3ch g e h e a ls guter F re u n d d e s füenlchen
Don
ß a n d z u ß a n d ; d a r u m b e h a n d le midi gut,
Ichone midi, fd ilage mich io rgfältig ein und
behalte mich nicht lä n g er, a l s du mich brauch!!!
D e u t f c f ? < ?
Bafüntal
-%iünatux
B
D E S D E Uzur
Förderun
R E I N SBildung
D Z. f -
---auMJi
£>eutfcf?e
B a f i t m a l - X i f f e r a t u r
f j i f t o r i f d ? f r i t i f d j e 2 l u s g a b cU n t e r U T i t r m r t u n g pon
D r. -?Crnolt>, D r. 43. Hälfte, p ro f. D r. p , 25attfcfj, p ro f, D r. ui, OSecfjltein, Prof. D r. (©. 25eijagöef, P ro f. D r. Sßirlinger, p ro f. D r. p . SSIümner, D r. 5p. -TScbertag D r. iß. OSojrterger, D r. ip , <£rei5cnacö, D r. 3fof). alrügec p ro f. D r. p . 3Bünt*ery p ro f, D r. ?C. tfrep X . iFuIöa/ p ro f. D r. X . oBeigcr, D r. m. pamel, D r. <&, penrici/ D r. jhö. potfj, p ro f. D r. p , Xambel D r. p , ^rfyr. b. Xilienccon D r. <0, jpiicftfacfi, p ro f. D r. 3f. jpinor, D r. jf. jiauncfter. D r . p . jjetrlicfj, D r .p , .©efterlep, p ro f, D r .p , palm, P rof, D r. p , piper D r. p , profil^/ D r. ^Cbolf ifiofenbctg p ro f, Dr. %}* ^auer, p rof,
D r. ft. 3fv ^cfjröer, Ui. Steiner/ p rof. D r. ?c, j§tern, P ro f, D r. tf, Pettet, D r. 4t. lPenbeler, D r. «£{), EoIIing u. a* fyerau sgegeb en uon 3 o f e p f y £ ü r f c f y n < > r 14- 23 a 11 b Dritter Seil
D a s D r a m a b es ZTH ttelalters III
ü H u f f j g a r t H it im t D eu tfd je ü e r la g s g e fe llfd ja ftUrania tres Hhtfetalfers
D r i t t e r (L e
1
1
^ a f j u m s I V te U '.
B H n fju a r ljfs m tir D r e i f u h t i g s
-t 'p -t e l e . 3 i a t l n a r f | f e t p t e l s i}e r a u s g e g e b e nDr.
M.
S t u t t g a r t tttnixm D e u tfd je D e ria g s g e fe llfd ia ft398208
SlüÖül^Kp
£itjrna]
i|Ä5bfictiec«
'Hij'iQÖl
Jxk/L 5A Ao
5
V
36
B Ü C H E R E I
D E S D E U T S C l ' E N V E R E I N S
z u r
Förderung,von Soittifci'iung —
r z z z : —
— ezz:— und allgemeiner Bildung
\ | n L O D Z . £...
£ | 3 . ... ...
Zw eiter Tag.
Hic incipit secunda dies passionis. Prim o an geli canunt. 33b Post hoc proclamator dicit:
2930 H ö r e t a lle und w e iß e t ftille um b des e w ig e n god des w y lle n , d er g r o iß w o n d er h ot g e tlia y n , ais m er b elch rib b en fyn d en fta n , w as liie u ff erden b egan gen h oid, 2935 d er v a tte r , d er fo n e, des ob erften r a id !
w as m er fyn d en befch rib b en , das hie h o t g etrib b en , das if t fich e r an z ie l!
w onders h o t hie g etrib b en v ie l:
2940 liy m m e l und erd en,
fu e r, lu fft h ot hie lan w erd en , fon und m on h o t hie gefch affen und darzu w y ß e .pfaffen,
a lß o das die fc h rifft th u t b eka n t! 2945 a lle d in ge h o t hie g e a n t :
w a fß e r flod et und flu fß e t, und w as u ß d er erden fp ru ß e t, w as w a ffe r und die erde t r e y t , alles hat g o tt b e re y tt!
2950 w as da k ra c h e t adder g eh et und a lle s , das u ff erden fte h e t,
ülor 2930. 35ie E in leitu n g b e i Ißroliam atorS gehört nicht hierher, ttielmehr n ot 1 119 i bal,_ w o ra u f a l l tommenb hingeroiefen ift, btlbete ben ©egenftanb ber Stuffugrung am Nachmittage b e i erften X agcö Ü b rig e m Ejat auch fcftort eine gleichseitige gönnb neben Sßerl 2998— 3008 eine ittam m er gemacht, © ie ift hier ftehen geblieben, ioeu ber überntiegenbe XciE aEgemein gehalten ift unb n u r w enige ißerfe fich m it ben ffitnjeihetten ber 21ufführung befchäftigen. — 2935. d e s o b e r f t e n r a i d , ber heilige ® etft. — 2945. a n d e n , 8u enbe, 8u ftanbe b rin gen , machen. — 2946. f l o d e t , flutet.
G74 III. Ute $5ct(Ttonsfptcle.
iß sijhe g ro iß adder k leyn n , das h o t g o tt a lley n
m y t fy n e r gü tlich en hant
2955 als gefch a ffen und g ea n t!
er h o t gem ach e t eynnen m an, der w as g e h e y fß e n A d a m : auch hat er em zu lieb e gefch a ffen zu eyn em w ibe
2960 eyn w on derfch on e fra w e n !
dye m eyn te g o t t m y t tru w en : h yru m b m acht er en un dertb an, w as h y m m el und erde b e flo iffe n han: lifc h e , v o g e l und ander th ie r
2965 die d yn etten en b eyd e fchyer.
w as y e g e w a rt u ff erden, das m u fte en u n dertb an w erden ! des w o rd en fie b eyd e w o il gezucht. a lle y n des p aradifes fru ch t
2970 v o r b o it en g o it a lle y n : das fie h ilden g a r k le y n e ! ß o das g e b o t w a r t g eb roch en , das w a r t an ene w o l geroch en , als w e r finden befch rib ben :
2975 aus dem p a ra d y ß w o rd en fie g etrib b en , fie w o rn g e fa lle n y n godes zorn ! e w ig lic h e n w ern fie v o rlo rn umb des u n gehorfam s w y lle n , das fie y n die funde fille n !
2980 eedoch fach an der m ilde g o t t , 34'*
das en gab die fla n g e den r a y t und hat fie b eyde b etro g en a lß o : das erb arm et en fic h e r jo
und w a rt geb o rn u ff erden
2985 von M a rien der w erden !
fo ld e A d a m kom m en u ß der n o it,
g o t m u fte fte rb e n an der m en tfch eyt d o it!
2955. a l s , alle§. — 2961. m e y n t e , liebte. G. — 2963. b e f l o i f f e n h a n , in fiel; gefcfjloffen tyaben. — » 2966. g e w a i t , würbe, entftanb. — 2968. baoon mürben beibe m oi)i genätjrt. — 2971. g a r k l e y n e , fef»r w e n ig , b u r$ a u § nic^t. — 2987. a n d e r m e n t f c h e y t d o i t , an bem £ o b e , w ie if>n bie SRenfd^en erleiben.
©as 2Usfelti£r $)afrtonsfptßI. 6 7 5
w ie em der t o it w a rt an geth a yn , das w o ln m er uch fehen und hören la n ! 2990 hyrum b f t ille t u w ern m ont:
ß o w o ln m er uch hie m achen kunt und w o llen uch a lle la fß e n fehen, w as Jh efu um b u n fer funde fij g efch ee n ! auch fo lle t ir das b e w eyn en ,
2995 ir g ro iffe n und er k ley n n : u w er hercz fo lle t e r u fffly fß e n und um b Jhefus ly d e n tren e g y ffe n ! fw ig e t ! i r fo lle t v o rh en e fehen, was h eyles dem blyn den if t gefch een ! 3000 und w e r m it tu fe l b e fefß e n ift ,
den m a gk entbynd en der h e ilg e C r ift! auch was er m er hoth g eth a n : w ie er L a za ru m h ot h e y ffe n u ffftan und M a ria m M a g d a len a m b eka rt, 3005 das m erck et a lle u ff d iffe r fa r t!
und n em m et dob y w a r, w ie der boß en Judden fchar u ff Jh efu m tru g e n g ro ifß e n n y t! fw ig e t a lle y n d ie ß e r z y t 3oio und b e w e y n et Jhefus ly d e n :
ß o w e l uch g o t felbers fch riben und laden e w ig lic h e n
in fyn es v a tte r r ich e !
H oc facto d icit Matheus apostolus Salvatori: D o m in e, u b i v is parem us tib i pascha? et dicit:
H e r r e , w iltu fa g en m er,
3015 w o w iltu , das m er m achen dir
d yn o ftern nach der e? w o w iltu , das man das b e g e ? Jhesus dicit:
U w e r zw en e fo lle n hen gan :
da b e g e y n e t uch y n d er fta id eyn m an, 2998. v o r h e n e , stroor. — 3011. f c h r i b e n , a ß aSafaUert einfcfirei6eti. 301” . b e g e , begefje. — 3019. b e g e y n e t , begegnet. D as A b e n d m a h l; V e rtra g - des Judas m it den J u d e n ; d ie Ju den essen das O sterla m m .
6 7 6 III. Die fOafjtonsfptele.
