A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
FOLIA OECONOMICA 3, 1980
Kr zy szt of Stangierski'
PODSTAWOWE FUNKCJE ZAKŁADU PROJEKTOWANIA I USŁUG INWESTYCYJNYCH
„INWESTPROJEKT" W ŁODZI
W ostatnich latach spółdzielczość m ieszkaniow a uległa znacznym / przeobrażeniom organizacyjnym i strukturalnym . Polegały one prze-de wszystkim na stw orzeniu w ojew ódzkich spółdzielni m ieszkaniow ych oraz nadaniu nowego statu su działalności terenow ym jednostkom „Inw es'tprojektu", k tó re pierw otnie w ykonyw ały usługi projektow e dla spółdzielczości m ieszkaniow ej. Znaczne rozszerzenie funkcji „Inwest- projefctu" skłoniło autora do analizy najw ażniejszych problem ów funk-cjonow ania łódzkiego „Inw estprojektu". Celem tego arty k u łu jest więc próba w stępnej oceny roli i m iejsca „Inwies'tprojektu" w procesie in -w estycyjnym na tle przem ian organizacyjnych i zakresu działalności tej instytucji.
I. ROZWÓJ FORM ORGANIZACJI I ZAKRESU DZIAŁALNOŚCI
Za początek istnienia sam odzielnej jednostki „Inw estprojektu" w Łodzi należy uznać rok 1967. Z dniem 1 VII 1967 r. powołano bo-wiem na terenie Łodzi Zakład P rojektow ania „Inw estprojekt" pod-legły bezpośrednio C entralnem u Zarządowi Spółdzielni Budownictwa M ieszkaniowego w W arszaw ie. W cześniej co praw da, bo od stycznia 1960 r., działała w Łodzi w yodrębniona pracow nia projektow a, lecz nie posiadała ona statusu sam odzielnej jednostki.
* Dr, «diunkt w Zakładzie Ekonomiki Budownictw a l Inw estycji Instytutu
Przedmiot działalności ZP „Inw estprojekt" obejm ow ał w ykonyw anie opracow ań projektow ych dla budow nictwa m ieszkaniow ego i to -w arzyszącego łącznie z projektam i rem ontó-w i m odernizacji budyn-ków spółdzielczych. „Inw estprojekt" był w ięc typow ą jednostką pro-jektow ą. Zostawm y jednak n a uboczu początki instytucji, by bliżej przyjrzeć się procesow i przem ian organizacyjnych po roku 1970. W tych bowiem latach nastąpiło szereg reform o doniosłym znaczeniu.
Do połow y 1972 r. istniały dwa odrębne zakłady „Inw estprojektu": — Zakład Usług Inw estycyjnych „Inw estprojekt" zajm ujący się przygotow yw aniem m ateriałów w yjściow ych do projektow ania i inny-mi pracainny-mi przygotow aw czym i (np. przygotow anie terenów pod budo-wnictwo spółdzielcze) oraz nadzorem inw estorskim realizow anych budów;
— Zakład P rojektow ania „Inw estprojekt" o typow ych funkcjach jednostki projektow ania.
ZUI świadczył usługi w yłącznie na rzecz spółdzielczego budow ni-ctwa m ieszkaniow ego z te re n u Łodzi, natom iast zakres działania Za-kładu P rojektow ego obejm ow ał rów nież byłe w ojew ództw o łódzkie. O bydw a zakłady były niewielkim i jednostkam i o nieskom plikow a-nej stru ktu rze organizacyja-nej. Schem at organizacyjny Zakładu P ro-jektow ego przedstaw ia rys. 1.
Prostota tej stru k tu ry jest uderzająca. Działalność bezpośrednio projektow a jest skoncentrow ana w dwóch pracow niach: jedna obsłu-guje miasto, druga zaś w ojew ództw o. Poza tym istnieją zw ykłe w biu-rach p ro jek to w y ch kom órki, jak zespół spraw dzający oraz pion głów-nego ekonom isty pełniący rolę obsługi adm inistracyjno-ekonom icznej podstaw ow ej działalności.
W dniu 1 VII 1972 or. nastąpiło połączenie ZUI „Inw estprojekt" i ZP „Inw estprojekt" w jed en Zakład P rojektow ania i Usług Inw esty-cyjnych i,Inw estprojekt — Łódź-M iasto"1. Oznaczało to scalenie funkcji projektow ych i obsługi inw estycyjnej w ram ach jednej instytucji. Sca-lenie to poszło jeszcze głębiej i zaznaczyło się także w w ew nętrznej strukturze organizacyjnej nowo pow stałej instytucji. Świadczy o tym jej schem at Organizacyjny, który przedstaw ia rys. 2.
