Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 864. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2011. Joanna Białynicka-Birula Katedra Analizy Rynku i Badań Marketingowych. Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych 1. Wprowadzenie Rynek dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych pod względem wartości sprzedawanych obiektów jest największym rynkiem dzieł sztuki na świecie1. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera identyfikacja powiązań eksportowo‑importowych rynku dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych z rynkami w innych krajach świata2. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja wyników analizy handlu zagranicznego dziełami sztuki w USA. Przedmiotem rozważań stanie się dynamika, kierunki geograficzne oraz struktura importu i eksportu dzieł sztuki. Podstawę analizy stanowią dane OECD ITCS (International Trade Commodity Statistics) Zharmonizowanego Systemu Handlu Zagranicznego HS 96 oraz dane Trade Stats Express Departamentu Handlu Stanów Zjednoczonych (Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce).. 1 J. Białynicka-Birula, Analiza tendencji na światowym rynku dzieł sztuki na przełomie XX i XXI wieku, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 756, Kraków 2007, s. 53–69; The European Art Market in 2002: A Survey, European Fine Art Foundation, Kusin & Company, Helvoirt 2002; Art Market Trends. Tendencies du marche de l’art, Artprice, 2002–2007. 2 Szerzej na temat handlu zagranicznego dziełami sztuki na świecie zob.: J. Białynicka-Birula, Global Perspective on Foreign Trade in the Works of Art [w:] Medzinarodne Vzt’ahy 2007, Vydatel’stvo Ekonom, Bratislava 2007..

(2) Joanna Białynicka-Birula. 98. 2. Analiza dynamiczna eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach 1996–2006 Dane dotyczące eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach 1996–2006 zaprezentowano na rys. 1. 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1996. 1997. 1998. 1999. 2000 2001 eksport. 2002 2003 2004 2005 2006 import. Rys. 1. Eksport i import dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach 1996–2006 (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. W latach 1996–2006 eksport i import dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych charakteryzował się ogólną tendencją wzrostową. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych wzrósł z 2,8 mld USD w 1996 r. do 6,6 mld USD w 2006 r., z kolei eksport wzrósł odpowiednio z 1,7 mld USD do 5,6 mld USD. Udział eksportu dzieł sztuki w ogólnym eksporcie USA wynosił 0,27–0,56%, zaś udział importu dzieł sztuki w ogólnym imporcie USA mieścił się w przedziale 0,33–0,48%. W analizowanym okresie saldo wymiany zagranicznej dzieł sztuki dla Stanów Zjednoczonych było ujemne, tzn. import przewyższał eksport. Analizując relację importu do eksportu dzieł sztuki, należy stwierdzić, że w analizowanym okresie kształtowała się ona na poziomie 1,2–2,1%, co oznacza maksymalnie dwukrotną przewagę importu nad eksportem. Przeprowadzono analizę trendu dla wartości eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych. Wykresy funkcji liniowej oraz funkcji nieliniowych (wykładniczej i potęgowej) zostały zaprezentowane na rys. 2 i 3..

(3) Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu.... 99. Tabela 1. Import i eksport dzieł sztuki w USA w latach 1996–2006 (w mln USD) Eksport Import udział udział w eksporcie w imporcie w mln USD w mln USD ogółem ogółem w% w% 1671,4 0,27 2771,9 0,35 2044,5 0,30 3573,5 0,41 2737,1 0,40 3964,9 0,43 2297,8 0,33 4903,3 0,48 3424,9 0,44 5857,7 0,48 4070,1 0,56 5450,1 0,48 2557,5 0,41 5185,9 0,45 2735,5 0,38 4381,2 0,35 3514,6 0,43 5301,2 0,36 4347,9 0,48 5477,4 0,33 5570,7 0,54 6648,0 0,36. Lata. 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006. Saldo w mln USD. Relacja import/eksport. –1100,5 –1529,0 –1227,8 –2605,5 –2432,8 –1380,0 –2628,4 –1645,7 –1786,6 –1129,5 –1077,3. 1,66 1,75 1,45 2,13 1,71 1,34 2,03 1,60 1,51 1,26 1,19. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. 6000. y = 1754,7e 0,0895x R2 = 0,6997. 5000 4000 3000. y = 282,28x + 1485,6 R2 = 0,6656. y = 1599,8x0,3956 R2 = 0,6899. 2000 1000 0. 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. Eksport w mln USD Wykładniczy (eksport w mln USD). 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. Liniowy (eksport w mln USD) Potęgowy (eksport w mln USD). Rys. 2. Funkcje trendu dla eksportu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach 1996–2006 (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce..

