Miłosz Babecki
Geneza pornografizacji przekazu w
cyfrowej rozrywce krzemowych
Kolumbów : przypadek Polski
Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 6, 77-100
Geneza pornografizacji przekazu
w cyfrowej rozrywce krzemowych Kolumbów.
Przypadek polski
S łow a k luczow e: ad iaforyzacja, p o rn o g ra fizac ja , gry k o m p u te ro w e , g ry p o rn o , p ra sa
fanów , generacja Y, sp o łe cz eń stw o sieciow e
K ey words: a d iafo riza tio n , p o rn o g ra fiz a tio n , c o m p u te r gam es, p o rn g a m e s, fa n m a g az i
nes, g e n e ra tio n Y, n e tw o rk society
Pornografizacja w systemach kom unikowania - stan obecny
W o p u b lik o w an ej w 2007 ro k u w P olsce k sią ż c e pod ty tu łe m K u lt a m a
tora. J a k I n te r n e t n is z c z y k u ltu r ę A n d re w K e en n a p is a ł:
D ziedziną, w której najwyraźniej widać, w jak i sposób Web 2.0 zagraża naszym zasadom m oralnym i wartościom , jest pornografia. Jak w ynika z an alizy serw i su In te rn e t F ilte r R eview , od 1998 do 2003 roku liczba stron pornograficznych w zrosła z 14 m ilionów do 260 m ilionów, co stanow i w zrost o 1800%. Wzro sła również siedem nastokrotnie liczba w itryn pornograficznych - z 88 tysięcy w 2000 roku do 1,6 m iliona w 2004 roku1.
W sk a z u ją c n a je d n o z n a jis to tn ie js z y c h d la u p o w s z e c h n ie n ia siecio wej p o rn o g ra fii w y d a rz e n ie - p o w s ta n ie s e rw isu Y o u P o rn , o d p o w ie d n ik a społecznościow ego s e rw isu Y o u T u b e - K e en czyn i o d p o w ie d z ia ln y m i z a p o rn o g ra fiz a c ję I n te r n e tu u ży tk o w n ik ó w : a m a to ró w , p ro g ra m is tó w , j a k i p rz e d s ta w ic ie li p ro fe sjo n a ln y c h k o n ce rn ó w b ra n ż y ro z ry w k o w e j, w k tó ry c h p ro d u k o w a n e s ą ta k ż e tra f ia ją c e n a s tę p n ie do sieciow ego ś ro d o w isk a film y p o rn o .
Z w ra c a ją c u w a g ę n a n e g a ty w n e procesy , i o k re ś la ją c je m ia n e m d r a m aty cz n y ch , a u to r K u ltu a m a to ra d o s trz e g a je d n o c z e śn ie , że n iem o żliw e j e s t n a ty m e ta p ie rozw oju I n t e r n e t u z a b lo k o w a n ie d o s tę p u do tr e ś c i u z n a
w a n y c h w p ra w o d a w s tw ie w ie lu k ra jó w z a szkodliw e. D aje te m u w y ra z ju ż w ty tu le d ed y k o w an eg o p ro b lem o w i ro z d z ia łu , p u e n tu ją c : „S eks j e s t
w sz ę d z ie ”.
S tw o rzo n y w 2 0 0 6 ro k u se rw is Y o u P o rn ra z e m z in n y m i o podobnej z a w a rto ś c i2 s ta n o w i w ro z w a ż a n ia c h n a t e m a t p o rn o g ra fiz a c ji, n ie ty lk o
1 A. Keen, Kult amatora. Jak Internet niszczy kulturę, tłum. M. Bernatowicz, K. Topolska- -Ghariani, Warszawa 2007, s. 147.
7 8 M iło sz B a b ec k i
cyfrow ej ro z ry w k i, a le szerzej - procesów k o m u n ik o w a n ia je d n o s te k i c a łych g ru p , p u n k t k u lm in a c y jn y . P o rn o g ra fia a w a n s o w a ła b o w iem w zb io row ej św iad o m o ści u ży tk o w n ik ó w I n t e r n e t u i fu n k c jo n u je w n iej n a ró w n i z w s z y s tk im i in n y m i tre ś c ia m i. D ow odzą teg o w y n ik i p o zy c jo n o w an ia s tro n p o rn o g ra fic z n y c h w z e s ta w ie n iu 500 n a jp o p u la rn ie js z y c h w itry n i n t e r n e tow ych n a św iecie, p rz y g o to w a n y m p rz ez a d m in is tr a to ró w In te rn e to w e j K o m p a n ii In fo rm a c y jn e j A lexa.co m 3. N a 56. m ie jsc u u w z g lę d n io n o serw is w w w .p o rn h u b .c o m , k tó ry w y p rz e d z a ta k ic h p o te n ta tó w b ra n ż y in fo rm a c y j nej, j a k w w w .cn n .co m . W z m ia n k o w a n y u p rz e d n io w w w .y o u p o rn .co m z a j m u je 69. m iejsce.
O becnie p o rn o g ra fiz a c ja sieci, p o rn o g ra fiz a c ja ro z ry w k i, p o rn o g ra fiz a - cja k o m u n ik o w a n ia s ą z ja w is k a m i w y s tę p u ją c y m i w k a ż d y m k ra ju , w k tó ry m d o stę p do I n te r n e tu n ie p o d leg a o g ra n ic z e n io m i re s try k c jo m k a r n y m ta k im choćby, j a k w C h iń sk ie j R ep u b lice L u d o w o -D em o k raty c zn ej. W a lk i z p o rn o g ra fią n ie s ą w s ta n ie w y g ra ć politycy. P o rn o g ra fii n ie p o w s trz y m u j ą p ro c e d u ry sa m o re g u la c y jn e czy sta n o w io n e p ra w a n a ro d o w e i m ię d z y n aro d o w e. D zieje się ta k , p o n iew aż p rz e m y sł p o rn o g ra fic z n y j e s t je d n y m z n a jb a rd z ie j dochodow ych w k u ltu r z e m aso w ej, a s a m a p o rn o g ra fia czy to w a rz y sz ą c e je j k o n te k s ty e ro ty c z n e s ą s ta le i od d a w n a obecne w k o m u n ik a c y jn y m śro d o w isk u , co p o tw ie rd z a ją liczn e p rz y k ła d y z p rz e s trz e n i k o m u n ik o w a n ia re k la m o w eg o . J e d e n z p o w sze ch n ie e k sp lo a to w a n y c h k o n ceptów re k la m o w y c h fu n d o w a n y c h n a w u lg a ry z o w a n e j se k s u a ln o ś c i j e s t w io d ący m in s tr u m e n te m w s k a n d a liz u ją c y c h k a m p a n ia c h p rz y g o to w an y ch n a z lec en ie k ie ro w n ic tw a o rg a n iz a c ji P E T A , d z ia ła ją c e j n a rzecz „etycznego tr a k to w a n ia z w ie rz ą t”4. W iele in n y c h dow odów o d n a jd ą o dbiorcy k a m p a n ii spo łeczn y ch o rg a n iz o w a n y c h z m y ś lą o p ro p a g o w a n iu zdrow ego, n isk o k alo - ryczn ego ży w ien ia:
P ow iązan ia w arzyw z seksem nie bało się duńskie M inisterstw o Żywności. N a zlecenie resortu w 2007 roku zrobiono k am panię pod h asłem „6 om da gen ”, czyli: „Jedz w arzyw a sześć razy d zienn ie”. W ykorzystano w niej grę słów: „sześć” brzm i w język u duńskim jak „seks”. N a plakatach m ożna było zobaczyć m archew kę kopulującą z brokułem 5.
C hoć o p isy w a n e zjaw isk o m a c h a r a k t e r tr a n s k u ltu r o w y i tr a n s n a r o d o wy, a u to r n in ie jsz e g o o p ra c o w a n ia w jeg o części głów nej k o n c e n tru je się n a b a d a n ia c h o b s z a ru p olskiego. A b s tra h u ją c od ró żn ic k u ltu ro w y c h , r e li gijnych, ta k ż e o p ó źn ień w rozw oju tech n o lo g iczn y m , za u w a ż y ć m o żn a, że P o ls k a n ie j e s t w y ją tk ie m , je ś li ch odzi o fin a n so w y p o te n c ja ł p rz e m y s łu p o rn o g raficz n eg o . Z o p u b lik o w an eg o w 2008 ro k u (n a ła m a c h s p e c ja listy c z nego m ie s ię c z n ik a „ M a rk e tin g & m o re ”) a r ty k u łu w y n ik a , że roczn e o b ro ty
3 Zob. Alexa. The Web Information Company, [online] <http://www.alexa.com/>, dostęp: 19.11.2010.
4 M. Rydzik, Rendez-vous z burakiem, „Marketing&more” 2009, nr 5, s. 56. 5 Tamże, s. 57.
b ra n ż y ero ty c zn ej m o g ą zb liża ć się do w a rto ś c i 20 m ld z ł6. D ochody te g e n e r u ją p rz e d e w s z y s tk im w y d a w n ic tw a e ro ty c zn e, w 80% u trz y m u ją c e się z d y s try b u c ji p u b lik o w a n y c h ty tu łó w , k tó ry c h ty lk o w w y d a w n ic tw ie P in k
P ress było w 2008 ro k u aż 5 4 7.
N a jw a ż n ie js z y m w P olsce k a n a łe m d o s tę p u do p o rn o g ra fii, p o d ob nie j a k m a to m iejsce w o p isy w a n y m p rz ez K e e n a p rz y p a d k u , j e s t In te r n e t. W n im P o lacy o d n a jd u ją z a ró w n o celowo, j a k i p rz y p a d k o w o 8 a n o n s e e ro ty czn e oraz m a te r ia ły u z n a w a n e z a p o rn o g ra fic z n e . W n im
Dom inują serw isy in tern etow e - erotyczne ogłoszenia pojawiają się zarówno na ogólnych stronach ogłoszeniow ych (np. Gum tree), jak i w yspecjalizow anych w itrynach. In tern et m a bowiem w iele zalet - poza łatw ością w dostępie do tre ści, gw arantuje anonim owość, co w przypadku u słu g erotycznych m a niem ałe zn aczen ie9.
