Grażyna Nieduszyńska
Archiwum Rękopiśmienne Juliana
Przybosia w Muzeum Literatury im.
Adama Mickiewicza W Warszawie
Biuletyn Polonistyczny 20/3 (65), 97-100
97
u k o ń czen ia: r . 1 9 7 9 ); " B ib lio g ra fia lit e r a t u r y u k ra iń s k ie j w p o lsk ic h p r z e k ła d a c h , n au c e o l i t e r a t u r z e i- k ry ty c e lite r a c k ie j" (o pracow uje d r hab. S te fa n K ozak; te rm in u k o ń cze n ia: r . 1980); "D o sto jew sk i w p o l s k ic h p rz e k ła d a c h , nau ce o l i te r a tu r z e i k ry ty c e lite r a c k ie j" (opracow uje d r L . Ja z u k ie w ic z -O s e łk o w sk a ; te rm in u k o ń czen ia: r . 1980); "Lew T o ł sto j w P o ls c e Ludow ej" (kontynuacja b ib lio g ra fii P io tr a G rz e g o rc z y k a ), (o p raco w u je m gr E . B a z e la -D rz e w ie c k a ; te rm in u k o ń czen ia: r . 1978); "A lek sy T o łsto j w P o ls c e " (o pracow uje m gr M onika Z ie liń s k a ; te rm in u k o ń c z e n ia : r . 1978); " P o lsk a r e c e p c ja r a d z ie c k ie j p o w ie śc i h is to r y c z n e j" (o p raco w u je m gr W łodzim ierz Z a w ó rsk i; te rm in u k o ń czen ia: r . 1979L
W P ra c o w n i L ite r a tu r Z achodnio- i P o łu d n io w o sło w iań sk ich , k tó r e j k iero w n ik iem je s t p r o f . J. S liz iń s k i, przygotow yw ana je s t pod jego k ie runkiem " B ib lio g ra fia słow ianoznaw stw a p o lsk ieg o o k re s u m iędzyw ojen n eg o . S y n te z a " (o p raco w u je z e sp ó ł; te rm in u k o ń c zen ia: r . 198O); kontynu owane s ą te ż p r a c e d o k u m e n ta c y jn o -b ib lio g raficz n e nad p o ls k o -s ło w ia ń skim i sto su n k am i lite ra c k im i (k a rto te k a , opracow yw ana w esp ó ł z p r z e d s ta w ic ie la m i P ra c o w n i L ite r a tu r W sch o d n io sło w iań sk ich ) o ra z "K a rto te k a i m ik ro te k a c ią g ła za ch o d n io - i po łu d n io w o sło w iań sk ich rę k o p isó w l i t e r a c k ic h " .
Doc. d r H alina Janas z e k - Ivanickova
ARCHIW U M RĘKOPIŚM IENNE JULIANA PRZYBOSIA
W MUZEUM LITERATURY IM. ADAMA MICKIEWICZA W WARSZAWIE
Od m a rc a 1973 r . w z b io ra c h rę k o p iśm ie n n y ch Muzeum L ite r a tu r y im. Adama M ickiew icza w W a rsza w ie znajduje s i ę archiw um rę k o p iśm ie n ne Ju lia n a P r z y b o s ia , p rz e k a z a n e p r z e z p ie rw s z ą żonę p o e ty , B r o n is ła w ę P r z y b o s i o w ą \ J e s t to duża c z ę ś ć rę k o p isó w lite r a c k ic h , k o re s p o n d e n c ji i dokumentów P rz y b o s ia z o k re s u p r z e d - i pow ojennego. M a te r ia ły te z n ajd u ją s i ę o b ecn ie w tr a k c ie szczegółow ego opracow yw ania i k a talo g o w an ia .
W śró d rę k o p isó w lite r a c k ic h n a jw a ż n ie jsz ą g ru p ę stan o w ią r ę k o p is y w ie r s z y , m ianow icie:
- 43 k a rty brulionów w ie r s z y z la t 1 9 2 3 -1 9 3 7 , drukow anych w p r z e d w ojennych tom ikach p o ety : "S p o n ad " , "W głąb l a s " , "R ów nanie s e r c a "
(n r inw . 659);
- n o ta tn ik z poem atem " P io ro z ognia" z r . 1937; 4-9 k a r t (n r inw . 844);
- siedem notatników p o ety z b ru lio n am i w ie r s z y , arty k u łó w , p r o z y , różnym i notatkam i obejm ującym i la ta 1927—1955 (n ry inw . 8 4 2 -8 4 3 , 8 7 1 - 8 7 4 , 1074);
- n ie w ie lk i frag m en t rę k o p isó w i m aszynopisów szkiców druko w an y ch w " Z a p isk a c h bez daty " i nie druko w an y ch , a le m ający ch t ę sam ą fo rm ę lite r a c k ą (n r inw . 1070);
- "Żyw ot o p iso w o śc i" - 24 k a r ty , i fragm ent innych szkiców - 11 k a r t , k tó re u k a z a ły s i ę w tomie "C zy tając M ick iew icza" (n r inw . 1076
- 1 0 7 7 ).
