Ziemlińska-Odojowa, Włodzimiera
Komunikat z badań
wykopaliskowych
przeprowadzonych na cmentarzysku
kurhanowym okresu
późnorzymskiego w Żywej Wodzie,
pow. Suwałki, w roku 1962
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 823-824
w e fragm encie k ręg u kam iennego. O prócz 3 przęślików , . położonych pod pow ierzchnią jam y, dw a dalsze o d k ry to razem z p rzed m io tam i m etalow ym i w jed n ej z dw u popielnic ustaw ionych z p rz y sta w k a m i n a dnie grobu. Pochów ek szkieletow y był zupełnie rozłożony. O dkryto jedynie w yraźne zarysy ow alnej jam y grobow ej zorientow anej w k ie ru n k u północny zachód, południow y w schód. Na dnie jam y odk ry to dw ie zapinki brązow e oraz n ie określony fra g m e n t żelazny. P rz y zapinkach zachow ał się fra g m e n t tkaniny. Na cm en tarzy sk u w dalszym ciągu b rak pochów ków z typow o m ęskim w ypo sażeniem . B rak nam n a razie dalszych w y n ik ó w bad ań antropologicznych, p otw ierdzających n a podstaw ie m ate ria łó w kostnych z d w u pierw szych sezonów bad ań nasze sugestie o w yłącznych pochów kach kobiecych na cm entarzysku.
Chronologia cm en tarzy sk a u sta lo n a n a podstaw ie form zapinek we w cześ niejszych opracow aniach na okres późno) ateń sk i i rzym ski w św ietle nowych m ateriałó w nie ulega przesunięciom .
W Ł O D Z I M I E R A Z I E M L I Ń S K A - O D O J O W A
K O M U N IK A T Z BADAN W YKOPALISK OW YCH PRZEPROW ADZONYCH NA CM ENTARZYSKU KURHANOW YM OKRESU FÖ 2N O RZY M SK IEG O W ŻYW EJ W ODZIE, POW . SUW AŁKI,
W ROKU 1962
B adania w 1962 r. na cm en tarzy sk u k u rh a n o w y m w Żyw ej Wodzie, pow. S uw ałki, były k o n ty n u acją b adań ł) M uzeum M azurskiego w ram ach kom pleksow ej E kspedycji Ja ćw iesk iej z la t 1956—1959, p rzerw an y ch w la ta c h 1960—1961 z pow odu b ra k u kredytów . W dalszym ciągu miał}' one c h a ra k te r rato w n iczy i fin an so w an e były przez K o n serw a to ra Z abytków A rcheologicz nych na w7oj. białostockie. W tra k c ie 2-tygodniow 'ych b ad ań w m iesiącu sierp n iu p rzeb ad an o te re n o łącznej pow ierzchni około 280 m 2, na k tó ry m odk ry to szczątki 2 k u rh a n ó w (nr 3 i 16). O prócz tego dokonano k ilk u sondaży na okolicznych „k am ienicach” z w'ynikiem negatyw nym . Z b ad an e w 1962 r. k u rh a n y zniw elow ane były zupełnie z pow ierzchni. N a tk n ięto się na nie w w y kopach poszukiw aw czych, k tó re założono n a północno-w schodnim k ra ń c u te re n u badanego w la ta c h poprzednich. P o zdjęciu d a rn i n a głębokości około 20 cm odsłonięto szczątki płaszczy k am ien n y ch o średnicach ok. 8 m. W nętrza kurhanów ' zarzucone b yły luźnym i kam ien iam i, a w7 w y p a d k u k u rh a n u n r 16 w śro d k u zaobserw ow ano próchniczne ow'alne zaciem nienie. W obydw u k u rh a n a c h n a głębokości 40—50 cm odsłonięto zw arte p ro sto k ątn e b ru k i k am ien n e zorientow ane z północnego zachodu na południowcy w7schód. W nętrza w?kopów7, ja k się okazało rab u n k o w y ch , zarzucone były zw arcie kam ieniam i. Szczątki pochów ka i w yposażenia o d kryto jed y n ie w k u rh a n ie
*) Porówmaj pu b lik o w an e sp raw o zd a n ia W. Z i e m l i ń s k i e j - O d o j o - w e j , S m a w o zd a n ie z badań 1956 r. na c m e n ta rzy sk u k u r h a n o w y m w m iejsco wości Ż y w a W oda, pow. S u w a łk i, W iadom ości A rcheologiczne, t. X X V (1958) zesz. 1—2 s. 99— 106: t e j ż e . Spra w o zd a n ie z badań w ro k u 1957—1958 na c m e n ta rzy sk u k u r h a n o w y m z o kresu rzym skieq o w m iejscow ości Ż y w a W oda, pow. S u w a łk i, W iadom ości A rcheologiczne, t. X X V III (1962), zesz. І s. 49—57; t e j ż e . B adania w y k o p a lis k o w e w 1959 r. na c m e n ta rzy sk u k u rh a n o w y m w m iejscow ości Ż y w a W oda, pow. S u w a łk i, Rocznik B iałostocki, t. 1/1961, s. 193—221; t e j ż e . B adania w y k o p a lisk o w e w 1962 r. na c m e n ta rzy sk u k u r h a n o w y m z o kresu późn o rzym skieg o w m iejscow ości Ż y w a W oda, pow . S u w a łk i, oddane do V to m u ..Rocznika Białostockiego; t e j ż e . K o m u n ik a t o badaniach za ro k 1959, K o m u n ik aty M a zursko-W arm ińskie, zesz. 1 (67), 1960, s. 151.
