Naszacowice, gm. Podegrodzie, woj. nowosądeckie. Stanowisko 1

(1)

Jacek Poleski,Barbara

Chudzińska,Krzysztof Sobczyk

Naszacowice, gm. Podegrodzie, woj.

nowosądeckie. Stanowisko 1

Informator Archeologiczny : badania 20, 148-150

(2)

14β

-o b ie k t y -oznacz-one n r 318* 3 (6 , 370- Są t -o c h a t y na p la n i e p r -o s t-o k ą ta c z ę ś c i-o w -o z a g łę b i-o n e w z ie m i z Zachowaną d o o k o ła k o n s t r u k c ja słu p o w ą. Duża i l o ś ć ślad ó w po e ta p a c h na c a ł e j b ad a n e j p o w ie rz c h n i s t a n o w is k a , p ozw ala p rz y p u s z c z a ć , i ż w ię k s z o ś ć zabudowy t e j o sad y to k o n s t r u k c je naziemne- Ne o g ó ł s ą t o c h a t y na p la n i e p r o s to k ą ta p o s ia d a ją c e c z ę s t o ś la d y p r z e b ie r z e ń d z ie lą c y c h c a ło ś ć na m n ie js z e c z ę ś c i* O b ie k ty g o sp o d a rcz e usytu ow an e są w p r z e w a ż a ją c e j c z ę ś c i na 2ew n ątrz o b ie k tó w m ie sz k a ln y ch - I c h w y p e łń is k a z a w ie r a ją c z ę s t o l ic z n e frag m e n ty nacz yń g l i n ia n y c h 1 k o ś c i- O d k ry to ró w n ie ż sz e re g z w ra c a ją c y c h uwagę d łu g ic h , w ą s k ic h o b ie k tó w w p rz e k r o ju n le c k o w a ty c h lu b p r o s to k ą tn y c h , w k t ó r y c h w y p e łń is k o t o p r ó c h n ic a p rze m ie sz an a w d o ln e j c z ę ś c i ze s p a le n iz n ą i popiołem - Podobne o b ie k t y r e je s t r o w a n o na in n y c h sta n o w is k a c h / K a rto - zzyno s t - 7 , 16а/ badanych w r e j o n i e Rynny Ż a r n o w ie c k ie j- I c h f u n k c ja d o ty c h c z a s n i e z o s t a ła u s t a lo n a . Ы o b r ę b ie o sad y o d k r y to ró w n ie ż ś la d y zabudowy z o k re s u wpływów rz y m s k ich n i e o d b le - . g a ją c y c h w sw ej fo rm ie od n a z le n n y c h k o n s t r u k c ji z p ó ź n ie js z e g o o k r e s u .

л àf

Do in n e j k a t e g o r i i o d k r y t y c h o b ie k tó w n a le ż ą d w ie k o n s t r u k c je wyznaczone p rz e z ś la d y po s łu p a c h w p la n i e okręgu- C zas i c h u ż y tk o w a n ia wobec b ra k u w yznaczników c h r o n o lo g ic z n y c h n ie z o s t a ł u s t a lo n y .

Na p o d s ta w ie m a t e r ia łu a rc h e o lo g ic z n e g o uzyskaneg o w t r a k c i e badań u s t a lo n o , że cz a s u ż y tk o w a n ia / z a s ie d le n ia / te g o s ta n o w is k a p r z y p a d a ł na X I - Ш w- b y ł a cn a je d n ą z w ię k s z y c h w s i e c i o s a d n ic z e j w y ró ż n io n e j t t t f a z y o k re s u w c z e sn o ś re d n io w ie c z n e g o na o b s z a r z e Rynny Ż a r n o w ie c k ie j , M a t e r i a ł y o r a z d o k u m e n tacja z badań z n a jd u ja s i c w a rc h iv u m P ra c o w n i A r c h e o lo g lc z n o * - K o n s e r w a t o r s k ie j P P P K i O d d z ia ł G dańsk. N ad an ia będą kontynuowane*

