•»
WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH
ZGONY NIEMOWLĄT
W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM W 1991 R.
MARZEC. 1992
Op ra co wa ła mgr M a ł g o r z a t a W I OU CH
Ce l e m o p r a c o w a n i a jest p r z e d s t a w i e n i e po zi o m u timieralności n i e m o w l ą t (d zieci w wiek u p o n i ż e j 1 roku) w woj. k a t o w i c k i m w 1991 r. C h a r a k t e r y s t y k ę z a g a d n i e n i a d o k o n a n o w op ar ci u o an al iz ą liczby z g o n ó w n i e m o w l ą t w e d ł u g wiek u i p r z y c z y n zg on ów oraz w s p ó ł cz y n ni ka z g on ów ni em o w l ą t li c z o n e g o na 1000 u r o d z e ń żywych.
Skala tego z j a w is ka na te renie n a s z e g o w o j e w ó d z t w a po si ad a znaczne ro zm ia ry b o w i e m jest to o b sz ar k o n c e n t r a c j i ludności (1 0,5% ludności kr aj u) or az n a d m i e r n e j d e g r a d a c j i ś r o d o w i s k a na tu ra l n e g o , kt ór eg o s k a ż en ie nie Jest o b o j ę t n e dla stanu zdrowia ludności, a zwłaszcza k o b i e t .
Liczba z g on ów n i e m o w l ą t w w o j e w ó d z t w i e s t a n o w i ł a w 1991 r. 9,4%
ogółu zg on ów n i e m o w l ą t w kraj u (1 miej sc e) . N a t o m i a s t ws pó łc z y n n i k zgonów n i e m o w l ą t li czony na 1000 u r o d z e ń żywych wyniósł 10,1
(Q mi ej s c e w kr aj u) i był w y ż s z y od k r a j o w e g o o 2,2 pu nk ta w 1990 : K s z t a ł t o w a n i e się w s p ó ł c z y n n i k a z g on ów n i e m o w l ą t na 1000 uródzprt ży wy ch w k r aj u w 1990 r. p r z e d s t a w i a ka rt og ra m:
N a l e ż y dodać, iż p r z y j ę t e w P o l s c e d e f i n i c j e u r o d z e n i a żywego i z g o n u . n i e m o w l ę c i a rdżnią się od z a l e c a n y c h przez ONZ, co p o w o d u j e za n i ż e n i e w s p ó ł c z y n n i k a z g on ów n i e m o w l ą t o ok oło 4 punkty.
W ef ek ci e Po lska z n a j du je się w g r up ie p a ń s t w o n a j w y ż s z e j umierał-, ności niemowląt.
P o m i m o k o n c e n t r a c j i z g o n ó w ni e m o w l ą t na te re ni e na sz eg o wo je w ó d z t w a w c a ł y m ok re s i e p o w o j e n n y m o b s e r w o w a n o st op n i o w e ob ni ż a n i e się liczby oraz w s p ó ł c z y n n i k a zg on ów ni em ow lą t.
