218
RecenzjeE. J. D i j 'k s t e r h u is, Mechanisierung des Weltbildes, na memiecfci-tłu-maczył H. Haibiicht. Springer-Verlag, Berlin — Güttingen — Heidelberg 1956, s. V I I + 504 (tytuł oryginału holendierslkiego De Mechanisering van het We-redbeald).
W tłumaczeniu niemieckim ukazała, się praca (oryginał wyidlaino w Amatar-dairnie w r. 1050) wyfbitnego hotandersikiegia historyka maiuki, profesora, uni-wersytetów w Lejdzie i Utrechcie. Autor 'kreśli w niej drogę myśli ludzkiej, która 'doprowadziła dio uformowaiiiia iprizez fittożofię X V I I w. mechianisitycz-negta oibraizu świata, poczynając od pierwszych przesłanek tego systemu da-nych przez. Talles» z. Miletu i szkołę pitagorejsiką.. Chodzi ziresatą nie tylko o historię tworzenia się mecihiainißtyczinego ś wiaitoipogl ądu, ale o ukazanie wszeahsitmnego wpływu, jaki wywarł on na całość życia ludzkiego, a w szcze-gólności na rozwój nauk ścisłych, o podkreślenie wartości stworzonej przez ten system metody naukowej. W centralnym punkcie uwagi autora leży więc 'Więź, jaka isitaieje między rozwojem nauk ścisłych, ai farmowaraiem. się
filo-zof i Tneabaniistycznej.
Książka składa siię z cztenech części odipowiiadatjącyeh przyjętej powszech-nie periodyzaeji dziejów. W I części są omówione główne kierunki filozofii greckiej, ze szczególnym uwzględnieniem arystotelizmiu oraz pokazany jest obraz rozwoju nauk fizycznych i' matematycznych w starożytności Część II poświęcona jesit rozwojowi tycfh иаик w юкгезйе średniowieczai, a część 1Ш1 — nauce Odrodzenia z jednoczesnym omówieniem wpływu1 filozofii renesanso-wej. Wreszcie część XV zatytułowana Narodziny klasycznej nauki o przyrodzie zapoznaje czytelnika z diorabkieim nauk ścisłych X V I i XVHI w., kitóry znaj-duje swe ukoronowanie w obrazie świata sformułowanym, w Principiach Newtona'.
Książka niie jest podręcznikiem naukowym i czytelnik jej nie musi! mieć specjalnego (przygotowania. Jednak krąg odbiorców nie może 'być zbyt sze-roki, gdyż ijaik sam aurtor zaznacza, wymagai ona uważnego wczytania się w tekst i dużej koncentracji.
S. F.
F. Sherwood T a y l o r , A History of Industrial Chemistry. Hememaim, Melbourne — London — Toronta 1907, s. X V I + 467, taibl. 22, rysi. 02.
Ostiartnia książka niedawno zmarłego historyka chemii, dyrektora londyń-skiego Science Museum i autora wielu 'książek populainonaukowych, Stoerwooda Taylora poświęcona jesit historii przemysłu chemicznego, a raczej historii technologii chemicznej. Jak foowiem stwierdza autor w przedmowie, kon-centrował on uwagę przede wszysitkirn ma ogólnych zasadach i podstawach naukowych produkcji chemicznej.
Ksiiążika składia się z dwóch odimiennie ujętych części
Pierwsza obejmuje okres przednaukowy, gdy rzemiosła' i przemysły miczne rozwijały się niemal całkowicie niezależnie od prób tworzenia che-micznych teorii'. Z tego względu autor pomija ite chemiczne a raczej alche-miczne teorie imilliczeniiem, omawiając kolejno metalurgię, produkcję zapraw, ceramikę, szklars/two, produkcję barwników malarskich, produkcję kwasów
Recenzje - 219
nieorganicznych, produkcję środków opałowych, farbiairstwo, produkcję my-dleł, produkcję farmaceutyczną i w,reszcie produkcję eulkru oraz alkoholu i jego pochodnych. Część te obejmuje w aaisatdzile okres do początków XVIII walekiu, jednak w poszczególnych rozdziałach autor wkraczai naweit i w wiek XIX, jaik njp. przy omawianiu początków produkcji cementu.