N ajw ażniejszym i kom órkam i organizacyjnym i w aspekcie po d sta-w osta-wych zadań statutosta-w ych „Insta-w estprojektu" są pracosta-w nie projekto- w o-realizacyjne. Pracowniom pow ierzono kom pleksow ą obsługę spół-dzielczych inw estycji mieszkaniow ych, od prac przygotow aw czych począwszy — poprzez projektow anie — na nadzorow aniu realizacji łącz-nie z przeprow adzałącz-niem odbiorów od w ykonaw ców robót i kontrolą jakości skończyw szy. Jedynym składnikiem procesu inw estycyjnego
Rys. 1. Schemat organizacyjny Zakładu Projektow ania „Inwesprojekt". Pierw sze półrocze 1972 r.
R ys. é RADA z l e c e n i o d a w c ó w Z-CA DYREKTORA C S . TECHMiCZNYCH r r DZIAŁ TECHNICZNY INFORMACJA TECHiWrEK. I B H P B !3L ЮГЕ K A I ARCHIWUM OBSŁUGA RADY TECH N.-EKONOM I ZESPOŁU SPRAWDZAJĄCEGO - UDZIAŁ W PROJ / REALIZACJI - WSPÓŁZAWODNICTWO PRACY PROGNOZOWANIE в U SOWN. SPĆtDZ. W S K A L I MIASTA. TP1 P R O J-R E A L/Z. N R iPRACOW NIA - PRZYGOTOWANIE - PRO JEK TO W AN IE - REALIZACJA TP2 PRACOWNIA PROJ-REAUZ. NR 2 ■ PRZYGO T W A NIE - PROJEKTOWANIE -R E A LIZA C JA — RADA TECHN -EKONOM. RADCA PRAWNY K!Q STANOWISKO PRA-CY ds. ОВОЕСШСН SPRAWY : SZXCLE i r o o PRACOWNIA PRO l-R EALIZ N R 3 - PRZYGOTGWA N !E - PROJEKTOWA W E -R E A LIZ A C JA - r 7DA PRACCWN-A ' 4 PRZYG TERĘNJNR4,
- OPINIE 7EREM - PRAW NE - OBSŁUGA GEODEZ. INY/ESTYCJI - OBSŁUGA GEOLOG iCZNA - DO KUM TEREN ~ РЙА W \ rA
PRZEKWATER.t ROZB , PRZEK. TFRifPJ
DZIAŁ FINANSOWO- ,v7Y - r a c h u n k o w y ľ F г - С . ; DYREKTORA * . EKONOMICZNYCH - ZAÔEZP. ŚRODKÓW r:PASZO W YC H Dl a z a k ł - NADZČR НАС MAJĄTKIEM .
t z t OZIAt EKONOMIKI ZAKŁADU - SPORZĄDZANIE L ISTY PŁAC
-P R O W A D Z E N IE K StZ G & C tC ! ZAKŁ.. AKCJI SCCJALHEJ, DHP — ÁNA L >ZY FINA iVSC-'л E ~ PRCTfi ADZZNÍE - n .: Г. DEC E J
■ , - PL A -V s PRAWD ~D. ZAKŁADU - SPRAW Y O R G AN IZAC Y JN E - RO ZLIC ZEN IE r j : : : v s 2 ‘j F i AC - 4 M L I 2 Г EKONC.'tiCZKE _______‘ E O DZ'AL ORGANIZACJI PRODUKCJI - . ,> 4 .. i SPRAV.rZAJACY 5 - i , : : V 4 f FA K T 'J3Y t U 4 C W ? PRACE PROJ i J S ć Ľ jf - KONTROLA CCXTJf4EHTACJl ! — PLANY RZECZOW E PRACOWNI i
/ K O S r T i’RySÓ .Y
- POZSTRTi C .iN iE SPRAW i SPCRkTCI- Z WYKONA V.CĄ \ 0 JAKOŚĆ, DOKUMENT I
EA DZ’ AL ADMINíSTRA- v К WO - G OSPODARCZY - SEKRETARIAT
- & SP. MĄGAZYN / TRANSPORT. - ^D ZÓ P NAD PRAC OBSŁUGI EP PRACOWNIA EKONOMICZNA
_ ANY RZECZOWO-FIN. ZADAŃ -'/WES T. -P L A N ODCAWAMA OBIEKTÓW
ROZLICZĘ K E WSTĘPNE UMHWY '.YYK ROBCT - ROZl iCZEľUE ZADA N Z BAN ЮЕМ - ZAPEWNIENIE WAR. 0 0 F iN A N S . l/r V/ES
h W PRACOWNIA WYKOŃCZENIOWA - Ha l a m a s z y n
- W YSW ÍE TL A ft N IĄ - INTROlIGA TORNiÄ
2. Schem at organ izacyjn y Zakładu Projektow ania i U słu g In w estycyjn ych „Inw estprojekt" Łódź-M iasto. D rugie półrocze
1Э72 r. K r 2 y sz lo f S ta n g ie r sk i
w yłączonym z zakresu działania w spom nianych pracow ni jest przy-gotow anie terenu; sp raw y tie zostały pow ierzone Pracow ni Przygoto-wania Terenu. Pracow nia ta w ykonuje więc opinie i dokum entację terenow o-praw ną oraz spełnia obsługę geodezyjną i geologiczną inw e-stycji.