(4) Joanna Białynicka-Birula. 100. 7000. y = 3303,9e 0,0601x R2 = 0,6327. 6000 5000 4000. y = 266,26x + 3267,4 R2 = 0,6356. y = 2946,1x0,2985 R2 = 0,7889. 3000 2000 1000 0 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. 2001. Import w mln USD Wykładniczy (import w mln USD). 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. Liniowy (import w mln USD) Potęgowy (import w mln USD). Rys. 3. Funkcje trendu dla importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach 1996–2006 (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. Estymacja parametrów wybranych funkcji trendu opisujących zmiany wartości eksportu dzieł sztuki doprowadziła do uzyskania modeli trendu o następujących postaciach: model liniowy: y = 282,28x + 1485,6 (R2 = 0,66); model wykładniczy: y = 1754,7e 0,0895x (R2 = 0,7); model potęgowy: y = 15599,8x0,3956 (R 2 = 0,69). Współczynniki determinacji dla wyznaczonych funkcji trendu kształtują się w granicach 0,66–0,7 (modele wyjaśniają w 66–70% zmienność wartości eksportu w czasie). Funkcje trendu dla eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych mają charakter rosnący. Zmiany między kolejnymi okresami są wyrażone w jednostkach (wzrost średnio o 282 mln USD rocznie) lub w procentach w zależności od rodzaju funkcji3. Estymacja parametrów wybranych funkcji trendu opisujących zmiany wartości importu dzieł sztuki w analizowanym okresie doprowadziła do uzyskania następujących modeli trendu: model liniowy: y = 266,26x + 3267,4 (R2 = 0,63); model wykładniczy: y = 3303,9e0,0601x (R2 = 0,63); model potęgowy: y = 2946,1x0,2985 (R2 = 0,79). Współczynniki determinacji dla Interpretacja parametrów dla wybranych postaci funkcji trendu: model trendu liniowego: α1 – z okresu na okres poziom zjawiska zwiększy się średnio o α1 (gdy α1 > 0), a zmniejszy się o α1 (gdy α1 < 0); model trendu potęgowego: Pt = α0 tα1; yt = α0 tα1 eηt; ln yt = ln α0 + α1 ln t + ηt α1. – wzrost zmiennej czasowej o 1% spowoduje przyrost badanego zjawiska yt o α1% (jeśli t rośnie ze 100% do 101%); model trendu wykładniczego: Pt = α0 α1t; Yt = α0 α1t eη; ln yt = ln α0 + t ln α1 + + ηt α1 – wzrost zmiennej czasowej o jednostkę powoduje wzrost poziomu badanego zjawiska średnio o (α1 – 1)100%. 3.