3020 der t r e y t eyn w a fferk ru g k . vo rn em m et rech t d iffen g e fu g k : w o hie y n g e h e t, da f o lg e t er! des ku fes w ir t fa g e t em e, das h ie r a it g eb e hiezu ,
3025 w o u w e r m e y n fte r die o ftern th u ! fo th u t h ie eß uch kunt
und w y ß e t uch zu der felben ftu n d eyn kem naden m ich el und w y t: do m achet uns zu d iffe r z y t soso u n fer o ftern -e ffen nach d er ee
und g eh e t und fe h e t, w ie es uch e r g e !
E t tunc duo scilicet Matheus et Bartholomeus vadunt et videntes 34b servum patrisfam ilias portantem aquam et secuntur eum. Quibus dicit servus:
S ijt w y lk o m , ir lieb en g e ft !
w o lle t er y n m ynes herren huß ra ften ? zw a r hie ift eyn fro m m e r m an,
3035 der fyn en g efte n g ü tlich en geth u n kann! Matheus dicit ad patrem fam ilias: ,
F ru n t, lie b er h erre, höre m ir: u n ß er m ey n fte r h ey feh et fa g en d er, das du g e b e ft raid darzu,
w o hie fy n o fte rn -y m ß fo lle thun 3040 m y t fy n e n ju n g e m h y n t zu n ach t,
als in d er ee if t u ffg e la c h t! P ater fam ilias respondit:
I r lieb en fru n d e, ir f i j t g e w e r t, als u w e r m e y n fte r h o t b e g e r t: d ijt g u t hus m ich el und w y t 3045 do m o g e t ir zu a lle zy t
u w e r o ftern m achen!
feh et d iffen tifc h und d ifch lach en ! und w as ir darzu haben fo lt, des fich ich uch, w ie v ie l ir w o lt !
3021. g e f u g k , ums fid) gu tf)im gebührt. — 3022. bem H erren be3 ,j3aufe§, fagt ifym = ja g t bem H erren be§ i ja u fe § ; ober ift e m e fü r e re (if>r) oerfd)rie6en ? — 3034. z w a r , fitrmatyr. — 3039. y m ß , § m b ifj, 3Jtat)t. — 3040. l i y n t , tjeute. — 3049. f i c k , fudie.
# a s JUssftlber JOafftonafpiel.
677
E t sic discipuli preparant mensam. Hoc facto Matheus revertiturad dominum et d icit:
8050 R a b i, m e y n fte r und h erre m yn ! alles das fa il uch g e r e y d e fy n , das der w ir t y n fym e hu ß h o it: darum b k o m m e t! das if t m yn raid. Jhesus respondit Matheo:
J a , M ath eu s, fru n t m yn , s°55 m er w o lle n a lle g e re y d e fyn n
und w o lle n a lle m y t d ir gann zu dem w ir t w o il g eth a y n n !
E t sic Jhesus et discipuli euntes ad domum hospitis, hospes dicit ad Christum:
D a v id is fo n e, f ijt m er w y lk o m m e n ! ich habe ß o v ie l von uch vorn o m m en !
3060 in m ym hu ß fo lt ir m acht haben,
w as er behübet y n d iffen ta g e n ! Jhesus respondit:
D es habet Ion , g e tru w e r m ann! a lw e g e h o it er w o il g eth a y n : das fo lle t er hude an m er b ew yß en 3065 und uw ern namen n it v o r lie ß e n !
nu fe c z e t uch n id d er, ir lieben ju n g e m m yn ! d ijts en m agk anders n it gefy n .
A n g e li canunt: S ile t e !
Interim Jhesus cum discipulis suis ponunt se ad mensam, et dicit Jhesus:
V o rn em m e t, lieh en fru n de m yn n : d ijt fa l das le fte effen fy n n ,
s o i o das ich m it uch effen fa il! des th u t m er das effen w o il! m y t fly ß hon ich das b e g e r e t, (d a s ich b yn ge w e r t !)
IftMirf.051’ g «nr«,yd,,e **ere!f iS"; »e r fü g u n g fielen . - 3057. w o i l g e t h a y n n , UMtd). — 3061. b e h ü b e t , Bebürfet. — 3065. Yorließ en, o eriieren tu ffirmtbe rtdjten. — 3073. nwä m ir a u # ju t e il geroorben ift. » e n te r e n , ju tajrunbe
6 7 8 III. Bie ^Jairtottslpiele.
das ich das o fte rla m m efien ih u
3075 m y t uch , w an t ich m orn fro e
ly d e n m u ß m yn n o it
und an dem crucz fterh en d o itt! E t sic discipuli cum Jhesu dicunt:
B en edicite
et intingunt manus in parapsidem Chorus cantat:
Cenantibus discipu lis etc.
Tunc post modicum intervallum Jhesus surgit de cena precingens se lintheo et la va t pedes discipulorum et incipiens a Juda, post hoc veniens ad Petrum , Petrus alta voce clamando dicit:
D om ine, non laves m ih i pedes in etern u m ! et d icit:
L ie b e r h erre, das m a g k n y t g e fy n , das du w e fc h e ft die fu ß m yn n ! Jhesus cantat sub accentu:
S i non la v e ro t ib i pedes, non habes p a rtem m ecum ! et dicit:
soso P e te r , du fa lt g e w y fß e fyn n : w e lc h e ich dir n it die fusze d yn n , fo h o ftu k eyn d eil y n m ynes v a tte r rieh ! des b ys b erich t fic h e rlic h !
Petrus respondet cantando sub accentu:
D o m in e, non tan tu m pedes, sed e t manus et cap u t etc. et dicit:
L ie b e r h e r re , e das das g efch ee fu ß , 3085 ß o w e lc h e m er n ich t a lle y n die fusz,
fu n d er h eu b t und hende d am idd e,
das ich kom m en m ö g e y n dynes v a tte rs rich e ! E t sic la va t Petro pedes, deinde omnibus alijs. P ost hoc Jhesus
accipit panem et benedicens dat discipulis et cantat: H o c c o r p u s q u o d p r o v o b i s t r a d e t u r ! e t communicat eos et dicit rigm um :
N e m m e t, lieb e fru n d e, und m erck et m ich : das i f t m yn lich am an fic h e rlic h !
■ßas a U s fo lö e r paffronofpicl.
8090 d er w ir t g eg eb en y n den to id : v o r uch m u ß hie liden n o id ! Deinde accipit calicem et cantat:
H i c c a l i x n o v u m t e s t a m e n t u m e s t ! e t dicit rigm um : N e m m e t hen ! das i f t m yn b lu t! w ie dick ir das th u t, d ob y fo lt er ged en ck en m yn n: 3095 m yn g ez eu g n iß fa il das fy n ! Finito rigm o ponit se Jhesus sessum et cantat:
U n u s e x d i s c i p u l i s m e is t r a d e t m e h o d i e ! et su biu n git:
Ic h fa g en uch, lieben fru n den , allen doch, das ich w erd e v o r ra itte n noch!
hie if t alh ie g efe fß e n und h o t m it m er g e fß e n ,
3ioo d e r m ich fc liy e r g ib b e t y n den to id : fo m uß ich ly d en g r o iffe n o id !
em e w e r re b e ffe r , hie en w ere n ye g eb o rn : w ie em ! hie m u ß u m m er fy n v o r lo r n ! Tunc discipuli singuli clamant:
N u m q u id e g o sum , d om in e? Thomas dicit:
S a ge m er, Iie b e r h erre m yn : 3105 fa l ich der v o rre d d e r fyn n ? Jacobus m aior d icit:
L ie b e r h e rre , m ey n ftu m ich ? fa il ich vo rra id e n dich? Matheus d icit:
H e rr e , m agk eß dyn w y lle g efy n n , fa g e uns den vo rre d d e r dynn! Andreas dicit:
suo Sage m er, Iie b e r h erre m y n , ut supra. 3093. w i e d i c k , jo oft. — 3103. w i e e m , roetie ifim !
679
6 8 0 III. ®ie jOafftorafpieU.
Jacobus m inor dioit:
S a ge m e r, lie b e r herre m y n , ut supra. Philippus d icit:
S a ge m er, lie b e r h erre m yn n , ut supra. Bartholomeus dicit:
S age m er, lie b e r h erre m y n , ut supra. Thateus d icit:
S a ge m e r, lie b e r herre m y n , ut supra. Symon dicit:
sus S a ge m er, lie b e r h erre m yn , ut supra. Petrus dicit:
H e r r e , erkenn et ich den, der das u b el w e l h eg en ,
er m u ft ft erben v o n m yn en henden, ehe das fold e enden:
3120 ich w o ld e em das fw e r t durch fy n hercz ftech en , und fo ld e ic h , h erre, g r o ifß gen der brechen ! Quibus omnibus Jhesus respondit:
Ic h la g e n uch fic h erlic h das v o r w ä re : der fy n hant fto fß e t zw a r
in d iffe fc h u ffe l m y t m er, 3125 d er v o r re d e t m ich g a r fc h y e r !
(disponatur Sathanas)
F in ito rigm o Jhesus in tin g it, sim iliter et Judas. P ost hoc Jo hannes ponit se ad pectus Jhesu et dicit:
L ie b e r h erre, m e y n fte r m yn n , w e r fa il der v o r re d e r fyn n ? Jhesus respondit clandestine Johanni dicens:
D em ich reich en d iffen b y fß en y n den m on t, der w e l m ich vo rra id d e n zu d ilfe r ftu n d ! E t cum hoc Jhesus p orrigit Jude intinctum panem. E t sic Sathanas apparet Jude et dicet ei:
3i3o 0 du lie b e r Judas,
du fa lt nich t fyn zu la ß !