n r 16, gdzie na złożu p ierw o tn y m na dnie jam y grobow ej odsłonięto żelazny grot oszczepu i żelazną siek ierę z tu le ją . W płaszczach k am iennych obydw u k u rh an ó w znaleziono k ilk a frag m en tó w ceram iki rzym skiej. W św ietle badań 1962 r. chronologia cm en tarzy sk a u sta lo n a w cześniej na I II i IV w. n. e. nie uległa przesunięciu. W obec ukończenia ek sp lo racji n a k u rh a n a c h , k tó re ro z poznano, b ad an ia ratow nicze na cm en tarzy sk ach w Żyw ej W odzie uznano za zakończone. E w en tu aln e dalsze szczątki k u rh an ó w m ogą się znajdow ać w okolicy badanego teren u , są je d n a k zupełnie zniw elow ane i n iew ykryw alne.
Żyw a W oda, pow. Suw ałki. St. 1. G rot oszczepu z grobu w k u rh a n ie 16. R ys. M. M ą czkow ska Z estaw iając w całości ch arak tery sty czn e cechy uzyskanego m a te ria łu z b ad ań cm en tarzy sk a w Żyw ej Wodzie, pow. S uw ałki, trz e b a podkreślić ich w ew n ętrzn ą jednolitość i zw artość chronologiczną. Na cm en tarzy sk u przew aża obrządek szkieletow y z cen traln y m pochów kiem pod nasypem kurhanow ym . Na 25 od k ry ty ch pochów ków 4 były ciałopalne, przy czym 2 z nich w kopane były w tó rn ie w nasypy k u rh an ó w . O prócz k u rh a n ó w jednostkow ych w y s tą piły n a cm en tarzy sk u tzw. k u rh a n y rodzinne z pochów kam i bocznym i. Z ja w iskiem c h arak tery sty czn y m zaobserw ow anym podczas bad ań b yła pow szech ność rab u n k u , dotyczyła ona w szystkich grobów cen traln y ch , a w wdększości rów nież pochów ków bocznych. Z badany fra g m e n t cm en tarzy sk a w Żyw ej Wodzie, ze w zględu na zły sta n zachow ania grobów, ja k rów nież nasypów naziem nych, może być źródłem rozw ażań jed y n ie na tle analogicznych z ja w isk obserw ow anych na rów nocześnie b ad an y ch pobliskich cm entarzyskach w Osowej i Szw ajcarii, dato w an y ch na III—VI w. n. e.
R O M U A L D O D O J
PRA C E W YKOPALISK OW E
NA CM ENTARZYSKU Z OKRESU RZYM SKIEGO W SZC ZEPK O W IE-ZA LESIU , POW. NIDZICA, W R. 1962
N a sk u te k zgłoszenia p. R. S arnow skiego z O lsztyna przeprow adzono z funduszów Woj. K o n serw ato ra Z abytków dw utygodniow e b a d a n ia ra to w nicze n a cm en tarzy sk u z okresu rzym skiego w Szczepkow ie-Z alesiu w pow. nidzickim .