(5) Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu.... 101. wyznaczonych funkcji trendu kształtują się w granicach 0,63–0,79 (modele wyjaśniają w 63–79% zmienność wartości importu w czasie). Zmiany między kolejnymi okresami są wyrażone w jednostkach (wzrost o średnio 266 mld USD rocznie) lub w procentach w zależności od rodzaju funkcji. Funkcje trendu dla importu, podobnie jak dla eksportu, mają charakter rosnący. Dane OECD dotyczące wartości eksportu i importu Stanów Zjednoczonych według kontynentów prezentują tabele 2 i 3. Tabela 2. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych według kontynentów w latach 1996–2004 (w mln USD) Wyszczególnienie Ogółem Europa Afryka Ameryka Północna Azja Australia i Oceania Ameryka Południowa i Środkowa. 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. 2001. 2002. 2003. 2004. 2798,3 2428,7 26,4. 3605,2 3087,4 31,2. 4031,4 3497,0 30,9. 4945,0 5899,4 4320,8 5038,2 37,4 37,0. 5485,6 4889,1 41,8. 5218,8 4675,2 26,8. 4415,9 3859,6 35,6. 5338,2 4616,3 38,1. 55,2. 57,4. 70,5. 76,6. 180,3. 78,0. 56,4. 66,0. 82,8. 243,1. 365,6. 351,5. 437,8. 563,2. 422,8. 397,5. 396,8. 516,3. 7,6. 13,4. 17,2. 14,5. 17,6. 14,7. 13,3. 13,9. 26,6. 37,3. 50,0. 64,2. 58,0. 63,1. 39,2. 49,5. 44,0. 58,0. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: OECD ITCS International Trade by Commodities Statistics, Harmonized System 1996.. Tabela 3. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych według kontynentów w latach 1996–2004 (w mln USD) Wyszczególnienie Ogółem Europa Afryka Ameryka Pólnocna Azja Australia i Oceania Ameryka Południowa i Środkowa. 1996. 1997. 1671,4 2044,5 1218,8 1599,8 3,1 1,7. 1998. 1999. 2000. 2001. 2737,1 2318,0 1,5. 2297,8 3425,0 4070,2 1945,7 2805,2 3332,2 2,4 2,8 2,0. 2002. 2003. 2004. 2557,5 2194,5 1,5. 2735,5 2303,9 2,1. 3514,6 2961,7 11,8. 78,8. 67,3. 70,7. 61,2. 64,4. 54,5. 70,0. 94,7. 162,1. 330,6. 331,2. 290,8. 246,8. 487,0. 607,1. 250,1. 294,6. 330,0. 15,6. 24,5. 26,8. 18,3. 27,6. 22,6. 19,2. 18,4. 26,8. 24,5. 20,0. 29,2. 23,4. 37,9. 51,7. 22,2. 21,8. 22,2. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: OECD ITCS International Trade by Commodities Statistics, Harmonized System 1996..

(6) Joanna Białynicka-Birula. 102. Największy udział w imporcie dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych mają kraje Europy. W latach 1996–2006 udział Europy w imporcie Stanów Zjednoczonych wynosił 85,4–89,6%. Drugie miejsce zajmują kraje azjatyckie (7,6–10,2%), następne Ameryka Północna (1,1–3,1%) oraz Ameryka Południowa i Środkowa (0,7–1,6%). Afryka i Australia mają niewielkie znaczenie jako kierunki importu dzieł sztuki (udział poniżej 1%). 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0. 1996. 1997. 1998. Europa Azja. 1999. 2000. 2001. Afryka Australia i Oceania. 2002. 2003. 2004. Ameryka Północna Ameryka Południowa i .Środkowa. 600 500 400 300 200 100 0. 1996. 1997. 1998. Afryka Australia i Oceania. 1999. 2000. 2001. 2002. Ameryka Północna Ameryka Południowa i Środkowa. 2003. 2004. Azja. Rys. 4. Import dzieł sztuki Stanów Zjednoczonych według kontynentów w latach 1996–2004 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: OECD ITCS International Trade by Commodities Statistics, Harmonized System 1996..

(7) Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu.... 103. 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1996. 1997. 1998. Europa Azja. 1999. 2000. 2001. 2002. 2003. 2004. Ameryka Północna . Ameryka Południowa i Środkowa. Afryka Australia i Oceania. 700 600 500 400 300 200 100 0. 1996. 1997. 1998. Afryka Australia i Oceania. 1999. 2000. 2001. 2002. Ameryka Północna Ameryka Południowa i Środkowa. 2003. 2004. Azja. Rys. 5. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych według kontynentów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: OECD ITCS International Trade by Commodities Statistics, Harmonized System 1996.. Analiza udziału w eksporcie dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych wykazuje istnienie identycznej kolejności kontynentów. Największy udział w eksporcie mają kraje Europy (72,9–85,8%), drugie miejsce zajmują kraje azjatyckie (9,4–19,8%), zaś kolejne: Ameryka Północna (1,3–4,7%) oraz Ameryka Południowa i Środkowa (0,6–1,5%). Afryka i Australia mają niewielkie znaczenie jako kierunki eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych (udział poniżej 1,1%)..

