Oddział Siedlecki (1951)

Stanisław Rutkowski

Oddział Siedlecki (1951)

Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce

literatury polskiej 53/3, 333-336

w Kielcach, oraz mgr K. Pojaw skiej, Oddział w zn ow ił działalność 22 II 1961 od­ czytem L esław a E ustachiew icza z Krakowa. R eaktyw ow aną placówką, której działalność powinna przynieść bogate osiągnięcia, kieruje nadal K. Pojawska.

A n d rze j K ozłow ski

ODDZIAŁ SIEDLECKI (1951)

Oddział Siedlecki Tow arzystw a Literackiego im. Adama M ickiew icza po­ w sta ł w r. 1951. Ma on jednak na Podlasiu dość pokaźną prehistorię z lat m iędzy­ w ojennych: od r. 1932 z in icjatyw y siedleckiego środowiska p olonistów pow stało R egionalne Koło Polonistów Podlasia, które następnie w łączone zostało jako Oddział Podlaski do T ow arzystw a Polonistów R zeczypospolitej Polskiej. Oddział ten obejm ował rów nież Sokołów, Węgrów, Łuków, Radzyń, M iędzyrzec, Białą Podlaską oraz Leśną Podlaską. Konferencje, połączone z lekcjam i przykładow ym i oraz dyskusją, odbyw ały się co m iesiąc, kolejno w coraz innej m iejscow ości. Oddział korzystał z dużej pomocy instruktorów m inisterialnych, dra W. Szysz- k ow skiego i dra J. Saloniego, oraz w ybitnych dydaktyków w arszaw skich, którzy dla podlaskich polonistów organizowali od czasu do czasu także zebrania w War­ szawie.

Podczas okupacji praca z konieczności została przerwana. Zaraz jednak po w ojnie poloniści siedleccy w zn ow ili działalność, wobec zm ienionych warunków ograniczając ją jed ynie do Siedlec. Stworzono w ięc początkowo Sekcję N auczy­ cieli Języka Polskiego przy Oddziale ZNP, z chw ilą zaś, gdy zostały zorganizowane przez Pow iatow y Ośrodek D okształcania Kadr O św iatow ych sekcje poszczególnych przedm iotów, powołano do życia także polonistyczną Podsekcję Szkół Licealnych. Członkowie tej w łaśn ie podsekcji wraz z pew ną liczbą nauczycieli-p olon istów szkół podstaw ow ych w eszli do zawiązanego 23 IV 1951 Oddziału Siedleckiego To­ w arzystw a Literackiego im. Adama M ickiewicza (35 osób). Stan liczebny ulegał w ciągu 11-lecia pew nym w ahaniom i w yn osi obecnie 43 osoby. W skład pierw ­ szego Zarządu Oddziału wchodzili: S. Rutkowski (przewodniczący), A. Zawadzki (zastępca przewodniczącego), I. W ojewódzki (sekretarz), M. Grabowska (zastępca sekretarza), A. Jam rozik (skarbnik), A. Majorowa (zastępca skarbnika); Kom isja R ew izyjna: F. Stalkow ska, A. Muszyńska, J. Giebieniowa.

Podstaw ow a działalność od sam ych początków polegała na odbyw aniu m ie­ sięcznych zebrań, na których om awiano sprawy zw iązane z realizacją programu języka polskiego, a przed końcem roku szkolnego — u stalano tem aty i pytania egzam inacyjne. Ta dziedzina pracy była i jest zresztą żyw a i nadal. U trzym yw ano ścisły kontakt z WODKO, a następnie z W ojewódzkim Ośrodkiem M etodycznym Ję­ zyka Polskiego.

Oprócz dydaktyki Oddział Siedlecki, przy w ydatnej pomocy Zarządu G łów ­ nego, już od pierwszego roku prowadził system atyczną akcję odczytową.

Poza tym Zarząd Oddziału nawiązał kontakt z dyrekcją Teatru Pow szech­ nego w W arszawie, który dał w Siedlcach szereg przedstaw ień, m. in. N ie z w y k łą historię C. Goldoniego i Most J. Szaniaw skiego. Przed staw ien ia poprzedzano po­ gadankam i wprow adzającym i, w ygłaszanym i przez sekretarza Zarządu Oddziału. W związku z R okiem M ickiew iczow skim 4 odczyty o twórczości poety w ygłosił na kursie dla bibliotekarzy powiatu siedleckiego sekretarz Oddziału.