Powyższy sposób zorganizow ania podstaw ow ej działalności „In-w estprojektu" cechuje konsek„In-w encja i logika. O graniczono zbędne drogi inform acyjne między kom órkam i dotyczące spraw jednego za-dania inw estycyjnego i stw orzono w arunki, by ten sam zespół pro- jektow o-realizacyjny był w pełni odpow iedzialny za końcow y efekt nadzorow anej i projektow an ej inw estycji. W yodrębnienie problem a-tyki terenów inw estycyjnych ma zaś swe uzasadnienie w fakcie, iż sprawry te re n u są najczęściej znacznie szersze od skali jednego zada-nia inw estycyjnego.
W dalszej analizie pow yższej stru k tu ry organizacyjnej zwróćmy uwagę na rozszerzenie liczby kom órek, co oczyw iście w ynika bezpo-średnio z rozrostu instytucji. U tworzono rozległy pion głównego inży-niera, w którym obok om aw ianych już pracow ni znalazł się Dział Techniczny o charakterze funkcjonalnym . Rozrósł ,się też znacznie pion ekonom iczny, w zbogacony przede w szystkim Działem O rganiza-cji Produkrganiza-cji i Pracow nią Ekonomiczną.
Dalszym charakterystycznym rysem tej organizacji jest brak w y -odrębnionej służby ekonom icznej, k tó ra zajm ow ałaby się analizą roz-w iązań projektoroz-w ych pod roz-względem ekonomicznym. Pracoroz-w nia Eko-nomiczna podległa głównem u ekonom iście nie spełnia tych funkcji; w ykonuje ona czynności o charakterze raczej adm inistracyjno-plani- stycznym (planowanie, rozliczenie, k redytow anie itp.). Jest to poważny mankam ent, k tóry zresztą je st niestety bardzo pow szechny w w ięk-szości polskich jednostek projektow ania. N ależy dodać, iż m ankam ent taki je st specyficznym rysem organizacji “większości polskich biur projektow ych.
W dniu 1 I 1976 r. utw orzono W ojew ódzką Spółdzielnię M ieszka-niow ą w Łodzi (W SM ).1 Powołała ona zakład w łasny pod nazwą Za-kład Projektow ania i Usług Inw estycyjnych „Inw estprojekt — W SM "2 z siedzibą w Łodzi i terenem działania obejm ującym w ojew ództw o m iejskie łódzkie.
O gólnie biorąc Zakład stał się w ykonaw cą funkcji inw estycyjnych WSM-u. W szczególności określono następujący zakres jego czynności:
— uzyskiw anie terenu i dokum entacji praw nej pod budownictwro mieszkaniowe i związane z nim budow nictwo tow arzyszące;
— w ykonyw anie całokształtu prac zw iązanych z przygotow aniem
terenów budów i przekazaniem ich w ykonaw com robót budowlano- m ontażowych;
— opracow yw anie pełnej dokum entacji projektow o-kosztorysow ej (ZTE, PT);
— dokonyw anie zleceń i zaw ieranie umów o w ykonanie robót bu-dow lano-m ontażow ych oraz dostaw ę m aszyn i urządzeń;
— pełnienie nadzoru autorskiego, kontrola jakości robót;
— odbiór robót od w ykonaw ców i przekazyw anie gotow ych obiek-tów użytkownikom ;
— w spółdziałanie z użytkow nikam i w egzekw ow aniu zobowiązań w ykonaw ców z tytułu rękojm i za wady.
Jak w idać z tego re je stru czynności rola „Inw estprojektu" zaznacza się we w szystkich fazach procesu inw estycyjnego. Trzeba bowiem jeszcze nadm ienić, iż Zakład, jako w zasadzie jedyny inw estor budo-w nictbudo-w a m ieszkaniobudo-w ego na danym terenie, spełnia także zadanie program ow ania rozw oju lokalnego budow nictwa mieszkaniowego. W uzupełnieniu inform acji o zakresie działania Zakładu odnotujm y, iż obdarzony on jest pełnym rozrachunkiem w ew nętrznym , a jego plany ekonom iczne zatw ierdza dyrekcja oddziału CZBM.
Równolegle z powołaniem WSM-u w prow adzono szereg zmian w organizacji , Jn w estp ro j e k tu ". N ajw ażniejszym punktem tych zmian było stw orzenie dodatkow ego pionu zastępcy dyrek to ra ds. inw esty-cji. Dokonano rów nież szeregu zmian w ew nątrz istniejących kom órek organizacyjnych.
Reformy te nie m iały długiego żywota, gdyż nie zdały egzaminu w praktycznej działalności. Zbytnie skom plikowanie stru k tu ry organi-zacyjnej spowodowało ujem ne skutki, głównie w przepływ ie inform a-cji w ew nątrz instytua-cji. W krótce pow rócono do poprzedniego system u z korektam i nie naruszającym i jego podstaw ow ych pryncypiów . O be-cnie funkcjonujący system organizacyjny przedstaw ia rys. 3.