8121. g r o i f ß g e n d e r b r e c h e n , G : ben © ru f) (b. i. bie E$rfurt$t) gegen bicf; n etteren ; g r o ifß tft aber roofil ab oerbial §u fa ffe n : midi gvöbltd) gegen bidj »ergeben. — 3131. l a ß , lö ffig , träge.
Das 3Usfeiöcr ^afltonsfpiel. 68 1
du w e y ft w o l um b die fach : die fa ltu zu eym ende m achen und fa lt y o rd y en en eyn en fo lt ,
3i35 ß o fy n t der die Judden h o lt!
auch w e l ich dyn fru n t w e ß e n ! lo ß d yn en m e y n fte r nich t gen eß en : das radden ich d ir in tru w e n , w a n t iß w ir t dich nu m m er h eru w en ! E t recedit. P ost hoc Judas clam at alta voce:
N u m q u id e g o sum , R a b i? et dicit:
3uo S a ge, m ey n fte r, m ey n ftu m ich ? fa l ich vo rra id d en dich? Jhesus dicit:
T u d ix is ti! deinde dicit rigm um :
D u h o ift g e fe y t, als eß i f t ! 36a
ich fa g en uch dach y n d iffe r f r if t , das des m entfchen fone y e g eh e t, 3145 als v o n .em g efch rib b en fte h e t!
w e dem m en tfch en , d er en v o r r e t: w a n t iß em darnach g a r u b el g e h e t! Jhesus subiungit:
Judas, was dyn w ille ift ,
das v o ln b re n g e y n d ifß e r korczen fr ift !
Judas recedit et v a d it ad Judeos, sed Jhesus cum alijs manet in domo patris fam ilias. E t Judas dicit:
3150 I r herren , ich h e y ffe n Judas:
er w y fß e t w o il, daß ich w as Jhefus ju n g e r , d er u w e r e v o r fto r e t, als ir von em w o il h o t geh öret,
nu i f t eß k om m en , als ich uch fa g e n w e l! 3155 Jhefus h ot der ju n g e r v ie l,
das liie n ich t enach tet m yn : a lß o w e n ig w e l ich achten fyn n !
3137. g e n e ß e n , banon fo m m er. — 3144. y e , jebenfallß. — 3156. bafj er auf m i$ fein e 9iücffid)t nimmt.
6 8 2 III. ©te ^afftonsfpiclß.
w o lt e r m er gebb en eyn k leyn es g u t, ich vorra dd en em fy n leben und fy n b lu t! Primus Judeus scilicet Bupin dicit:
S160 Judas, nu fa g e m er:
w as Tollen m er geb b en d ir, das du v o r ra d d e ft den m an, d er fich b o t gen om m eA an, hie w o lle uns e v o r fto r e n ?
3165 das fa ltu uns loTfen hören!
Judas respondit:
I r h erren , das w e l ich uch Tagen nu! eyn d in g ich h ie th u n:
(ich en w e l uch n it u b erd in gen ) g eb e t m er d r y ffig k T ch illin ge! W engker Judeus secundus d icit:
3170 J u d a s , das Ion w e re zu g r o i ß !
Toln m er a lß o th ie r keuffen u n fer g n o ß ? w e r w o ln d ir m y t korczem g ed y n g e geben d r y ffig k p en n ig e!
Judas respondit:
I r h erren , das g e lt w e l ich nem m en
3175. und w e l m ich des n it Tchemmen!
ich w e l Tchigken u w e r d in g k :
e h ie Tolde gen eß en , ich g eb e en e um b ein p en n ig k ! Finito rigm o Judas va d it ad Caipham et dicit:
C ayph as, h erre g u t,
ich w e l d ir Tagen m yn en m u t:
3180 iß qw a m v o n fru nden halben
eyn fra w e m y t th ie r fa lb en , die lie ß hie ftrich en an fich u m b fu ft, das fprech en ich !
die fa lb e w as d ry h u n d ert p en n ige w e r t :
3163. h o t g e n o m m e n a n , fiep »erm effen ta t. — 3164. u n s , unfer. — 3167. d i n g , SBorfcfflag. — 3168. ü b e r d i n g e n , überforbern. — 3171. t h i e r , teu er; u n t e r g n o ß , unferägleidjen. — 3172. m y t k o r c z e m g e d y n g e , opne -oiet ju Ifanbefn, ju feitfepen.
3176. tdf toitf eure ©acfie auSricf)ten, in D rbnung bringen. — 3179. m u t , atbficpt. — 3180. v o n f r u n d e n h a l b e n , non feiten ber greunbe, au§ ber fja b t ber fbreunbe. Gf — 3181. m it teu rer © albe. — 3183. u m b f u f t , offne @rmtb.
0as 3Ußfelöer ^afftonsfpwl. G 8 3
3185 do hat ich fere b e g e r t,
das m an fie fe y le het g e tra g e n : (a ls ich die w a r h e y t w e l la g e n !) ß o w ere d er zehende p en n ig m yn ! der p en n ige fo ld en nu d r y ffig k fyn n :
3130 das w e l ich nach an em e kum m en,
iß geh e m er zu fchaden adder zu fro m m en !
Caiphas dicit: 36b
N u ß o , v ie l lie b e r Judas!
keyn es kauffes ich nye fro e r g ew a s ! nem hen die p en n ig e,
3105 das uns w o il g e lin g ö ! w a r t u ff en d efto bas,
an d iffe n d in g en b y ß n y t zu la ß ! Tune Caiphas ante castrum suum dat Jude denarios:
S ich , das fy n t die p en n ig e ! eyner, zwen, d ry : Judas, fich zu und m ach dich h e rb y !
32oo y ie r , fu n ffe, f e x , fie b e n , eych te: nu fic h und fch au w e fie m it rech te! nu fo r ta n nune, zehende,
(v o r n y m und h ö re , w as ich der fe y n !) e lffe , z w e lffe , d ry z e h e n ,’ v ie rze h en , funffzehen : 3205 nu h o ftu fie h a lb , als ich w en !
feß e lie n , fiebezeh en , achtzehen, nunzehen, zw en czigk und eyn : die fy n t a lle g u t, als ich m ey n !
zw en , d ry , v ie r , fu n ffe, fe x : Judas, m er w o ln d ir k e yn v e lfy n ! 3010 fie b e n , ach t, nune, d r y ffig k :
geb rich et dir etw a s, fo rede und m it nich te fw ig ! Judas d icit:
D e r joennigk if t r o it! C aiphas:
D e r g ild e t d er fle y fe h und b r o itt!
3190. k u m m e n , af)b. c h ü m e n , nt£). k u m e n , H agen , burd) (gerid jtlid je) tölagc wer* fo lg e n : rächen? G. — 3192. n u ß o , redjt fo. — 3197. in ber 2lu§fü§rung be§ über? nommenen 2tuftrage§ fe i nid)t löfftg. — 3201. f c h a u w e f i e m i t r e c h t e , fiel)’ fie b ir genau an. — 3202. n u f o r t a n , meiter. — 3203. f e y n , fage. — 3205. a l s i c h w e n , mie id) tüäljne, meine. — 3209. v e l f y n (^ f . w e l fy n ), fälfdjen. — 3213. fü r ben fan n ft bu ^ le ifd ) unb 33rot lau fen (e r ift a lfo g u t!).
Judas:
D iffe r if t k ra n g k ! Caiphas:
3215 Judas, h ö re, b ilch eyn g u t k la n g k ! Judas:
D iffe r i f t doch zu rifß e n ! Caiphas:
Judas, n y m eyn ändern und m ach dich n it b e fc h ifß e n ! Judas:
D iffe r h o t eyn h o le! Caiphas:
Szo n y m eyn än dern! hie g ild e t d ir w oil. Judas:
3220 D iffe r h ot eyn fa lfc h zeych en ! Caiphas:
W i l t t u en n y t, ß o w e l ich d er eyn ändern reich en ! Judas:
D iffe r if t doch fw a r c z ! Cayphas:
Sehe eyn ändern und gan ck an eyn h arcz! Judas:
D iffe r ry c z if t zu m aile la n g k ! Caiphas:
3225 Judas, w o lle ftu dich hencken, h ie g u ld e d ir eyn ftr a n g k ! Judas:
D e r if t b ly e n ! Cayphas:
W i l t u uns d iffen ta g k g e h y g e n ?
Solucione facta Judas revertitur ad Judeos et dicit rigm um : N u d a r, ir h erren , ich byn g e w e r t!
nu w e l ich th u n , w as er b e g e rt:
8214. k r a n g k , toertloS, fcfiledjt. — 8215. b i l c h , n>e(#. — 8218. h o l e , S o # . — 3223. h a r c z ? - 3224. z u m a i l e , gartj unb ga r, fe tr. — 3226. b l y e n , oott » l e i — 3227. g e h y g e n , p la gen , jum Seften fiaDeit. — 3228. SBoMatt, ifir ß erren , i # bin jufrteben gefteltt.
©as ^Isfslbsr ^afftonsfptsl. 6 8 5
3230 ich w e l en g eb en in den t o id ! 37a
z w a r ich b ren ge en in g r o iffe n o itt! Bifus Judeus quartus d icit:
Johannes und Jacobus fin t g e ft a lt als Jhefus:
des g ib uns eyn Zeichen zuh ant, 3235 das h ie uns v o r en w erd e b eka n t! Judas d icit:
Quem, o.-culatus fu ero — et subiungit rigmum:
W e n ich k u fß e an fyn en m on t, den g r iffe t an zu d erfelb en ftu n d!
