e r e c h w y k o p ach n a tr a f io n o n a p o z o s ta ło ś c i f o s y . B e z p o ś r e d n io p o n iż e j z ie m i o r n e j f o s a m ia ła k s z t a ł t c z a r n o z a b a rw io n e g o p a s m a o s z e r o k o ś c i 3 0 0 - 400 c m . J e j g łę b o k o ś ć o s i ą g a ł a 120 - 180 c m , W p r z e k r o j u p o p r z e c z n y m w y ró ż n ia ły s i ę d w ie c z ę ś c i : p a r t i e g ó r n e 1 śro d k o w e
b yły s z e r o k ie ,, n ie c k o w a to r o z c h y lo n e , o in te n s y w n ie c z a r n y m w y p e łn is k u , n ie k ie d y w a r s tw o w a n y m . W d o ln y c h p a r ti a c h o b s e rw o w a n o s t r o m o o p a d a ją c e w d ó ł ś c ia n y i n ie m a l p ł a s k ie dno; z a w a r to ś ć fo s y p r z y d n ie m ia ł a b a r w ę s z a r o b r u n a t n ą . W w y k o p ie m o d s ło n ię to t r z y d o łk i p o s łu p o w e , s ta n o w ią c e z a p e w n e r e s z t k ę d re w n ia n o - z ie m n e j k o n s tr u k c ji w a łu , c a łk o w ic ie ś c ię te g o p r z e z u p r a w ę r o li.W y k o p IX u ja w n ił c z t e r y d o łk i po słu p o w e u ło ż o n e w dw a r ó w n o le g łe rzęd(y, ś w ia d c z ą c e o fu n k c jo w a n iu o g r o d z e n ia w r o d z a ju p o d w ó jn e g o p ło tu b ą d ź p a li s a d y . N ie z d o ła n o r o z p o z n a ć u k ła d u u m o c n ie ń o d s tr o n y n a jła tw ie js z e g o d o s tę p u n a g r ó d , t z a . od p o łu d n io w eg o z a c h o d u ,
W p o z y s k a n y m m a t e r i a l e z ab y tk o w y m g łó w n ą k a te g o r ię s ta n o w iła c e r a m i k a p r z e d e w s z y s tk im w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n a , k t ó r ą r a m o w o m o ż n a d a to w a ć n a IX - X w ie k . W f o s ie / w y k o p IV / z n a le z io n o n ó ż ż e la z n y .
T e r e n z a m k n ię ty f o s ą m ie ś c i s i ę w g r a n ic a c h e lip s o id y o w y m ia r a c h o k o ło 100 / o ś S E -N W / z 200 / o ś SW - N E / m e tr ó w . 225 -T R Z E B IĄ -T&W . p o w . G r y f ic e P r a c o w n ia A r c h e o lo g ic z n o - K o n s e r w a to r s k a B R F K Z O d d z ia ł w S z c z e c in ie p r o w a d z ił m g r R y s z a r d R o g o s z / a u to r s p r a w o z d a n i a / , p o d k ie r o w n ic tw e m d r E u g e n iu s z a C n o tliw e g o . F in a n s o w a ł W K Z w S z c z e c in ie . P i e r w s z y s e z o n b a dań . O s s d ń p r z y g ro d o w a , k ia
8
z t o r - z a m e k . W c z e s n e i1
p ó ź n e ś r e d n io w ie c z e . O b ie k t u sy tu o w a n y j e s t w p ó łn o c n o -w sch o < k iie j c z ę ś c i S ta r e g o M ia s ta , o g r a n i c zo n y o d p ó łn o cy i w s c h o d u z a k o le m k a n a łu r z e k i R e g i, z a ś o d z a c h o d u i p o łu d n ia u l.W o js k a P o ls k ie g o i S ie n k ie w ic z a . N a w y d z ie lo n y m t e r e n i e , c e n t r a l n i e u s y tu o w a n e j e s t z a ło ż e n ie z a m k o w e p o s ia d a ją c e a k tu a ln ie dw a s k r z y (fta : p ó łn o c n e i g łó w n e w s c h o d n ie . I s t n i e n i e t r z e c i e g o s k r z y d ł a p o łu d n io w eg o do ro k u 1814 p o tw ie rd z o n e b y ło w ie lo k r o tn ie ź r ó d ła m i p is a n y m i i ik o n o g r a f ic z n y m i. A k tu a ln ie p ro je k to w a n y j e s t k a p ita ln y r e m o n t dw óch i s tn ie ją c y c h s k r z y d e ł o r a z d o b u d o w a , a w z a s a d z ie r e k o n s t r u k c j a s k r z y (fta p o łu ta io w e g o z p r z e z n a c z e n ie m go n a s a l ę w id o w is k o w ą . W te j s y t u a c j i c e le m b a d a ń b y ło p o z n a n ie r o z p la n o w a n ia n i e i s t n ie j ą c e g o sk rz y c fta p o łu d n io w e g o o r a z p r z e b a d a n ie s t a r s z y c h r e lik tó w a r c h i te k t u r y g o ty c k ie j z k o ś c io łe m ś w .M ik o ł a ja ,k t ó r y c h is t n ie n i e p o t w i e r d z a j ą ź r ó d ła p is a n e j u ż w 1287 r o k i .Z r e a liz o w a n y p r o g r a m b ad ań o b e jm o w a ł p o w ie r z c h n ie p o n a d 300 m , p r z e b a d an y c h w p o s ta c i dw óch w ykopów p r z e c in a ją c y c h p o p r z e c z n ie n i e i s t n i e j ą c e s k r z y d ło p o łu d n io w e o r a z w ykopu u s y tu o w a n e g o p r o s to p a d le do s k r z y d ł a g łó w n e g o , a ta k ż e t r z e c h m n ie js z y c h w ykopów z a ło ż o n y c h p r z y s k r z y d l e w s c h o d n im .