W p o lsk im śro d o w isk u sieciow ym z d e fin io w a n y m w z e s ta w ie n iu 100 n a jp o p u la rn ie js z y c h w itry n in te rn e to w y c h , u ję ty c h w se rw isie www. alex a.co m , z n a jd u ją się aż tr z y p o rta le z a w ie ra ją c e tre ś c i p o rn o g raficz n e: n a 37. m ie jsc u w w w .re d tu b e .c o m , n a 55. w w w .p o rn h u b .c o m , n a 56. www. x v id eo s.co m 10.
P o m ija ją c ró żn ice p o m ięd zy p o lsk im o b s z a re m ro z ry w k i e le k tro n ic z n e j a o b s z a ra m i z a c h o d n io e u ro p e jsk im i, a n g lo a m e ry k a ń s k im i czy az ja ty c k im i, u w z g lę d n ia ją c je d n a k o d m ien n o ści p ły n ą c e z u w a ru n k o w a ń n a t u r y k u l t u row ej, w y z n an io w ej, ta k ż e z obecności cz y n n ik ó w tech n o lo g iczn y ch , a u to r czy n i p rz e d m io te m sw oich a n a liz g en e zę w p ro w a d z a n e j do e le k tro n ic z n e j ro z ry w k i p o rn o g ra fii. Z jaw isko to, zw aży w sz y n a c h a r a k te r y s ty k ę sp ecy ficznego śro d o w isk a, odbieg ająceg o od d efin ic ji sieciow ości o b o w ią z u ją cej ju ż w ów czas choćby w S ta n a c h Z jednoczonych, j e s t z w ią z a n e n ie ty lk o z cyfrow ym i d o k u m e n ta m i z a w ie ra ją c y m i tr e ś c i p o rn o g ra fic z n e , lecz ta k ż e z ty m i d o s trz e g a ln y m i w k u ltu r z e fa n o w sk ie j11 i k u ltu r z e u ży tk o w n ik ó w ,
6 Por. K. Ratnicyn, Seksbiznes po polsku, „Marketing&more” 2008, nr 9, s. 14. 7 Por. A. Bodziak, Seks nie potrzebuje reklamy, „Marketing&more” 2008, nr 9, s. 19. 8 Przypadek niecelowego kontaktu z treściami pornograficznymi odnotowano w Stalo wej Woli: osiemnastoletni użytkownik portalu nasza-klasa.pl, ukrywając się pod fałszywym profilem, publikował materiały z dziecięcą pornografią. Por. M. Gajewski, Wrzucał dziecięcą
pornografię na Naszej-Klasie, skończy w więzieniu, „ChipOnline”, [online] <http://www.chip.
pl/news/wydarzenia/prawo-i-polityka/2009/01/wrzucal-dziecieca-pornografie-na-naszej-klasie- -skonczy-w-wiezieniu>, dostęp: 20.11.2010.
9 K. Ratnicyn, dz. cyt., s. 16.
10 Por. [online] < http://www.alexa.com/topsites/countries;2/PL>, dostęp: 21.11.2010. 11 Legitymizacji dla kultury fanów poszukiwał Mizuko Ito, wywodząc ją z definicji kul tury uczestnictwa Henry’ego Jenkinsa. Specyficzną odmianę polemiki definicyjnej Jenkins - Ito przywołuje Mirosław Filiciak: „Wytwory kultury fanowskiej są po prostu jednym z ele mentów poważnych negocjacji ekonomicznych i społecznych, rozgrywających się wokół kul tury popularnej [...]. To efekt rosnącej aktywności konsumentów kultury, nasilającej się na różnych poziomach: począwszy od zabiegów nadawców telewizyjnych próbujących nawiązać dialog z widzami [...], poprzez modyfikacje gier, na amatorskich produkcjach filmowych i opo wiadaniach fan-fiction kończąc. Warto tu podkreślić, że aktywność odbiorców nie jest tylko zasługą możliwości, jakie oferują nowe technologie [. ]. Według Jenkinsa historia kultury
8 0 M iło sz B a b ec k i
k tó re j e m a n a c ję sta n o w iły m łodzieżow e p is m a sp e c ja listy c z n e . T a k z w a n e p is m a k o m p u te ro w e czy p is m a g ie r k o m p u te ro w y c h k w a lifik o w a n e do g ru p y p ism m o n o te m a ty c z n y c h 12 s ą d la a u to r a m a te r ia łe m b ad aw czy m . W t a k zd e fin io w a n y m p o lu z a in te re s o w a ń z n a jd u ją się g ry k o m p u te ro w e z to w a rz y sz ą c y m i im z r z u ta m i e k ra n o w y m i w p o s ta c i ilu s tr a c ji i zdjęć, od p o w ia d a ją c e pod ejm o w an ej t u p ro b le m a ty c e , re c e n z je te s to w a n e g o p rzez re d a k to ró w o p ro g ra m o w a n ia , p o ra d y d la g raczy , k tó rz y in fo rm u ją o t r u d n o ściac h z w ią z a n y c h ze s ta w ia n y m i p rzez p ro g ra m is tó w w y z w an iam i. W u ję c iu sz e rsz y m m o żliw a j e s t ta k ż e k ry ty c z n a o ce n a w y o d rę b n io n y ch , w a n a liz o w a n y c h d alej ty tu ła c h , działów te m a ty c z n y c h p ośw ięco ny ch n a r a s ta ją c e m u z ja w is k u p o rn o g rafiza cji.
Krzemowe generacje odkrywają pornografię
W y ró żn io n e w ty tu le a r ty k u łu p ro b le m y d o ty czą p o stę p u ją c y c h procesów p o rn o g ra fiz a c ji ro z ry w k i e le k tro n ic z n e j, k tó ry c h s p o n ta n ic z n ą obecność, o o d m ie n n y m n a tę ż e n iu , d o s trz e g a n o w w ie lu re jo n a c h ś w ia ta w la ta c h s ie d e m d z ie sią ty c h , o sie m d z ie sią ty c h i d z ie w ię ć d z ie sią ty c h . P o czątko w o p rz e d sta w ic ie le u m a c n ia ją c e j się n a św iato w y c h ry n k a c h b ra n ż y k o m p u te row ej cz y n ili w iele, by p rz e m y sł cyfrow ej ro z ry w k i ch ro n ić p rz e d s k o ja rz e n ia m i b a z u ją c y m i n a se k su a ln o śc i. T a z a ś z ra c ji o g ra n ic z e ń tech n o lo g icz nych, p rz e d e w s z y s tk im d o tyczący ch p ro g ra m o w a n ia bodźców w iz u a ln y c h , b y ła o b ec n a w s tr a te g ia c h m a rk e tin g o w y c h . Z ao b serw o w an o to ju ż n a po c z ą tk u l a t s ie d e m d z ie sią ty c h , gdy w sp rz e d a ż y p o ja w iła się g r a pod t y t u łe m G otcha.
A l Alcorn i jego program iści stw ierdzili, że joysticki za bardzo przypom inają im sw oim i k ształtam i penisy, w ięc postanow ili w ym yślić nowy rodzaj kontrolera. Pow stało coś przypom inającego kobiecą pierś, na dodatek zrobione z różowego m ateriału. Gra n azyw ała się G otcha i chodziło w niej o to, by w labiryncie do paść drugiego gracza. Jed en z nich był przedstaw iony jako kwadrat, drugi jako plus. W reklam ie pew ien m ężczyzna ch w ytał od ty łu za biodra odzianą w k u są spódniczkę panią, zdając się m ówić - zgodnie z tytu łem gry - m am cię! Mimo że
G o tch a była pierw szą w h istorii grą wideo, której fabuła toczyła się w labiryn
cie, nie odniosła sukcesu. Dorobiona do niej erotyczna otoczka spowodowała, że pow szechnie określano ją m ianem „cycko-gry” (boob g a m e) i jakoś omijano w salonach, preferując klasyczne przebijanie piłeczki w P on g u . N ietrudno się
uczestnictwa rozpoczęła się od kserokopiarek, które ludziom odciętym od oficjalnego obiegu wydawniczego umożliwiły masową produkcję wszelkiego typu wydawnictw. Przykładem wpły wu tych urządzeń na kulturę może być kapitalna rola, jaką odegrały dla narodzin punkowej idei DIY [...] zachęcającej członków ruchu do aktywności i tworzenia alternatywnego obiegu kulturowego m.in. poprzez wydawanie Zinów” (M. Filiciak, Wirtualny plac zabaw. Gry siecio
we i przemiany kultury popularnej, Warszawa 2006, s. 172-173).
dom yślić, że część graczy była zbyt młoda, żeby podchwycić zaw arte w grze aluzje, zaś dla w ielu innych, zw łaszcza par, granie w coś takiego było dość krę pującym d ośw iadczeniem 13.
U w a ru n k o w a n ia n a t u r y obyczajow ej s ta ły się b a r ie r ą d la r o z p rz e s tr z e n ie n ia now ego tr e n d u . M im o to, z a ró w n o przem oc, j a k i se k s u a ln o ś ć były z b y t a tra k c y jn e , je ś li chodzi o m ożliw ości o d d z ia ły w a n ia n a p rz y szły ch odbiorców , b y p ro g ra m iś c i i fin a n s u ją c y k o le jn e p ro g ra m isty c z n e p ro je k ty b iz n e s m e n i całkow icie z n ic h zrezy g n o w a li. O s w a ja n iu się z n o w ą te m a ty k ą to w arzy szy ły : rozwój te c h n o lo g ii m ik ro k o m p u te ro w e j, m in ia tu r y z a cja u rz ą d z e ń , u d o s k o n a la n e ję z y k i p ro g ra m o w a n ia , czyli z m ie n n e m a ją c e w pływ n a c h a r a k t e r k o m u n ik o w a n ia e le k tro n ic z n e g o , z c z a se m t r a n s f o r m u jąceg o do sieciow ej, w d z isie jsz y m ro z u m ie n iu , p o staci.