Judas manens cum Judeis; Len d ik eyl Judeus quintus dicit: N u m erc k et, ir h erren , w ie iß l y t !
iß nehet fich der o ifte rlich e n z y t, 3240 das m er das o fto rla m fo lle n effen :
des fo ln m er n it v o r g e ffe n ! das M oifes g e b o tte n h o it, das thun w ir , das i f t m yn ra id ! Annas d icit:
I r h erren , h ö ret M oifes g e b o t, 3245 d ie eu g e b o t d er m ilde g o t,
des ofterlam s zu g en y fß en : (d as la t uch n y t v o r d r y fß e n !)
in d iffe n m onde an dem zehende ta g e eyn la m fo lle t ir zu tifc h tra g en , 825o das fa il fyn n fu ber und r ey n ,
und das nich t effen a lle y n ,
und fo lle t das oppern n u ff den tifch zu v e fp e r z y t a lß o fry fc h
m y t a lle m v o lc k zu Ifr a h e l,
3255 die da neren w o ln ere feie.
des lam m es [b lu t ] fa ltu reyn u n der die fw e ln der th oren le y n ,
3238. w i e i S l y t , njie bie Sadjert ftefjen. — 3245 f. bie eucb ber atlgütige S o tt gegeben iiat über baS (Sffen b e« DfterlammeO.
6 8 6 III. £)te tyafftonafpUle.
darzu u ff die o b erth o re, do du g e h e ft w id d e r und fore. 3260 du fa lt das effen b y d er nacht m it ern ft und m y t d yn er k ra fft du fa lt das e ffe n g eb raid en : darzu w e l ich uch raiden ! hü te und hare i f t u w e r a lle ! 3265 und th u t das m it g ro ffe n fc h a lle!
w as d ir des lam m es ober w e r t, m it n ich t des dyn liercze g e r t: er fo lle t es g a r huer
vorb orn en y n eym fuer. 3270 auch fo lle t ir g e g o r te t geh en
und u w e r fch ow e vorb on ’den anziehen. eyn fta b h a bet y n u w er hant g a r fle c h t: ß o e fß e t ir das o fte rla m m y t rech te!
Finito rigm o Judei bibunt ex culo v itu li et comedunt agnum.
Interim chorus cantat: Y m m o la b it hedum etc.
Hoc facto Salvator dicit rigm um ad discipulos suos in domo patris fa m ilia s :
Ic h Tagen uch auch das v o r w ä r e : 37b
3275 er w e rd e t noch h y n t a l g a r z w ife lh a fftig k an m er,
das er a lle fly e h et g a r fc h y er! i r w e rd e t v o n m er geh en und la fß e t m ich a lley n fteh en ! Petras clam at:
D o m in e, paratus sum tecum in carcerem e t in m ortem ir e !
et dicit:
3280 H e rr e , fic h ! ich byn b e re y t m y t d er zu geh en zu d er e rb e y t! ich geh en m y t der yn den to id und lid e m y t der auch die n o id !
3259. w i d d e r u n d f o r e , Ijjin unb Ijer, ein unb ctu§. — 3266. o b e r w e r t , ü brig bleibt. — 3268. h u e r , fäuberlid;.* — 3269. v o r b o r n e n , oerbrennen. — 3271. f c h o w e , ©djutye. — 3272. e y n f t a b . . . g a r f l e c h t , einen g a n j einfachen S tab . — 3273. m y t r e c h t e , nad; 23orfd)rift. — 3281. e r b e y t , SJUififal, 97ot.
Das Alsfeiber #af|umaf;ptel. 6 8 7
Jhesus dicit:
A m e n , am en dico t ib i, an tequam gallu s bis c a n tet, ter m e negabis!
P e t r e , ich la g e n der v o r w ä re , 8285 das du nach y n d ifle r nach t zw a re,
ee der han zw e rn t k reh et durch fyn en m on d, h o ftu m yn v o rle u c k e t d ry ftu n d!
Salvator subiungit:
Ich ta g e d ir, P e te r , w o rlic h e d in g e: ee der han z w ir n t fin g e ,
82!)o du v o r le u c k e ft m yn d ry ftu n d!
das i f t m y m herczen gen czlich en kunt. Petrus respondit:
Solde m an m er nemrnen das leben m yn , h erre, n y t v o r le u c k e t ich dyn !
Petrus subiungit:
E t si o p o rtu erit m e m o ri tecu m — et dicit:
Szo m u fß e ich nu m m er w erden fro e ,
3295 h erre, k om m et eß alfo'!
ich v o rleu ck en dyn nu m m er m en, und fo ld e ich fterb en u m m er m en! Deinde Jhesus cantat:
| M a n d a t u m n o v u m d o v o b i s , u t d i l i g a t i s i n v i c e m , s i c u t d i l e x i v o s . |
et dicit rigm um :
I r lieb en fru n d e, n em m et w a r , h y ra n g ed en ck et a lle g a r,
33oo w as uch UWer m ey n fte r th u !
ß o feh et, lieb en , a lle zu, das i r das felb e nach m er th u t:
das er un der eyn ander h a bet lieb en m u t, rech t als ich gen uch habe g e th a y n ! 3305 nu ft ehe t u ff und lo fß e t uns gan !
6 8 8 III. ®t£ Pnfftorafpiele.
Sinagoga oantat.
oibe“gef g“ I nterim Jhesus surgit et ducit discipulos suos secum ad montem fangennahme. O liveti et dicit ad istos octo manentes in introitu ortus:
S ie zet und b e yd et hie m yn
und lo ffe t m ich bidden v o r die p yn !
E t sie va d it ab istis modicum et ducit Petrum , Johannem et
Jacobum maiorem secum et cantat:
T ris tis est an im a m ea usque m ortem etc. et dicit:
T r u r ig if t m yn fe le b y ß y n den d o it, w a n t ich w e y ß v o r m er g r o ifß e n o it! 3310 h ie b lib e t u n d b e y d e t m y n n :
ich w e l n it fern e von uch fyn n !
F in ito rigm o m ittit istos tres sedentes et recedit ab eis modicum, scilicet ad locum oracionis, et orat cantando:
P a te r , si fie ri p o te st etc. et dicit flexis genubus:
V a t t e r , lieb e v a tte r m y n ! m a g k iß dyn w ille g e fy n ,
ß o oberhabe m ich d iffe r b itte rn m a rtel fw e r , 3315 die ich fa l lid en v o r den fu n dere!
m yn g e y ft i f t darzu b e re y t: w o il k rä n g i f t d ie m e n tfe h e y t!
doch fo fa l es fy n an dem w ille n dyn : w as du w ilt , das fa l fy n n !
Post hoc Jhesus venit ad istos tres discipulos et invenit eos dor mientes et cantat:
Sim on , dorm is? et dicit:
3320 S a ge, P e t e r , m o g e t er g e w ach en n it m it m er
eyn ku rcze ftu n de y n m yn er n o it? nu geh en ich doch v o r uch in den t o it! w a ch et und bed d et a lle g lic h
3325 g o t t um b fyn n h y m m eirich ,
3306. b e y d e t h i e m y n , m ärtet t)ier au f mid). — 3309. v o r m e r , a l§ m ir beuorftetjenb. — 33L6f. ber © eift ift raillig, ba§ $ teifd ; ift fdjroad;!
Das Ä tsfilta Pitriumsfpid. 6 8 9
und das hie uch v o r funden behude durch fy n gü tlich e g u d d e !
Secundo v a d it et orat et cantat: P a te r , si fie ri p o te st etc. et dicit:
H y m m e lfc h er v a tte r m yn n,
w ilt u , ß o oberhebe m ich d iffe r p yn n ! Prim us angelus venit de celo ad Salvatorem et d ic it : 8330 G ottes fo n e, nu g leu b e m er!
dyn pyn m a gk n ich t gen om m en w erden v o n d e r: du fa lt den m en tfchen e rlo ß en ,
darum b m u ftu lid en den t o it v o r den b ofe n ! Tune iterum eat ad discipulos et invenit eos dormientes et cantat:
D o rm ite e t req u iesc ite — e t d ic it:
S la u ffet und r u w e t, ir liehen ju n g e r m yn !
3335 es n eh et fich zuhant m yn er p yn n !
Tune tercio va d it orandum ut prius et cantat: P a te r , si fie ri p o test —
e t d icit:
H im m e lfc h e r v a tte r m ynn,
w iltu , ß o oberhebe m ich d iffe r pyn n !
Tunc secundus angelus ven it ad Jhesum confortans eum et d icit: Jhefu s, du w äre g o tte s fo n ,
du fa lt m it g u d d e m w ille n thun 3340 dynes ob erften v a tters ra id ,
der dich g efa n t lio it her y n d it b etru p n iß e! ich fa g e dir das a l g e w y fß e v o r eyn w ä re m ere,
8313 das hie dyn h olffere
w e l w e ß e n zu d yn er n o it! a lle die w e r n t w e re t o it, h e tte ftu , h e rre , n ich t ge w eß en : die fa il von dyn er h u lffe g e n e fß e n ! 3310. r a i d , Stbfidjt, Sj3Ian.
6 9 0 III. Die fila ITtonsfp tele»
Tunc Judas dicit ad Judeos:
3350 I r h erren , eß if t an d er z y t,
das Jhefus an fy m geb edde l y t t : 38b
la fß e t ir uch nu fere v o r la n g e n , ß o n em m et ku len und ftan gen und fo lg e t m er iczu n t nach! 3355 w a n t m er i f t u ff en jo c h !
F in ito rigm o Jhesus iterum ven it ad discipulos et invenit eos dor mientes ; dicit ad istos tre s :
S u rg ite omnes hinc — et dicit:
S teh e t u ff, ir lie b en fru n de m yn : w ir e n tw o l hie n it le n g e r fy n ! ir f o lt u w e r fla u ffe n lan : m er w o ln v o n d iffe r fta d g a n ! 3360 hie e n ift n it fe rr e ,
der uch a lie w ir t v o rerren !
