Profesor Marian Banaœ urodzi³ siê 26 lutego 1930 roku w Gdowie. By³ absolwentem Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, któr¹ ukoñczy³ w 1954 roku. W roku 1963 uzyska³ tytu³ doktora nauk technicznych. W roku 1979 otrzyma³ tytu³ naukowy profesora nadzwyczajnego, a nastêp-nie – w roku 1988 – tytu³ profesora zwyczajnego. W latach 1964 i 1966 na uniwersytecie w Heidelbergu studiowa³ petrografiê kruszców pod kierunkiem naukowym prof. Paula Ramdohra.
Profesor Banaœ od roku 1952 nieprzerwanie pracowa³ w Akademii Górniczo-Hutniczej, przechodz¹c wszystkie stopnie kariery zawodowej. Wyk³ada³ geologiê z³ó¿ krusz-ców oraz petrografiê minera³ów kruszcowych dla studentów specjalnoœci geologia z³ó¿. Jest wspó³autorem podrêcznika akademickiego Metody badañ minera³ów i ska³.
Jego zainteresowania naukowe dotyczy³y g³ównie z³ó¿ uranu, toru, polimetali, z³ó¿ magnetytu i fluorytu wystê-puj¹cych w Sudetach, a tak¿e permskich z³ó¿ miedzi i srebra zlokalizowanych w niecce pó³nocnosudeckiej i na mono-klinie przedsudeckiej.
Profesor Banaœ jest autorem lub wspó³autorem ponad stukilkudziesiêciu prac lub artyku³ów naukowych, opubli-kowanych w wiêkszoœci w jêzykach obcych, w wydawnic-twach krajowych i zagranicznych. Wspó³redagowa³ mono-grafiê KGHM Polska MiedŸ S.A. (czêœæ Geologia).
Du¿a czêœæ Jego publikacji, szczególnie dotycz¹cych uranu, toru b¹dŸ polimetali, to pierwsze powojenne, nowo-czesne opracowania petrograficzne rud pochodz¹cych ze z³ó¿ sudeckich. Wa¿nym osi¹gniêciem prof. Banasia by³o odkrycie wystêpuj¹cego w Kletnie w Sudetach nowego minera³u, który nazwa³ bohdanowiczytem na czeœæ prof. dr. h.c. Karola Bohdanowicza. Minera³ ten zosta³ uznany przez International Mineralogical Association. Bohdano-wiczyt zidentyfikowano póŸniej w wielu z³o¿ach na ca³ym œwiecie.
Profesor Banaœ przez kilkanaœcie lat organizowa³ i pro-wadzi³ badania naukowe dla przemys³u i kierowa³ nimi w ramach programów badawczych PR-2 i MR-I-33 oraz pro-gramów centralnych CPBP-03-05. Kierowa³ te¿ du¿ym grantem Komitetu Badañ Naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy¿szego, organizowa³ badania nad geoche-mi¹ i mineralogi¹ metali towarzysz¹cych rudom miedzi Legnicko-G³ogowskiego Okrêgu Miedziowego i uczestni-czy³ w nich.
Zespó³ badawczy pod Jego kierunkiem wykona³ opraco-wania na temat wystêpoopraco-wania metali towarzysz¹cych w z³o-¿ach rud miedzi: Pb, Zn, Ni, Co, Ag, Au, Pt, Pd, V, Hg, U, Th, Mo, Re, Ge, Se, Cd, As, Sb i Bi. W badaniach tych oprócz najbli¿szych wspó³pracowników prof. Banasia uczestni-czyli pracownicy Pañstwowego Instytutu Geologicznego (PIG), Polskiej Akademii Nauk (PAN), wy¿szych uczelni, a tak¿e geolodzy z Cuprum i KGHM. Efektem tych wielo-letnich badañ by³o opublikowanie kilkuset prac naukowych i kilkunastu rozpraw na stopnie naukowe. W ostatnich latach (1994–2010) Jego uczniowie podjêli badania nowo odkrytych skupieñ metali szlachetnych wskazuj¹cych na znaczenie praktyczne.
Za ca³okszta³t badañ nad problematyk¹ zwi¹zan¹ ze z³o¿ami miedzi zespó³ kierowany przez prof. Banasia uzyska³ w roku 1999 nagrodê premiera RP za dzia³alnoœæ badawcz¹ dla przemys³u miedziowego. Dodatkowo prof. Banaœ zajmowa³ siê badaniami rud polskich z³ó¿ Pb-Zn oraz rud polimetalicznych wystêpuj¹cych w utworach paleo-zoicznych obrze¿enia Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowe-go (GZW). Prowadzi³ te¿ zespo³owe badania metaloge-niczne w Sudetach.