P o n ie w aż u siecio w ie n ie re la c ji p o m ięd zy u ż y tk o w n ik a m i k o m p u te ró w oraz z ró żn ico w a n y ch ap lik a c ji, w k tó ry c h p o ja w ia ły się tr e ś c i p o rn o g ra fic z ne, n ie p rz e b ie g a ło w g lo b aln ej sp ołeczno ści ró w n o c ześn ie i w sposób e k w i w a le n tn y , a u to r p o d ją ł decyzję, b y w o d n ie s ie n iu do k o n s ty tu ty w n e g o d la d alszy c h ro z w a ż a ń o b s z a ru p olskiego p o słu g iw ać się o k re ś le n ie m cyfrow ej ro z ry w k i. C yfro w a ro z ry w k a o zn a c z a z a te m w a n a liz o w a n y m k o n te k śc ie , po p ierw sze, a p lik a c je k o m p u te ro w e , w k tó ry c h obecne b y ły m a te r ia ły p o r n o g ra ficzn e , po d ru g ie z a ś, p o z w a la c h a ra k te ry z o w a ć zbiorow ość g ra ją c y c h i p a n u ją c e p o m ięd zy n im i re la cje.
Ze w z g lę d u n a u w a ru n k o w a n ia u stro jo w e i w y n ik a ją c e z teg o k o m p li k a c je tech n o lo g icz n e polscy u ży tk o w n icy -g rac ze z n a c z n ie pó źniej n iż ich z a c h o d n i ró w ie śn ic y m ie li m ożliw ość fu n k c jo n o w a n ia w sp o łeczn o ściach o p a rty c h n a te le k o m u n ik a c y jn y c h łącz ach , czyli w g ru p a c h d e fin io w a n y ch w p ó źn iejsz y m o k re sie ja k o sieciow e. S tą d w o d n ie s ie n iu do p o lsk ich re alió w , n a p o trz e b y w stę p n e j c h a r a k te r y s ty k i p o lsk iej sp o łeczn ości k o m p u te ro w e j, a u to r p o słu g u je się p ojęciem „krzem o w ych K olu m bó w ”. D zię k i te m u m ożliw e j e s t zw ró cen ie u w a g i n a tru d n o ś c i d efin ic y jn e z w ią z a n e z k o n s ty tu o w a n ie m się sieciow ej s t r u k t u r y spo łecznej o raz n ie k o n s e k w e n cje, a n a w e t sp rz ecz n o śc i w p ro je k to w a n iu d la n iej o b s z a ru o d d ziały w a ń . D ru g i w ą te k j e s t szczególnie w a ż n y d la k o n te k s tu p olsk ieg o l a t o s ie m d z ie s ią ty c h i p o c z ą tk u d zie w ię ć d z ie sią ty c h . T ru d n o b o w iem z a a k c e p to w a ć fa k t, że p o sia d a c z e dom ow ych k o m p u te ró w i k o nso l, in te g ro w a n i w okół liczny ch p ism , m ogli u chodzić z a członków sp o łe c z e ń s tw a sieciow ego ty lk o w z n a czen iu , o ja k im p is a ła choćby P a tr ic ia W allace, z w ra c a ją c u w a g ę n a p ro c e sy g ru p o w a n ia w c y b e rp rz e s trz e n i14.
K rz em o w i K olum bow ie to tra w e s ta c ja m y śli R y s z a rd a T a d e u s ie w i cza, k tó ry - ro z p ra w ia ją c o m ożliw ościach o p e ro w a n ia w całk ow icie n o wej p r z e s tr z e n i - stw ie rd z ił: „B ądź K o lu m b em c y b e rp rz e s trz e n i”15. P olscy
13 P. Mańkowski, Cyfrowe marzenia. Historia gier komputerowych i wideo, Warszawa 2010, s. 27.
14 Por. P. Wallace, Psychologia Internetu, tłum. T. Hornowski, Poznań 2001, s. 77. 15 R. Tadeusiewicz, Społeczność Internetu, Warszawa 2002, s. 115.
8 2 M iło sz B a b ec k i
e n tu z ja ś c i cyfrow ej ro z ry w k i n ie m ie li po czątko w o m ożliw ości o d k ry w a n ia ta je m n ic sieci (in fo s tra d y 16). N ie w ą tp liw ie j e d n a k b y li K o lu m b a m i s p rz ę to w y m i i p ro g ra m isty c z n y m i, d zielą c się sw o ją w ie d z ą z m ło d szy m i i m n iej z a a w a n so w a n y m i, w k ra c z a ją c y m i do now ego ś w ia ta a d e p ta m i. P ro b le m a ty c z n ą k w e s tią p o z o sta je je d n a k d e fin io w a n ie ich siecio w a n ia. S p o łe cze ń stw o sieciow e to bo w iem w liczn y ch u jęciach :
pierw sze pokolenie globalne [ludzi, którzy - uzup. M. B.] są m ądrzejsi, bystrzej si i bardziej tolerancyjni niż ich poprzednicy. N a sercu leży im spraw iedliwość i problemy, z którym i boryka się społeczeństwo; są aktyw ni społecznie, u dzie lają się w szkole, w pracy, w społeczeństw ach lokalnych17.
P rz y w o ła n a pow yżej d efin ic ja sp o łe c z e ń stw a sieci, stw o rz o n a p rzez D o n a T a p sc o tta , m a c h a r a k te r w yjątkow o idy lliczneg o i odosobnionego p o g ląd u n a te m a t now ego ty p u sto su n k ó w in te rp e rs o n a ln y c h . J e s t to szczególnie d o strz e g a ln e , gdy p rz y w o ła się cy to w an e p rzez w y m ienio neg o a u to r a oceny k ry ty c z n e . W ów czas idyllę z a k łó c a ją k o n s ta ta c je , z k tó ry c h w y n ik a , że:
Młode pokolenie nie czyta i m a trudności w kom unikow aniu się. Czas spędzany online daje o sobie znać w szkołach i uczelniach [...]. To n ie n astolatk i, a ekra- nolatki (screenagers). S ą u zależn ien i od sieci, brakuje im zdolności społecznych, n ie m ają czasu ani na sport, ani na aktyw ność fizyczną [...]. N ie m ają w stydu. „Coraz pow szechniejsze je st to, że młode dziew czyny um ieszczają swoje prowo kacyjne zdjęcia w Internecie [...]. Młode pokolenie posuw a się do internetow ej przem ocy [...]”. N astolatk i żyją w w irtualnej rzeczyw istości i voyeurystycznej k ulturze przem ocy i upodlenia, gdzie chodzi jed ynie o sław ę i p ien iąd ze18.
W in n y m je szc ze w a ria n c ie p o d sta w o w y m w y z n a c z n ik ie m sieciow ości (i to w arzy szą ceg o je j k o m u n ik o w a n ia ) s ą u ży tko w n icy:
Decydują o tym ich liczebność, kom petencje i zainteresow anie w ym ianą informa cji przy udziale Sieci. U żytkow nicy przesądzają o istn ien iu zjaw iska, jakim jest kom unikacja sieciowa - kom unikacja, w której w ykorzystano kom putery19.
Nowy, n ie z w ią z a n y w p e łn i z u cy fro w ien iem w ą te k w p ro w a d z a do d y s k u s ji o sp o łe c z e ń stw ie sieciow ym H o w a rd R heingo ld :
zdecydow anie utrzym ując, że narodził się nowy rodzaj społeczności skupia jącej użytkow ników sieci, których łączą w spólne w artości i zainteresow ania, a tak że w ięzi w sparcia i przyjaźni, n iek ied y rozciągające się tak że na k ontakty w prawdziwym życiu20.
16 Określenia „infostrada” użyto po raz pierwszy w USA w 1993 roku. Oznaczało ono elektroniczną autostradę. Por. J. van Dijk, Społeczne aspekty nowych mediów. Analiza społe
czeństwa sieci, tłum. J. Konieczny, Warszawa 2010, s. 11.
17 D. Tapscott, Cyfrowa dorosłość. Jak pokolenie sieci zmienia nasz świat, tłum. P. Cy- pryański, Warszawa 2010, s. 41.
18 Tamże, s. 40, 41, 42.
19 W. Gogołek, Komunikacja sieciowa. Uwarunkowania, kategorie i paradoksy, Warsza wa 2010, s. 32.
20 M. Castells, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeń
Z p rz y w o ła n y c h d o tą d s ta n o w is k w y ła n ia się h e te ro g e n ic z n y o b ra z Sieci, k tó r a w p ły w a ła b y , j a k dow odzi T a p sc o tt, n a p ro c esy p o zytyw neg o a k ty w i z o w a n ia je j u ży tk o w n ik ó w . M oże je d n a k , je ś li p rz y w o łać k ry ty k ó w , s p rz y ja ć p o sta w o m a d ia fo ry z a c y jn y m , gdyż:
Adiaforyzacja to działanie i m yślen ie separujące czyny od ocen, to postaw a, w rezultacie której pew ne typy d ziałań nakierow anych na określone obiekty lub ludzi nie podlegają ocenie m oralnej21.
A d iafo ry za cy jn y m o d el m y ś le n ia i p o s trz e g a n ia p o rn o g ra fii, ja k o ro z ry w k i k o d o w an ej w d o k u m e n ta c h cyfrow ych i p r a s ie m o n o te m a ty c z n e j, k o re s p o n d u je z e liz ją za c h o w a ń i te m a tó w u z n a w a n y c h d o tą d z a w sty d liw e. To, co u ch odziło z a w y k ra c z a ją c e p o za sfe rę m o raln o ści, a w ięc k o ja rz ą c e się z m a ją c ą w ciąż s t a t u s ta b u s e k s u a ln o ś c ią czy śm ie rc ią , było coraz częś ciej obecne w d y s k u rs ie now ego ty p u . Do w y jątk ó w n a le ż a ły firm y ta k ie j a k A ta ri, w k tó ry ch :
panow ało k ilk a żelaznych zasad, dotyczących w ypu szczan ych gier, m iędzy in nym i taka, by nigdy nie pokazywać na ekranie śm ierci ludzi lub postaci, które choćby d elik atn ie przypom inają ludzi. Stąd tak i w ysyp zw ierzęcych i kom iksow ych bohaterów, by uczynić ekranow e przygody jak najbardziej abs- trakcyjnym i22.