F in ito rigm o va d it cum istis tribus ad alios octo et dicit: Ii. fla u ffe t , lieb en frunde m yn n :
fte h e t u ff und la t u w e r f lau ffen fy n n ! die z y t if t nahe hie b y !
3865 nu fe h e t hen, w o Judas f i j :
hie e n fle ffe t n ich t, das n em m et w a r !
hie k om m et fc h ie r m y t eyn er g ro ifß e n fch a r: den Judden h o t hie m ich g eg e b e n ,
vorra dden h o t hie m er m yn leb en !
F in ito rigm o Salvator disponit se, ac si v e lit exire ortum. Tunc Judas ven it cum Judeis, qui portant laternas et fustes. Salvator d icit ad Judeos cantando:
Q uem q u eritis? et dicit: 3370 I r h erren , nu fa g e t m er, w e n w o lle t e r? w en fu ch et er? Judei respondent: Jhesum N a za ren u m !
3351. a n f y m g e b e d d e l y t t , feinem ©ebete o b lieg t, m it feinem ©ebete be^ fd jä ftig t ift. — 3355. benn icf) bin au f iljn oerfeffen. — 3361. v o r e r r e n , in bie $ r r e führen, ir r e matfjen.
Düs Älafslö-er ^afjumsfptel.
691
Salvator d icit cantando: E g o sum !
Judei cadunt retrorsum; quibus surgentibus Jhesus secundo dicit: Q uem q u e ritis? I r h erren , w en fu ch et e r? w o lt er das Tagen m e r ? Judei c la m a n t: Jhesum N azaren u m ! Salvator canit: E g o sum !
Judei cadunt iterum retrorsum; quibus surgentibus Jhesus tercio dicit: Quem q u eritis? Judei respondent: Jhesum N azaren u m ! Salvator cantat: E g o d i x i v o b i s , q u i a e g o s u m ! S i e r g o m e q u e r i t i s , s i n i t e h o s a b i r e ! et d icit rigm um :
Ic h hon uch g e fa g e t, das ich eß b yn !
3375 nu v o rn em m et rech t m yn en Tyn:
fu ch et er m ich , lo fß e t m yn ju n g e m ftehen und lo fß e t fie le d ig k von uch geh en !
Finito rigm o Judei iterum cadunt; quibus Judas dicit et per cutit eos:
I r h erren , w as v o r z a g e t er? w o lu ff balde und v o lg e t m er!
S380 w a r te t, w en ich k u fß e an fyn en m on t: den g r ife t an zu d iffe r ft und!
und lo fß e t er en uch e n tg e , hie en w ird e t uch lic h t nu m m erm e!
F in ito rigm o Judas accedit ad Christum ipsum osculando et dicit sub accentu:
A v e E a b b i!
fa lle n 382 e n t g e ’ en*8e^ » . — 3383. e r fium te eucö oietteidjt rite trieber in bie tianbe 2*
6 9 2 III. ®te i'aTrionsfptcU-.
et dicit:
G o t g rü ß d ich , herre g o t , m ey n fte r m yn , 3385 u n d la ß d ic h u m m er g e fu n t fy n !
ich m u ß dich k u ffen an dynen m ont v o n rech ter lie b e zu d iffe r ftu n d t! Jhesus cantat: A m ic e , ad qu id v e n is ti? et d icit: F ru n t Judas, nu fa g e m er, w as b e g e reftu ad d er w es g e b ric h e t d e r? 3390 f r u n t , d y n k u ffe n i f t n it g u t !
ich w e y ß w o l dynen boß en m u t: des m en t fehen fon e vo rra d d en if t m y t dyn em k u ffen zu d iffe r f r ift !
Finito rigm o apprehendent Jhesum Judei, et Maleus est primus in
ordine. Petrus dicit clamando:
D ö m in e , si v is , percu ciam in g la d io ! et d icit:
H e rr e m e y n fte r , d o r ift ich fla n , 3395 d ie dich iczu n t g riffe n an,
ich w o ld e em e yn f l a g g eb en ,
hie e n tfo ld e n ich t d iffen d a g k u bberleb en ! et sic am putat M aleo auriculam. Maleus clam at alta voce:
H e y a lle ! m e r i f t eyn fo p p b e g o fß e n , der h o t m ich g a r fe re v o r d ro iffe n !
E t tune Jhesus accipit auriculam et im ponit M alco et d icit Petro sub accentu:
C o n verte g la d iu m in locum suum ! et dicit:
P e te r , losze dyn fech ten finn
und fto ifß e das fw e r t y n die fch eid e dyn ! d yn fech ten if t zu nich t g u t:
3io° ich m uß v o r g y fß e n nu m yn b lu t!
B as A is fe it o JSafftmtsfptel.
693
Malcus dicit ad Judeos:I r h erren , h ö re t, w as ich uch Tage: S405 eyn ore w as m er a b g e fla g e n !
nu h ö ret w y n d e rlich e m ere: Jliesus der zeu berer
nam und Taft eß m er w id d e r an, als iß v o r hat g e fta n !
3U0 le b e t , ir h erren , a lh ie! w o gefchach das w o n d er y e ? Jhesus d icit ad Judeos:
I r h erren , w aru m b k om m et er a lß o g ru ß lic h h er zu m er? zw a r eß w e r uch k e y n n o itt! 3415 fy n t uch w as ß o lie b m yn d o itt,
w ie h a t i r g e b e y d e t ß o la n g e ? w a n t ich han m y t uch g eg a n g en in den te m p e l und hon uch g e la rt zw a r die rech te h y m m e lfa rt:
342° j r m och tet m ich w o l b eg riffen köenn ! w as hon ich arm er uch g eth a y n n ? Septimus Judeus scilicet B orey dicit:
Jhefus, lo ß d yn k la ffen fy n ! du m u ft zw a re ly d e n p yn n ! iß fij he der lie b add er le y t , 842j z w a r m er b ren gen dich y n e rb e it!
H ic Joselin lig a t Jhesum. Tunc Judei ducunt Jhesum ad Annam Jesus vor
corizando et cantando canticum aliqu od, scilicet: Almas'
Jhesus der tr o g e n e r —
Discipuli omnes fugiunt preter Johannem et Petrum, qui secuntur 39b eum a lon ge; et in v ia , quando eum ducunt, N atan Judeus d ic it :
W o i l uns hude zu d iffe r ftu n d ! m er w o lle n g r o ifß e fre y d e thun k u n t, daß m er Jh efu m g efa n g e n hon: das m u ß em an fy n leb en g a n !
o -n s 3/ 1?-’ f 1 w 0 n d e r y e je ein folcfieä SBunber. — 3415 f. wenn eueö betnt mein *<>*> (o Heb w a r : w aru m Ijabt i£>r benn fo lan ge g ew a rtet? ’
6 9 4 III. JDte fOafftousfpiele.
3130 n em m et fy n a lle w ä r e , ir J u d d eky n t, (w a n t fy n fyn n e ß o le u fftig k T yn t!) , das er uns ich t en tp h are,
ee w e r des w erd e n g ew a re!, Gumprecht Judeus:
G e fe lle , da w e l ich h elffen zu, 3135 das w ir dem a lß o th un!
ich hon u ff den tr o g e n e r g ro ffe n n y t : d iffe n ftr y e k um b fyn en lip p
w e l ich em w erffen a lß o h a rt, das em fw e y ß e t fy n fw a re ze r h art! 3110 g a n ck fo r t , du b o ß ew ic h t!
dyn zaubern h ilffe t dich nu n y t! gan ck fo r t , du rech ter g eu ck e le re ! w as h ilffe t dich nu dyn fa lfch e lereV gan ck fo r t, das d yn der t u fe l w a ld e ! 3ii5 ich fla g e dich , g eh e ftu n y t b ald e! E t sic chorus canit:
0 Ju da, q u i d e re le q u is ti consiliu m —
usque dum pervenerint ad domum Anne. Annas d icit:
U c h if t g elu n g en , du n cket m ic h : ir b re n g e t g a r k re fftlic h
den e e vo rk e rer, den fa lfch en p re d ig e r !
3150 bo fo lle n m er nu g ezeu g e nem m en, die uns zu d iffe n fach en zem en , das m er m it rech te g ew y n n en en? uns g n u n g e t w o il an d ry e n ! Besagk Judeus d icit:
G ezeu ge w o ln m er fyn d en v ie l: 3155 d er ir ft ich fe lb e r fy n w e l!
ich hon g e h ö r t, das er fe lb e r fpracli v o r uns a llen und ja c h :
„ D e n te m p e l fo lt er brechen n id der, d en felben w e l ich bu w en w id d e r,
3430. acfjtet alle auf ihn. — 3431. roeil fein © e ift fo geroanbt ift. — 3432. d a s i c h t , bam it nicht etwa. — 3450. b o , roo; g e z e u g e , ßeugen. — 3451. z e m e n , paffen. — 3152. m i t r e c h t e , auf gefetjlicfjem Sßege. — 3457. j a c h , behauptete.