Dzia³alnoœæ naukowa prof. Banasia nie ogranicza³a siê do zagadnieñ krajowych. Prowadzi³ On ¿yw¹ wspó³pracê z zagranic¹, której pocz¹tkiem by³ d³ugoterminowy sta¿ naukowy na Uniwersytecie w Heidelbergu. W roku 1991 pracowa³ tam równie¿ jako profesor kontraktowy. Nawi¹-zane w tym czasie kontakty umo¿liwi³y zorganizowanie podobnych wyjazdów dla Jego m³odszych kolegów, a tak¿e zapocz¹tkowa³y prowadzenie wspólnych badañ, których efektem s¹ zespo³owe publikacje.
W roku 1962 prof. Banaœ by³ cz³onkiem ekspedycji geologicznej do Mongolii. W latach 1977, 1981, 1983 i 1985 by³ ekspertem w zakresie badañ geologiczno-z³o¿o-wych prowadzonych przez polskich geologów w Algierii, w roku 1991 odby³ podró¿ do Boliwii jako ekspert od poszukiwañ z³ota w Andach Boliwijskich.
W sumie bra³ udzia³ w ponad 45 wyjazdach naukowych do szeregu krajów Europy, Azji, Afryki i obu Ameryk. Uczestniczy³ te¿ w sympozjach i konferencjach nauko-wych, wyg³asza³ referaty, które czêsto zamawiane by³y przez instytucje zapraszaj¹ce. Organizowa³ wyjazdy nauko-we w celu poznania budowy geologicznej wa¿nych z³ó¿ Bu³garii (1974), Szwecji (1986), Finlandii (1986), Irlandii i Wielkiej Brytanii (1980).
Profesor Banaœ wypromowa³ ponad 90 magistrów in¿y-nierów geologów górniczych, by³ promotorem 9 przewo-dów doktorskich, w tym dwu doktorantów z zagranicy. Spoœród Jego uczniów piêciu doktorów uzyska³o stopieñ doktora habilitowanego, a nastêpnie czterech z nich – tytu³ profesora.
Oprócz zajêæ dydaktycznych na kilku wydzia³ach AGH prof. Banaœ prowadzi³ wyk³ady na Uniwersytecie Œl¹skim oraz w filiach AGH w D¹browie Górniczej i w Kielcach. 392
Przegl¹d Geologiczny, vol. 59, nr 5, 2011
W latach 2001–2003 prowadzi³ wyk³ady w Górnoœl¹skiej Szkole Handlowej w Katowicach. Profesor Marian Banaœ by³ wybitnym specjalist¹ w problematyce mineralogii i petrografii kruszców. Szczególnie blisk¹ mu specjalnoœci¹ by³y metody badañ mikroskopowych rud. Kontynuuj¹c zapocz¹tkowane przez prof. Jaskólskiego kierunki prac, stworzy³ jedyn¹ w kraju szko³ê mikroskopii kruszcowej.
Profesor Banaœ przez kilkanaœcie lat kierowa³ Instytu-tem Geologii i Surowców Mineralnych AGH. W trakcie swej kariery by³ te¿ cz³onkiem kilku komitetów nauko-wych PAN, a w Komitecie Gospodarki Surowcami Mine-ralnymi (KGSM) zajmowa³ funkcjê naczelnego redaktora wydawnictwa tej jednostki. W latach 1984–1986 zosta³ wybrany zastêpc¹ przewodnicz¹cego KGSM PAN. By³ cz³onkiem krajowych towarzystw naukowych – Polskiego Towarzystwa Geologicznego (PTG) i Polskiego Towarzy-stwa Mineralogicznego (PTM). Wchodzi³ równie¿ w sk³ad rad redakcyjnych ich wydawnictw, takich jak Annales
Societatis Geologorum Poloniae i Mineralogia Polonica,
by³ przewodnicz¹cym rady redakcyjnej Prac
Geologicz-nych PAN. By³ wieloletnim prezesem Zarz¹du G³ównego
PTM oraz cz³onkiem Zarz¹du G³ównego PTG w latach 1975–1977, 1977–1981, 1981–1983 i 1983–1985. Nale¿a³ te¿ do kilku towarzystw zagranicznych, takich jak: IAGOD (International Association on the Genesis of Ore Deposits), COM IMA (Commission on Ore Mineralogy of the
Interna-tional Mineralogical Association) i SGA (Society for Geo-logy Applied to Mineral Deposits). Dowodem uznania
œrodowiska geologicznego by³o wybranie Go do rad nauko-wych m.in. Pañstwowego Instytutu Geologicznego i Insty-tutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ PAN.