R o z p a try w a n e d o ty ch cz as p ro c esy o d ta b o w a n ia i w u lg a ry z a c ji, d o s trz e żon e p rz ez a u to r a n in ie jsz e g o a r ty k u łu , z a c h o d z ą w społeczności, d la k tó rej w y k ła d n ię za p ro p o n o w a ł R h ein g o ld , w sk a z u ją c , że sieć p ołączo n y ch ze so b ą k o m p u te ró w n ie j e s t w a ru n k ie m sin e q u a n o n fu n k c jo n o w a n ia now ej g e n e ra c ji, gdyż jej r e p re z e n ta n c i m o g ą ró w n ież m a n ife sto w a ć sw oje i s tn ie n ie p o za n ią . P o g lą d te n j e s t to ż sa m y z d e fin io w a n ie m sieci z a p ro p o n o w a n y m p rzez D a r in a B a rn e y a . T e o re ty k te n u w a ż a , że:
Sieci składają się trzech głów nych elem entów : punktów w ęzłow ych (nodes), pow iązań (ties) oraz przepływów (flows). W ęzeł to w yraźny punkt, połączony z przynajmniej jednym innym punktem , chociaż często funkcjonuje jednocześ n ie jako punkt łączący dwa lub więcej punktów. Pow iązanie łączy jed en w ęzeł z innym . Przepływ y są tym , co przechodzi pom iędzy w ęzłam i w zdłuż powią zań [...]. W ęzły (na przykład przyjaciele, kom putery, firmy) m ogą być potężne lub bezsiln e, aktyw ne lub bezczynne, stacjonarne lub m obilne, stałe lub tym czasow e, m ogą być źródłam i sieci lub sieciowym i odbiorcami różnego rodzaju przepływów. Pow iązania (np. korespondencja, połączenia kablow e, kontrakty) m ogą być słabe lub silne, pryw atne bądź publiczne, pojedyncze lub w ieloosobo w e, u nikatow e lub nadm ierne, rozproszone lub gęsto skupione, rów noległe lub krzyżujące się ze sobą. Przepływ y (np. plotka, dane, pieniądze) mogą być obfite lub niew ielkie, regularne lub nierównom ierne, znaczące lub bez zn aczen ia23.
21 B. Sułkowski, Przemoc i pornografia śmierci jako przynęty medialne, Łódź 2006, s. 15. 22 P. Mańkowski, dz. cyt., s. 54.
8 4 M iło sz B a b e c k i
W te n oto sposób z ogólnego i p rz ez to n ie p rz e jrz y ste g o p o k o le n ia k rz em o w y ch K olum bów w y ła n ia się g e n e ra c ja u ży tk o w n ik ó w , w p o lsk ich re a lia c h p o sia d a c z y dom ow ych k o m p u te ró w i k on so l, k tó rz y - p o przez m a n ife s to w a n ą w śro d o w isk u fa n o w sk im ak ty w n o ść czy ty lk o b ie rn y od b ió r p u b lik o w a n y c h n a ła m a c h e d y to w a n y c h p erio d y k ó w lu b d o stę p n y c h w obrocie h a n d lo w y m i w y m ie n n y m a p lik a c ji - s ą ź ró d ła m i sieci. T a z a ś j e s t sy n o n im e m p o w ią z a ń k s z ta łto w a n y c h n a p rz y k ła d p o przez k o re s p o n
d encję z k o n k r e tn ą re d a k c ją , h a n d e l lu b w y m ia n ę o p ro g ra m o w a n ia , rz a d k o p o łą c z e n ia kab lo w e.
W k o n se k w e n c ji a n o n im o w a d o tą d p o ls k a sp ołeczno ść „sieciow a” m oże z o sta ć w o p in ii a u to r a p rz y p is a n a do p o k o le n ia Y, p ie rw o tn ie lu d z i u ro dzonych po ro k u o sie m d z ie sią ty m , d la k tó ry c h I n t e r n e t b y ł w p ó źn iejsz y m o k re sie k o le jn y m w sz e re g u m ediów e le k tro n ic z n y c h , w y z n a c z a ją c y m now y h o ry z o n t życia.
R eprezentanci „generacji Y” to ludzie młodzi, w ychow ani na częstym kontakcie z przekazem telew izyjnym , którzy uodpornili się na jego siłę persw azyjną24.
P o ls k a g e n e ra c ja Y m a nieco sz e rsz y za się g . N a le ż ą do n iej b o w iem ró w n ież u ż y tk o w n ic y u ro d z e n i w la ta c h s ie d e m d z ie s ią ty c h , k tó rz y po 1 9 8 1 ro k u , z a s p ra w ą im p o rtu p ry w a tn e g o 25 o raz n ie c z ę sty c h o k a z ji z a k u p u w sieci sklepów P e w e x 26, s ta w a li się p o s ia d a c z a m i ta k ic h k o m p u te ró w słu żąc y ch dom ow ej ro zryw ce, j a k ZX S p e c tru m , A m s tra d , A ta r i (rów nież w w e rsji konsolow ej), C om m odore, po p rz e m ia n a c h o k rą g ło sto ło w y ch ró w n ież Am ig, k o m p u te ró w k la s y PC o raz p ie rw sz y c h k o n so l now ego ty p u (N in te n d o , P e g a su s). O n i też, z ra c ji sw oich z a in te re s o w a ń i zd o b y w an y ch u m ie ję tn o śc i, tw o rz y li ru c h p ro g ra m is tó w -a m a to ró w - t a k z w a n ą sc e n ę 27.
P o s tę p u ją c a pow oli, lecz n ie u c h ro n n ie m o d e rn iz a c ja te c h n o lo g ic z n a i p o w sta ją c y now y s u b k u ltu ro w y ru c h w y p ię trz y ły z k o le i in n e b y ty . M ow a o liczn y ch od l a t o sie m d z ie sią ty c h in ic ja ty w a c h w y d aw n iczy ch , p rz y jm u ją c y c h h y b ry d y c z n ą p o sta ć c z a so p iś m ie n n ic tw a fan o w sk ieg o , ze w spółw y- s tę p u ją c ą s p e c ja listy c z n ą te m a ty k ą w z a k re s ie u d o s k o n a la n ia p o sia d a n e g o
24 A. Leśniewska, Reklama internetowa, Gliwice 2006, s. 19.
25 O możliwościach dotyczących importu prywatnego pisze w swej książce Jadwiga Sta niszkis. Por. J. Staniszkis, Postkomunizm. Próba opisu, Gdańsk 2001, s. 193.
26 Zakupy sprzętu komputerowego w Pewexie były w Polsce możliwe dopiero od 1985 roku dzięki inicjatywie Lucjana Wencla: „pod koniec 1985 r. specjalnie stworzona w tym celu firma Logical Design Works zaczęła sprowadzać nad Wisłę pierwsze transporty Atari 800 XL, a na stępnie Atari 65 XE [...]. Po podpisaniu umowy z przedsiębiorstwem Eksportu Wewnętrznego [...] sprzedaż ruszyła z kopyta. Większość polskich graczy w drugiej połowie dekady weszła w posiadanie właśnie Atari, a nie trudno dostępnego, przeważnie importowanego z Niemiec C64” (P. Mańkowski, dz. cyt., s. 172).
27 Autor opublikowanego w 1994 roku artykułu, ukrywający się pod pseudonimami Sor- cerer\Big Fun, wyjaśnia, że „scena” to: „ogół właśnie tych ambitniejszych\aktywniejszych posiadaczy komputerów, zrzeszonych w rozmaitych grupach (choć zdarzają się i »wolni strzel cy«, czyli ludzie niezwiązani z żadną grupą). Obowiązują tam specyficzne reguły, a członko wie grup porozumiewają się slangiem niezrozumiałym dla postronnych” (Sorcerer\Big Fun,
s p rz ę tu i p ro g ra m o w a n ia . O becność ty c h trz e c h e le m e n tó w d e te rm in u je o d m ie n n e od za ch o d n ieg o p a r a d y g m a tu d e fin io w a n ie sieciow ości ja k o p ro ce su zach o d ząceg o w P olsce w la ta c h o s ie m d z ie s ią ty c h i d z ie w ię ć d z ie sią ty ch . D otyczy ono p o s trz e g a n ia m o d elu k o m u n ik a c ji ty p u CM C (co m p u ter
m e d ia te d c o m m u n ic a tio n ), czyli k o m u n ik a c ji z a p o śre d n ic tw e m k o m p u te
ró w 28. W n a s z y m k r a ju f u n d a m e n ta ln e d la in te g ro w a n ia w sp ó ln o ty g r a czy i p ro g ra m is tó w -a m a to ró w b y ły p ro je k ty w y d aw n icze, p o śró d k tó ry c h w sk a z a ć n ależ y : „B ajtek . M ag a zy n K o m p u te ro w y ”, „Top S e c re t”, „Amigo- w iec”, „C om m odore & A m ig a” czy n a js ły n n ie js z y „S e c re t S erv ice”. Do c z a s u zm o n o p o lizo w a n ia dom ow ej ro z ry w k i p rzez p ro d u c e n tó w o fe ru jący ch k o m p u te ry k la s y PC , ra z e m z k tó ry m i w p o lsk ich d o m ach p o jaw iły się łą c z a in te rn e to w e , siecio w a n ie now ego ty p u sp o łe c z e ń s tw a odbyw ało się w P o lsce n ie m a l w y łąc zn ie z a s p ra w ą pom ysłów re d a k to ró w c z a so p ism in te g ru ją c y c h środow isko, d z ia ła ln o śc i scenow ej, po leg ającej n a e d y to w a n iu e le k tro n ic z n y c h n ie re g u la rn ik ó w zw a n y c h z in a m i29, cyk liczn ych s p o tk a ń u ży tk o w n ik ó w - g ra czy i p ro g ra m istó w , t a k zw a n y c h copy p a r ty i d em o
p a r ty , o ra z i s tn ie n iu g iełd k o m p u te ro w y c h .