Luźne rę k o p is y brulionów w ie rs z y o ra z n o ta tn ik i ro b o c z e p o z w a la ją po zn ać w a r s z ta t p o e ty c k i P r z y b o s ia i czę ścio w o o d tw o rzy ć p r o c e s tw ó r c z y . Z o sta ły one dokładnie zbadane i uw zględnione w p rz y g o to w y w a n e j. p r z e z W ydawnictwo L ite ra c k ie w K rakow ie e d y c ji w sz y stk ic h d z ie ł p o e ty c k ich Ju lian a P rz y b o s ia .
L ic z n ie re p re z e n to w a n a je s t w śró d rę k o p isó w tw ó rc z o ś ć p u b lic y s ty c z na p o e ty , gdzie w y d z ie lić m ożna:
- w ypow iedzi P rz y b o s ia o w łasn ej tw ó rc z o ś c i - 30 k a r t rę k o p isó w i m aszynopisów (n r inw . 1073);
- a rty k u ły te o re ty c z n e i w ypow iedzi ogólne o p o e z ji; je s t to 55 k a r t rę k o p isó w , drukow anych c z ę śc io w o w tomie "L in ia i g w ar" (n r inw . 1071), o r a z a rty k u ły na r ó ż n e , ak tu a ln e w la ta c h 1 9 3 3 -1 9 4 6 , tem aty l i te r a c k ie i sp o łe c z n e o r a z w ypow iedzi te o re ty c z n e o s z tu c e - 225 k a r t
(n ry inw . 870, 1072), k tó re u k a z a ły s i ę w p r a s ie ,, a częśc io w o z n a la z ły s i ę ró w n ie ż w tom ie "L in ia i g w a r" .
W te j g ru p ie w ym ienić n a le ż y ta k ż e k ilk a r e d a k c ji "S łow a w stę p n e g o " do W ydania N arodow ego "D z ie ł" Adama M ickiew icza (n r inw . 1075) o ra z s z p a lty k o rek to w e - z popraw kam i a u to ra - tomu p o e z ji "M iejsc e na z ie mi" (n r inw . 1069).
99
poety b ęd z ie jego k o re s p o n d e n c ja , w te j c h w ili c z ę ścio w o z a s trz e ż o n a ze w zg lęd u na wym ienione w n ie j o soby ż y ją c e . D zieli s i ę ona na lis ty P rz y b o s ia o r a z lis ty ró ż n y c h o só b do n ie g o . Jak w każdym p ra w ie a r chiw um , listó w sam ego tw ó rc y je s t n ie w ie le . W tym wypadku są to : b ru lio n y listó w do K a ro la W. Z aw o d ziń sk ieg o , K aro la Irzy k o w sk ieg o , S ta n isła w a C z e rn ik a (n r inw . 8 7 5 ); ciekaw y blok 18 listó w z czasó w wojny (la ta 194-1-194-2) do te ś c io w e j, M a rii Kożdoń, w k tó ry c h , ze w zględów k o n s p ira c y jn y c h , jako nadaw cy fig u ru ją : żona - B ro n isław a P rz y b o s io w a , lu b b r a t - W ładysław P rz y b o ś (n r inw . 1060).
W śró d lic z n e j k o re s p o n d e n c ji do p o ety w y ró ż n ia ją s i ę duże bloki listó w od T a d e u sz a P e ip e r a - 32 lis ty z la t 192 7 -1 9 3 3 (n r inw . 6 5 5 );
128 lis tó w Jana B rzęk o w sk ieg o , p isa n y c h z P a r y ż a w la ta c h tr z y d z ie s ty c h (n r inw . 8 7 6) ; 71 listó w A lfre d a Ł aszo w sk ieg o z la t 1930-1947 (n r inw . 8 7 7 , 995).