N A R O JX I, g m .D ro h icz y n Państw ow e Muzeum A r c h e o lo g ic z n e w o j. b i a ł o s t o c k i e w W arsz aw ie

S ta n o w is k o 1 " M o g iłk i*

B a d a n ia - p r o w a d z iła mgr Lu d g ard a D łu g o p o ls k a , F in a n s o w a ł NKS w B ia ły m s to k u . C z w a rty sezon b ad a ń . C m entarzysko z grobam i w obudow ie k am ie n n e j z 3d I - X I I I w.

2

Prz ek o p an o 110 ш p o w ie r z c h n i 1 o d k r y t o 11 grobów- Dwa groby, z o s t a ł y d o s z c z ę t n ie z n is z czo ne p rze z rab up ek k a m ie n i b ruku i cz ę ś c io w o k a m ie n i obudów- H a z y z t k le g ro b y z o rie n to w a n e b y ł y po o s i Б-M z w ię k s z y · lu b m n iejsz ym o d c h y le n ie m na p ó łn o c 1 p o łu d n ie , a z m a rły tam p o chowany l e ż a ł w p o z y c j i w y p ro s to w a n e j z g ło w ą s k ie ro w a n ą w s t r o n ę z a c h o d n ią .

W ię k s z o ś ć grobów pozbaw iona b y ł a w yp o saż en ia- Na l ic z b ę w z g lę d n ie zachowanych 9 grobów, je d y n ie 3 m ia ły w y p o s a ż a n ie , z czego 2 typowo k o b ie c e . O d k ry to s d w ie z a u s z n ic e z brązow ego d r u t u , c z t e r y k a b łą c z k l z esowatym uszkiem p la te r o w a n e sre b re m , fra g m e n t z a w ie s z k i guziczfco- v a t e j , dwa noże ż e la z n e 1 10 gw oździ ż e la z n y c h .

MAB&ACOWICE, g m .Po d e g ro d z ie U n iw e r s y t e t J a g i e l l o ń s k i w o j. n o w osąd eck ie I n s t y t u t A r c h e o l o g ii S ta n o w is k o 1 4 ■ w K ra k o w ie

N ad a n ia p r o w a d z ił mgr J a c e k P o l e s k i p rz y w s p ó łu d z ia le mgr B a r b a r y C h u d z iń s k ie j 1 d r- K r z y s z t o f a Sob czyk a* F in a n s o w a ł WK8 w Nowym S ą c z u . C z w a rty sezo n badań- G ro d z is k o w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e .

G ro d z is k o b adane w c z e ś n ie j w l a t a c h p ię ć d z i e s ią t y c h i s z e ś ć d z ie s ią t y c h sondażowo p rz e z A .Ż a k ie g o i A .K r a u s s a . B a d a n ia m ają c h a r a k t e r r a t o w n ic z y , gdyż o b e c n ie j e s t ono s i l n i e n i s z czo ne p rz e z o r k ę . B a d a n ia m i o b ję t o g łów ny majdan g r o d z is k a , p r z e c in a j ą c go rowem sondażowym wzdłuż d łu ż s z e j je g o o s i /uzyskano p e łn y p r o f i l m ajdanu w raz z p r o f ile m w ału od s t r o n y z a c h o d n ie j/ . Ł ą c z n ie przebadano p o w ie r z c h n ię 600 ■**

(3)