Jed yn ą godną uwagi zmianą w stosunku do schem atu organizacyj-nego z 1972 r. jest utw orzenie oddzielorganizacyj-nego pionu główorganizacyj-nego księgowego, którem u podporządkow ano: Dział Finansowo-Rachunkowy i Dział Księ-gowości Inw estycyjnej. Ten ostatni utw orzono podczas poprzedniej reorganizacji, podporządkow ując go z-cy dyrektora ds. inw estycji. O becne ustaw ienie tego działu w nowo utw orzonym pionie głównego księgowego jest znacznie bardziej logiczne.
W arto podkreślić, iż aktualny schem at organizacyjny cechuje dość duża prostota i zwięzłość; świadczy o tym nie zmieniona liczba kom órek organizacyjnych w porów naniu ze stanem z roku 1972 (II półrocze) mimo trw ania procesu rozwoju instytucji. Przykładem dbałości o inte-grację organizacji może być likwidacja Działu O rganizacji Produkcji
ZARZĄD W 0 JE W Ć C Z K 1 E J S P Ó Ł D Z IE L N I M IE S Z K A N IO W E J RADA TECHNICZNO-- EKONOMICZNA Z-CA DYREKTORA ds. TECHNICZNYCH
"Щ
1PRACOWNIA PRO JE K TO- ^
WO - REALIZACYJNA NP. 1 KIEROWNIK PRACOWNI PEŁNOMOCNIK DYREKTORA Z -C A KIEROWNIKA PRACOWNI 1 Z E S fC t URBANISTYKI I ARCHITEK-TURY 2 ZESPÓŁ KONSTRUKCYJNY 3 Z E S P Ö t IN STALAC JI SANITARNYCH I CIEPŁOWNICZYCH
4 ZESPÓŁ INSTALACJI ELEKTRYCZN 5 ZEZPGc R E A L IZ A C JI
PRACOWNIA P R O J- E Z
P.EA L ,’ZACYJNA NR 2. KIEROWNIK PRACOWNI P t С NOMOCNIK O YREK TORA 7 —CA KIEROWNIKA PRACOWNI 1 ZESPÓŁ URBANISTYKI I
ARCHITEK-TURY 2 ZESPÓL KONSTRUKCYJNY 3 ZESPÓŁ IN ST SANITARNYCH I CIEPŁOWNICZYCH U ZESPÓŁ IN ST ELEKTRYCZNYCH 5 ZESPÓŁ R E A L IZ A C JI P P A g jW N A F-?CJEX;T>1— WO-R E A L IZA Z YJNA NR 3
KIEROW NIK PRACOWNI PEŁNOMOCNIK OYREXTCPA
Z -C A K !£ffOGN IK A РРАСО'ЛТН
1 ZESPÓL U RBAN ISTYKI I ARCHITEK-TURY
2 ZESPOZ KONSTRUKCYJNY 3 ZESPÓL INSTALACJI SANITARNYCH
i OEPŁjyWNICZYCH
4 ZESPÓŁ IN STALAC JI ELEKTRYCZN 5 ZESPÓL REALIZACJI PRACOWNIA PRZYGOTOWY-WANIA INWESTYCJI NR L KIČROWNIK PRACOWNI Z -C A KIEROWNIKA PRACOWNI 1 ZESPÓL PRZYGOTOWANIA TERENÓW 2 Z E SP Ó Ł KOORDYNACJI IN W ESTY-CJI I DOSTAW INWESTORSKICH 3 ZESPÓŁ U NÓW DOKUMENTACJI , RYCZAŁTOWYCH ZESPÖt SPRAWDZAJĄCY d o r a d z t w a t e c h n. ___ ____ __ ___ r SP R A 'M Z A N IE I OPINIOWANIE DOKUMENTACJI O RAZ WYDAWA-NIE KLAUZUL
2 P EŁ N IEN IE CZYNNOŚCI GLÓYiNYCH SPECJALISTÓW
3 PRZYGOTOWANIE DLA ZARZĄDU WSM OPINI I MATERIAŁÓW DO ZATW IERDZENIA Z 7 E SAMODZIELNE STANOWIS-KO ds. OSOBOWYCH ____ _________Wo 1 S P R A W Y OSOBOWE 2 DYSCYPLINA PRACY 3 SZKO LEN IE ZAIZADOW E
DZIAŁ INFORMACJI TECH-NICZNO-EKONOMICZNEJ
____ ____ Ш
1. INFORMACJA TECHN -EKONOM 2 ZAGADNIENIA ETC 3 MAKIETY, ZD JĘ C IA , WYSTAWY, PRO S Р Е К T Y OSIEDL I M IE SZ K A Ń IOW YCH GŁÓWNY KSIĘGOWY JER. D ZIA t FINANSOWO- -RACHUNKOWY ZA GADNIENIA RACHUNKOWO ~ -KSIĘGOWE Z W IĄ Z A N E Z DZIAŁALNOŚCIĄ GOSP ZAK ŁAD U DZIAŁ KSIĘGOWOŚCI INWESTYCYJNEJ ZAGADN uFINANSOW E I EW IDENCJA NAKŁADÓW ZW IĄZAN YC H Z R E A L IZ A C JĄ IN W ESTYCJI Z-CA DYREKTORA
E
ds. EKONOMICZNYCH DZIAŁ EKONOMIKI ZAKŁADU Ж1. Z LEC EN IA I IMO-MY NA PRODUK-CJE I USŁUGI INWES TYCYJNE 2 W YC ENA I FAKTUROWANIE