(8) 104. Joanna Białynicka-Birula. Import dzieł sztuki z Europy w latach 1996–2004 wzrósł z 2,4 mln USD do 4,6 mln USD, osiągając maksymalny poziom w 2000 r. (5 mln USD). Import z Azji wzrósł z 243 mln USD do 516 mln USD, osiągając najwyższy poziom w 2000 r. (563 mln USD). Import z Ameryki Północnej wzrósł z 55 mln USD w 1996 r. do 82 mln USD w 2006 r., osiągając maksymalną wartość również w 2000 r. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych do Europy w latach 1996–2004 wzrósł z 1,2 mln USD do prawie 3 mln USD. Eksport do Azji kształtował się na poziomie 250–330 mln USD, z wyjątkiem 2000 r. oraz 2001 r., kiedy to wzrósł gwałtownie odpowiednio do 487 i 607 mln USD. Eksport do Ameryki Północnej kształtował się w granicach 54–164 mln USD, zaś eksport do Ameryki Południowej i Środkowej w granicach 20–51 mln USD, osiągając najwyższe wartości w latach 2000 i 2001 (odpowiednio 38 i 52 mln USD). Najważniejszym kierunkiem przepływu dzieł sztuki jest Europa, a w szczególności kraje Unii Europejskiej4. Na drugim miejscu znajdują się kraje Azji, zaś na trzecim kraje Ameryki Północnej. 3. Kierunki handlu zagranicznego dziełami sztuki w Stanach Zjednoczonych W niniejszej części zidentyfikowane zostaną kierunki eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych. Najpierw zaprezentowane zostanie światowe ujęcie wartości eksportu oraz importu dzieł sztuki na podstawie danych Trade Stats Express, a następnie uwaga zostanie skoncentrowana na kierunkach (krajach) o największym znaczeniu z punktu widzenia rozważanego problemu. Rys. 6 i 7 przedstawiają eksport i import dzieł sztuki dla wszystkich państw świata. Biorąc pod uwagę eksport dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych, najważniejsze kierunki to: Wielka Brytania, Szwajcaria, Francja, Niemcy, Japonia, Hong Kong, Holandia, Hiszpania i Kanada. Z kolei najważniejszymi kierunkami importu są: Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Włochy, Szwajcaria, Chiny, Hiszpania, Austria i Holandia. Największy udział w eksporcie dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych miała Szwajcaria. W latach 1996–2006 kształtował się on na poziomie 23–39%. Na drugim miejscu znajdowała się Wielka Brytania, dla której udział w imporcie USA wynosił 19–32%. Kolejne pozycje zajmują Francja (7–10%) oraz Niemcy (6–9%). Łącznie udział czterech wymienionych wyżej państw w eksporcie USA to 62–73%, wskazując na silną koncentrację eksportu. Następne miejsca zajęły: Japonia, Hong Kong, Kanada, Włochy, Meksyk, Indie i Australia (kolej4 Szerzej na temat wymiany dzieł sztuki między Stanami Zjednoczonymi a krajami Unii Europejskiej zob. J. Białynicka-Birula, Struktura geograficzna eksportu i importu dzieł sztuki w krajach Unii Europejskiej, „Wiadomości Statystyczne” 2007, nr 6, s. 59–67..

(9) Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu.... 105. 1,000,001 : 1,900,000 20,001 : 1,000,000 2,001 : 20,000 0 : 2,000. Rys. 6. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych w 2006 r. według krajów (w USD) Źródło: opracowanie na podstawie danych Trade Stats Express.. 1,000,001 : 2,000,000 20,001 : 1,000,000 2,001 : 20,000 0 : 2,000. Rys. 7. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych w 2006 r. według krajów (w USD) Źródło: opracowanie na podstawie danych Trade Stats Express..