149

-O d k ry to 30 o b ie k tó w , w tym 1 gró b s z k ie le t o w y , 23 o b ie k t y osadowe /czw oro kątn e p ó lz ie - m la n k i, ow aln e i cz w o ro k ą tn e p a le n is k a , o b ie k t y "wannow ate*/ o r a t 6 o b ie k tó w z w iąz an ych z k o n s t r u k c ją v a t u / je g o I I i I I I f a z y / , Poza tym o d k r y to k i l k a n a ś c i e dołków posłu po w ych , n ie tw o rz ą c y c h je d n a k j a k ie g o ś z w arteg o u k ła d u . S tw ie rd z o n o , i i na m a jd a n ie g ro d z is k « n ie w y s tę p u ję w a rstw a k u lt u r o w a , o b ie k t y r y z u j ą s i ą b e z p o ś re d n io na t l e g l i n y c a lc o w e j* E w en tu aln a w a rstw a / lu b w a rstw y / k u lt u r o n u L e g ł a z n is z c z e n iu podeгае budowy k o le jn y c h fa z obwałowań / g li n « na j ą d r o w a łu cz e rp a n o n a jp raw d o p o d o b n ie j z je g o n a jb liż s z e g o s ą s ie d z t w a / « W skazuje to na z n a jd y w a n ie na t e r e n i e g r o d z is k a p o je d y n cz ych fragm entów n aczyń k u lt u r y i u t y c k i e j wy łą c z n ie na wtórnym r ło ftu .

N a jc ie k a w s z e r e z u l t a t y p r z y n io s ło p rz e k o p a n ie w a łu g ro d z is k a * It t r a k c i e e k s p lo r a c j i z l- d e n ty fik o w a n o Э f a z y budowy w a łu /we w s z y s t k ic h p rzyp adk ach s tw ie rd z o n o , u v a l ulegał d e s tr u k  c j i w t r a k c i e g w ałtow nego p o la r u / o ra z 5 fe z /w arstw / o s a d n ic z y c h /3 p ie rw s z e związane z ko

le jn y m i fa z a m i w a łu , d w ie o s t a t n i e z a le g a ły na w arstw ach d e s t r u k c j i I I I fa z y w a łu / ,

I fa z a w a lu - o d k r y t o j e d y n ie cz ę ś c io w o zachowane g l i n i a n e ją d r o w a łu , posadowione bezpo ś r e d n io na w a r s t w ie humusu p ie rw o tn e g o * Dane s t r a t y g r a f i c z n e w s k a z u ją , i e ś c ia n a w ew nętrzna 1 f a z y p o k ry w a ła a i e d o k ła d n ie z e ś c ia n ą zew n ętrzn ą l l f a z y w a łu , zaś g l i n i a n e ją d r o w a łu I f a z y z o z t a ło w y k o rz y sta n e w t r a k c i e budowy I I fa z y ja k o r o d z a j z e w n ę tr z n e j, poziom ej barm y, p rz e c h o d z ą ce j na s t ę p n ie w s to k s u c h e j f a z y . I I f a z ą w a łu zw iązana b y ła waratw a k u ltu ro w a o ra z 2 n ie r e g u la r n e p a le n is k a i cz w o ro k ą tn a p ó ł2ie m ia n k a / d łu g o ś ć je d n e j z uchw yconych ś c ia n w y n o s iła 3,20 j»/, W w a r s tw ie k u lt u r o w e j i w o b ie k ta c h z n a le z io n o l i c z n e frag m e n ty n a cz y ń , k o ś c i z w ie rz ą c e i k i l k a n ie o k r e ś lo n y c h przedm iotów ż e la z n y c h . t I fa z ą w a łu w ią ż e s i ą p o ło fo n y w o d le g ło ś c i o k o ło 5 m od je g o w e w n ę trz n e j ś c ia n y » ró w n o le g ły do n i e j o b ie k t rowkowy / s z e ro k o ś c i 1,6 0 a , g łę b o k o ś ć z a le g a n ia n ie ck o w a te g o dna o k o ło 0 ,8 0 - 1 ,0 m/ - zapewne ś la d po w y b ie r a n iu g l i n y do budowy obw ałow ań.