To, o czym w o d n ie s ie n iu do n e g a ty w n e j oceny s p o łe c z e ń s tw a sieci (w ro z u m ie n iu k a n a łu i p rz e k a z u ) p is a ł T a p sc o tt, w s k a z u ją c n a z a n ik a ją ce poczucie w sty d u , k o re sp o n d o w ało z ro d z ą c ą się i p o s tę p u ją c ą w p o lsk im śro d o w isk u p o sia d a c z y k o m p u te ró w i k o n so l o ra z cz y te ln ik ó w p is m m o n o te m a ty c z n y c h a d ia fo ry z a c ją . J e d e n z je j w a ria n tó w - p o rn o g ra fiz a c ja - był obecny w d y s k u rs ie u ży tk o w n ik ó w i fanów n ie m a l od sam eg o p o c z ą tk u .
Przyczyny śmierci dzieciństwa
W o p u b lik o w an ej w 2000 ro k u k s ią ż c e pod ty tu łe m A fte r th e D e a th o f
C h ild h o o d D a v id B u c k in g h a m fo rm u łu je n e g a ty w n y po gląd, p rz e k o n u ją c ,
że d ziec iń stw o , k tó re było u d z ia łe m w cześn iejszy c h g e n e ra c ji, d o r a s ta ją cych w św iecie bez m ediów k o m u n ik o w a n ia e le k tro n ic z n e g o , z o sta ło b e z p o w ro tn ie u tra c o n e . W e d łu g B u c k in g h a m a (w 2000 ro k u ) p ro ces p o w o ln e go u m ie r a n ia d z ie c iń stw a tr w a ł n ie m a l trz y d e k a d y i choć w ią z a ł się też 28 Por. M. Szpunar, Społeczności wirtualne - realne kontakty w wirtualnym świecie, w: Spo
łeczeństwo informacyjne. Aspekty funkcjonalne i dysfunkcjonalne, Kraków 2006, s. 158.
29 Ziny lub magazyny dyskowe, zwane też dysk magami, „Są to [...] magazyny tak samo jak i standardowe gazety papierowe, tyle że na dyskietce. Zrobione są w formie programu i można je w łatwy sposób kopiować [...]. W magach dyskowych, mimo że nie ma profesjonal nej korekty ortograficznej i najczęściej żadnej cenzury, to niektóre z artykułów stoją na tak wysokim poziomie, iż mogłyby stać się »gwoździem numeru« w wielu profesjonalnych pismach. Magazyny dyskowe mają również wiele innych zalet: rozpowszechniane są za darmo lub za »symboliczną opłatą«, podczas ich czytania można słuchać muzyki (która gazeta to potrafi?), można też używać dołączonych programów źródłowych, wyświetlać sobie grafiki czy animacje, a czasem mamy również możliwość samodzielnego wydrukowania zawartych w magazynie artykułów” (M. (Ninja) Lulkiewicz, Polskie magazyny dyskowe, „Commodore & Amiga” 1993, nr 11, s. 14).
8 6 M iło sz B a b ec k i
z d e z in te g ra c ją ro d z in y , o g ro m n a w in a sp oczyw a p rz e d e w s z y s tk im n a d y s p o n e n ta c h m ediów k o m u n ik o w a n ia m asow ego:
Interpretacje przem ian zachodzących w św iadom ości i życiu dzieci oraz stano w isk a na tem at tego, jak ą w tym w szystk im rolę odegrały m edia elektronicz ne, zaczęły się gw ałtow nie polaryzować. C zęść badaczy dowodziła, że dzieciń stwo, jak dotąd zw yk liśm y je postrzegać, zanika, lub n aw et um iera, i ogromna w tym w in a przede w szystk im telew izji. Inni zaś przekonyw ali, że bezpośred nich w innych brak. Zaś przem iany są efektem przepaści pom iędzy starszym i pokoleniam i a generacją, która w iedzę o św iecie czerpie za pośrednictw em cyfrowej technologii - przede w szystk im kom puterów 30.
M e d ia k o m u n ik o w a n ia ele k tro n ic z n e g o ob arczon o c a łk o w itą o d po w ie d z ia ln o ś c ią z a p o stę p u ją c e p ro c esy b ru ta liz a c ji i w u lg a ry z a c ji tre ś c i, z k tó ry m i s ty k a li się m ło d zi u ży tk o w n icy . W yjątko w o p o je m n ą s t r u k t u r ą z n a czen io w ą s t a ł a się p o rn o g ra fia . C y to w a n y ju ż B u c k in g h a m pow ołuje się n a M a rie W in n i D a v id a E lk in d a , a u to ró w w a ż n y c h w d y s k u sji o p o rn o g ra fiz a c ji cyfrow ej ro z ry w k i p u b lik a c ji: C h ild re n w ith o u t C h ild h o o d oraz
T h e H u r r ie d C h ild . A u to rz y ci p rz e k o n u ją , że pod w p ły w em z a u w a ż a ln y c h
p rz e m ia n tech n o lo g icz n y ch w p ły w a ją cy ch n a ew olucję za c h o w a ń i te m a ty k ę o b ec n ą w d y s k u rs ie m e d ia ln y m
D zieci w yglądają, wypow iadają się i zachowują w sposób nieodpowiadający ich w iekow i [...]. W inne tem u są m edia odpowiadające za odkrywanie przed dziećm i sekretów dorosłego życia, w tym tego, co w iąże się z seksu aln ością i przem ocą31.
F o rm u ło w a n e w debacie n a te m a t ro sn ącej szkodliw ości m ediów e le k tro n icz n y ch tezy w eryfikow ano w to k u w ielu b a d a ń em p iryczn ych . N a j w cześniej, gdyż ju ż w 1994 ro k u , a n a liz ą z a w a rto ś c i za jm o w a li się H a e ju n g P a ik i G eorge C om stock, k tó rz y p rz e d m io te m sw oich z a in te re s o w a ń uczyn ili w sp ó łw y stęp u jąc e w ą tk i dotyczące se k su a ln o śc i i przem ocy. W tó ro w ali im w 1995 ro k u M ike A llen, D ave D ’A lessio i K e ri B rezgel, k o n c e n tru ją c y się w yłącznie n a tre śc ia c h o c h a ra k te r z e porno g raficzn y m . W y n ik i b a d a ń nie były o p ty m isty czn e. O b ra zo w a n ie zw u lg ary zo w an ej se k su a ln o śc i potęgow ało z a c h o w a n ia ag resy w n e i - szerzej - an ty sp o łec zn e, z a ś przem oc z w tó ru ją c ą jej p o rn o g ra fiz a c ją oddziały w ały zn a czn ie silniej. P o n a d to z b a d a ń p rz e p ro
w adzon ych p rzez zesp ó ł A llen a w 1995 ro k u w y nikało, że w p ro cesach p o rn o g ra fizac ji p rz e k a z u telew izyjnego faw ory zuje się zaw sze m ężczyzn, k o b iety czyniąc p rz e d m io ta m i s e k su a ln e j d o m in acji32. B a d a n ia telew iz ji p rz y jm u j ą z a te m p o stać specyficznego k o m e n ta r z a do procesów d o strzeżo n y ch p rzy
w p ro w a d z a n iu n a ry n e k przyw oływ anej g ry pod ty tu łe m G o tch a .
30 D. Buckingham, After the Death of Childhood. Growing up in the Age of Electronic
Media, Cornwall 2000, s. 5.
31 Tamże, s. 23.
32 Zob. G. Comstock, E. Scharrer, Meta-analyzing the Controversy over Television Vio
lence and Aggression, w: Media, Violence and Children, red. D.A. Gentile, London 2003,
W raz z p o ja w ie n ie m się now ej o d m ia n y cyfrow ej ro z ry w k i i s łu ż ą c e go jej u p o w s z e c h n ia n iu k a n a łu k o m u n ik a c y jn e g o , ja k im s ta ł się In te r n e t, b a d a n ia p ro w a d z o n e w k o n te k śc ie a n a liz y z a w a rto ś c i p rz e k a z ó w te le w i zy jn y ch z y sk a ły n a a k tu a ln o ś c i. K w e stie tę p o d n o sz ą D a m ia n T a m b lin i, D a n ilo L e o n a rd i o raz C h ris M a rsd e n , pisząc, że w d y s k u s ji o k o m u n ik o w a n iu w S ieci n ie m a l n a ty c h m ia s t u w a g a o p in ii p u b liczn e j k o n c e n tru je się w y łąc zn ie n a p o rn o g ra fii i p rz em o cy 33. M im o że k ry ty c y p o w sta ją c y c h a k tó w p ra w n y c h p rz e k o n y w a li o p o trz e b ie e d u k a c ji, k tó re j re g u la c ja i t a k n ie z a s tą p i, ju ż w p o cz ątk o w y m e ta p ie cyfrow ego g e n e ro w a n ia o ra z t r a n s fe ru in fo rm a c ji ja s n e się stało , że p o rn o g ra fiz a c ja ro z ry w k i b ę d z ie je d n y m z w iodących i b a rd z o a tra k c y jn y m d la tw órców k o n c e p te m m a rk e tin g o w ym , a w p rz y szło ści z o s ta n ie u z n a n a z a p o w ażn e z a g ro ż e n ie d la n ie le t n ic h odbiorców .
W k o n te k ś c ie a n a liz o w a n e j p ro b le m a ty k i w a ż n a o k a z a ła się g ra , k tó re j p o m y sło d a w c z y n ią b y ła R o b e rta W illia m s, w sp ó łz a ło ż y c ie lk a firm y p ro g ra m is ty c z n e j E le c tro n ic A rts. N ie k o n w e n c jo n a ln e p o m y sły W illia m s d e cy dow ały o fin a n so w y m p o w o d z e n iu m a łe j, za ło żo n ej w 1979 ro k u ro d z in nej firm y:
Roberta, d ostrzegłszy rozm iary sukcesu, postanow iła dokonać kolejnego ek s perym entu. Ta z natu ry spokojna, n ieśm iała osoba w ym yśliła grę S o ftp o rn
A d v e n tu re s, tek stów k ę w zam ierzen iu n apisan ą w yłącznie dla dorosłych od
biorców. N a okładce trzy półnagie k obiety, w ykadrow ane rzecz ja sn a powy żej piersi, siedziały sobie z k ieliszk am i szam pana. P ierw szą z prawej była Ro berta W illiam s! N a szczęście ten projekt okazał się jednorazow ym w ybrykiem i d alsza chęć przem ycania sek su na m onitory została spożytkow ana dopiero w w ersji L eisu re S u it L a r r y 34.
