83ß Recenzje
tekst .tego źródła wraz z tłumaczeniem polskim i dwa wstępne .rozdziały .prof. Bis-kupa: Opis źródła i sposób jego publikacji oraz Ogólna charakterystyka treści i zna-czenie „Locationes" (wraz ze streszczeniami w językach: angielskim, francuskim, niemieckim i rosyjskim). W pierwszym z nich wydawca min. kreśli historię nauko-wych zainteresowań tym ciekawym materiałem źródłowym dotyczącym życia i dzia-łalności wielkiego astronoma. Pierwszym badaczem, który zwrócił .uwagę na te jego zapiski, był Franz Hipler, który w 400 rocznicę urodzin Kopernika,, a więc w 1873 г., wyzyskał je przy sporządzaniu tzw. Regestra Copernicana — krótkiego zestawienia danych biograficznych Kopernika, zaczerpniętych z archiwaliów fromborskich.
Z. Br.
Jerzy S i k o r a : Jego hutnicza mość. Katowice 1970 Wydawnictwo „Śląsk" ss. 146, ilustr.
Józef Osiński, znakomity znawca hutnictwa polskiego z .H połowy XVIII w. został przypomniany przez J. Sikorę w przystępnej, zbeletryzowanej formie. Książkę poświęcono przede wszystkim dziejom powstania Opisania polskich żelaza fabryk. Wy.dana w niewielkim nakładzie zaledwie 31281 egzemplarzy, książeczka przeznaczona jest w głównej mierze dla starszej młodzieży, ale czytać ją może nieomal każdy. Postać Osińskiego zasługuje na przypomnienie, niewielka bowiem tylko liczba osób (głównie związanych z hutnictwem i interesujących się jego historią) zna imię i dzieło tego fizyka i zasłużonego historyka polskiego hutnictwa. Szerszym natomiast kręgom naszego społeczeństwa postać jest praktycznie nieznana.
Jak iwiadomo, Opisanie polskich żelaza fabryk jest pracą oryginalną, opartą nie tylko na własnych wydaniach i dociekaniach, lecz także na wynikach ankiety, ro-zesłanej .do polskich właścicieli hut. Opracowanie takie było nowością także i w skali światowej (chociażby tylko ze względu na kolorowane ilustracje rud). Książka Sikory zawiera .mnóstwo cytatów, które autor wplótł 'umiejętnie w tekst, osiągając w ten sposób znaczny autentyzm postaci Osińskiego.
Książka wyposażona jest w llll ilustracji. M.in. jest tu portret Stanisława Mała-chowskiego, choć wspomniano o nim tylko raz. 'Nie ma natomiast podobizny Jacka Małachowskiego, jednej z ważniejszych postaci, jego .staraniem wydano bowiem Opijanie w 1782 r.
Układ graficzny książki jest czytelny 'i przejrzysty. Całość zakończona jest nie-wielką biografią Osińskiego oraz krótkim omówieniem jego innych najważniejszych prac. Również na końcu umieszczono przypisy.
Praca Osińskiego o polskim hutnictwie żelaza stanowi niewątpliwie wielkie osiągnięcie literatury technicznej okresu oświecenia. Z dużym zatem zadowoleniem powitać należy przypomnienie i spopularyzowanie niemal zapomnianego dziś jej autora.
Henryk Jost
Zofia D r a p e l l a : Zdobnictwo okrętów. Gdańsk 1969 Wydawnictwo Morskie ss. 166, ilustr.