I I fa z a w a łu - zachowane d o s k o n a le w a r s tw y , s i do s p a lo n e j k o ro n y w ału p o z w a la ją na je g o w m iarę p r e c y z y jn ą r e k o n s t r u k c ję * w ła ś c iw y w a ł sp o cz yw ał na g l i n i a n e j , po z io m ej " ł a w i e fund am ento w ej" o g r u b o ś c i o k o ło 0,70 m, Ś c ia n ę wewnętrzną t w o r z y ła p a li s a d a z w b ity c h je d e n p rz y d rugim o k r ą g ły c h w p rz e k r o ju słupów o ś r e d n ic y 0 ,2 0 - 0 ,3 0 m. tf o d l e g ło ś c i 2 m od n i e j z n a jd o w ała s i ę " ś c ia n k a d ziało w a"- zb u d o w an a z poziomo u ło ż o n y ch b a l i , w s p a r ty c h na p o tę ż n y ch , czwo-_ ro k ą tn y c h tf p r z e k r o ju , s łu p a c h d re w n ia n y ch /0 ,2 0 z 0 ,4 0 n / , wkopanych w od l e g ł o ś c i 2 , S0 z od s i e b i e . Utworzona w te n sposób s k r z y n ia w y p e łn io n a b y ła ś c i ś l e dużym i łamanymi g ła z a m i / w y łą c z n ie p ia s k o w ie c / , l u k i między n im i wy p e ł n i a ł a g l i n a , tf o d l e g ło ś c i 4,2 0 m od o p is a n e j " Ś c i a n k i d z ia h ^ w e j” z n a jd o w a ła s i ę w ew nętrzna ś c ia n a w a łu , zbudowana w id e n ty c z n e j k o n s t r u k c ji , Wew n ę t r z n a , s z e r s z a s k r z y n ia w y p e łn io n a b y ła w y łą c z n ie g l i n ą . M iąż sz o ść w a r stw y k a m ie n i i g l i n y w s k r z y n i z e w n ę trz n e j w y n o s iła o k o ło 1,50 л . Ha ic h s t r o p i e z a le g a ła w a rs tw a d e s t r u k c j i /poziom a/ o g r u b o ś c i o k o ło 0 ,5 0 m - n a jp ra w d o p o d o b n ie j sp a lo n a k o n s t r u k c ja k o ro n y w ału * lach o w an e w n ie k t ó r y c h m ie js c a c h zwęglone b e l k i w s k az u ją na zrębowy system i c h ł ą c z e n ia . N a le ż y d o d ać , i ż tf s k r z y n ia c h zew n ętrz n ych i w ew nętrznych s tw ie rd z o n o 2 poziomy d r a n ic / s z e r . 0 ,2 0 - 0 ,3 0 m/, u ło ż o n y c h p o p rz e c z n ie do b ie g u w ału - zapew ne r o d r a j w a rs tw wyrównawczych* Z I I f a z ą w a łu w ią ż e s i ę poziom o s a d n ic z y p r z y le g a ją c y b e z p o ś re d n io do w e w n ę trz n e j ś c ia n y obwałowań / o d k ry to c z ę ś c io wo 2 cz w o ro k ą tn e c h a t y o s t è r o k o é c i 2 ,6 0 * / . tf i c h w yp ełn isfcu z n a le z io n o l ic z n e fra g m e n ty n a c z y ń , k o ś c i z w ie r z ę c e , d rob ne p rz e d m io ty ż e la z n e .

щ w a r s t w ie d e s t r u k c j i I X fa z y obwałowań z n a le z io n o m .in * zaczep o s t r o g i

k a r o l i ń s k i e j z trzem a poziomo uło ż o n ym i n i t o w i , zd o b io ny z ł o t ą , ornam ento waną motywem w y p u k ły ch k ó łe c z e k , b la s z k ą , a ta k ż e o ło w ia n ą lu n u lę zdobioną motywem w y p u k łe j k r o t k i i k ó łe c z k a m i /oba z a b y t k i można datow ać na I X w */ .

