"Bibliografia polskiej stomatologii 1946-1981", Sym Wajs, Warszawa 1985 : [recenzja]

N O T A T K I

B I B L I O G R A F I C Z N E

D. C a s s i d y, M. B a k e r : W ern er Heisenberg. A . B ibliography of his writings. B erk eley Papers in H istory o f Science t. IX . O ffice fo r H istory o f Science and Technology. U n iversity of C alifornia. B erk eley 1984, 1 5 3 + V I ss.

Prezen tow an a b ib lio g ra fia jest, jak piszą w e Wstąpię je j autorzy, p rzedsię­ w zięciem nietypowym . W iększość podobnie zatytułow anych p rac kładzie g łó w n ie nacisk na zestawienie p ublikacji będących przedstaw ieniem w y n ik ó w bad ań d a ­ nego uczonego. W tym w y p a d k u dostajem y do rąk bibliografię, która ułożona zo­ stała w ed łu g pew nego klucza, m ającego na celu u w y p u k len ie roli, ja k ą W . H eisen ­ berg odegrał w ro z w o ju całości m yśli ludzkiej, a nie tylko fizyki.

A b y zam ierzony cel osiągnąć, M . B ak e r i D. C assidy — zam iast stosowanego dotychczas w serii B erk eley Papers in H istory of Science podziału p u b lik a c ji na techniczne i nietechniczne — w p ro w a d z a ją podział u w z ględ n iający poza w y m ie ­ nionym i kategoriam i — w y w iad y . Ponadto u k azu ją p race H eisen berga w e w s z e l­ kich form ach ich upowszechniania. K atego ria „ w y w ia d y ” za w iera w y w ia d y i w y ­ pow iedzi H eisen berga dla prasy, ra d ia i telewizji. B ib lio g ra fia nie uw zględ n ia n a ­ tomiast korespondencji uczonego. Jest to u sp raw ied liw io n e przez au to ró w tym, że w e w spom nianej serii ukazała się: B ru ce R. W h eaton and J. L . H eilbron : A n in­ ven tory of published letters to and fro m physicists, 1900— 1950. (1982).

P od ział publikacji, o którym pisałem , dokonany został d la każdego ro k u — od 1922 do 1983. A u to rzy w yszczególnili 1059 pozycji. N iesp ełn a p ołow a z nich — 504, to pierw sze w ydania, z czego 107 — to prace techniczne, reszta — nietechnicz­ ne i w y w ia d y (s. I). W e w stępie przedstaw iono dane obrazujące ak tyw ność tw órczą H eisen berga (przy czym przez „aktywność tw órczą” należy rozum ieć nie tylko jego działalność w dziedzinie fizyki).

O m aw ian a praca poza norm alnym i zadaniami, jakie p ow inna spełniać b ib lio ­ grafia , ilustruje doskonale recepcję p rac H eisenberga.

Z e w zg lęd u na rolę, jaką W . H eisen berg odegrał w ro zw oju n au ki i sposób w ja k i autorzy powyższego zestawienia p otrak to w ali w y n ik i jego działalności, b i­ blio gra fia pow inna zainteresować nie tylko historyków fizyki, ale ró w n ież w szy st­ kich tych, którzy b a d a ją historię m yśli ludzkiej.

Z big n iew J. Ciok (W a rs z a w a )

Sy m W a j s : Bibliografia polskiej stomatologii 1946— 1981. W a rs z a w a 1985. G łó w n a Biblioteka L ekarska. 8°, 140 ss.

Sym W a js, z zaw odu lekarz stomatolog protetyk, a z zam iłow an ia historyk medycyny, ma już na sw oim koncie kilk a opracow ań bibliograficznych.

W o m aw ianej b ib lio grafii z n a jd u ją się prace stomatologiczne pisane przez sto­ m atologów, prace lekarzy innych specjalności — ad reso w an e do stom atologów oraz prace realizow an e przez p rzedstaw icieli różnych za w o d ó w — przeznaczone dla

896

stom atologów (zwłaszcza film y i przezrocza). S ą tu także tłum aczone prace auto­ r ó w zagranicznych i prace polskich au torów w y d a n e za granicą. B ib lio grafia o b e j- bu je druki zw arte (książki, w y d a w n ic tw a pow ielone i ulotne), fragm en ty d ru k ó w zw arty ch (ro zp raw y, rozdziały) oraz film y i przezrocza.