W .nrze 3/1Й65 „Kwartalnika Historii N.auki i Techniki" (s. 429) odnotowana zo-stała broszura Z. Drapeilowej Zdobnictwo okrętowe. Szkice. 'W 11999 ,r. ukazało się obszerniejsze opracowanie tego tematu, bogato ilustrowane: w tekście jest tu 228 ilustracji, na wklejkach 113 ilustracji ikolorowyioh. We wstępie autorka pisze: „W dzie-jach kultury powszechnej sztuka zdobienia okrętów .stanowi zwarty cykl rozwojowy
Recenzje 839
towarzyszący .procesom wytwórczym pojazdów wodnych. Zdobnictwo okrętów jest więc — ja/ко przedmiot badań — .częścią architektury okrętów. Nie jest ono jednak niezbędnym składnikiem, gdyż obejmuje tylko te elementy, którym oprócz wartości funkcjonalnych nadano, czy starano się nadać, wartość artystyczną (barwne hafty na żaglach, ornamenty na sterach, furtach artyleryjskich itp.) oraz te, które speł-niają funkcje dekoracyjne (figury dziobowe, dekoracje rufy itp.). Zdobnictwo okrę-tów jest więc przede wszystkim świadectwem emocjonalnego stosunku człowieka do okrętu (...]" (s. 5).
Zwróćmy uwagę, że ponieważ zdobione były pew.ne elementy techniczne, temat ten może w pewnym stopniu zainteresować także historyka techniki.
Z. Br.
Polska bibliografia rybołówstwa morskiego 1945—1970. Red. Zygmunt В t r o c k i . Gdynia 19!7il Morski Instytut Hybacki ss. XIV, 323.
Bibliografia obeijmuje około 3050 pozycji, w których zarejestrowano ponad 4000 publikacji naukowych, popularnonaukowych i fachowych opublikowanych w ję-zyku polskim ze wszystkich zakresów dotyczących rybołówstwa morskiego od 1945 do czerwca 1970 ir. Działy bibliografii: I. Bibliografie, II. Oceanografia biologiczna, III. Oceanografia fizyczna, IV. Ichtiologia, V. Technika rybacka, VI. Statek rybacki, VII. Technologia rybna, VIII. Ekonomika rybacka, IX. Zagadnienia prawne, X. So-cjologia, psychologia. Medycyna pracy, XI. Kształcenie kadr, XII. Varia (1. Biografie i autobiografie, 2. Historia rybołówstwa, 3. Słownictwo, 4. Muzealnictwo, 5. Różne zagadnienia badań naukowych i ich organizacji, 6. Różne zagadnienia rybołówstwa, współpraca międzynarodowa).
T. I.
„STUDIA O KSIĄŻCE" — NOWA SERIA KSIĘGOZNAWCZA
W 11970 r. .ukazał się pierwszy tom — nowej międzyuczelnianej serii wydaw-niczej — „Studiów o Książce" \
Celem nowego wydawnictwa jest: „...eksploradja tematyki ksiągoznaw-czej w jak najszerszym zakresie: od zagadnień produkcji książki poprzez jej rozpowszechnianie przez księgarnię i bibliotekę aż po problemy czytelnictwa. «Studia» poświęcone będą zarówno dawnej, jaik i współczesnej kulturze książki. W materiałach publikowanych w «Studiach»- dominować będzie socjologiczny aspekt nauki o książce i społeczna funkcja tej dyscypliny. Dzięki temu ogłaszane prace mogą mieć walory teoretyczne, metodologiczne i poznawcze także dla innych nauk 'humanistycznych. Szczególną uwagę pragniemy zwrócić na problemy teoretyczne niauki o książce i jej związek z nauką o literaturze i naukoznawstwam"2. Wydawnictwo zamierza informować
przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych o zagadnieniach związanych z książką i jej naukową, kulturalną i społeczną funkcją.
Spośród prac zamieszczonych w pierwszym tomie „Studiów" historyków nauki zainteresować powinny przede wszysitkim następujące rozprawy: K. Głoimbiowskiego,
1 „Studia -powstały z połączenia uniwersyteckich zeszytów naukowych z zakresu
księgoz.nawstwa i bibliotekoznawstwa, które ukazywały się we Wrocławiu („Biblio-tekoznawstwo", t. il—6, Ui9©5^10?O), Poznaniu („Biblioteka", t. 1—9, I960—1&70) i To-runiu („Nauka o Książce", t. 1—5, ili962—.1968).