W o s t a t n i m 1 0 - l ec iu u m i e r a l n o ś ć n i e m o w l ą t w w o j e w ó d z t w i e p r e z e n t u j e zestawienie:
1980 1985 1906 1987 1988 1909 1990 1991
Zgony n i e m o w l ą t .. 1489 1331 1206 1114 982 960 842 761 na 1000 ur od z e ń
ż y wy ch ... 22,4 20,2 19,5 19,1 17,8 18,7 18,1 16,3
W 1991 r. z m ar ło 761 n i em ow lą t, tj. p r aw ie 10% mnie j niż w 1990 r., a o p o ł o w ę mn i e j niż w 1900 r. Po na d t o w s p ó ł c z y n n i k z g on ów ni e m o w l ą t w ub.r. s z a c u n k o w o wy niósł 16,3%. i był ni ższy o 1,8 punkta
niż w 1990 r., na co w p ły w m i a ł o m.in. o d w r ó c e n i e d o t y c h c z a s o w e j
sp ad k o w e j tendencji ur od z e ń żywych. ,
W u k ł a d z i e m i a s t o - g m i n a zgony og ółem, w tym n i e m o w l ą t p r z e d s t a w i a ł y się w 1991 r. n a s t ę p u j ą c o :
Zgon y W tyra n i em ow lą t
o g ó ł e m na 1000
ludności o g ó ł e m
na 1000 ur od z e ń żywych
O G Ó Ł E M
---
40476 10,10 761 16,26Mi as ta ... 35372 10,08 672 16,73
Wieś ... 5104 10,28 89 13,45
U w a g a . Da ne s z ac un ko we
Ws p ó ł c z y n n i k z g on ów o g ó ł e m na 1000 ludności był w y ż s z y na wsi niż w m i e ś c i e z a le dw ie o 0,2 pu nkta, n a t o m i a s t o d w r o t n a relacja była w p r z y p a d k u w s p ó ł c z y n n i k a z g on ów n i e m o w l ą t na 1000 ur o d z e ń żywych, kt ó r y w y żs zy był w m i a s t a c h o 3,3 punkta.
st ru kt ur a wi e k u ni em o w l ą t c h a r a k t e r y z o w a ł a się w u b i e gł ym roku w z r o s t e m u d z i a ł u z m a r ł y c h n i e m o w l ą t w wiek u 0-27 dni (noworod- . ków) or az o b n i ż e n i e m sią ud zi ał u z g on ów n i e m o w l ą t starszych,
tj. W wiek u 28-364 dni.
Zgony niemowląt według wieku
u
1991 R.fr-11 «ESltCy <8 bl)- a-swcsiĘCY <9.a>-
1-2 MItSBiCy {10.6ł>
2»-29 na (« 9«—
■a-T? CW (3.«>-
14-a M (4.a>-
7-13 M (12 .21)-
0 tM <17 m>
-1-6 DHl (33^)
•y
w 1991 r. ud zi ał zg on ów n o w o r o d k ó w wy npsił og ól ne j liczby z g on ów n i e m o w l ą t (w 1990 r. - 6 0 , S^), z tego A7.7H to dzieci w wiek u 1-6 dni. N a t o m i a s t udział zg onów n i e m o w l ą t s t a r s z y c h , wy no s i ł o d p o w i e d n i o 29^7S (w 1990 r. - 31,5>ł). iendenc.it,- tą można uzna ć za k o rz ys tn ą, gdyż jest ona e f e k t e m b a r d zi ej s k u t e c z n e j o p ie ki le ka rskiej, p r o w a d z ą c e j do z m n i e j s z e n i a z a c h o r o w al no śc i
i ś m i e r t e l n o ś c i ni em ow lą t.
ZGONY NIEMOWL/JT W E O L U G WI E K U I P R Z Y C Z y N Z G O N Ć W W 1991 R.
Zgony ni e m o w l ą t w wieku PRZYCZYNY
ZGONÓW
Ra
zem 0 1-6 7-13 14-20 21-27 28-29 1-2 3-5 6-11
dni miesiące
O G Ó Ł E M . . . 761 129 255 93 32 26 7 81 73 65
Choroby zakaźne
i pasożytnicze 64 . 6 12 8 5 2 10 10 11
Nowotwory .... 3 1 - - - - - 1 - 1
Choroby gruczo
łów wydziela
nia wewn.
i przemiany materii oraz zaburzenia odżywiania i immunologi
czne ... 4 1 2 1
Choroby krwi i narządów krwiotwór
czych ... 1 1
Choroby układu nerwowego i narządów
zmysłów ... 24 1 1 3
1
a 2 9
Choroby układu
krążenia .... 14 _ 2 - - . 1 4 4 3
Choroby układu
oddechowego .. 46 . 1 3 2 - 1 10 17 12
Choroby układu
trawiennego 7 1 - 2 - - - 2 - 2
Choroby układu moczowo-
płciowego ___ 1 , . . . . 1 .