C hoć ju ż w p o cz ątk o w y m o k re s ie d y n am icz n eg o rozw o ju g ie r k o m p u tero w y ch ich tw ó rcy m y śle li o m ożliw ości p is a n ia p ro g ra m ó w p rz y p o m i n a ją c y c h S o ftp o r n A d v e n tu r e s , d op iero p ię tn a ś c ie l a t późn iej w d y s k u rs ie m e d ia ln y m pojaw iło się o k re ś le n ie „c y b erp o rn o ”. W U S A zaczęło być o n im głośno z a s p ra w ą o p u b lik o w an eg o w 1995 ro k u a rty k u łu .
B ył to szczegółow y opis rozpow szechniania pornografii przez sieć [...]. Oto dw a głów ne w nioski, jakie w yciągn ął autor artykułu: Sieć pełna pornografii [...]. J est ona ogrom nie popularna - w ym ien ianie się m ateriałam i zaw iera jącym i pornografię jest w ed łu g raportu „jedną z najpopularniejszych (jeśli n ie najpopularniejszą) formą w ykorzystania sieci przez jej użytkow ników w celach rozrywkowych”. N a jednym z am erykańskich u niw ersytetów 13 z 40 najczęściej odwiedzanych grup dyskusyjnych m iało w nazw ach słowo „seks” lub „erotyka”, jak na przykład alt.sex.stories, rec.arts.erotica czy alt.sex.bondage [...]. Pom inąw szy sensacyjne i oparte na m yślow ych uproszczeniach artykuły, trzeba przyznać, że w Internecie są m ateriały pornograficzne. M ożna trafić na n ie n aw et przypadkowo. N a sk u tek agresyw nej działalności reklam odawców
33 Zob. D. Tamblini, D. Leonardi, C. Marsden, Codifying Cyberspace. Communications
Self-regulation in the Age of Internet Convergence, Oxon 2008, s. 168.
8 8 M iło sz B a b e c k i
(spamerów), k tórzy w ysyłają swoje w iadom ości pod k ażd y adres e-m ailowy, ja k i uda im się nam ierzyć, w w aszych sk rzynk ach lądują n iechciane zaprosze
n ia do od w ied zen ia erotycznych stron in tern etow ych 35.
M im o że cy to w a n y f r a g m e n t dotyczy o d ległych z p e rs p e k ty w y rozw o j u ele k tro n ic z n e g o czasów , z o s ta ł on p rz y w o ła n y celowo. D z ię k i n ie m u
b o w iem m ożliw e j e s t d o o k re śle n ie k o n te k s tu , w ja k im p o w s ta w a ły ro z p o w sz e c h n ia n e i o m a w ia n e w p is m a c h m o n o te m a ty c z n y c h ap lik a c je . To, co o s ią g a ln e było początkow o w g ru p a c h u se n e to w y c h i p ła tn y c h b iu le ty n a c h d la d orosłych, sta ło się p o w szech n ie d o s tę p n e - t a k że n ie m ogło być ju ż m ow y o p rz y p a d k o w y m k o n ta k c ie z n ie b e z p ie c z n y m i tre ś c ia m i. P rz y p a d k o w ość w a n a liz o w a n e j s y tu a c ji j e s t z m ie n n ą c h a ra k te r y z u ją c ą z n a c z n ie pó ź n ie jsz e w s to s u n k u do o m a w ia n y c h p ro c esy k o m u n ik o w a n ia in te rn e to w e g o . W P o lsce za ś, gdzie p o d staw o w y m i sp o so b am i p o z y s k iw a n ia d a n y c h i c z a so p ism fa n o w sk ic h b y ły h a n d e l o raz w y m ia n a , d z ia ła n ie m iało c h a r a k t e r in te n c jo n a ln y .
W d y s k u s ji n a te m a t z ja w is k a p o rn o g ra fiz a c ji cyfrow ej ro z ry w k i w l a ta c h o sie m d z ie s ią ty c h i d ziew ię ćd zie sią ty c h , z w ła sz c z a gdy doty czy to o p ro g ra m o w a n ia tw o rzo n eg o z m y ś lą o ry n k u dom ow ych k o m p u te ró w i ko nsol, a recen z o w an eg o n a s tę p n ie w p ra s ie s p e c ja ln y c h z a in te re s o w a ń , n ie j e s t m ożliw e p o słu g iw a n ie się p re c y z y jn y m i d a n y m i s ta ty s ty c z n y m i. P o śre d n io je d n a k w sk a z a ć m o ż n a n a w ie k u ży tk o w n ik ó w , k tó rz y b y li o d b io rca m i t r e
ści p o rn o g raficz n y ch . W y n ik a to m ięd zy in n y m i z le k tu r y o p u b lik o w an y ch w 6. n u m e rz e „ M a g azy n u F a n ó w G ie r K o m p u tero w y ch Top S e c re t” r e z u l ta tó w a n k ie ty : 15% u ży tk o w n ik ó w to odbiorcy w w ie k u 1 0 -1 2 la t, 25% to w a rto ść d la p rz e d z ia łu w iekow ego 1 3 -1 4 la t, 30% s ta n o w ili w ów czas g ra- cze-czy teln icy w w ie k u 1 5 -1 6 la t. W g ru p ie 1 7 -3 6 l a t b yły to w a rto ś c i m a- le ją c e 36. D la p o ró w n a n ia w a rto w s k a z a ć n a w y n ik i b a d a ń p rz e p ro w a d z o n y ch w 2008 ro k u n a U n iw e rsy te c ie Ł ódzkim . W ś ro d o w isk u in te rn e to w y m z tre ś c ia m i p o rn o g ra fic z n y m i sty czn o ść m iało 30% u ży tk o w n ik ó w (ch ło p ców). Je s z c z e b a rd z ie j p e sy m isty c z n y o b ra z w y ła n ia się z le k tu r y p u b li k a c ji Z b ig n iew a Iz d eb sk ieg o . A u to r S e k s u P o la kó w dow odzi, że 50% osób w p rz e d z ia le w iek o w y m 1 5 -4 5 l a t o d w ied zało e ro ty c z n e czaty , z a ś 17% u w a ż a ło ich o d w ie d z a n ie z a czynność, bez k tó re j tr u d n o w y o b ra zić sobie siecio w ą obecność37.
35 P. Wallace, dz. cyt., s. 209, 210.
36 Borek, Bezkarność gwarantowana 2, „Magazyn Fanów Gier Komputerowych Top Secret” 1992, nr 6, s. 5.
37 A. Wrona, Cyberpornografia i cyberseks, w: Cyberświat. Możliwości i zagrożenia, red. J. Bednarek, A. Andrzejewska, Warszawa 2009, s. 316, 319.
„Zagraj w
Strip Pokera
- natychmiast twoje morale podniesie
się o 100%"38
P o d ejście do p ro b le m a ty k i p o rn o g ra fiz a c ji p rz e k a z u obecnej w cyfro wej rozryw ce je s t, od sam eg o p o c z ą tk u tw o rz e n ia p rz e m y s łu in fo rm a ty c z nego, z re la ty w iz o w a n e . Z p rz y w o ły w an y ch w e w n ę trz n y c h u s ta le ń ob o w ią z u jąc y ch w k o n c e rn ie A ta r i w y n ik ało , że jeg o d y sp o n e n c i m ie li n e g a ty w n y s to s u n e k do w sz e lk ic h tre śc i, k tó re m ogłyby z o sta ć u z n a n e z a g o rszące i w te n sposób zn iech ęcić k o n s u m e n ta do z a k u p u now ego ty p u u rz ą d z e n ia czy p ro je k to w a n e j d la ń ap lik a c ji. J u ż je d n a k p ie rw sz e s tr a te g ie re k la m o w e n asy c o n e b yły m o ty w a m i s e k su a ln y m i, fu n d o w a n y m i n a ró w n ie n ie śm ia ło p o jaw iają cej się w sfe rz e e le k tro n ic z n e j przem ocy.
R e s p e k tu ją c y w ym ogi a u to c e n z u ry p ro g ra m iś c i i szefow ie k o n cern ó w , w k tó ry c h p ro d u k o w a n o k o m p u te ry i k o n so le, po czątk ow o n ie c h ę tn ie , z c z a se m coraz o d w ażn iej z a c z ę li m yśleć o in te n s y w n ie js z y m o d d z ia ły w a n iu n a św iad o m o ść odbiorców . P o ja w ie n ie się g ie r ta k ic h j a k S o ftp o r n A d
v e n tu re s czy p ie rw sz y c h a p lik a c ji o s z tu k a c h w a lk spow odow ało, że n o w ą
g a łą ź p rz e m y s łu z a czę to z a c ie k le k ry ty k o w a ć . J e d n y m z p ie rw sz y c h k r y ty czn ie o ce n ia jący c h g ry k o m p u te ro w e i w s k a z u ją c y c h n a z a g ro ż e n ia w y n ik a ją c e z o b co w an ia z now ego ty p u p rz e k a z a m i b y ł w 1984 ro k u d o k to r C h a rle s E v e r e tt Koop, k tó ry
w szczął w Stan ach Zjednoczonych ogólnokrajowy alarm , donosząc, że gry wideo w yw ołują „aberrację w zachow aniach dzieci”. Sprawa w m iarę szybko rozeszła się po kościach. N ie znaleziono żadnego konkretnego kozła ofiarnego, niem niej jed n ak warto zapam iętać nazw isko Koopa [...], który próbował rozpętać debatę
m ającą zakończyć się nałożeniem kagańca całem u przem ysłow i39.