W części drugiej naibomilaist, dotyczącej okresu, .gdy teclhnoflogia. chemiczna rozwijała się w ścisłym związku z rozwojem maiuik dheimiicznych, autor pro-waićtoi wykład omawiający zarówno technologię -jak i (teorię dhemicizną. Tein sposób ujęoiiai. eharaktamziują ttyitruły- rozdziałów : Od' rzemiosła dio nauki, Rozwój naukowego przemysłu chemicznego 1788—186Ю, Rozwój teoretycznej Chemii organicznej, Technolllogila organilczmia, Biochemia, Chemia nieorganicz-na po 1860 г., Odkrycie pierwiastków chemicznych, Teorii chemiiczinieorganicz-nai, 'Droga do energii jądrowej, Układ cząsiteczlek, Technologia elektrochemiczna. Wa-runki reakcji chemicznych, Przemysłowe reafcctjta gazowe.
Książka ma charakter popullairinoinaukoiwy, .ma ona jednak z pewnością znaiczaniie i dla chemików. Przyczynia się do tego. bogate bibliografia obej-mująca nie tylko opracowania historycznie ale i prace źródłowe.
Jaik zwykle w pracach zachodnich osiągnięcia krajów słowiańskich trak-towane są ii w ttlej 'książce po macoszemu, Spośród uczonych rosyjskich wy-mieniony jest poza Mendelejewem jedynie Wiiniogradlsfci. Z nazwisk polskich spotykamy Curie-Skłodowską, Kazimierza Fuhka oraz Naibamsrana, rjafco od-krywcę fuksyny (niestolty z itoku zdania czytelnik może wnioskować, — jaik się wydaje bez złej intencji autora — że jasit to osiągnięcie francuskie). O Łukasiewiczu autor nie wspomina, uważając za. początek nowoczesnego przemysłu naiftowego zapoczątkowanie wydobywania ropy w Pensylwanii w 1809 a-.
E. O .
S. P. Ti m o s z e n ko, Istorie, nauki o soprotiwlenii matieriatow. Gosu-darsłwietnnoje izdatielstwo tiechniko-tieorieticzeslkoj litieratoury. Moskwa l'9)5i7, s, 536.
W numerze 1/1356 „Kwartalnik Historii Nauki i Techntilkii" znalazła się noltaltika 'informująca, o oryginalnym angielskim wydaniu .tej niezwykle war-tościowej książki. W końcu ubiegłego roku ukazał się jej rosyjski przekład dokonany przez W. I. Kontowtia. Redaktor przekładu A. iN. Mitiiniski uzupeł-nił (tetosit autora dodatkowymi 'ilnfoirimiacjiami o osiągnięciach w dziedzinie wytrzymałości materiałów i teorlii sprężystości, uzyskanych w 'ZSRR, i' w ofcne-siie przed rewolucją październikową w Rosji. Uzupełnienia te podlano w for-mie odnośników ufor-mieszczonych u dołu strony.
S. F.
W. B o ł c h o w i i t i n o w , A. B u j a i n ó w , W. Z a c h a r c z e n k o , G. O s t r o u m o w , Rasskazy iz istcrńi russkoj nauki i tiechniki, pod! obseczej riediakciej W. Orłowa. IzdatieMwo „Mołodoja Gwardija", Moskwa 1057, s. 590.
Teil przeznaczony dla młodzieży popularny przegląd dorobku rosyjskiego przyrodoznawstwa i techniki jiest właściwie — choć nie jest to nigdzie zazna-czone — nowym, gruntownie przerobionym wydaniem książki z 1090 r.