334

nień osobistych w ygłosił w 4 m iejscow ych szkołach średnich i na 2 zjazdach nauczycieli szkół podstaw owych Ignacy Wojewódzki.

W odbytej w W arszawie w 1955 r. sesji naukowej Polskiej A kadem ii Nauk poświęconej twórczości M ickiew icza w zięło udział 2 członków Zarządu Oddziału.

Z inicjatyw y Zarządu G łów nego zorganizowane zostały w 1956 r. odczyty dla m aturzystów, które w ygłaszali w ybitn i dydaktycy szkół w arszawskich. Odczyty te ujm owały syntetycznie twórczość klasyków literatury polskiej w zakresie programu licealnego. C ieszyły się one dużą frekw encją i są nadal co roku pro­ wadzone, przyciągając, w pierwszych zwłaszcza latach, także m łodzież z m iast sąsiednich, jak Sokołów Podlaski, Mrozy i M ińsk M azowiecki. Dużo pracy w or­ ganizację tego cyklu w kłada zaw sze mgr P. Bagiński.

Przewodniczący Oddziału, dr S. Rutkowski, w szedł do komitetu redakcyjnego „Polonistyki”, a kilku członków Oddziału opracowywało w tym piśm ie recenzje czasopism.

N awiązany został w tym roku kontakt z Tow arzystw em M iłośników Języka Polskiego i utworzono jego m iejscowe Koło, liczące 25 prenumeratorów „Języka Polskiego”. Z ram ienia tego Towarzystwa Antonina Obrębska-Jabłońska w ygłosiła odczyt O niektó rych w spółczesnych zjawiskach ję zyk o w yc h .

W poświęconej tw órczości Stanisław a W yspiańskiego sesji naukowej Polskiej Akadem ii Nauk w Krakowie w ziął udział przewodniczący Oddziału.

W roku 1960 w porozumieniu z Tow arzystwem im. M arii Konopnickiej i To­ w arzystw em Przyjaciół B iblioteki M iejskiej zorganizowana została w Siedlcach sesja naukowa poświęcona twórczości K onopnickiej. Złożyła się na nią część refe­ ratów w ygłoszonych poprzednio na sesji naukowej w Łańcucie. Po zagajeniu S ta­ nisław a Rutkowskiego, który om ówił znaczenie sesji naukowej zorganizowanej w Łańcucie przez Tow arzystw o im. Marii Konopnickiej i Instytut Badań L iterac­ kich, w ygłoszono 3 referaty (por. w ykaz odczytów). Odbyła się rów nież część arty­ styczna, na którą złożyły się udramatyzowane fragm enty Pana Balcera w B r a ­ zylii (w 4 odsłonach) w w ykonaniu m łodzieży Liceum im. Bolesław a Prusa, w re­ żyserii mgr I. Gaw ryjołkow ej. Uroczystość zorganizowano w kinie „Podlasie” w obecności 600 osób, w tym w ięcej niż połowę stanow iło nauczycielstw o z m iasta i powiatu, a także poloniści z sąsiednich m iejscowości: Sokołowa Podlaskiego, Mrozów i Łosic. Imprezę tę powtórzono dwukrotnie dla m łodzieży szkolnej, z pom inięciem jedynie części referatow ej, natom iast Ryszard Karpowicz w ygłosił pogadankę o twórczości Konopnickiej.

W tym że roku staraniem Siedleckiego Oddziału odbyła się w sali m iejsco­ w ego Domu K ultury sesja naukowa poświęcona twórczości Jana Kasprowicza w 100 rocznicę urodzin poety. Po zagajeniu przez Stanisław a Rutkowskiego, w y ­ głoszone zostały 2 prelekcje (zob. w ykaz odczytów). Część artystyczną uroczystości w ypełn iły inscenizacje niektórych utw orów Kasprowicza, w opracowaniu I. G aw ­ ryjołkow ej i w w ykonaniu m łodzieży Liceum im. B olesław a Prusa.

W związku z reformą szkolną Zarząd Oddziału dołożył starań, ażeby nawiązać kontakt z polonistam i uczącym i w wyższych klasach szkół podstawowych. Prze­ w odniczący Oddziału w ziął udział w 2 konferencjach rejonowych, na których przedstawił, w jakiej m ierze Towarzystw o Literackie może pomóc w pokonywaniu trudności stających przed nauczycielstw em w związku z projektowaną reformą.