PRGOOKCJ! I USŁUG 3. FUNDUSZ PŁAC l ZATR L. A N A L IZ Y Z DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ ZAKŁADU 5. ZARZĄD ZEN IA W EW N
I ZAGADN ORG ANIZAC YJN E
DZIAŁ ADMINISTRACYJ-NO -GOSPODARCZY
Ш
Е
7 ZAOPATRZENIE I TRANSPORT ? UTRZYMANIE CZYSTOŚCI 3 Z A B E 2 P M AJĄTK U PRZED K R A D Z lE Ź A , I POŻAREM K A N C E L A R IA DZIAŁ REPRODUKCJI DOKUMENTACJI 1. W YŚW IET LARNIA 2 INTROLIGA TORNIA 3 H AL A M A SZ Y N -í. ARHIWUM i B IB L IO T E K A PRACOWNIA EKONOMICZNA KIEROfŤNIK PRACOWNI Z -C A KIEROWNIKA PRACOWNI 1. ZESPÓŁ PLANOWANIA.FINANSOWA-NIA I ROZLICZAFINANSOWA-NIA ZAOAfi Z ABP 2 ZESPÓŁ ZLECEŃ I UMÓW Z
WYKO-NAWCAMI ROBÓT I SPRAWOZDAW-CZOŚCI IN W E ST Y C Y JN E J
Rys. 3. Struktura organizacyjna Zakładu P rojektow ania i U sług In w esty cy jn y ch „Inw estprojekt" WSM w Łodzi w 1977 r. Io t
Podstawowe fu n k cj e Z P lU I „ Inw est pro je kt " w Ł od zi
(patrz rys. 2) i przeniesienie zadań tego działu do Działu Ekonomiki Zakładu (patrz rys. 3).
W ostatnim czasie działalność „Inw estprojektu'' skoncentrow ana jest głównie na dużych osiedlach m ieszkaniow ych liczących od 15 tys. do 70 tys. mieszkańców. Budownictwo w m niejszych jednostkach miesz-kaniow ych stanowi ok. 20% jego działalności.
„Inw estprojekt" uczestniczył w realizacji 15 łódzkich osiedli miesz-kaniowych. Uczestnictwo to przybierało różne formy: począwszy od opracow ania dokum entacji projektow o-kosztorysow ej, poprzez nadzór nad realizacją, aż do kom pleksowej obsługi inw estycyjnej. O pracow a-nie dokum entacji w ystąpiło w przypadku 5 osiedli: Zarzew, Czerwony Rynek, Pojezierska, Dworzec Kaliski, Zgierska-Stefana I.
N adzór nad realizacją dotyczył 6 osiedli: M atejki, O byw atelska, Zu- bardź-Północ, Karole w III, Retkinia, Śródm iejska Dzielnica M ieszkanio-wa. Kompleksowa obsługa inw estycji łącznie z realizacją dokum entacji miała m iejsce w odniesieniu do 4 osiedli: K arolew IV i V, Zgierska- Stefana II, W idzew-W schód. Jak widać z tego prostego zestawienia, ja k na razie pełna obsługa inw estycyjna nie przeważa jeszcze w pra-cach „Inw estprojektu’'.
II. EKONOMICZNE ASPEKTY DZIAŁALNOŚCI ZPiUI „INWESTPROJEKT"
Po utwrorzeniu WSM w Łodzi w 1976 r. „Inw estprojekt" stał się bezpośrednim inw estorem i koordynatorem spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego na terenie w ojew ództw a m iejskiego łódzkiego. N ałoży-ło to na niego obowiązek świadczenia usług inw estycyjnych w zna-cznie szerszym niż do tej pory zakresie. M oce produkcyjne „Inw est-projektu" nie zw iększyły się jednak w odpowiednim stopniu. Zaszła więc konieczność podzlecania w ykonania dokum entacji projektow o- -kosztorysow ej innemu biuru projektow em u. Biurem tym był łódzki „M iastoprojekt".
Udział „M iastoprojektu" w w ykonyw aniu zadań dokum entacyjnych „Inw estprojektu" przedstaw ia tab. 1.
Z zestaw ienia wynika, że udział ,,M iastoprojektu" w w ykonyw aniu dokum entacji projektow o-kosztorysow ej dla łódzkiego budownictwa spółdzielczego w yraźnie zmalał. Był to proces dość w yraźny: z 52,6% w 1973 r. do 36,1% w roku 1975, tzn. na przestrzeni 2 lat spadek udzia-łu w yniósł 16,5 pkta.