Za ca³okszta³t swej zawodowej dzia³alnoœci prof. Banaœ by³ wielokrotnie nagradzany odznaczeniami resortowymi, nagrodami ministra, rektora, otrzyma³ Medal Ministra Edukacji Narodowej, Z³oty Krzy¿ Zas³ugi, Krzy¿ Kawalerski
Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzy¿ Oficerski Orderu Odrodzenia Polski w 2002 roku. W roku 1966 otrzyma³
honorowy stopieñ Gerneralnego Dyrektora Górniczego III stopnia. W roku 1981 na wniosek Zarz¹du G³ównego PTG otrzyma³ Srebrn¹ Odznakê Za Pracê Spo³eczn¹ dla Miasta
Krakowa.
Profesor cieszy³ siê pe³nym uznaniem i szacunkiem swoich uczniów i wspó³pracowników i tak Go zapamiêtamy.
Kole¿anki i koledzy z Zak³adu Z³ó¿ Rud
Wybrane publikacje prof. M. Banasia
BANAŒ M. 1960 – Silber in kupferhaltigen Zechstein-Schiefern Nieder-schlesiens. Bull. Acad. Pol. Sc., Sér. Sc. géol. géogr., 8: 197–201. BANAŒ M. 1960 – Polimetamorphe Skarngesteine mit Eisenunad Zin-kvererzung in den Sudeten. Freib. Forschung, 186: 5 –61.
BANAŒ M. 1961 – Metody pomiaru zdolnoœci refleksyjnej minera³ów w œwietle odbitym. Rudy i Met. Nie¿el., 6: 537–541.
BANAŒ M. 1962 – O skarnoidach metamorfiku Œnie¿nika K³odzkiego (Dolny Œl¹sk). Pr. Geol. Kom. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 12: 7–22.
BANAŒ M. 1964 – Nasturan from the metamorphic of Œnie¿nik K³odzki (Sudetes). Bull. Acad. Pol. Sc., Sér. Sc. géol. géogr., 12: 169–172. BANAŒ M. 1965 – New site of Pb, Hg, and Cu selenides in the Sude-tes. Bull. Acad. Pol. Sc., Sér. Sc. géol. géogr., 13: 267–271.
BANAŒ M. 1965 – Przejawy mineralizacji w metamorfiku Œnie¿nika K³odzkiego. Pr. Geol. Kom. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 27: 1–83. BANAŒ M. 1966 – Products of oxidation of pitchblende from Kletno. Bull. Acad. Pol. Sc., Sér. Sc. géol. géogr., 14: 23–26.
BANAŒ M. 1969 –Wstêpne dane o minera³ach uranu strefy Kopañca. Sprawozdanie z posiedzenia Komisji Nauk Geologicznych PAN Oddz. w Krakowie: 241–242.
BANAŒ M. & OTTEMAN J. 1971 – Suplementary data on bohdano-wiczite, a natural silver-bismuth selenide. Miner. Pol., 2: 37–44. BANAŒ M. & KUCHA H. 1976 – Niobium-bearing rutile, ilmenorutile and iron mossite (?) from pegmatites of the marginal zone of the £u¿y-ce granitoids. Miner. Pol., 6: 3–13.
BANAŒ M., KUCHA H. & SALAMON W. 1976 – Wystêpowanie pier-wiastków towarzysz¹cych w z³o¿ach Polski. Rudy i Met. Nie¿el., 21: 98–101.
BANAŒ M., KUCHA H. & SALAMON W. 1976 – Wystêpowanie nie-których metali towarzysz¹cych w z³o¿ach rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Prz. Geol., 24: 240–246.
BANŒ M., MIELNICZUK W. & PIESTRZYÑSKI A. 1976 – The secondary haloes of uranium dissemination round mine dumps. Nukle-onika, 21: 639–645.
BANAŒ M., JAROSZ J. & SALAMON W. 1978 – Thucholite from the Permian copper-bearing rocks in Poland. Miner. Pol., 9: 3–22. BANAŒ M., JASKÓLSKI S., MOCHNACKA K. & SALAMON W. 1978 – Przejawy mineralizacji uranowej w rejonie pasma Kamienickiego (Pogórze Izerskie). Zesz. Nauk. AGH, Geologia: 105–163. BANAŒ M., ATKIN D., BOWLES J.L.W. & SIMPSON P.R. 1979 – Definitive data on bohdanowiczite, a new silver bismuth selenide. Mineral. Mag. GBR, 43: 131–133.
BANAŒ M. 1980 – Zechstein copper deposits in Poland. [W:] Jankoviæ S. & Sillitoe R.H. (red.) European Copper Deposits. Soc. Geol. Appl. Miner. Deposits, Spec. Publ., 1: 136–145.