© as 3U efelt>rr ißafftonafipiei«
695
3-460 ee der d ritte d agk vorgeh e,
das hie aber fte h e t als e e !“ fe h e t, das i f t m yn o r k u n d e : g r o ifß lo g e n und fu n de! N a te y Judeus d ic it:
Ic h la g e n , w as ich hon g eh ö ret: 3465 d iffe r fe lb e w as ß o g a r v o r th o re t,
hie nant fic h g o tte s fo n , ß o lebe ich ! w id d e r den k e y ß e r fa c zt er fich : fy n zin fe h ie uns v o r b o it!
dam idde m ach t hie uns g r o ifß e n o it: 347(7 a lß o h o t hie v o r w ir c k e t fy n leben ,
als ich o r te y l han g e g e b en ! Jekel Judeus dicit:
Ic h w e y ß , was em gefch a den m a g k ! fic h ! hie brach den fie rta g k ,
den uns M o ife s g e b o t: 8475 darum b lid e t hie b ilc h n o it!
g e fy re n h ie nie e n w o ld e, w a n hie fy r e n fo ld e !,
das v o lc k v o r k a r t er u m m er m e n : des h a t hie w o l nach u n ß e r ee 3480 v o r w ir c k e t ly p p und leb en ,
als ich das rech t kann g eg e b en ! Annas d icit Jhesu:
S age an m er zu d iffe r ftu n d : w as if t d yn le re ? das th u uns k u n t! ad der w e r fy n t d ie ju n g e m d yn ?
8485 das la ß uns nu w erden fch y n !
Jhesus respondit:
Ic h hon uffenbare g e le r e t und enhon nym m an ts v o r k e r e t: do a lle r m e y n ft der lu d e w a s , v o r den ich uffenbar las!
4 0 a
3466. ß o l e b e i c h , fo luafir icf) lebe. — 3468. f y n z i n f o , bie itjm ge&üf>renbeit .otn)en. 3481. bafjin !a n n id; m ein U rte il fällen. — 3188. mo bie meiften Seute nmren.
6 9 6 Iir. Sie jDnffiottsfpteJ«.
P e t r i V e r le u g n u n g I
S49o ich hon h e y m lic h n y t b e ga n gen , darum b ir m ich h o t g efa n g e n !
fra g e die Ju dden ! die w y fß e n das w o il. darum b ich der n it fa g en fa il,
w as ich ß o g e la r t han:
8495 das fa g en fie d ir w o l ane a llen w a n e ! Sauei Judeus dicit:
W i e w iftu w o rd en ß o h a lt, daß do n it fchonen fa lt? w iltu der fu rften n y t fchonen, ß o habe den fla g k zu lon e! et sic percutit Jhesum. Jhesus d icit: 3500 H o n ich g e r e t fre v e lic h ,
ß o g ib g e z e u g n iß u b b er m ich ! hon ich aber rech t g eth a y n ,
w aru m b fle h e ftu m ich , du g u d d er m an? Annas d icit:
N u h ö ret, er h erren , w as ich uch fa g e ! 3505 m ich d u n ck et, e ß nehe fic h dem ta g e :
nu sollen m er a lle darzu dencken, w ie m er en m ö g en gek ren ck en , das m er fy n le d ig k w erden und fy n e r b osh ey t hie u ff erden ! Gugulus Judeus d icit:
35io N u foren m er en zu K ayph an hyn:
d er fan t doch den ir fte n fy n n e, das m er fo lle n a lle gan , w ie m er Jhefum m ochten fah en !
E t sic Petrus secutus est a longe et etiam ven it ad domum Anne et visus est ab ancilla ostiaria, que dicit prima ancilla hostiaria:
S a g e , du aide g r iß e r m an,
3515 m ich d u n ck et, du h o re ft Jhefum an:
als ich dyn fp ra u cli v o rfte h e n , m ich duncket, du fijh e ft von G a lile e !
3496. 2Bte E>ift bu fo geworben = w ie Eannft bu bid; unterftefjen? — 3497. f c h o n e n , bid; anfiänbig betragen ; ober fei)lt etw a § ? — 3511. d e n i r f t e n f y n n e , ' ben erften 2(nfc§lag. — 3516. beiner Sprache nad; ju urteilen.
0 « s Jüsifeliw iilufrimtafpicl. 6 9 7
Petrus d icit:
Ic h Tage d ir zu a lle r fr if t :
ich e n w ey ß n ich t, w e r der Jhefus ift !
Secunda ancilla ostiaria dicit cantando sub accentu: 40b
Y e r e tu ex illis es, nam e t lo q u e la tu a te m anifestum f a c it !
et dicit:
3520 W e s fte h e ftu h ie , du a lte r p le tte n e r? ich kan dich des w o il g ew ere n :
du w e r e ft b y Jhefu, do en die Judden g riffe n an! . von d er fp rau ch b iftu eyn G alilees m an!
du flu g e ft M alco ah das o re fy n :
3525 ich kennen d ich b y der fprau ch dyn !
Petrus d icit:
Ich e n fa g fy n n y e , u ff m yn e y d t! k en tet ich en, das w e re m er le y t ! Gallus cantat p rim o :
G ucze g u g u g u g a ! P e t e r lu g lu g lu g nu da! Snoppenkeile Judeus:
3530 W o ila n , Jhefu s! m er w o ln dich fo re n , do dich u n fu lde fa il b ero ren !
K a y p h e w o ln m er dich fen d en : da w ir t d ir k on t v o n un ß ern henden g ro ß f l e g e und kom m ers v ie l!
3535 dahen ich d ich fu ren w e l!
E t sic ducunt eum ad Caypham et Annas cum eis, et in v ia de- J®8” 8
ludunt eum variis obprobriis. Sinagoea dicit: Petn
v«f-leu g n u n g I I ;
C aiphas, m er fyn kom m en her Judas’
Ende-und bren gen der Jhefum den trp g e n e r, das du uns g e b e ft ra id darzu,
w ie m er m it em fo lle n thun! Caiphas d icit ad Jhesum:
3540 Jhefus, fa g e uns eyn ort und k o rt
d yn le re und dyn w o r t,
3520. p l e t t e n e r , ©latjEopf. — 3521. g e w e r e n , tJerfidjern. — 3526. e n f a g , 1qE>. — 3531. ba bid; Urtglücf betreffen folt. — 3540. e y n o r t u n d k o r t , ein @nbe unb Eurj = fage un§ runb l;erau§.
6 9 8 III. iDte fyaffxomfyhlt.
d ie du den ly d e n h o ft g e fe y t und dynen ju n g e m v o r g e le y t! Jhesus respondit Caiphe:
M y n le re ich uch nach nye v o r h a le ! 8545 i ch. hon uch g e p r e d ig e t lib e ra l
in dem tem p el u ffinb ar iczu n t m anche ja r e ! des m o g e t er fra g e n h ie , die m yn w o r t vorn am en y e :
8550 m yn le re zuch ich uch an den d a g k ! w as ich uch nach g e fa g e n m a g k , i r en g le u b et m ir nach v o r la ß e t m ich , ab ich des b erich t dich!
Fluchuß Judeus d icit:
H y e rn a ch le ß t du dich d o rfte n ?
3555 fa ltu alfu s dem fu rften
a n tw o rt geb en zu d iffe r ftu n d? d ir w e rd en b ilch b a c k en fleg e k u iit! et dat ei alapam. Jhesus respondit:
H an ich ich t arge s g e r e t, das bezeu ge hie an d iffe r fted e! 3560 i f t aber w ä re , w as ich fa g en ,
dorch w as h o ftu m ich dan g e f la g en ? ^Cayphas cantat:
A d iu r o te p e r deum v iv u m etc.^> Caiphas iterum dicit ad Jhesum:
Ic h b e fw ere dich b y dem le b en d ige g o tt und darzu b y M o y fe s g eb o d d e,
ab du god d es fon e b ift ,
8565 d er h erre, den m an nen net C ril't!
Jhesus respondit sub accentu: T u d ix is ti!
3542. l y d e n , Seuten. — 8544. v o r h a l e , B e r i t t e . — 8550. meine SeBre tqj Bor eint öffentlid). • 3552. i£>r glaubt m ir ire b e r, n o t la b t i&r m i t 3o53. trenn t t a u t • • • — 3557. b ilch , m it Sftett.
S ila s 2ü e f je l b £ r ^ a f lt o n s f p t ß l* / 6 9 9
et dicit:
J o , ich byn s, der w o re C rift, d er g o tte s fon e v o n h y m m e l i f t ! der w a r h e y t h o ftu g ejeh en ! des m en tfchen k y n t fo lt er fehen asto b y dem v a tte r ficzen eben
und o rte y ln die toden und die leb en ! Hoc audiens Caiphas scindit vestim enta sua clam ando:
Q u id adhuc desideram us tes tim o n iu m ? E cce audistis p lasph em iam !
Q uid vob is v id e tu r? et dicit:
W a s fo lle n uns g ez eu g e nien? gefch rib b en if t y n u n fer ee un d if t M o ife s g e b o t: 8575 w e r da lu g e t w id d e r g o t ,
der fo lle fterb en a l zu h a n t! nu i f t h ie uns allen beka n t, das h ie d iffe g r o iß lo g e n th u t: nu fp re c h e t, w as du n ck et uch g u t? Omnes. Judei clam ant:
R eu s est m o rtis ! Bifus dicit:
3580 M e r w iffe n a lle fa m p t w o l, das hie v o n rech t fte rb e n fa il! W e n gk er Judeus d icit ad Petrum :
F ru n t, ich kennen dich g a r w o il! fy n t ich die w a rh e it fa g en fa il: das du h o re ft y n die fchar, 8583 (b e J h efu fo lg e tte n her und dar!
ich fach dich doch y n dem g arten ,«/ o : do m er fo ld en w a rte n ,
w o d iffe r b o ß e r tro g e n e re Jhefus dyn m e y n fte r w ere!
41a
3570. e b e n , in u nm ittelbarer 3täfje, banebett. — 3587. w a r t e n , acbt aeben, su entbecrcn fudjett.