O bok d y sp o n en tó w kodów źró dłow ych p o w sta ją c y c h g ie r i m im o i s tn ie n ia śro d o w isk re p re z e n to w a n y c h p rz ez k ry ty k ó w ta k ic h j a k Koop f u n d a m e n ta ln e z n a c z e n ie m iało i m a do d ziś g ron o o d b iorcó w -u żytko w n ik ów . Ci o s ta tn i, w cześn iej n a w e t niż s a m i p ro d u c en ci, z ro z u m ie li, że k a ż d a ze sfer, ta k ż e t a o d w o łu jąca się do se k s u a ln o śc i, z o s ta n ie p rę d z e j czy późn iej w y e k s p lo a to w a n a p rzez now y p rz e m y s ł rozry w ko w y . Z a p rz y k ła d n ie c h k o le j n y ra z p o słu ż y p o m y sł R o b e rty W illia m s, n a jp ie rw g ra c z a , p o te m p ro g ra - m istk i.
S to s u n e k do a p lik a c ji z a w ie ra ją c y c h p o rn o g ra fię p o z w a la n a w y z n a c z e n ie lin ii sp o ru . Po je d n e j s tro n ie lo k o w ali się psychologow ie, socjologowie, m edioznaw cy, po d ru g ie j tw ó rcy i g racze. T eo rety cy u d o w a d n ia ją p ra w dziw ość fo rm u ło w a n y ch tez, p ra k ty c y k o n te s tu ją je, w y ra ż a ją c e n tu z ja z m , gdy w śro d o w isk u g ry p rz e k ro c z o n e z o s ta n ą k o lejn e, d o tą d n ie n a r u s z a ln e g ra n ic e .
38 Master, Strip Poker story, „Magazyn Fanów Gier Komputerowych Top Secret” 1991, nr 1, s. 35.
9 0 M iło sz B a b ec k i
W p o lsk im k o n te k śc ie s y tu a c ję k o m p lik u je d o d atk o w o b r a k precy zy jn ej d efin ic ji p o rn o g ra fii. P om im o tego d y s k u s ja n a jej te m a t tr w a od w ie lu l a t i, czego dow odem s ą cy to w a n e poniżej fra g m e n ty , o d n o si się o n a do w ie lu asp e k tó w :
Z w ypow iedzi pedagogów w ynika, że najczęściej wywieraj ą n egatyw n y wpływ na osobowość jed nostki następujące zjaw iska w funkcjonow aniu m ass mediów: przemoc, przestępczość, pornografia (pornofonia i pornowizja) [...]. Fachowcy p iszący na tem at pornografii podkreślają, że ona przede w szystk im zn iek ształ ca obraz człowieka, poniew aż redukuje go w yłącznie do sfery ciała będącego przedm iotem użycia. To z kolei prowadzi do zafałszow ania obrazu m iłości, m ałżeństw a, seksu aln ości człowieka. Inne negatyw n e n astęp stw a obcowania jed nostki z pornografią to elim inacja poczucia w styd u niezbędnego w kulturze stosunków m iędzyludzkich, eskalacja w u zależn ien iu się od pornografii (eroto m ania), zaburzenia w obrębie seksu aln ości, w ulgaryzacja zachowań, utrw ale n ie p ostaw y egoistycznej itp.40
W obecnych na rynku polskim propozycjach m edialnych jest także dużo prze m ocy i nien atu ralnych zachow ań seksualnych. M uzyka punkow a i heavy- -m etalow a prezentuje w ideoklipy n ihilistyczne. M iłość zw iązana jest w nich z rozw iązłością, separacją, sadyzm em , m asochizm em , hom oseksualizm em i autoerotyzm em [...] sytuacja ta powoduje błędne w yobrażenia odbiorców, któ rzy są przekonani o szerszym , niż jest to w rzeczyw istości, rozpow szechnieniu przem ocy w stosunkach m iędzyludzkich41.
M usim y w iedzieć, że jednym z najw iększych n iebezpieczeństw w sieci jest do stęp do m ateriałów pornograficznych. N ieste ty dzieje się tak, że ci, którzy na pornografii zarabiają, znają sposoby, aby trafiła ona do dzieci i to bez ich ak tyw ności w k ierun ku poszukiw ania takich treści [...]. Specjaliści, psycholodzy, pedagodzy, terapeuci, seksuolodzy odnotowują n egatyw n y w pływ pornografii na osoby, które z niej korzystają. Szczególnie niebezpieczne je st oddziaływ anie treści pornograficznych na n ieu k ształtow an ą psychikę dziecka. Pornografia przyczynia się bowiem do niepraw dziw ego u kazyw an ia roli kobiety i m ężczy zny - w takim ujęciu traktow ani są oni jako przedm ioty prowadzące do zaspo kojenia seksualnego, a kontakt erotyczny pozbawiony jest uczucia i głębszych relacji m iędzy dwojgiem ludzi. Pornografia zachęca także do podejm owania za chow ań seksu aln ych nieakceptow anych społecznie42.
Z astanaw iając się nad isto tą roli sek su i erotyki w m ediach, m ożem y się ze tkn ąć z opinią, że obecność tych figur n iesie ze sobą daleko idące konsekw encje społeczne, objawiające się szczególnie w strukturze i sposobie funkcjonowania rodziny oraz w szczególnym niebezpieczeń stw ie zaburzenia rozwoju psychicz nego dzieci i m łodzieży. W obec atrakcyjnych, w yzyw ających kobiet, obecnych w przekazach telew izyjnych - tu uosabiających seks i erotykę - żony czy part nerki całych rzesz widzów m edialnego sp ek tak lu w ypadają bezbarwnie i n iecie k aw ie [...]. W ykorzystanie erotyki w m ediach zasadza się na silnym , obecnym n iem al w całym ludzkim życiu przyw iązaniu do płciowości i w ypływających
40 A. Lepa, Pedagogika mass mediów, Łódź 1999, s. 151, 154.
41 J. Chlaszcz, M. Pietruszka, D. Sikorski, Media, Lublin 2005, s. 125. 42 B. Danowski, A. Krupińska, Dziecko w sieci, Gliwice 2007, s. 10-11.
z tego faktu norm, zakazów i w ynikających z biologicznych uw arunkow ań po pędów. Jak lapidarnie w yrazili to Berger i Luckm ann, „socjalizacja dokonuje przem ian ludzkiej zw ierzęcości, ale jej nie znosi”43.
K ształtow anie się „problematycznego k orzystania z w irtualnego sek su ” prze b iega najczęściej w k ilk u fazach: zainteresow an ie się erotyką w Internecie [...]. N a tym etapie następuje fascynacja łatw ą i szybką dostępnością m ateriałów zw iązanych z tem atyk ą sek su aln ą [. ], zachłyśnięcie się sek su aln ą w irtu al ną rzeczyw istością: kontakty stają się dłuższe i częstsze, n astępuje uciekanie w św iat sek su w chw ilach napięcia [...], korzystan ie z In tern etu w celu regu low ania swoich stanów em ocjonalnych [...], w ycofyw anie się ze św iata rzeczy w istego [...] na rzecz w irtualnych kontaktów seksualnych, oszukiw anie swoich b liskich co do ilości, częstości, jak rów nież tem atyk i oglądanych stron44.
W opozycji do obaw z g ła s z a n y c h p rzez a u to ró w cy to w a n y ch fra g m e n tó w p o z o sta ją g racze. N iez w y k le w y ra z is ty m p rz y k ła d e m j e s t te n do tyczący je d n e j z n a jw c z e śn ie jsz y c h a p lik a c ji, w k tó ry c h d o s trz e g a się p o rn o g rafię, u ję tą d o d atk o w o w s t r u k t u r ę g ry h a z a rd o w e j, j a k ą j e s t p o k er. R ece n zu jąc y n a d e s ła n y do re d a k c ji c z a so p ism a p ro g ra m k o m p u te ro w y r e d a k to r (p s e u d o n im M a s te r), p ro w a d ząc g rę z o d b io rcą i n a w ią z u ją c p rzez to do s ty lis ty k i cyfrow ego ś w ia ta , p isze:
Życie straciło sen s. Żona zabrała samochód i uciekła z Twoim najlepszym przy jacielem , kochanka w niosła do sądu spraw ę o alim enty, a jej chłopak w łaśn ie w ali kolbą k arabinu w Twoje drzwi. Zdecydowanym gestem przykładasz pisto let do skroni, ostatn im czułym spojrzeniem żegnasz stojący na biurku kom pu ter i ... n ie rób tego, bo św iat jest naprawdę piękny i w span iały. Zanim sięg n iesz po ostateczne środki, zagraj w S tr ip P okera - n atychm iast Twoje morale podniesie się o 100%, odzyskasz kondycję fizyczną i psychiczną, a pistolet wróci do szuflady. Panienki: S uzi, M elisa, Candy, M arlena i in n e to w cale nie za mało do uciechy na całe życie45.
P rz y w o ła n y fr a g m e n t pochodzący z p ism a , k tó re g o o d b io rca m i by li p rz e d e w s z y s tk im p o sia d a c z e k o m p u te ró w m a ją c y od 12 do 15 la t, s ta n o w i p rz y k ła d in s tr u m e n ta liz a c ji z a b a w y z to w a rz y s z ą c ą je j k o n s u m p c ją n o w e go m e d iu m . K o n su m o w a n ie t a k s p re p a ro w a n e j tr e ś c i „ z m u sz a n a s do z a d a n ia p y ta n ia o s e n s tech n o lo g ii, k t ó r a słu ż y z a b a w ie ”46. I n te r a k c ja bo w iem w a n a liz o w a n y m p rz y p a d k u p o leg a n a n e g a ty w n y m so c ja liz o w a n iu w o p a r ciu o p o d n o szo n e do r a n g i ro z ry w k i w zorce p o z o sta ją c e p o za r e je s tr e m tego, co ety czn e. Z a s trz e ż e n ie b u d z i p rz e d e w s z y s tk im re d e fin io w a n e m o ra le , k tó re w z ra s ta ć m a p o p rzez d e h u m a n iz o w a n ie is to ty lu d z k ie j. R e d u k cja c z ło w ie cze ń stw a p o leg a n a s p ro w a d z a n iu go do o b ie k tu n ie n a w iśc i, ale też p o ż ą d a n ia , k tó re g o z a sp o k o je n ie m a g w a ra n to w a ć o sią g n ię c ie ró w n o
43 B. Dziadzia, Wpływ mediów. Konteksty społeczno-edukacyjne, Kraków 2008, s. 83-84. 44 K. Waszyńska, Uzależnienie od cyberseksu. Problemy diagnostyczne, w: Psychologiczne
konteksty Internetu, red. B. Szmigielska, Kraków 2009, s. 219-220.