U z y sk a n o p e łn e r o z p la n o w a n ie a r c h ite k to n ic z n e p o s z u k iw a n e g o s k r z y d ła p o łu d n io w eg o zb u d o w an eg o p o r o k u 1560 n a m ie j s c u k o ś c io ła ó w . M ik o ła ja . J e d n o c z e ś n i e s tw ie r d z o n o , ż e z a ło ż e n ie r e n e s a n s o w e g o , a n a s tę p n ie b a ro k o w e g o z a m k u , o d z a c h o d u z a m k n ię te b y ło p r z y le g a ją c y m i do n ie g o z a b u d o w a n ia m i g o s p o d a r c z y m i / w o z o w n ia /,
W p e łn y m r z u c i e o d s ło n ię to p ie rw o tn y z a r y s a r c h i te k t u r y g o ty c k ie j z w ią z a n e j z k l a s z t o r e m p r e m o n s tr a n te k . P o d w s p o m n ia n y m s k r z y d ł e m z a m k u o d s ło n ię to n i e m a l c a łk o w ity z a r y s k o ś c io ła ś w . M ik o ła ja o w y m ia r a c h 26 z 12 m , z o rie n to w a n y n a o s i w s c h ó d - z a c h ó d , z d o b r z e z a c h o w a n y m m o r e m c m e n ta r n y m
1
n ie w ie lk ą c z ę ś c i ą c m e n t a r z a w s tę p n ie d a to w an y n a X m - XV w ie k . P o n a d to w d łu ż k o ś c io ła n a d z ie d z iń c u k la s z t o r n y m , o r a z w c z ę ś c i z a c h o d n ie j, p ó łn o c n e j o d s ło n ię to d u ż e p a r t i e m u ró w k r u ż g a n k a ,k t ó r y w o p a r c i u o w y n ik i b a d a ń a r c h e o lo g ic z n y c h , a n a stę p « n ie w y n ik i b a d a ń a r c h ite k to n ic z n y c h p r z e p r o w a d z o n e w e le w a c ji z a c h o d n ie j s k r z y d ła g łó w n e g o , m o ż n a r e k o n s tr u o w a ć w p e łn y m je g o c ią g u . P r z y a k tu a ln y m s t a n ie b a d a ń j e s t to je d e n z n ie lic z n y c h o b ie k tó w s a k r a ln y c h z w c z e s n e g o g o ty k u , k tó r y2
n a n y b y ł d o tą d w y łą c z n ie z e ź r ó d e ł p is a n y c h a o b e c n ie z o s t a ł w p e łn y m o b r y s i e o d s ł o n ię ty i p r z e b a d a n y . D o d ać n a le ż y , ż e w e w s z y s tk ic h p r z e b a d a n y c h p u n k ta c h u z y s k a n o p o tw ie r d z e n ie i s t n ie n i a w c z e ś n ie js z e g o o s a d n ic tw a w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o . P o ś w ia d c z a j e wy s tę p o ‘ w a n ie w a r s tw y k u ltu ro w e j o m i ą ż s z o ś c i do 40 - 60 c m z l ic z n y m i J a m a m i i p a le n i s k a m i o r a z b o g a to r e p re z e n to w a n y m m a t e r i a ł e m c e r a m i c z n y m . W s tę p n ie p r z y g ro d o w ą o s a d ę w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n ą m o ż n a d a to w a ć o d poło w y XI do połow y X III w ie k u .226 -2 T UM IANY, po w , O ls z ty n Z e s p ó ł do B a d a ń E tn o g r a f ic z n y S ło w ia n S ta n o w is k o 2 w P o l s c e P ó łn o c n o -W s c h o d n ie j " R y b a c z ó w k a " I n s ty tu tu H lB to rll K u ltu r y M a t e r i a l n e j P o l s k i e j A k a d e m ii N au k B a d a n ia p r o w a d z ił d r h a b , K r z y s z to f D ą b ro w s k i o r a z m g r T a d e u s z B a r a n o w s k i. F in a n s o w a ł IHKM P A N .C z w a r ty s e z o n b a d a ń . O s a d a V -V II w . n . e . Z b a d a n o 750 m ^ , w ty m 300 m ^ ja ło w y c h pod w z g lę d e m a r c h e o lo g ic z n y m . P r a c e p ro w a d z o n o n a k u lm in a c ji w z g ó r z a , n a p ó łn o c n y -w s c h ó d od d r o g i p o ln e j, p r z e c in a j ą c e j t e r e n zab y tk o w y , w c z ę ś c i o d d a lo n e j od j e z i o r a P i s z , O d k ry to 10 o b ie k tó w , g łó w n ie n ie w ie lk ic h , z w y ją tk ie m Jam 1 /7 3 i 3 /7 3 . T e dwa o b iek ty o d z n a c z a ły s i ę n ie s p o ty k a n ą d b tąd w T u m ia n a c h w ie lk o ś c ią i k s z t a ł te m . P o ło ż o n e , ja k s i ę w y d a je , n a s k r a j u o s a d y , o d d a lo n e b y ły o d s i e b ie o o k o ło 50 c m .I c h z a r y s y m ia ły k s z t a ł t e s o w a ty , w y m ia ry w y n o s iły 1 1 ,0 x 3 ,6 0 m i 9 ,1 0 x
, 1 0 m . K ażd y z ob iek tó w s k ła d a ł s i ę z d w ó ch , p r z y le g a ją c y c h do s i e b ie , w y o d rę b - r cr. s ię *.v p r o f ila c h p o p r z e c z n y c h , c z ę ś c i o d łu g o ś c i po n ad 6 m i s z e r o k o ś c i n .n a r