Ponadto przeprowadza się rozmowy indywidualne z kandydatam i na członków, zapoznaje się ich z pracą Tow arzystw a, jak rów nież z czasopism am i polonistycz­ nym i, które znajdują się w założonej w ostatnim półroczu czytelni, zorganizow a­ nej w yłącznie dla członków Oddziału.

zebrania Zarządu i organizowane przez Zarząd odczyty oraz m ieści się w spom niana czytelnia.

Ze w zględu na to, że z urządzanego corocznie od 1956 r. cyklu odczytów dla m aturzystów korzystać m ają obecnie nauczyciele poloniści szkół podstaw owych, n astąp iło pogłębienie program u tych w ykładów .

A k c j a o d c z y t o w a 1951

Zdzisław Libera, Jakub Jasiński — poeta -re w o lu c jo n ista ;

S tan isław Furmanik, Z zagadnień w e rsy fik a c y jn y c h w szk o le ;

Janina K ulczycka-Saloni, Balzak w św ietle s w e j powieśc i „Ojciec Goriot".

1952

Eugeniusz Saw rym ow icz, „B e n io w ­ ski” Słowackiego na tle p r ą d ó w e m i­ gracji]

K azim ierz W ojciechowski, Zagadnie­ nia ośw ia to w e w n o w e j kon stytucji a tra d y c je literac kie;

A licja Nofer, O S ien k iew ic zu ; K onstanty M osiewicz, O tw órczości Gogola;

Wanda Janaczek, W ik to r Hugo; Maria Straszewska, P r ą d y id eowo- - polity czn e w ie lk ie j em ig ra c ji;

Bernard Bucholc, W alk a o p o d n ie ­ sienie poziom u litera tu ry w Z wią zku Radzieckim .

1953

M ichał Cieśla, Z ain teresowanie t w ó r ­ czością Jana K ochanowskiego za gra­ n icą ;

H enryk Bereza, O „Pamiątce z C e­ lulozy";

Eugeniusz Sawrym ow icz, O „K ordia­ nie".

1954

Jan W iesław ski, O podło żu p o lit y c z ­ n o -sp o łe c z n y m polskiego O drodzenia;

Maria Straszewska, Bilans dorobku dziesięciolecia Polski L u d o w e j w z a ­ kresie badań nad r o m a n ty z m e m ;

Adam Jamrozik, M u zyka polskiego Odrodzenia;

Bernard Bucholc, H u m an itary zm i p a ­ trio tyzm ;

N atalia Zbucka, O pochodzeniu p o l­ skiego ję z y k a literackiego;

Paw eł Bagiński, T e m a ty k a in stru k ­ cji program ow ej ję zy k a polskiego dla klas V —XI;

K rzysztof Dunin-W ąsowicz, P o w s t a ­ nie sty czn iow e w prozie polskiej (cz. I).

1955

K rzysztof Dunin-W ąsow icz, P o w s t a ­ nie sty czn io w e w prozie polskiej (cz. II); Czesław Zgorzelski, „P rzy ja c ie le - Moskale";

S tan isław Pigoń, Jak tw o r z y ł M ic ­ k ie w ic z ;

W ładysław Szyszkowski, Analiza i d e o w o -a rty sty c zn a u tw oru literackiego;

Eugeniusz Sawrym owicz, Stan badań nad tw órczością Mickiewicza.

1956

W ładysław Skłodow ski, „S yzy fow e p rac e” na tle le k tu r y „D zienn ików " Ż e ­ romskiego;

S tan isław K ajetan Papierkow ski, O j ę z y k u Mickiewicza;

Janusz O drowąż-Pieniążek, Z d z ie ­ j ó w M ic kie wic zowskiego „Adolfa".