45 Master, Strip Poker story, „Top Secret” 1991, nr 1, s. 35.
46 M. Listner, J. Dovej, S. Giddins, I. Grant, K. Kelly, Nowe media. Wprowadzenie, tłum. M. Lorek, A. Sadza, K. Sawicka, Kraków 2009, s. 379.
9 2 M iło sz B a b ec k i
w a g i p sy ch iczn ej i fizy c zn ą re w ita liz a c ję . Z a sy g n a liz o w a n e w ą tk i z ró ż n y m n a tę ż e n ie m obecne s ą w w ie lu in n y c h o d m ia n a c h g ie r k o m p u te ro w y c h i w ideo. P rz y czym w sk a z a ć w a rto n a in w en c ję p ro g ra m is tó w p o s z u k u ją cych d la „ in te ra k ty w n e g o s e k s u ” coraz no w szy ch g a tu n k o w y c h s t r u k t u r . D ow odem n ie c h b ę d z ie c y ta t z a r ty k u łu pośw ięconego obecności c y b e rs e k s u w św iad o m o ści m a ło le tn ic h użytk o w n ik ó w :
M nóstwo starych wypróbowanych już w grach pom ysłów znajduje swoją drugą m łodość w nowych opracowaniach. A r k a n o id w w ydan iu sexy, czyli U ncover it polskiej produkcji polega na tradycyjnym zbijaniu cegiełek skrywających pod spodem digitalizow ane zdjęcia roznegliżow anych dziewczyn. P o rn tris, czyli
P orno-T etris: po u łożeniu kolejnych lin ii odkrywa się zdigitalizow ane zdjęcie. P ornpipe - nowa w ersja znakom itej gry logicznej L o o p z, w której gracz - h y
draulik przedłuża nasieniow ody, sztukując kolejne k aw ałki i przedłużając tym anim ow aną scenkę. B o m b -X [...], w którym sterujem y nabrzm iałym zielonym p enisem , starając się zebrać w szystk ie przedm ioty i zabić (czyt. zatryskać) w szystk ich przeciwników. N ajn iższy (lub najwyższy?) poziom prezentują w sze l kiego rodzaju sex-decathlony, polegające na szybkim m achaniu joystickiem lub k ręcen iu m yszką. Im szybciej gracz m acha joyem , tym płynniejsza staje się odgryw ana scenka [...]. D laczego drogi graczu ta k lubisz w szystk ie S tr ip
P okery, S exversi, C enterfo ld S q u a re s itp? Otóż to jest w łaśn ie najprostsza for
m a interaktyw nej gry z elem en tam i sexu. Grając np. w P okera wyobrażasz sobie, że grasz z żywym przeciwnikiem , który rozbiera się, przegrywając47.
N a jp o p u la rn ie js z e p o śró d o p isy w an y c h w p o lsk iej p ra s ie fa n o w sk iej by ły p rz e d e w s z y s tk im ta k z w a n e s tr ip p o k ery , rz a d z ie j g r a w kości. U w z g lę d n ia ją c ów p o d ział, a u to r w s k a z u je n a s tę p u ją c e ty tu ły z to w a rz y szą cy m i im w y d a n ia m i p ism , w k tó ry c h p u b lik o w a n o o m ó w ienia: S tr ip
P o ker („Top S e c re t” 1991, n r 1), A m e r ic a n P o ker („Top S e c re t” 1994, n r 5), C over G irls. S tr ip P o ke r o raz C a ssin o G irls. V ideo P o ker („Top S e c re t”
1994, n r 11), S e x Y a h t - g r a w k o ści („Top S e c re t” 1995, n r 2), S tr ip P o ker
Pro („Top S e c re t” 1995, n r 9, o raz „S e c re t S e rv ic e ” 1995, n r 11), S tr ip P oker P ro fessio n a l („ S e cre t S e rv ic e ” 1995, n r 12), C yb erstrip P o ke r o raz P ic tu re B la c k ja c k : P e n th o u se E d itio n („Top S e c re t” 1996, n r 3).
W y ró żn io n e p rz ez a u to r a n in ie jsz e g o o p ra c o w a n ia m e c h a n iz m y p o rn o g ra fiz a c ji tre śc i, p o leg ają ce n a p ro w o k a cy jn y m e k s p o n o w a n iu se k s u a ln o ś c i, o d g ry w a n iu scen p ro k re a c ji, gdy w iąż e się z n im i p rz y m u s czasow y (g ra n a czas) o ra z k o n ieczn o ść zd o b y cia o d p ow iedn iej liczby p u n k tó w (d o d a tk o w a n a g r o d a z a u s ta n o w ie n ie re k o rd u , t a k z w a n y h ig h score) w p is a n e z o s ta ły w k o n te k s t h a z a rd o w y . G ra cze z a z a le tę te j fo rm y podaw czej u z n a ją p ro s to tę ro z g ry w k i, k tó r a z a w sze p ro w a d zić m a do w y g ra n e j, m ierz o n ej liczb ą o b e jrz a n y c h zdjęć m odelek. Te z a ś, p o za se sja m i, k tó ry c h e fe k ty w d ig ita - lizo w an ej p o s ta c i s ta n o w ią p o d staw o w y m a te r ia ł w p ro c esie p ro g ra m o w a n ia k o lejn y ch edycji g ier, p o z u ją do m ag az y n ó w d la m ężczyzn. T a k było w p rz y p a d k u a p lik a c ji S e x Y a h t. W y s tą p iła w n iej E ric a E le n ia c , w s p ó łp ra
c u ją c a z fo to g ra fa m i a m e ry k a ń s k ie j ed ycji m a g a z y n u „P layb oy ” w la ta c h 1 9 9 0 -1 9 9 4 . S y tu a c ja p o w tó rz y ła się rów n ież, g dy re a liz o w a n o p ro je k t pod ty tu łe m P ic tu re B la c k ja c k . P e n th o u se E d itio n :
Zdjęcia pięciu pań w ykonane zostały przez profesjonalnego fotografa m agazy n u „Penthouse” Franka N ew m ana, a panienki, które przyjdzie nam oglądać na ekranie, są profesjonalnym i m odelkam i48.
P ra so w e o m ó w ien ia k o n k re tn y c h ty tu łó w z a w ie ra ją ró w n ież i n s t r u k cje, t a k z w a n e ch ea ty, p o zw alające u ż y tk o w n ik o m w y k o rz y sta ć n ieścisło ść, lu k ę w p ro g ra m ie b ąd ź też p rzew id zieć z a c h o w a n ie „sz tu c zn ej in te lig e n c ji” po to, by o sią g n ą ć zało ż o n y cel, n a w e t w ted y , g dy w y g ra n a n ie j e s t m o żli w a. P o n iżej k ilk a p rzy k ład ó w :
N a zakończenie p ew ien trick dla początkujących graczy: jeżeli po w ym ianie kart Twoja partnerka nic n ie licytuje, wyjdź z dużą sum ą (Bet 25), potem m ak sym aln ie przebijaj (Raise 25) i w efekcie końcowym p anienka rzuci karty. Wy grałeś rozdanie. Pow odzenia w ięc i w ielu emocji przed ekranem ! Pam iętaj jed y nie, że S tr i p P oker jest n ielegaln y - w razie złapan ia m ożesz wybrać pom iędzy A lcatraz a G atew ay49.
D rugą ciekaw ostką je st łatw ość gry. Przeciwniczkom zaim plem entow ano (chłe, chłe) um iejętności blefow ania, ale poza tym nie grają one zbyt ostro, w ięc tech n ika gry jest następująca: czekam y, aż przyjdzie nam cokolw iek lepszego od pary siódem ek i licytujem y, staw iając cały czas po 999$, czyli m aksym alną staw kę. W ygryw asz w 90% przypadków, zaś po 2 -3 takich rozdaniach przeciw niczka je st już goła, dosłow nie i w przenośni50.
W k o m p u te ro w y c h g ra c h h a z a rd o w y c h , k tó ry c h ty tu ły w s k a z a n e z o sta ły pow yżej, co p o śre d n io w y n ik a z c y to w a n y ch om ów ień, obecny j e s t c h a r a k te ry s ty c z n y d la m o d e lu a d iafo ry za cy jn eg o sposób m y ś le n ia s e p a ru ją c e g o czyny od ocen. P o tw ie rd z e n ie m , iż d z ia ła n ia u ży tk o w n ik ó w n ie p o d le g a ją w ro z p a try w a n y c h p rz y p a d k a c h ocen ie m o ra ln e j, s ą k o le jn e d e sk ry p ty w n o - -w a rto śc iu ją c e cy taty :
C ała gra jest zrobiona naprawdę ładnie. Tyczy się to zarówno grafiki, jak i m uzyki (przez całą grę przewija się m iła dla ucha i oka m uzyczka) [...]. M iłoś nikom pokera oraz ładnych pań polecam tę grę, gdyż jest po prostu dobra51. Gra się prosto, łatwo i przyjem nie, a przede w szystk im szybko [. ]. D latego chyba warto zainteresow ać się tą płytką, aby poprawić swoją ogładę tow arzy ską, h e, h e ...52.
O gląda i gra się miło, zw łaszcza że tym razem zam iast statycznych zdjęć m am y ruchom e film owane p anie53.
48 Emilus, Picture Blackjack. Penthouse Edition, „Top Secret” 1996, nr 3, s. 67. 49 Master, dz. cyt., s. 35.
50 Alex, Gawron, Cover Girls Strip Poker, „Top Secret” 1994, nr 11, s. 26. 51 Emilus, American Poker, „Top Secret” 1994, nr 5, s. 32.
52 Alex, Gawron, Strip Poker Pro, „Top Secret” 1995, nr 9, s. 54. 53 Emilus, Cyberstrip Poker, „Top Secret” 1996, nr 3, s. 67.