(10) Joanna Białynicka-Birula. 106. ność dla 2006 r.). Wartość eksportu ze Szwajcarii w latach 1996–2006 wzrosła z 453 mln USD do 1,8 mld USD, osiągając maksimum w 1998 r. (1,1 mld USD) i 2001 r. (1,1 mld USD). Wartość importu z Wielkiej Brytanii wzrosła w analizowanym okresie z 338 mln USD do 1,4 mld USD, osiągając maksymalny poziom również w 2001 r (1,1 mld USD). Eksport dzieł sztuki do Francji i Niemiec również odznaczał się tendencją wzrostową w latach 1996–2006. Dla Francji wzrósł on ze 124 mln USD do 480 mln USD, zaś dla Niemiec ze 129 mln USD do 354 mln USD. 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Szwajcaria Niemcy Holandia. Wielka Brytania Japonia Hiszpania. Francja Hong Kong Kanada. Rys. 8. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych do wybranych państw w latach 1996–2006 (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. Największy udział w imporcie dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych miała Francja. W latach 1996–2006 kształtował się on na poziomie 29–40%. Na drugim miejscu znajdowała się Wielka Brytania, dla której udział w imporcie USA wynosił 20–29%. Kolejne pozycje zajmowały Niemcy (4–10%) oraz Włochy (5–8%). Łącznie udział czterech wymienionych wyżej państw w imporcie USA stanowił 68–73%, co wskazuje na silną koncentrację importu. Następne w kolejności były: Szwajcaria, Chiny, Indie, Japonia, Kanada, Rosja, Hong Kong, Meksyk, Australia (kolejność dla 2006 r.). Wartość importu z Francji w latach 1996–2006 wzrosła z 913 mln USD do 1,9 mld USD, osiągając maksimum w 2000 r. (2,3 mld USD).

(11) Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu.... 107. i 2001 r. (2,2 mld USD). Wartość importu z Wielkiej Brytanii wzrosła w analizowanym okresie z 805 mln USD do 1,5 mld USD, osiągając maksymalny poziom również w 2000 r. (1,2 mld USD). Zarówno w wypadku Francji, jak i Wielkiej Brytanii w 2004 r. odnotowano spadek wartości importu dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych. Import dzieł sztuki z Niemiec i Włoch również odznaczał się tendencją wzrostową w latach 1996–2006. Dla Niemiec wzrósł on ze 111 mln USD do 638 mln USD, zaś dla Włoch ze 136 mln USD do 462 mln USD. 2500 2000 1500 1000 500 0. 1996. 1997. 1998. Francja Włochy Hiszpania. 1999. 2000 2001. 2002 2003 2004 2005 2006. Wielka Brytania Szwajcaria Austria. Niemcy Chiny Holandia. Rys. 9. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych z wybranych państw świata w latach 1996–2006 (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. Na uwagę zasługuje silny stopień koncentracji wymiany między Stanami Zjednoczonymi a kilkoma państwami – prawidłowość ta dotyczy zarówno importu, jak i eksportu. Należy również podkreślić fakt występowania dwustronnych przepływów dzieł sztuki między poszczególnymi państwami a Stanami Zjednoczonymi. W celu określenia stopnia nakładania się strumieni eksportu i importu dzieł sztuki zostanie wykorzystany indeks handlu Balassy dla pojedynczego dobra (tabela 4)5. Ei − I i Indeks Balassy dla pojedynczego dobra jest wyznaczany na podstawie wzoru: , (Ei + Ii ) gdzie Ei – eksport dobra i, Ii – import dobra i. 5.

(12) Joanna Białynicka-Birula. 108. Tabela 4. Indeks Balassy dla wymiany dzieł sztuki między Stanami Zjednoczonymi a wybranymi krajami w latach 1996–2006 Kraj Francja Wielka Brytania Niemcy Włochy Szwajcaria. 1996 0,76. 1997 0,78. 1998 0,75. 1999 0,80. 2000 0,76. 2001 0,75. 2002 0,75. 2003 0,74. 2004 0,67. 2005 0,57. 2006 0,76. 0,41. 0,22. 0,29. 0,25. 0,16. 0,03. 0,20. 0,03. 0,08. 0,04. 0,41. 0,07 0,60 0,41. 0,04 0,66 0,54. 0,07 0,76 0,72. 0,00 0,65 0,58. 0,05 0,78 0,54. 0,02 0,48 0,69. 0,31 0,32 0,38. 0,32 0,78 0,45. 0,34 0,72 0,72. 0,18 0,60 0,72. 0,07 0,60 0,41. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. 1,000,001 : 2,000,000 20,001 : 1,000,000 2,001 : 20,000 0 : 2,000. Rys. 10. Eksport dzieł sztuki z USA do Europy w 2006 r. (w USD) Źródło: Trade Stats Express na podstawie danych Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. Dla Wielkiej Brytanii i Niemiec otrzymane indeksy przyjmują z reguły wartości bliższe zera, co oznacza duży stopień nakładania się strumieni eksportu na.