7 0 0 III. Ute pafTtonsfpide.
Petrus elevans manus super caput dicens: 3590 A c h ! fu m m er d er w erd e g o t t
und a lle M o y fes g e b o tt, die g o tt u ß fy m m onde fp rach ,
fp rech en ich, das ich den Jh efu m nye m en g efach ! Hoc facto gallus cantat ut prius. Jhesus inspicit Petrum oculis’
et Petrus e x ijt flens amare et recedit ah ipso et d icit: O w e m er e w ig k lic h en ,
3595 das ich ß o fch em elieh
m yn es hern v o r le u c k e t han, der m er dick lio t g u t g eth a y n !
dorch rec h t w ere ich m y t em y n d er n oit und g eg a n g e n y n den b itte rn d o it,
8600 dan das m ich m ynes herczen b lo d ik e y t
bra ch t y n die elende k ra n c k h e y t!
H ic unus Judeorum v ela b it faciem Jhesu, et Kirsan Judeus calo- phizat eum dicens sub accentu:
P ro p h e tiza nobis, C h riste: quis est, q u i te percu ssit? et d icit:
B ez eu g e uns, Jhefu s, dyn g e b o tt! lo ß uns fehen, b iftu w ä re g o t t ! b iftu g o tte s fon e, ß o ra id ,
3605 w ilc h un der uns dich g e f la g e n h o t! I lic Judas currit ad Judeos clamando:
P e c c a v i, p e cc a v i tradens sanguinem iu stu m ! et dicit:
A c h m ich v ie l arm en m ann, 4 l b
das ich das leben y e g e w a n ! ach das ich y e w a r t g e b o r n !
ich m uß u m m er und e w ig lic h e n fy n v o r lo r n ! 36io ich hon vo rra id d e n u n fc h u ld ig lic h
den w aren g o t t v o n h y m m elrich und v o r k a u fft fy n h e ilg e s b lu t: g a r w e das m ym herczen th u t! ir h erren , ich hon g a r u b b el g eth a y n ,
3615 das ich uch Jhefu m vo rra id d en und v o r k a u ift h a yn ! 3590. f u m m e r , fo m aljr m ir. — 3595. f c h e m e l i e h , fd jtm p flid ).— 3598. d o r c h r e c h t , üon 9ted;t3 wegen. — 3600. b l o d i k e y t , g e ig ijeit.
© a s Ä ls ft 'lö e r ^ a fjto n s fp ie l.
701
fe lie t, nem m et u w e r g e lt w id d e r!adder ich w e rffe es v o r u w e r fu ß h ern id d er! E t sic pro jicit denarios ad pedes Judseorum. W e n gk er Judeus dicit:
Q uid ad nos? tu v id e r is !
E ru n t, w as g e h e t uns das an? dyn g e lt tr a g e m it d ir v o n dan!
Sß20 -was d ir darum b m a gk g efch en ,
das fa ltu fe lb e r nach w o l fehen!
E t Judas recedit et in v ia subiungit rigmum scilicet m aledictionem et dicit:
A c h fru n d e, nu h ö re t m yn k la g e , die ich w el thun an d iffe m ta g e ! ich b yn e yn er g e w e ft d er z w e lff h o tten :
3625 m yn en m ein fter und herren hon ich vo ra id d en
und den Judden zu k a u ff g eg eb en !
des ich nu w e l fe lb e r nemrnen m yn le b en ! ach g o t t , daß ich y e w a r t g eb o rn !
den e w ig e frid d e hon ich v o rk o re n ! 3630 ich hon g eth a n , das i f t m er le y t :
das h ot gem ach et g ro ß g y e r h e y t !
ach g o tt, w as folde ich y e u ff der erd en ? w aru m b ly f f e f tu m ic h ,y e g eb o rn w erd en ? v o rflu ch et fij m ym v a tte r h a lt!
3635 ach das ich y e v o n em w a r t g e z a lt! v o rflu ch et f ij auch d er m u tte r m yn n ! ach das fy e m ich y e b roch t zu vo rfch yn n ! ach m ich d ifß e r g ro ffe n n o it!
w as fa l m er das leb en ? w e r ich g ere id e to id ! 3640 v o r m a le d y e t fy e der fonne und dem m on e,
die m ich u ff erden erlu ch te t hane! ich vorflu ch en m y t g ro ifß e n fc h a lle den ftern en und den plan eten a lle , v o n den ich han m yn w e ß e n !
3645 ach g o tt, w aru m b ly ffe ftu m ich gen e fß en ? o w ee m er und der u n felig en z y t! w aru m b hon ich g ro iffe n n y t
3629. v o r k o r e n , nerfdjerjt. — 3634. b a l t , fdjnell, eilig. — 3635. bafj id) je als oon iljm abftammcnb gejault raurbe, galt. — 3639. g e r e i d e , b ereits, fd;on. — 3644. w e ß e n , S e m , 9fatnr. — 3645. g e n e f ß e n , am ßeben bleiben.
7 0 2 III. Die JJaßtoJtafptcle.
u ff m yn en h erren und m ey n fte r g etra g e n ? es b e g y n n e t m er g a r fere m iffeh a gen : S650 ich ly h e lo ß en m ich fe lb e r g a r fc h y er! v o rflu ch et fij den e lim en ten a l v ie r ! das if t fu e r, lu fft, w a fß e r und erd e:
d ovon g o t den ir fte n m entfchen ly s w erden , d o vo n ich auch b yn k om m en !
3655 YOrfluchet f ij a lle n den y n d iffen ftu n den , vo n den ich hon m yn leb en !
vo rflu c h e t fij d er fru ch t y n der erden, das ich m ich d er hon m iffeb ru ch t! fo r t fij allen den v o rflu ch t,
3660 d a von m ich g o t h o t ern ert u ff d iffen e rtric h ! 42a ach o w e ! w ie fere ru w en ich m ich ,
das ich ß o u b el hon g eth a y n !
h et ich eyn ftr y c k , ich w y l m ich fe lb e r han! ich hon vorra dd en den w a re n g o tt:
3665 f e lb e r w e l ic h m e r a n th u n d en t o i d ! k o m m et, a lle tu fe l, und rad d et d arzu, das ich d iffem a lß o th u !
E t sic omnes demones conveniunt portando funem. Sathanas dicit: Judas, w o lle ftu dich h en gken ,
ich w y l der eyn ftr ic k darzu fch en g k en !
Sic Judas cum eis decedens laqueo se suspendit. Chorus cantat: A c h , du arm er Judas etc.
quoadusque facta sunt omnia illa. Post hoc diaboli ducunt eum ad Infernum cum m agno strepitu.
— ; r r i d d el Judeus dicit:
Vexilla). 3670 j r Jle r r e il) gg nelie t fich der Zy t ;
w ie erh eben m er m it Jhefu eyn en f t r y t ? m er fu ren en v o r P ila tu m dort
und fa g e n u n ß er w o r t
und w as h ie uns Judden h o t geth a n !
3675 fy n leb en m u ß eyn ende hon!
3650. l y b e l o ß e n , entleibe. — 3658. bafj ich fie fü r mid) (b. h- um m ein Sebeit, ba§ boch fo großes U nheil bringen fotlte, ju erhalten) mißbraucht E>abe. — 3663. h a n , hängen. — üJtad; 3667. 33on ber § a n b B : S a th a n a s ite r u m c la m a t. — 3670. bie (h eilige) $ e it rücft h^tan. — 3671. 1‘t r y t , gerichtliche^ V e rfa h re n : mie machen m ir $ e fu ben ^ r o je f}?
30as XlsfiUtt? ^afftonsfpttL
703
Bifus Judeus dicit:
W o ila n , Jhefus, es ift z y t! d yn ende d ir g a r nahe l y t ! w e r w o ln dich fu ren v o r g eric h t um b dyn b oß e u m b plich t!
et sic ducunt Jhesum ante Pilatum cantantes ut supra: Jhefus d er tr o g e n e r —
Caiphas d icit:
368o P ila te h erre, m e r k la g en , das d iffe r h o t b y fy n e n ta g en u n ß er ee g a r v o r k a rt
und das v o lc k fe lfc h lie h g e la r t ey n ander ee und eyn an der leb en !
3685 h ie w e r te uns des k e y ß ers fyn en zin ß zu geben, als es if t doch g e w o n ig lic h !
g o tte s fon e nant her fic h ! d iffe r fach if t h ie e yn pan t:
das th un m er d e r, lie b e h e rre , b eka n t! Pilatus dicit sub accentu:
Quam accusacionem affertis adversus h om in em istu m ? et d ic it:
369° j r h e r re n , fa g e t a lle a n : w as h o t b e g a n g e n d iffe r m an, das er em fte h e t nach fy m leb en ? das fo lle t er m er fa g e n g a r eben ! Caiphas dicit P ila to :
<(Si non esset hic m alefa ctor, non t ib i tradidissem us e u m !) P ila t e , lic h te r und h e rre ,
3695 w j e fr a g e ffu a lß o fe re ?
h e t hie n ich t b o ß h e y t b e ga n gen , fo en h etten m er en n ich t g efa n g e n ! u n ß er ee h o t hie v o r k a r t
und eyn ander ee g e la r t ! 8700 darzu i f t hie eyn k eb es-k yn t:
das w y fß e n a lle , die h ie fy n t!
7 0 6 III. n i e jDafftonefpiele.