I I I fa z o w a łu * n a jb a r d z i e j z n iz s c z o n a p rze z p o ż ar o ro z p rze z w s p ó łcz e sn a o r k ę . Możno je d nak s t w i e r d z i ć , i ż do je g o budowy u ż y to ró w n ie ż łam anych p ł y t p iask o w ca 1

(4)

g l i n y . S z e ro k o ś ć w alu re k o n stru o w an a na p o d s ta w ie wkopów napraw czych wyno s i ł a zapewne b li s k o 8 m. Z t ą fa z ę zw iąz an a b y ł a cz ę ś c io w o w yeksp loro w ana c z w o ro k ą tn a p ó łz ie m io & k a , d łu g o ś ć j e d n e j ze ś c ia n w y n o s iła 2,90 »*

Poza tym s tw ie rd z o n o na w d ratw ach d e s t r u k c j i I I I f a z y w a łu 2 k o le jn e p o z io my o s a d n ic z e /duże p a le n is k o , nad nim cz w o ro k ą tn a p ó łz ie m ia n k a / . и lic z n y m m a t e r ia le c e ra m ic z n y c h z ty c h o b ie k tó w zauważono w y stę p o w an ie znaków g a r n c a r s k i c h na dnach n a c z y ń - ?

и o b ie k t a c h poza s t r e f ą p rz y w a le , z n a le z io n o b ard z o l ic z n e fra g m e n ty n a c z y ń , noże że la z n e , g r o t y s t r z a ł , s i e r p , p r z ę ś l l k l , p a c i o r k i s z k la n e , b la s z k i m ie d z ia n e , a ta k ż e duże i l o ś c i k o ś c i z w ie r z ę c y c h .

Ze względu na b ra k w o b ie k t a c h zabytków p o z w a la ją c y c h na p r e c y z y jn e d a to w a n ie / o p is a n e w y ż e j - z aczep o s t r o g i i lu n u la w y s t ą p i ły na z ło ż u w t ó m y r ' o s a d n ic tw o na g ro d z is k u w H as za-co w ic a c h można d atow ać na p o d s ta w ie a n a l o g i i m a ło p o ls k ic h w y łą c z n ie ramowo na w ie k U - X I . ze w zg lędu na fi t w i e r d z o « k o n t a k ty /o n i e u s ta lo n ym c h a r a k t e r z e / z W ie lk im i Ho rowami d a to w a n ie t o b y ć może b ę d z ie m u s ia ło u l e c z m ia n ie .

B a d a n ia b ęd ą kontynuow ane.

NIBDOh, g m .Z g o rz e le c W ojewódzki O środek

w o j . j e l e n i o g ó r s k i e I z e b e o l s f l c n e - R o o s e m t o r i l l G rodzisko nr 1 we Wrocławiu

B a d a n ia p r o w a d z iła mgr H a lin a Ś le d z i k —K a s iń s k a . U c z e s t n i c z y ł d r J u r i j K n e b e l s I n s t y t u t u Ludoznaw stwa Serb e -łu ż y c k ie g o A k a d e m ii Nauk NRD w B a u tz e n . F in a n s o w a ł WXZ w J e l e n i e j G ó r z e . T r z e c i sezo n b ad a ń . G r o d z is k o / IX - X , XX w ./

Kontynuowano b a d a n ia t 1965 r . Celem ic h b y ło zbadan i e w n ę trz a g r o d z is k a , o k r e ś l a n i e c h a r a k t e r u zabudowy i k o n s t r u k c j i u rz ą d z e ń o b ro n n y c h , f u n k c j i o b i e k t u , u ś c i ś l e n i e c h r o n o l o g i i o r a z d o k o n an ie r s k e o s t r n k c j i fo rm y p ie r w o t n e j.