Po roku 1975 „Inw estprojekt" nadal w ograniczonym zakresie ko-rzysta ze w spółudziału innych jednostek w pokryciu potrzeb dokum en-tacyjnych dla spółdzielczości. Jednostkam i tymi są w szczególności
T a b e l a 1
W artość prac projektow ych zrealizow anych przez ZPiUI „Inw estprojekt” i „M iastoprojekt" w Łodzi w latach 1973— 1975
Instytucje
1973 1974 1975
tys. zł % tys. zł % tys. zł %
„Inw estprojekt” „M iastoprojekt" U 636 12 883 47,4 52,6 ;i8 140 15 354 54,1 45,9 23 000 13 000 36 000 63.9 36,1 Razem 24 519 100,0 j 33 494 100,0 100,0
Ż r ó d ł o : O p raco w an ie w łasno na p o d staw ie danych ZPiUI „ In w e stp ro je k t" i „ M ia s to p ro jiU "
„M iastoprojekt" i ZSPiR „Inw estprojekt" C entralnego Związku Spół-dzielni Budownictwa M ieszkaniowego, a w zakresie dokum entacji c[oo- dezyjno-geologicznej M iejskie Przedsiębiorstw o G eodezyjne w Łodń,
*
T a b e l a 2 W artość usług projektow ych realizow anych na rzecz ZPiUI
„Inw estprojekt” w Łodzi przez inne jednostki w latach 1.976--1977 1976 1977 1977 Instytucje tys. zł Ш (/о) „M iastoprojekt” 8 950 9 000 100,6 ZSPiR „Inwestprojekt" 1 350 2 400 177,8 MPG 1 610 1 750 108,7 Razem 11 910 13 150 110,4
Ż r ó d ł o : O p raco w an ie w łasn e na p o d staw ie d in y c h ZPiUI , .In w e s tp ro je k t" .
Tabela 2 w skazuje na proces pew nego rozszerzenia zakresu w yko-rzystyw ania innych placów ek projektow ych przez „Inw estprojekt". Może to w ynikać ze zbyt małego rozw oju jego zdolności projektow ych w stosunku do w zrastających zadań . O bserw ujem y także stabilizację zleceń dla „M iastoprojektu" (100,6%), a dynam iczny rozwój zleceń dla ZSPiR „Inw estprojekt" (177,8%). W gruncie rzeczy w ięc w spół-udział jednostek niespółdzielczych nie w ykazuje wzrostu.
Tabela 3 obrazuje rozwój sprzedaży usług inw estycyjnych „Inwest- projektu".
Dynamiczny rozwój Zakładu w świetle liczb nie ulega kwestii: w latach 1971:—1977 sprzedaż wzrosła ponad trzykrotnie przy średnim rocznym tęm pie 38,2%. W istocie tempo to nie jest jednolite w całym okresie; najw iększy w zrost obserw ujem y w latach 1971— 1975 k'V'ly
T a b e l a 3 Dynam ika sprzedaży usług in w esty cy jn y ch ZPiUI „Inwestprojekt"
w Łodzi w latach 1971— 1977 Sprzedaż 1971 1975 1975 Średni roczny wzrost 1971— 1975 1976 1977 1977 1977 1971 1976 1971 tys. zł % tys. zł % Produkcja w łasna 13 004 34 974 268,9 142,2 36 590 42 782 117,0 329,0 2 r ó d ł or J a k w tab . 2.
ogólne tempo wyniosło 268,9%, zaś średnie roczne tempo — 142,2%. W dużej mierze zjawisko to jest skutkiem połączenia w 1971 r. Zakładu Usług Inw estycyjnych i Zakładu Projektow ego w jedną jednostkę. Późniejsze lata nie odznaczają się już tak spektakularnym i wskaźnikami dynam iki sprzedaży: w latach 1971— 1975 sprzedaż wzrosła o 21,6% przy rocznej dynam ice średnio 10,7%. Porów nując ten ostatni indeks ze wskaźnikiem 110,4% (tab. 2) oznaczającym w zrost podzleceń na pra-ce projektow e w latach 1976— 1977 dojść można do przekonania, iż procesy te zachodzą z tym samym natężeniem,- w zrostowi sprzedaży produkcji w ykonanej siłami w łasnym i o 1 zł odpowiada w zrost o ok.
1 zł podzleceń na prace projektow e dla innych jednostek.
Na w artość sprzedaży składają się dwa rodzaje prac: prace proje-ktow e i inne usługi inw estycyjne (obsługa inw estycyjna). S trukturę produkcji „Inw estprojektu'' w takim ujęciu przedstaw ia tab. 4.