1957

Eugeniusz Sawrym ow icz, Zagadnie­ nie realizmu w literaturze;

K onstanty M osiewicz, O ro mancy h iszp a ń sk ie j;

Ryszard M atuszewski, Poezja polska w okresie m ię d z y w o je n n y m , ze szczegól­ n y m u w zględnien iem T uw im a, G ałczyń ­ skiego i Lechonia;

C zesław Zgorzelski, R o m a n ty zm w P olsc e;

Jan Zygm unt Jakubowski, T w ó r ­ czość poetyc ka S ta nisła wa W y spiań ­ sk ie g o ;

M ichał Jaworski, Z zagadnień f r a ­ zeologii p o lsk ie j;

336

W ładysław Słodkowski, „Syzyfow e prac e” Żeromskiego na tle epoki;

R eferaty na dwudniow ym kursie dla m łodych polonistów w ojew ództw a w ar­ szawskiego: W ładysław Szyszkow ski. Analiza a rty sty czn a u tw oru literackiego; S tan isław K ajetan Papierkow ski, M e to ­ d y k a nauczania g r a m a t y k i; Stanisław R utkowski, Czego szkoła w y m a g a od polonisty.

1958

Eugeniusz Sawrym owicz, Słowacki mało znany;

Zygm unt Kam iński, T w órczość p la ­ sty c zn a Stanisława Wyspiańskiego;

L esław Eustachiewicz, S pory o in ­ te rpretację twórczości Sta nisław a W y ­

spiańskiego;

Bronisław W ieczorkiewicz, O ję zy k u Wiecha (wspólnie z Tow arzystw em M i­ łośn ik ów Języka Polskiego).

1959

Zbigniew Goliński, K rasicki o sobie. (Na podsta w ie jego korespondencji);

W incenty Danek, O c y k lu powieści his toryczn ych J. I. Kraszew skiego;

W ładysław Gębik, W 100 rocznicę urodzin Michała K a j k i, p o e t y m azu r­ skiego;

Jerzy Pelc, P r z y k ła d y zastosowania logiki szkolnej do analizy i interpreta cji w y b r a n y c h pojęć z nauki o ję zy k u i li­ teratu rze (obecni poloniści z 15 szkół rejonu siedleckiego);

Janina K ulczycka-Saloni, P ie rw sze lata m odernizm u polskiego;

M ieczysław a R om anków na, S to su ­ n ek Prusa do powsta nia sty c zn io w e g o w św ietle jego p r z e ż y ć rodzinnych;

Eugeniusz Sawrym owicz, K r z e m i e ­ niec w w i z ji p o etyc k iej S ło wackiego i w rzeczywis tości.

1960

Referaty na sesji Marii K onopnic­ kiej: Olga Scherer-W irska (Bloom ington, USA), O technice n o w e listy c zn e j Marii Konopnickiej; K rystyna K uliczkow ska, Maria Konopnicka ja ko autorka baśni i lir y k ó w dla dzieci; Kareł K rejći (Pra­ ha), „Pan Balcer w B r a zylii” n a tle r o z ­ w oju poem atu re alistycznego w lit e r a ­ turze czeskiej i polskiej.

R eferaty na sesji Jana K asprowicza: Eugeniusz Sawrym owicz, O „H y m n a c h ” Kasprowicza; B ronisław N adolski, O J a ­ nie K asprow iczu ja ko profesorze U n i­ w e r s y te tu Lwow skiego.

1961

Cykl odczytów dla m aturzystów: P a ­ w eł Bagiński, O Janie Kochan ow skim , O Adam ie Mickiewiczu; H enryk Dubas, O Juliuszu Sło wackim , O Bolesławie Prusie; H alina Bartnicka, O H e n ry ku Sienkiewiczu; Józef Sosnow ski, O S t e ­ fanie Żeromskim .

Czesław Zgorzelski, Jak c z yta ć p o e z ­ ję współczesn ą?

S tanisła w R u tk o w sk i

ODDZIAŁ SZCZECIŃSKI (1953)

Oddział Szczeciński został powołany do życia 10 X , a zatw ierdzony przez Zarząd Główny w W arszawie 15 X 1953. Inicjatorką i założycielką Oddziału była Wanda Łucznikowa, która sw ym taktem i um iłowaniem pracy popularyzatorskiej potrafiła pokonywać rozliczne trudności, spiętrzające się w Szczecinie głów n ie z powodu braku w tym m ieście w ysoko k w alifikow anej kadry hum anistycznej. W anda Łucznikowa p ełniła funkcję przewodniczącej Oddziału do 23 III 1960, czyli do chw ili opuszczenia na stałe Szczecina.

Od początku istnienia Oddziału do 31 X II 1961 odbyły się 33 prelekcje. N aj­ w ięk szą frekw encją cieszyły się odczyty: Czesława Zgorzelskiego O rom an ty zm ie