Fo n t y r mtrWarro· e k s p lo r a c ją n a w a r s tw ie ń w o b r ę b ia wykopu X. P r z e c in a ł on w n ę trz e g r o d z is k a po o s i wschód-zachód o ra z obejm ow ał wew nętrzne r o z sy p ie k a w a łu o b ronnego o d c in k a wsc h o d n ie g o o ra z z acho dn ieg o * Na o s i g r o d z is k a N - S , p o c z y n a ją c od c e n t r a l n e j p a r t i i m ajdanu w k ie r u n k u po łu d n io w e j s k a rp y w z n io s la n ia z a ło ż o n o wykop n r I Z o w ym iarach 25 z 3 m.

N z a c h o d n ie j c z ę ś c i m ajdanu , w p a s ie p rtyw aln ym o d k r y t e o b ie k t / n r З а / w yku ty w s k a l i s tym p o d ło ż u , o w ym iarach 4 z 5 m, z a g łę b io n y na T,5 z /od s t r o p u c a l c a / , И p a r t i i p rz y d e n n e j z a s y p le k o s t a n o w iła p la s t y c z n e g l in o b arw y ż ó łt a w e j p r z e w ie ś ta na za s p a le n iz n ą , p ośrod ku z aa*

2

g łę b ie n ie m w d n ie w p o s t a c i l e j a o p o w ie r z c h n i o k o ło 2 я . Jam a w yk u ta w s k a le w y k o rz y s ta n a b y ł a zapewne ja k o z b io r n ik na wodę. F u n k c jo n o w a ł on n a jp ra w d opodobn i e j w f a z i e s t a r s z e j g r o d z is k a , a n a s t ę p n ie w y k o rz y s ta n y z o s t a ł ja k o c z ę ś ć w z ie a n a z ie m ia n k i /o czym in fo rm o w a liś m y w k o w a n ik a c ie z b adań 1965 r . - o b ie k t n r 3 / . W o d l e g ło ś c i o k o ło 3 i d i zachód od z b io r n ik a o d k r y to o d c in e k g u ru o d łu g o ś c i 4 m, s z e r o k o ś c i 1 m. Zbudowany b y ł on z к on i a n i ś r e d n i e j w ie l k o ś c i , w y s tę p u ją c y c h w p od ło żu* Od p o łu d n ia do muru p r z y l e g a ła g l i n a z drobnym i k a m ie n ia m i o d k r y ta na o d c in k u 2 m, z a ś od p ó łn o c y p r z y l e g a ła w a rstw a g l i n y p y l a s t e j . O d s ło n ię t y r e l i k t muru łączym y z bramą lu b f u r t ą p row ad zącą do g ro d u od s t r o n y p ó łn o c n o - z a c h o d n ie j. N c z ę ś c i > w s c h o d n ie j m ajdanu o d k r y to jam ę / o b ie k t n r 5/ o f u n k c j i g o s p o d a r c z e j, w r z u c i e poziomym w k s z t a ł c i e n ie r e g u la r n e g o c zworobo k u , o w ym iarach 0 ,9 0 x 0 , ( 0 и . M p r z e k r o ju pionow yn o b ie k t te n m ia ł k s z t a ł t p ł y t k i e j n i e c k i , z a g łę b io n e j м 0 ,2 2 m /od s t r o p u c a l c a / . W yp e łń i s ko o b ie k tu s t a n o w iła p r ó c h n ic a z p o je d y n c z ym i ułam kam i n a cz y ń g l in ia n y c h . O b ie k t p ie r w o t n ie b y ł z ad a s z o n y, ś w ia d c z ą o tym zac howane podwójne ja w y po s łu p k a c h ś r e d n ic y 7*9 cm, z a g łę b io n e w c a le c ńa 10-15 cm.

w południowym o d c in k a m ajdanu p rz e d wałem o d k r y to budynek / o b ie k t n r 7/ z b ru k ie m k a miennym, o d łu g o ś c i 4 ,6 0 m i s z e r o k o ś c i 2 я . N ie s ą w ym iary c a łk o w it e o b ie k t u , albo w iem ucho*