Wady rozwojowe
wrodzone .... 193 48 41 19 10 11 1 30 20 13
Stany chorobowe płodów lub noworodków powstające w okresie około
porodowym .... 353 78 198 53 11 9 1 2 1
Objawy, oznaki 1 stany nie
dokładnie
określone ___ 26 4 1 '1 7 11 2
Zewnętrzne przy- ęzyny urazów
1 zatruć .... 25 2 1 1 *5 6 10
Od lat,spośród przyczyn zgonów ni em o w l ą t n a j l i c z n i e j s z e (w 1991 r.
4 6 , AH o g ół u z g on ów n i e m o w l ą t ) są zgony z p o wo du c h or ób ok re ś l a n y c h jako "stany c h o r o b o w e p ł o d ó w lub n o w o r o d k ó w p o w s t a j ą c e w ok resie o k o ł o p o r o d o w y m ” . Ch or ob y te w y n i k a j ą p r ze de w s z y s t k i m ze stanu zd ro wi a matki pr zed z a j ś c i e m i w c z a s i e tr wania ciąży, na który w p ł y w mają g e n e r a l n i e ' w a r u n k i życia i pr acy kobiety. W tej grupie c h o r ó b na jw i ę c e j z a n o t o w a n o zgonów n o w o r o d k ó w w w i ek u od 1-6 dni, a n a j c z Q S t s z y m p o w p d e m śmierci były z a bu rz en ia z w ią za ne ze skróco-, nym t r wą ni em ciąż y i ni skim c i ę ż a r e m u r o d z e ni ow ym . Po na d t o zgony n i e m o w l ą t w tej g r up ie c h o r ó b miał y n a j w y ż s z y w s p ó ł c z y n n i k na 1000 u r o d z e ń żywych (7,5) - przy c z y m w m i e ś c i e wy niósł on 7,7, a na wsi 6,7. W 1991 r. zgony n i e m o w l ą t z po wó dp s t an ów c h o r o b o wych p ł o d ó w lub n o w o r o d k ó w w ok r e s i e o k o ł o p o r o d o w y m k s z t a ł t o w a ł y sią nast ęp uj ąc o:
Zgony n i e m o w l ą t w wi eku
WYSZCZEGÓLNIENIE Ra
zem 0 1-6 7-13 14-20 21-27 28-29 1-2 3-5
y dni miesiące
O G Ó Ł E M ... 35) 78 198 53 11 9 1 2 1
w tym:
Stan plodo lub nowo
rodka spowodowany powikłaniami ze strony łożyska, pępowiny lub błon
płodowych ... l 1
Zaburzenia związane ZG skróconym trwa
niem ciąży i niskim ciężarem urodzenio
wym z nieznanych
przyczyn ... 157 20 102 22. 8 4
1
1
Uraz porodowy ... 2,9 7 20 2 - - - - -
Niedotlenienie wewnątrzmaciczne
i zamartwica poro
dowa ... 37 17 13 6 1 .
Zespół zaburzeń
52 11 28 11 2 - - - -
Inne zaburzenia oddechowe płodu
i noworodka ... 17 8 5 - - 2 - 2 -
Zakażenia charaktery
styczne dla okresu
okołoporodowego .. 15 6 i 5 - - - - -
( dok. t a b l . )
WYSZCZEGÓLNIENIE Ra
zem
Zgony n i e m o w l ą t w wieku 1-6 7-13 14-20 21-27 28-29
dni
1-2 3-5' miesiące Krwotok u płodu
i noworodka ....