(13) Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu.... 109. 1,000,001 : 2,000,000 20,001 : 1,000,000 2,001 : 20,000 0 : 2,000. Rys. 11. Import dzieł sztuki do USA z Europy w 2006 r. (w USD) Źródło: Trade Stats Express na podstawie danych Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. strumienie importu – przepływy dzieł sztuki następują w obydwu kierunkach. Indeksy dla Francji i Włoch przyjmują wartości bliższe jedności, wskazując na mały stopień nakładania się handlu i przewagę jednego z kierunków przepływu. W obydwu przypadkach import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych przewyższa wartość eksportu. Dla Szwajcarii indeks przyjmuje wartości z przedziału 0,4–0,7, co świadczy o zmiennym stopniu nakładania się strumieni handlu w analizowanym okresie. 4. Struktura przedmiotowa eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych Struktura przedmiotowa eksportowanych i importowanych dzieł sztuki zostanie omówiona na podstawie klasyfikacji handlu zagranicznego HS (Harmonized.

(14) Joanna Białynicka-Birula. 110. Commodity Description and Coding System) dla działu 97 – dzieła sztuki, antyki i przedmioty kolekcjonerskie (tabela 5)6. Tabela 5. Struktura przedmiotowa eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych w latach 1996–2006 (w %) Kategorie 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Obrazy, rysunki 73,12 77,64 77,12 76,11 78,25 79,53 74,69 72,83 Rzeźby 7,34 6,14 6,42 6,35 5,72 7,38 10,30 9,88 Antyki 11,18 11,32 9,76 12,22 12,55 10,03 9,82 11,39 Ryciny i litografie 3,56 2,13 2,17 2,80 1,30 1,28 2,43 3,37 Przedmioty 4,24 2,47 4,08 2,07 1,93 1,49 2,24 1,81 kolekcjonerskie Znaczki, okładki 0,56 0,30 0,45 0,44 0,26 0,30 0,52 0,69 książek. 2004 2005 2006 73,02 77,30 77,44 11,41 9,74 10,28 10,66 7,78 8,73 2,58 2,17 2,00 1,26. 1,78. 1,29. 1,06. 1,23. 0,25. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. antyki 9%. przedmioty grafiki, kolekcjonerskie litografie 1% 2%. rzeźby 10% obrazy, rysunki 78%. Rys. 12. Struktura przedmiotowa eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych w 2006 r. (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. 6 Dział 97 HS obejmuje dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie i antyki, w tym: 9701 – obrazy, rysunki, 9702 – ryciny, litografie, 9703 – rzeźby, pomniki, 9704 – znaczki, okładki, 9705 – przedmioty kolekcjonerskie, 9706 – antyki (ponadstuletnie)..

(15) Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu.... 111. W latach 1996–2006 struktura przedmiotowa eksportu dzieł sztuki przedstawiała się następująco: obrazy, rysunki 72,8–79,5%, rzeźby 5,7–10,3%, antyki 7,8–12,6%; ryciny, litografie 1,3–3,6%, przedmioty kolekcjonerskie 1,3–4,3%, znaczki, okładki 0,3–1,1%. Struktura przedmiotowa eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych w 2006 r. została zaprezentowana w tabeli 6 i na rys. 12. Tabela 6. Struktura przedmiotowa importu dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych w latach 1996–2006 (w %) Kategorie 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Obrazy, rysunki 58,97 58,70 59,02 62,52 62,86 65,89 64,10 59,37 63,34 59,33 64,46 Rzeźby 31,81 31,26 31,02 29,27 27,74 25,36 25,70 28,21 26,22 27,12 23,88 Antyki 5,26 5,98 6,29 5,22 6,79 6,18 7,67 9,06 7,16 9,29 8,09 Ryciny i litografie 1,80 1,75 1,87 1,53 1,31 1,36 1,53 1,99 1,95 2,26 2,03 Przedmioty 1,38 1,69 1,37 1,06 0,91 0,79 0,80 1,07 1,10 1,79 1,26 kolekcjonerskie Znaczki, okładki 0,78 0,62 0,43 0,40 0,40 0,42 0,19 0,30 0,22 0,21 0,28 książek Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.. antyki 8%. rzeźby 24%. przedmioty grafiki, kolekcjonerskie litografie 1% 2%. obrazy, rysunki 65%. Rys. 13. Struktura przedmiotowa importu dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych w 2006 r. (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce..