P o częściach w p ro w ad zających , napisanych przez K azim ierza Dom inika, Sym a W a js a i A lic ję K opycką, która uzupełniła i z red ago w ała zebran y m ateriał b ib lio ­ graficzny, następuje w y k az w ażniejszych skrótów, spis w ykorzystanych czasopism i skróty ich tytułów , w łaściw a biblio grafia, p rzegląd (krótki) czasopism stom atolo­ gicznych 1946— 1981, indeks działów , indeks film ó w i przezroczy, indeks serii, indeks instytucji sprawczych, indeks autorski.

B ib lio g ra fia jest uszeregow ana chronologicznie z podziałem n a lata. W ram ach każdego rocznika jest ona ułożona w ed łu g 14 działów, a w ram ach działów — chronologicznie. D ziały są następujące: A n atom ia i fizjologia stomatologiczna; B ło ­ na śluzow a; C h iru rgia stomatologiczna i szczękowa; H istoria stomatologii; M a te ­ ria ły i narzędzia stomatologiczne; O rtopedia szczękowa (ortodoncja); O św iata zd ro ­ w otna; Paradontologia; Protetyka stom atologiczna; Rentgenologia stomatologiczna; Różne; Stom atologia dziecięca; Stom atologia ogólna; Stom atologia zachowawcza. W ym ienion o 932 opisy bibliograficzne. P r z y w ie lu z nich z n ajd u ją się adnotacje treściowe lu b analizy om aw iające. P rzy poszczególnych pozycjach są w ym ienione dotyczące ich recenzje.

K siążkę w y d ru k o w a n o na dobrym biały m papierze. N a k ła d w ynosi 300 egzem ­ plarzy.

P rz y grom adzeniu m ateriałó w A u to r opierał się na P olsk iej Bibliografii L e ­ karskiej, katalogach zbiorów w ażniejszych bibliotek w arszaw skich, biblio grafiach p u b lik a cji nau kow ych w y d a w a n y c h przez poszczególne A k ad em ie Medyczne, k a ­ talogach film ó w i przezroczy medycznych — w y d a w a n y c h przez P a ń stw o w y Z ak ład W y d a w n ic tw L ekarskich i konsultacjach telefonicznych p raco w n ik ó w bibliotek A k ad em ii M edycznych. N ie korzystał natomiast z w y d a w n ic tw bibliograficznych B iblioteki N a ro d o w e j. W rezultacie nie w y ło w ił wszystkich recenzji. N p. p rzy o pi­ sie skryptu Z b ig n ie w a P an kiew icza pt. Zarys historii m edycyn y dla studentów O d ­ działu Stomatologicznego (Łó d ź 1970) nie w y m ien ił jego recenzji ogłoszonej przez Teresę O strow sk ą w „K w artaln ik u H istorii N a u k i i Techniki” w 1972 r.

A u to r zastrzegł się w przedm owie, że nie uw zględn ia w b ib lio grafii arty k u łó w (z w y ją tk ie m recenzji). Postąpił jedn ak niekonsekwentnie, gdyż kilk a takich a rty ­ k u łó w w ym ien ił (np. pozycja 4, 6, 16, 23).

N iem n iej jedn ak b ib lio grafia Sym a W a js a jest w arto ścio w ą pozycją, która n iew ątp liw ie będzie służyła lekarzom , studentom, pomocniczemu personelow i sto­ m atologicznemu, bibliotekarzom i p racow nikom in form acji naukow ej.

Teresa Ostrowska (W a rsz a w a )

Jerzy P i a s k o w s k i : W alenty Roździeński i jego poemat hutniczy z 1612 r. K atow ickie T o w arzy stw o Społeczno-K ulturalne. K atow ice 1985, 32 s s + 7 ilustr.

N ie w ie lk a broszu ra prof. P iaskow skiego jest doskonałą pop ularyzacją R o i- dzieńskiego i jego poem atu Officina ferraria... Tego ro d zaju op raco w an ia odczu­ w a ło się brak. Przeznaczona dla szerokidh k r ę g ó w czytelniczych, napisana p rzy ­ stępnie i rzeczowo książeczka odznacza się staranną edycją. W y d ru k o w a n a na d obry m papierze, o dobrej szacie graficzn ej znajdzie z pew nością w ie lu odbiorców. N a k ła d pozycji jest niew ielki, w y n o si b o w iem tylko 2000 egz,. T reść jest starannie opracow ana i interesująca. Przem a w ia do każdego czytelnika. S k ła d a się z kilk u