Recenzje
197
H IS T O R IA H U T N IC T W A W FACHOW EJ P R A S IE TECHNICZNEJ
Badaczom dziejów techniki polskiej w X I X i początkach X X w. znane jest zjawisko licznej, a nawet masowej, em igracji naszych techników, którzy pod na ciskiem warunków politycznych i gospodarczych w kraju — podejm owali pracę poza jego granicami. Bardzo ciekawy materiał na temat tego zjawiska zgromadził doc. mgr inż. W itold Żółkowski w artykule Polacy w rosyjskim przemyśle m eta lurgicznym („Wiadomości Hutnicze“ , nr 1/1964).
Autor na wstępie Stwierdził, że wobec braku odpowiednich źródeł trudno jest ocenić ogólnie wkład Polaków w dzieło rozwoju przemysłu metalurgicznego w Rosji, niew ątpliwie jednak wkład ten był poważny. Opinię taką potwierdza przytoczony przez autora liczny poczet nazwisk polskich inżynierów, a także wybitniejszych majstrów, którzy działali na terenie Rosji, odnosząc w swej pracy znaczne sukcesy. Niektórzy z nich pełnili odpowiedzialne funkcje kierownicze, jak np. inż. Brink — przez długie lata naczelny dyrektor Zakładów Putiłowskich w Petersburgu, inż. Jasiukowicz — organizator zakładów metalurgicznych w Kamienskoje, czy inż. B. Żółkowski — profesor politechniki w Nowoczerkasku. Po odzyskaniu niepodległo ści Polski większość wymienionych przez autora osób znana była na terenie kraju z prac w zakresie nauki i techniki. Warto zwrócić uwagę, że autor artykułu, doc. Żółkowski, rozpoczął swą karierę zawodową również w Rosji.
Dr inż. Jerzy Piaskowski zajmuje się nadal dawnym piśmiennictwem hut niczym w Polsce *. W nrze 5/1964 „Wiadomości Hutniczych“ opublikował on arty kuł Krzysztof K luk (1739— 1796) i jego wkład w rozwój polskiego piśmiennictwa hutniczego. Dr Piaskowski wym ienia problemy z zakresu metalurgii, przedstawio ne w dziele Rzeczy kopalnych, osobliwie zdatniejszych szukanie, poznanie i zaży cie, przytaczając niektóre ciekawsze poglądy Kluka. A rtykuł zawiera też próbę oceny tego dzieła; autor zwraca uwagę, że miało ono charakter kompilacyjny, zo stało oparte na pracach autorów zagranicznych. Ponadto dość rychło zdeaktualizo- wało się wobec obalenia teorii flogistonu. Nie przekreśla to jednak wartości Rzeczy kopalnych [...], które niewątpliwie przyczyniły się do rozpowszechnienia wiedzy z dziedziny metalurgii w Polsce. Na uznanie zasługuje systematyczność i p rzej rzystość wyw odów Kluka, a zwłaszcza używanie przez niego polskiego słownictwa technicznego. Dr Piaskowski widzi w omawianym dziele początki polskiej litera tury naukowo-technicznej w zakresie analizy rud metali, górnictwa i hutnictwa. Na zakończenie trzeba odnotować, że branżowa prasa techniczna śledzi z uwagą prace Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej PA N . Sprawo zdania z sesji, zorganizowanej przez ten Zespół w styczniu 1964 r. w Krakowie, ukazały się zarówno w „Wiadomościach Hutniczych“ (nr 3/1964), jak i w „H u t niku“ (nr 1— 2/1964).
J. J.
T A JE M N IC A K U Ź N IC Y W R A K S Z A W IE
Przy drodze między wsią Rakszawa a przysiółkiem Dymarka, ok. 10 km od Łańcuta, pod okapem drewnianej kapliczki odkryto lipową deskę z „kroniką“ Rakszawy z lat 1242— 1887 r. „K ron ikę“ tę opublikował Franciszek Kotula w nrze 3— 4/1963 „Polskiej Sztuki Ludow ej” , dodając, że druga identyczna deska-tablica znajduje się w muzeum w Łańcucie i kiedyś niewątpliwie wisiała na drugiej ścianie tej samej kapliczki.
1 Por. notatkę w nrze 3/1963 „Kw artalnika“ oraz informacje w niniejszym numerze, ss. 195 i 232.