(16) 112. Joanna Białynicka-Birula. Struktura importu w latach 1996–2006 przedstawiała się następująco (tabela 6): obrazy i rysunki: 58,7–64,5%, rzeźby: 23,9–31,8%, antyki: 5,3–9,3%, ryciny i litografie: 1,3–2,3%, przedmioty kolekcjonerskie: 0,8–1,8%, znaczki, okładki: 0,2–0,8%. Struktura przedmiotowa importu dzieł sztuki Stanów Zjednoczonych w 2006 r. została zaprezentowana na rys. 13. 5. Podsumowanie W artykule zaprezentowano problematykę handlu zagranicznego dziełami sztuki w Stanach Zjednoczonych. W latach 1996–2006 eksport i import dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych charakteryzował się ogólną tendencją wzrostową. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych wzrósł z 2,8 mld USD w 1996 r. do 6,6 mld USD w 2006 r., z kolei eksport wzrósł odpowiednio z 1,7 mld USD do 5,6 mld USD. W analizowanym okresie saldo wymiany zagranicznej dzieł sztuki dla Stanów Zjednoczonych było ujemne. Analizując udział kontynentów w eksporcie i w imporcie dzieł sztuki Stanów Zjednoczonych, należy stwierdzić, że największy udział w handlu zagranicznym dziełami sztuki mają kraje europejskie, drugie miejsce zajmują kraje azjatyckie, zaś trzecie – kraje Ameryki Północnej. Największy udział w imporcie dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych w latach 1996–2006 miała Francja, na drugim miejscu znajdowała się Wielka Brytania, kolejne pozycje zajmowały Niemcy oraz Włochy. Największy udział w eksporcie dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych posiadała Szwajcaria, na drugim miejscu znajdowała się Wielka Brytania, na kolejnych – Francja oraz Niemcy. W latach 1996–2006 struktura przedmiotowa eksportu i importu dzieł sztuki kształtowała się podobnie. Największy udział miały obrazy i rysunki, na drugim miejscu znalazły się rzeźby, na trzecim – antyki. Pozostałe kategorie mają niewielki udział w międzynarodowym handlu dziełami sztuki. Literatura Art Market Trends. Tendencies du marche de l’art, Artprice, 2002–2007. Białynicka-Birula J., Analiza tendencji na światowym rynku dzieł sztuki na przełomie XX i XXI wieku, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 756, Kraków 2007. Białynicka-Birula J., Analiza wartości eksportu i importu dzieł sztuki w krajach Unii Europejskiej, „Handel Wewnętrzny” 2006, nr 2. Białynicka-Birula J., Global Perspective on Foreign Trade in the Works of Art [w:] Medzinarodne Vzt’ahy 2007, Vydatel’stvo Ekonom, Bratislava 2007. Białynicka-Birula J., Struktura geograficzna eksportu i importu dzieł sztuki w krajach Unii Europejskiej, „Wiadomości Statystyczne” 2007, nr 6. The European Art Market in 2002: A Survey, European Fine Art Foundation, Kusin & Company, Helvoirt 2002..

(17) Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu.... 113. A Space-Time Analysis of the Export and Import of Artwork in the United States The article presents the results of an analysis of the foreign trade in artwork in the US. The analysis is based on OECD ITCS data (International Trade Commodity Statistics) from the field of foreign trade (system HS 96) and Trade Stats Express data from the US Department of Commerce. The subject under consideration is the change in value of the artwork exported and imported in the years 1996–2006. The article also identifies the geographic directions of foreign trade. Particular attention is given the most important export-import flows, which are those between the States and the European countries and Asia, especially Great Britain, France, Germany, and Switzerland in Europe and Japan, China and Hong Kong in Asia. The final part of the paper presents the structure of these imports and exports to the US (including paintings, drawings, antiques, and sculpture, among others)..

(18)