BANAŒ M., KUCHA H., MAYER M. & PIESTRZYÑSKI A. 1980 – Mo¿liwoœci ska¿enia œrodowiska niektórymi metalami ciê¿kimi w obszarach eksploatacji górniczej. Zesz. Nauk. AGH, 816: Sozol. Sozotech., 15: 15–18. BANAŒ M., SALAMON W., PIESTRZYÑSKI A. & MAYER W. 1982 – Replacement phenomena of terrigenous minerals by sulphides in copper-bearing Permian sandstones in Poland. [W:] Ore Genesis – the state of the art. Springer Verlag, Berlin, Heidelberg, New York: 3–9. BANAŒ M., KUCHA H., MAYER W., PIESTRZYÑSKI A. & SALA-MON W. 1985 – Okruszcowanie o³owiem i cynkiem w z³o¿ach rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Ann. Soc. Geol. Pol., 53: 13–42. BANAŒ M. & MOCHNACKA K. 1986 – The two uranium deposits in the Polish part of the Sudety Mountains. [W:] Vein type uranium depo-sits. Report of the working group on uranium geology organized by the international atomic energy agency. Technical Doc., 361: 335–358. BANAŒ M. & KIJEWSKI P. 1987 – Metale szlachetne w cechsztyñskim z³o¿u rud miedzi w obszarze LGOM. [W:] Metale towarzysz¹ce w z³o¿u rudy miedzi, stan badañ i perspektywy dalszego ich wykorzystania. Konferencja z okazji 30-lecia odkrycia polskiej miedzi i 25-lecia ZBiPM "Cuprum" we Wroc³awiu. Rydzyna, 13–14 maja 1987. Wroc³aw: 49–63. BANAŒ M. & SALAMON W. 1987 – Formy wystêpowania, koncen-tracja i rozmieszczenie rtêci w z³o¿ach rud miedzi na monoklinie przed sudeckiej. [W:] Metale towarzysz¹ce w z³o¿u rudy miedzi, stan badañ i perspektywy dalszego ich wykorzystania. Konferencja z okazji 30-lecia odkrycia polskiej miedzi i 25-lecia ZBiPM "Cuprum" we Wroc³awiu. Rydzyna, 13–14 maja 1987. Wroc³aw: 195–207.
BANAŒ M. & MOCHNACKA K. 1989 – Genetic types of uranium mineralization in Poland and their metallogenic relationship. [W:] Metallogenesis of uranium deposits. Proceedings of Technical Commission Meeting. Vienna, March 9–12 1987. Vienna: 187–200. BANAŒ M. & SALAMON W. 1990 – Polymetalic veins in the Permian copper deposit from SW Poland (Lubin Copper District). [W:] 8th IAGOD Symposium in conjunction with International Conference on Mineral Deposit Model. Ottava, August 12–18 1980. Program with abstracts. BANAŒ M. 1991 – Pitchblende in Ag-Bi-Se paragenesis from Kletno deposit, Sudety Mts., South-West Poland. In: Primary radioactive minerals. The textural patterns of radioactive mineral paragenetic associations. Theophrastus, Athens: 269–285.
BANAŒ M. & SALAMON W. 1991 – Thucholite from Zechstein copper ores, Poland. Primary radioactive minerals. The textural patterns of radio-active mineral paragenetic associations. Theophrastus, Athens: 317–332. SALAMON W., BANAŒ M. & MAYER W. 1993 – Koncentracja i for-my wystêpowania arsenu w miedzionoœnym permie na monoklinie przedsudeckiej. Pr. Specjalne PTM, 3: 97–105.
SALAMON W., BANAŒ M. & MAYER W. 1994 – Rtêæ w z³o¿ach miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Pr. Specjalne PTM, 3: 107 –115. PIESTRZYÑSKI A. & BANAŒ M. 1996 – Pierwiastki promieniotwór-cze. [W:] Piestrzyñski A. (red.) Monografia KGHM Polska MiedŸ S.A. Wroc³aw, 271–278.
BANAŒ M., KWIECIÑSKA B., STARNAWSKA E. 2005 – The asso-ciation of Uranium, Vanadium and organic matter in the Copper depo-sits in Weissliegend sandstones (Fore-Sudetic Monicline, Poland). Miner. Pol., 36: 145–159.
BANAŒ M., KIJEWSKI P., SALAMON W., PIECZONKA J. & PIE-STRZYÑSKI A. 2008 – Pierwiastki towarzysz¹ce w z³o¿u rud miedzi. [W:] Piestrzyñski A. (red.) Monografia KGHM Polska MiedŸ S.A. Wroc³aw, 214–228.
393 Przegl¹d Geologiczny, vol. 59, nr 5, 2011