Choroba hemolitycz
na płodu lub no\vorodka
związana z konflik
tem serologicznym
41 25
Inną ró wnie cz ęs tą p r zy cz yn ą zg onów n i e m o w l ą t (2S,iH ogółu) były wady rozwo.iowe wrodzone, a n a j w i ę c e j zgonów z tego po wo du z a no to wa no u no wo rodków, któr e nie p r z e ż y ł y 24 godzin. Na to m i a s t n a j c z ę s t s z ą ch or ob ą w tej grupie, na któr ą u m i e r a ł y n i e m o w l ę t a była wada w r o d z o na serca (58 przypadków).
Wśró d c h or ób z a ka źn yc h i p a s o ż y t n i c z y c h n a j w i ę k s z e żniwo ze brała w ub.r. p o s o c z n i c a ( 9 5’i zg on ów w tej grupie), tj. ci ęż ki e zaka że ni e c a łe go organi zm u. Na ch or o b ę tą u m i e r a ł y w r ó wn ym st opniu noworodki w wieku 7-13 dni, jak i n i e m o w l ę t a od 1 do 11 miesięcy.
W d a l s z y m ciąg u groźnymi dla n i e m o w l ą t c h or ob am i były także grypa i z a pa le ni e płuc n a l e ż ą c e do c h o r ó b ukl-adu odde ch ow eg o. Na 46 zgonów w tej gr up ie - 40 s p o w o d o w a n y c h było w ł a ś n i e tymi przy cz yn am i, a w n a j w i ę k s z y m st opniu ob ję ły one n i e m o w l ę t a 3-5 mi es ięczne.
W s p ó ł c z y n n i k zg onów ni e m o w l ą t dla p o s z c z e g ó l n y c h p r z y cz yn zgonów był p r z e w a ż n i e w y żs zy w m i e ś c i e niż na wsi, za w y j ą t k i e m w s p ó ł czyn ni ka zg on ów n i em ow lą t z po wodu c h or ób u k ła du n e r w o w e g o i n a r z ą dów zmysłów, któr y na wsi wy niósł 0,6H., a w mi e ś c i e 0 , 5 ‘-i,.
T e r y t o r i a l n e z r ó ż n i c o w a n i e zg on ów n i e m o w l ą t w w o j e w ó d z t w i e k a t o w i c k i m nie w y k a zu je o k r e ś l o n e j tendencji. P o ni żs zy k a r t o g r a m p r z e d s t a w i a k s z t a ł t o w a n i e się w s p ó ł c z y n n i k a zg on ów n i em ow lą t w 1990 r.
WSPÓŁCZYNNIK ZGONÓW NIEMOWLĄT W 1990 R
brak zgonów niemowląt
<10.0
1 0 .1 - 1 5 ,0 1 5 .1 - 2 0 ,0 2 0 .1 - 3 0 ,0
> 3 0 , 1
Obok k i l k u n a s t u miast i *< k t b r y c h nie w y s t ą p i ł y zgony niemow lą t, było pr aw ie tyle samo j e dn os te k z b a rd zo wy s o k i m (ponad 30’i.) w s p ó ł c z y n n i k i e m zg on ów niemowląt. I tak n a jw yż sz y w s p ó ł c z y n n i k zgonów z a n o t o w a n o w S ł aw ko wi e - 6 4 , 5H., B u ko wn ie - 4 3 , 1\,, gm in ie Ms zana - 4 3 , 9\., na to m i a s t n a j n i ż s z y w Or z e s z u - 4,3%., Li bi ąż u - 4,4H., G i e r a ł t o w i c a c h - 4,8%.. W m i a s t a c h GOP-u, s k u p i a j ą c y c h n a j w i ę k s z y pr oc e n t ludności wo j e w ó d z t w a , w s p ó ł c z y n n i k zgonów ni em o w l ą t wyniósł ś r e d n i o 20%..