W b o g a te j, o bejm ującej 470 lis tó w , k o re sp o n d e n c ji od ró ż n y c h o só b na u w ag ę z a s łu g u ją , m iędzy innym i, ta k ie n a zw isk a nadaw ców , ja k : Jó zef C zech o w icz - 5 lis tó w , M a ria D ąbrow ska — 11, Ignacy Fik — 6 , K ornel F ilip o w ic z — 24, S te fa n F lukow ski - 17, F r a n tiś e k H ałas - 4 , Roman In g ard e n - 1, K aro l Irzy k o w sk i - 1, Jalu K urek - 27, S te fa n N a p ie rs k i - 11, W ło d zim ierz P ie tr z a k - 18, S ta n isła w P ię ta k - 9 , Ju lian Tuwim - 1, S ta n isła w 1. W itkiew icz - 1, K aro l W. Z aw odziń- sk i — 6.
K o resp o n d en cja ta - cz ę śc io w o już publikow ana w c z a so p ism a c h , a p ra w ie w c a ło ś c i zm ikrofilm ow ana dla B ib lio tek i U n iw e rsy te c k ie j w Ło d z i - j e s t cennym źródłem w iedzy n ie tylko o Ju lian ie P r z y b o s iu , a le ta k ż e o w ielu innych znanych tw ó rc a c h o ra z o w y d a rz e n ia c h lite r a c k ic h i k u ltu ra ln y c h z la t 1 9 2 7 -1 9 5 5 (n ry inw . 6 5 5 -6 5 6 , 878, 996, 1059).
S ą ta k ż e w z b io rz e 22 lis ty od ro d z in y do Ju lian a P rz y b o s ia z la t 1 9 3 1 -1 9 4 7 (n r inw . IO8 3) o r a z 64 lis ty ró ż n y c h o só b (m .in . K. F ilip o w ic z a , S . F lu k o w sk ie g o , T . P e ip e r a , W. P ie tr z a k a ) do B ro n isław y P r z y - bo sio w ej - z la t 1 9 33-1947 (n r inw . 1026).
W prezen to w an y m archiw um zn ajd u ją s i ę ponadto dokum enty p o e ty : - św iad ec tw a szk o ln e (m .in . św iadectw o d o jr z a ło ś c i z 1920 r . ), l e g ity m a c je , o d z n a c z e n ia , dokum enty s ty p e n d ia ln e , pism a n a u c z y c ie ls k ie ,
inne p a p ie ry - zw iązane z p r a c ą w liceum w C ie s z y n ie , z d z ia ła ln o ś c ią w Z w iązku L ite ra tó w P o ls k ic h , o r a z dokum enty w ydaw nicze i fin an so w e
(n ry inw . 6 5 7 -6 5 8 , 1061, IO78- 1082).
Na s z c z e g ó ln ą uw agę za słu g u je te sta m e n t z 194-5 r . m atki p o e ty , H e le n y z P ety n iak ó w P rz y b o s io w e j, w form ie lis tu z b ło g o sław ień stw em dla sy n ó w .
A rchiw um u z u p e łn ia ją d ru k i, z a p ro s z e n ia na im p rezy k u ltu ra ln e o r a z w y cin k i z p r a s y .
A rchiw um Ju lian a P rz y b o s ia z la t p ó ź n ie jsz y c h zn ajd u je s i ę w B i b lio te c e J a g ie llo ń s k ie j, dokąd p rz e k a z a ła je d ru g a żona p o e ty , D anuta P rz y b o sio w a z domu K ula.
M gr G raży n a N ie d u sz y ń sk a
PRACE
Z ZAKRESU HISTORII I TEORII LITERATURY POLSKIEJ W TO K U OPRACOWANIA*
I. H ISTO RIA LITERATURY
i
O ŚW IEC EN IE
1. K apłon A. : C zy teln ictw o czasó w O św iecen ia w św ie tle l i s t p re n u m e r a to ró w . A rty k u ł. O ddany do d ru k u .
2. K apłon A .: P o p u la rn e w idow iska w ło sk ie w P o ls c e w c z a s a c h S ta n is ła wa A u g u sta. A rty k u ł. W o p ra co w an iu .
3 . K apłon A .: T e a tr w ło sk i w P o ls c e w c z a s a c h S ta n is ła w a A u g u sta . R ozp raw a d o k to rs k a . U kończenie 1977.
ROMANTYZM
4-. S k u b alan k a T . : S ty l językow y kom edii A . F r e d r y . S tudium . W d ru k u .