V ir t u s q u in tu s :
3760 Gott vatter in ew y gk eit!
die goth eit ift bereit,
aber die m entfcheit ift krangk von der m artel n oid tgan gk! P o te s ta s s e x tu s :
Gott aller dynge g ew a ld igk :
3765 du b ift eynigk und d riv a ltigk !
du b ift vatter, Tone und heilliger g e ift: m yt dyner gnade allerm eynft
faltu treften Hiefum
unflern hern und dyenen fo n ! P a t e r in d i v i n i s :
3770 Ja, ire lieben engel gu tt,
Hiefus ift nicht an hudt: ich in eme und ire in m yr leben hutte und ummer m yr! ich bynn ire, he ift ich:
3775 . des gleu bet m yr fucherlich!
F i n i t o h o c S y n a g o g a o p e ra tu r. I n t e r i m su n t a p o s t o li in s im u l cu m M a r iis . In d e - d ic it S y n a g o g a p r o o m n ib u s :
H er P y la t, loys Jhefum vor gericht furen, 4-2e das du felbeft mocht fyne rede hören!
P ila t u s d i c i t a d s e r v u m :
H öre m ich, knecht Korfur: du fo lt Jhefum here infuren!
I n d e s e iv u s e x p a n d it p an n u m , e t o r d in e n t u r a d la t e r a 12 v e x i l l a , d ic e n s : | ; Hom ine, fuper hoc ambula!
e t 'd i c i t :
3tso H iefus, lieber herre zcardt,
du fo lt uff diffler vardt uff difflem tuch gahan und vo r den richter fta n !
S ic in t r o d u c it eu m i n p r e t o r iu m , et v e x i l l a se in c lin a n t . C a n it c h o ru s : Ingressus Pilatus —
Höre m ich, Pilatus! warumb heiftu Hiefus
3762. m e n t f c h e i t , bie menfcbltcbe Jlatuv. — 3771. h u d t , — 3773.
u m m e r m y r , im m er m eljr, b. f). in ©tuigfeit. — 3778. K o r f u r oben nacb 3727 C u r fo r genannt.
Bas Xlsfclh'r $af)tonsfptel.
707
nicht durch den hottelkommen vor dich fnell? das duncket uns unrecht, das ene h oltt dyn eygen knecht: w ent thu ene dyne knecht anefach, gütlich ire zu eme fprach:
„Jhefus, lieber her, gangk vor den richter!
das gebiete ire dyr funder wangk: uff dyfßem tuch fy e dyn g a n g k !“ Pariter omnes dicunt:
N ich t alßo, nicht alßo! Pilatus ad servum:
Sage, knecht, funder wann, warumb haftu dith gethayn, das du Jhefum in folicher achte ßo vo r mich haft brocht? 3790 3795 Cursor dicit: 3800 3805 ps w £ W c c w >
H erre, du ich zu Hierufalem zu Alexander fo lt gehen,
du fach ich ene uff eym eßel fittz e n , W hJ dye hebraifchen kynder fyngen m it w ützen: „G eben ediget fij m it eren,.
der da kommet in dem namen des heiErfenj^ darumb habe ich difßem gutten m a n . p L auch die ire angethayn!
Wencker Judeus:
Curfor, fage ane zu handt: wer thet dyr des gefanges bekant?
8810 du b ift ein Eriche geborne:
w ye m agiftu ire ftym m e gehören, die fie in hebrayfcher zcungen vor H iefu hayn gefungen?
W Q M w Cursor dicit: 3815
Du ich begunde fchauwen die palrnen under ene ftrauwen und kleyder und gew ant, du fra ge t ich ein Juden zu handt,
a ß bJO tu _bp W "O c: 3 N Q O ei S ) r o bD
ei
'-P 5 33786. b o t t e l , Söuttet. — 3790. benn ba ifjn bein $nedjt anfafj. — 3798. i n f o - <>oC- a c ^ t e ? aut fotdje Sfrt unb SBeife. — 3803. m i t w i t t z e n , m it SBerftanb. — ^ö15. f t r a u w e n , ftreuen.
7 0 8 III. ®ie JilafficiitsfptcU.
das ire mich befch ijt der m ere: das thet ire balde und fchir! K n ech t, Tage ane zu hanth : w y e was der kynder gefangk? „O fanna“ was das fyngen, das ieli horte von den kynden! Saget m ir, er Juden groyß und kleyn : was m agk das fyngen meynen? H er, es bedudtt: „D u h eillig er godt, mach uns gefunt in unßer n o id t!“ Ire Juden, ire thut unrecht, das ire ftrayffet mynen knecht: ire bezuget felber uwer kynder w ort m it euwren reden hye und dort! Curfor, gangk nach eyn niael und fure Jhefum in den fa le! I n d e e d u c it eu m e t e c o n t r a r io in t r o d u c it u t p r iu s e t d i c i t :
Hiefus, du lieber heylant,
3835 d e r r ic h te r h e ifc h t d ich k om m e zu h a n t! E t it e r u m s ig n a se in c lin a n t . D i c i t S y n a g o g a :
Ire h a llet die baner nicht! ire fyh et in Hiefus plicht und fih et eme underthayn, das ire die baner neget fchan! P ila t u s d ic it : 3820 C u r s o r : 3825 W e n c k o r : P y la t u s : 3830 P y l a t u s : 3840 S y n a g o g a :
Gleubet ir nicht, ire Judifchen man, die banner fich felbes gen eigt hayn? Pylatu s, ich w el dyr fagen: die die banner tragen, die neygent fye gerne H iefu zu lob und zu eren!
3825. m e y n e n , bebeuten. — 3831. l i y e u n d d o r t , nad) alten 9tidjtungen t)in, g a n j unb gar. — 3836. h a l l e t , nieberbeutfdje $ o r m : galtet feft. — 3837. ifyr fetb in $ßflid)t, <Solb. — 3839. I c h a n , fd^on, mie ba§ fransöfifdje b ie n bei üorauägejeljter V erneinu ng ober SBe^roeiflung. G. 3'dj glau be, n e g e t fc h a n ^eijjt n u r : neiget fcfjön, b. i. r o ll Gt>rfurd;t.
Dos Äiafdiur pctfrtxmsfpffl.
709
Rylatus:
Saget m yr, ire gudden man: lio it ire es m it w illen gethayn? ich frage uch: (befcheit mich rech t!) abe fich die baner flech t
3850 neigten ane euwern w illen?
das faget m yr funder ftillen ! Rüben primus signifer:
Pilatu s, du w e ift, m ir fyn t heyden! das Tagen m ir auch bye eyden, und tragen die baner umb folt:
3855 m yr haben darane keyn fchult,
das der Juden banner Hiefu erbiethen ere! Pylatus:
Ich m eyne, ire habet fye gerne g n eigt und H iefu darmit ere erzeyget! Rüben primus:
3860 N eyn e, her, funder wangk
neigten fich die baner an unßern danck! Symeon secundus:
Inne myner hant das banner neiget fich fe lb e ft, gleubet m yr!
L e v i tertius: ’ 42b
Selber n eiget fich uffynbar
3865 myne paner, fage ich vo r w ar!
Judas quartus:
Selber die paner, uff mynen eydt, neyget fich in rechter w arheyt! Zabulon quintus:
Ich w el Tagen, als eme ift: die paner neiget fich vor Grift! Ysackar sextus:
3870 V o r Hiefus gnade m anigfalt
neiget fich die baner m it g ew a lt! Rann septimus:
H ere m ich, herre P y la tt:
die paner fich felb eft gn eigk t hait!
3849. r i e c h t , lebtfllidj. — 3851. f t i l l e n , S tU ficin , ©cfjtoeigett. — 3860. f u n d e r w a n g k , o tu e gto e ife i. — 3861. a n u n ß e r n d a n c k , o^ue unfern üBitten. — 3868. a l s e m e i f t , tote e§ [ub roirtEici) oevEjEUt.
7 1 0 III. 3DU ^afrtonsfpu'le.
G a d o c ta v u s :
P ilatu s, das baner fchon und langk
3875 neiget lieh, ane mynen danck!
A s e r n o n u s :
H er, iah w el dir nycht liegen : die paner n eiget fich ane b etriegen! N e p t a ly m d e c im u s :
Ich fye dann lelb er gefchant,
ßo n eigt fich das baner in myner hant! J o s e p h u n d e c im u s :
3880 D ie baner neget fich , m yr gleubet!
ader fIa h e t m yr abe myne heubt! B o n ia m in d u o d e c im u s :
A ls die ändern hayn bekant, ßo n eiget fich auch in m yner handt die baner ane alle fchult,
3885 und thede es den Juden ungedolt!
P y l a t u s :
Das höret ire w o l, ire Juden, ire hunde und ire ry d d en , das ire Jhefum w ille t neden und m it unrecht toden !
Sye hain die baner gern gen eigt und Jhefu darm it ere erzceyget, der fich g o t genennet hait: P ila te , rieht uns uff difßer fta d t! K yeß et uch felbeft zw elff man, fo ftarck ire fy m oget gehain, die die baner halten
m it m acht und g ew alde! negen fich dan die baner nicht, ßo w e l ich fittzen recht gericht! S y n a g o g a r e s p o n d e t:
3900 P ila te , lieb er her, nu habe danck!
darnach rieht, mach es nicht lan gk! R u p in , N athan, W en cker, Gumprecht, Byfus, Len d ek yll darzu nicht H echt,
3 8 7 8 f. $ d) m iß meinen efjrlidjen üftamen o e rlie re n , menn fid^ nidit ba§ Scm ner in m ein er § a n b oon fe ttft geneigt l;at. — 3885. unb machte e§ and; bie ^uben u n gebulbig; m äre e§ ben gu b en audj nietjt redjt. — 3887. r y d d e n , SJtüben. — 3888. n e d e n , n o d e n , brangfalieren. W e n c k e r : 3890 l ’ il a t u s : 3895 42*