P o d s u m ow uj ąc , można stwi er dz ić , że p o mi mo ob ni ż e n i a się liczby zg on ów n i e m o w l ą t i w s p ó ł c z y n n i k a zgonów, og ólna u m i e r a l n o ś ć n i em ow lą t w woj. k a t o w i c k i m nadal ut rz y m u j e się na po zi om ie
wy żs z y m od przeci ęt ne go . I choć o b s e r w u j e się sk ut e c z n e dz ia ł a n i a w d z i e d z i n i e opieki z d r o w o t n e j nad n i e m o w l ę c i e m oraz w za kr es ie wa r u n k ó w s a n i t a r n o - h i g i e n i c z n y c h ,to do d a t k o w y wp ł y w na zgony ni em ow lą t w n a s z y m w o j e w ó d z t w i e ma si ln ie sk aż on e ś r od ow is ka naturalne. Ko bi et y p r z e b y w a j ą c w takich wa ru nk ac h, zwłasz cz a w cz asie tr wania ciąży, c z ę ś c i e j n a r a ża ją płód na różne stany chorobowe, kt ó r e w ef ek c i e mogą d o p r o w a d z i ć do zgonu. M o ż l i w o ś ć z m ni ej sz en ia um ie ra l n o ś c i n i e m o w l ą t w n a s z y m w o j e w ó d z t w i e is tnieje jedynie w p r z y p a d k u k o n k r e t n e j po pr ąw y w a r u n k ó w bytu i stanu zdrowia ko bi et oraz wz mo ż e n i a d z i a ł a ń w k i er un ku oc hr on y środowiska.
10
'/gony nicmowlfiL z poirodu wa(i rozwojowych nrodzoiiych
u 1991 R.
łnr«
»rnlron«
uk. ncc«.
•*dr
■rodłonc
»«rca
p-yj Ino« I
r»| mtoOibi'0l I iM.
.»•»dr
j»reOfont C 2 «rodione
WiJ uh. pnhan
n ZGONY NIEM OW LĄ T W E OL UG P R Z Y C Z Y N ZGONÓW W 1991 R.
Wo je w ó d z t w o Mi as ta Wieś
PRZYCZYNY ZGONÓW na 1000 na 1000 na 1000
razem urodzert żywych
razem urodzeń żywych
razem urodzeń żywych
O G Ó Ł E M ... 761 16,26 672 16,73 89 13,45
Ch o r o b y za kaźne
i p a s o ż y t n i c z e 64 1,37 57 1,42 7 1,06
N o w o t w o r y ... 3 0,06 3 0,07 - -
Ch or ob y g r u c z o łów wy dz i e l a n i a wewn. i p r z e m i a n y ma te ri i oraz z a b u r z e
nia o d ż y w i a n i a 1
i i m m u n o l o g i c z
ne ... 4 0,09 4 0,10 - -
Chor ob y krwi i na rz ąd ów
kr w i o t w ó r c z y c h 1 0,02 1 0,02 - -
Chor ob y układu ner/wowego i n a rz ąd ów
zmys łó w ... 24 0,51 20 0,50 4 0,60
Chor ob y układu
kr ąż en ia ... 14 0,30 13 0,32 1 0,15
C h o r o b y układu
1,02 0,76
o d d e c h o w e g o .... 46 0,98 41 5
Ch or o b y układu
0,15 0,15 0,15
tr aw i e n n e g o .... 7 1
Ch or o b y uk ła du m o c z o w o - p ł c i o
we go ... 1 0,02 1 0,02 - -
W a dy r o zw oj ow e
A . 13 25 3,78
w r o d z o n e ... 193 16B 4,18
St any ch or o b o w e p ł o d ó w lub n o w o ro dk ów p o w s t a j ą c e w ok re s i e o k o ł o
7,54 309 7,69 44 6,65
po r o d o w y m ... 353 Objawy, oznaki
i stany n i e d o
kł a d n i e ok r e ś l o n e 26 0,56 26 0,65 - -
Z e wn ęt rz ne p r z y czyn y u r az ów
25 0,53 23 0,57 2 0,30
C e n a zî 7 0 0 0 , -
W U S ICttowioe, j»m. 2 9 192 H O A S S' , .