T a b e l a 4 Struktura produkcji sprzedanej przez ZPiUI „Inwestprojekt" w Łodzi
w latach 1972— 1977 (%) Rodzaj produkcji 1972 1973 1974 1975 1976 1977 Prace prbjektow e 54 58 59 65 69 60 O bsługa in w estycyjn a 46 42 41 35 31 40 Razem 100 100 100 100 100 100 Ż r ó d ł o : J a k w tab. 2,
Jak w ynika z tabeli w pew nym okresie zarysow ała się tendencja do zw iększenia w sprzedaży udziału prac projektow ych. N ajsilniej zaz-naczył się ten proces w latach 1975 i 1976, natom iast rok 1977 przyniósł jego odwrócenie. Trzeba podkreślić, iż zm iana ta była gw ałtowna,
spa-dek w yniósł 9% — z 69% udziału prac projektow ych w roku 1976 do 60% w roku 1977. W żadnym roku nie było tak dużego w zrostu udziału tych prac w ogólnej strukturze sprzedaży. Za wcześnie jeszcze, by mówić o zapoczątkow aniu nowego kierunku zmian. Gdyby jednak tak się stało, to proces ten w ydaje się pożądany i celowy, jeśli zwrócimy uw agę na rolę „Inw estprojektu'' jako generalnego realizatora inw
es-tycji mieszkaniowych, gdzie usługi projektow e pow inny stanowić je-dynie fragm ent kom pleksowej obsługi inw estycyjnej.
Rozipatrzymy obecnie przem iany w strukturze zatrudnienia w Zakła-dzie w aspekcie dwóch form jego działalności: projektow ania i obsługi inw estycyjnej.
T a b e l a 5 Struktura zatrudnienia w ZPiUI „Inwestprojekt" w Łodzi w latach 1974— 1978 (%)
Zatrudnienie 1974 1975 1976 1977 1978 Służby projektow e 49 50 52 51 48 Ó bsluga in w estycyjn a 30 21 27 29 32 Grupa * nieprodukcyjna 21 29 21 20 20 Razem 100 100 100 100 100 Ż r ó d ł o : J a k w tab . 2.
Analiza danych zaw artych w tab. 5 rzuca dodatkowo światło na problem przekształceń stru ktu ry działalności „Inw estprojektu", będący przedm iotem w cześniejszych rozważań. O kazuje się, że struktura za-trudnienia nie odznacza się w yrazistą tendencją zmian. U trzym uje się przew aga zatrudnienia w grupie projektantów ; obserw ow ane od 1976 r. zmiany in m inus są niew ielkie i nie znam ionują zasadniczych prze-kształceń. Również udział zatrudnionych w obsłudze inw estycyjnej nie uległ poważniejszym zmianom od roku 1974: różnica in plus w latach
1974— 1978 w ynosi zaledw ie 2 punkty.
Kolejnym punktem naszej analizy jest w ydajność pracow ników za-trudnionych w projektow aniu i w obsłudze inw estycyjnej. Na pierwszy rzut oka dane zaw arte w tab. 4 i 5 mogą w skazywać na zjawisko w yż-szej w ydajności sfery projektow ania w porów naniu z obsługą inw esty-cyjną. W ystarczy powiedzieć, iż w 1976 r. 52% zatrudnionych w p rojek-tow aniu tw orzyło 69% produkcji rojek-tow arow ej, zaś 27% zatrudnionych w obsłudze inw estycji — tylko 31% tejże produkcji.
Dla zw eryfikow ania lej opinii przyjrzyjm y się szczegółowym danym dotyczącym w ydajności pracy w ZPiUI „Inw estprojekt", które są za-w arte za-w tab. 6.
T a b e l a 6 Zatrudnienie, sprzedaż i w ydajność pracy na 1 pracow nika
w ZPiUI „Inwestprojekt" w Łodzi w latach 1976— 1977
W yszczególn ien ie Jednostka
miary 1976 1977
1977 Í976 < ;0) P rojektow anie
Produkcja sprzedana tys. zl 25 084,0 25 649,0 102,2
Zatrudnienie osoby 114 113 99,1
W ydajność ua 1 pracow nika tys. zł 221,0 238,0 107,7
\
Obsługa in w estycyjn a
Produkcja sprzedana tys. zł 11 506,0 17 138,0 148,9
Zalrudnienie o sob y 78 78 100,0
W ydajność na 1 pracow nika • tys. ę 147,5 219,0 148,5
Ż r ó d ł o : J a k w t:.b. 2.
Analiza tabeli prowadzi do interesujących wniosków. Po pierwsze potw ierdza się przypuszczenie oparte na pobieżnej analizie tab. 4 i 5 o wyższej w ydajności pracow ników zatrudnionych przy projektow aniu. Po drugie bardzo ciekaw e jest spostrzeżenie dotyczące znacznego w zrostu w ydajności pracy obsługi inw estycyjnej na przestrzeni zaled-wie jednego roku. Jeśli bozaled-wiem w roku 1976 w ydajność przy projekto-waniu była o 49,8% wyższa niż w ydajność w obsłudze inw estycyjnej, to w roku 1977 przew aga projektow ania zmalała do 8,7%. Było to spo-wodowane niezwykle dynam icznym przyrostem w ydajności w obsłudze inw estycyjnej (148,5%) przy znacznie w olniejszym tempie w projektow aniu (107,7%). Utrzym anie się takiej tendencji może projektow krótce projektow yróprojektow -nać różnice w w ydajności pracy między dwiema podstaw ow ym i for-mami działalności „Inw estprojektu''. Byłoby to bardzo pożyteczne, gdyż w yelim inow ałoby ew entualną niechęć do szerszego rozwijania zakresu obsługi inw estycyjnej. Taki zaś proces uważamy za ze wszech miar pożądany w aspekcie podstaw ow ych celów działalności „Inw estpro-je k tu ’'.
W przypadku usług projektow ych elem entem w arunkującym racjo -nalną pracę przedsiębiorstw a jest rytm iczność produkcji. W łódzkim „Inw estprojekcie w ostatnich latach zwrócono baczniejszą uw agę na
ten aspekt pracy przedsiębiorstw a w celu p o p ra w y sytuacji. Informacje dotyczące tego problem u zaw iera tab, 7.
T a b e l a 7 R ytm iczność sprzedaży produkcji projektow ej ZPiUI „Inwestprojskt" w Łodzi
w latach 1975— 1976 (%)
Kwartały S yn tetyczn y w skaźnik
Rok --- Razem rytm iczności
ba
I II III IV R = 1W ----p
1975 25,6 20,0 18,5 35,9 100,0 0,885
197G 24,7 23,6 24,2 27,5 100,0 0,975
a b — w ielkość p ro d u k cji t o k u j ą c e j w poszczególnych o k resach do p e łn e j rytm icznoSci? P — w lelkoół p ro d u k cji w roku.
Ż r ó d ł o : J a k w ta b . 2.
Rytmiczność produkcji liczona wg kw artałów uległa znacznej
popra-(
- ’---- 1. Ten0 9 7 5 \ .0,885/ pozytyw ny w zasadzie obraz ulega pew nej korekcie, gdy przedstaw i-my dane dotyczące rytm iczności wg m iesięcy (tab. 8).T a b e l a 8
Sprzedaż produkcji projektow ej ZPiUI „Inwestprojekt" w Łodzi w ostatnich m iesiącach kw artałów w lalach 1975— 1977 (%)
Rok
. M iesiące
marzec czerw iec sierpień grudzień
1975 , 99,1 97,1 99,6 98,7
1973 99,6 94,1 97,8 99,1
1977 88,6 - 93,0 86,7 90.5
I i
Ż r ó d ł o : Jflk w tab . 2.
O kazuje się, iż regułą jest siprzedaż dokum entacji w miesiącach kończących kw artały. Pewna popraw a tego stanu nastąpiła w 1977 r„ jednak nie można jeszcze-m ów ić o radykalnym odwrocie od tej nie-dobrej praktyki.
Na zakończenie w arto zobaczyć, jaką pozycję zajm uje „Inw estpro-jekt" w realizacji budow nictwa mieszkaniowego i usługowego nadzo-row anego przez WSM. Dane na ten tem at zaw iera tab. 9.
U dział służb in w esty cy jn y ch w realizacji zadań in w esty cy jn y ch W SM w Łodzi w 1976 r.
W y szcze-gó ln ien ie
O gółem WSM ZPiUI „Inwestprojekt" D yrekcja R ozbudow y
M iast i O sied li W iejsk ich
Służby in w esty cy jn e sp ółd zieln i m ieszk an iow ych budow nictw o m ieszk an iow e budo-w n ictbudo-w o u słu gow e budow nictw o m ieszk an iow e budo-w n ictbudo-w o u słu gow e budow nictw o m ieszk an iow e budo-w n ictbudo-w o u słu g o w e budow nictw o m ieszk an iow e budo-w n ictbudo-w o u słu g o w e Powierz-chnia w m* Udział w % 518 570 100,0 12 978 100,0 404 749 78,0 8 601 66,3 65 149 12,6 1 853 14,3 48 627 9.4 2 524 19,4 Ż r ó d ł o : O pracowanie włostue aa pod staw ie danych WSM w Łodzi.
Jak się okazuje, „Inw estprojekt" zajm uje czołową lokatę wśród służb inw estycyjnych realizujących budow nictwo mieszkaniowe dla WSM. Tylko niewiele ponad 20% tego budownictwa jest realizow ane przez pozostałe służby inw estycyjne. N atom iast w przypadku inw
estycji usługow ych pozycja „Inw estprojektu" jest znacznie słabsza, jak -kolw iek i tak opiekuje się on większością tego budownictwa (66,3%). W nadzorow aniu budownictwa usługowego zwraca uwagę stosunkowo duży udział służb inw estycyjnych spółdzielni mieszkaniowych w ynoszący 19,4%, czyli ponad dw ukrotnie więcej, niż w przypadku budow -nictwa mieszkaniowego (9,4%)- W ydaje się, iż sytuacja taka nie jest. zdrowa; służby inw estycyjne spółdzielni powinny być odciążone od tych zadań, k tó re najczęściej są trudniejsze w realizacji od typowego budownictwa mieszkaniowego. W ym aga to jednak znaczniejszego zwię-kszenia możliwości produkcyjnych „Inw estprojektu".
