Analiza dokładności geodezyjnych badań odkształceń kominów przemysłowych

Kr 48

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

Budownictwo z. 5 1962

STEFAN MERCIK

ANALIZA DOKŁADNOŚCI GEODEZYJNYCH BADAŃ ODKSZTAŁCEŃ KOMINÓW PRZEMYSŁOWYCH

Streszczenie. W artykule autor omawia zastosowaną przez niego różnicową metodę pomiaru zwaną także me­

todą analityczno-graficzną do badania pionowości osi komina przemysłowego. Metoda różnicowa przy małym na­

kładzie pracy polowej i obliczeniowej pozwala uzyskać stosunkowo wysoką dokładność pomiaru przesunięć punk­

tów osi komina. Może ona być również zastosowana do okresowych badań pionowości 0 3 i kominów pod warunkiem staranniejszej stabilizacji punktów i kontroli ich stałości.

W końcowej części artykułu autor przeprowadza na podstawie uzyskanych wyników analizę potrzebnej do­

kładności geodezyjnych badań odkształceń kominów prze­

mysłowych.

1. Wstęp

Odkształcenia terenu spowodowane górniczą eksploatacją podziemną, a także nierównomierne osiadanie gruntu wynika­

jące z odmiennych właściwości wytrzymałościowych warstw pod­

łoża wraz z występującymi w nim zmianami stosunków wodnych powodują odkształcanie się budowli.

Zjawisko nierównomiernego osiadania gruntu jest szczegól­

nie niebezpieczne dla budowli typu wieżowego jak np. kominów przemysłowych, które wraz z utratą stateczności mogą ulegać groźnym w skutkach awariom.

Na stateczność i wielkość odkształceń kominów przemysło­

wych oprócz wyżej wymienionych mają także Y/pływy termiczne.

Niejednokrotnie zmiany konstrukcyjne w sposobie doprowadze­

nia gazów lub zmiany ich temperatury powodują zanikanie od­

98 Stefan Mercik

kształceń. W niniejszej pracy omówiono wyniki badań i obli­

czeń komina przemysłowego murowanego cegielni w Gliwicach przy ul. Rybnickiej 47 i oparto się na nich w przeprowadzo­

nej analizie dokładności'. W okresie eksploatacji od 1936 r.

komin ten wielokrotnie poddawany był remontom.

Długi okres eksploatacji a także uszkodzenia konstrukcji przy dalszym użytkowaniu mogły być niebezpieczne dla otocze­

nia. Badanie tego komina przeprowadzono na zlecenie Dyrek­

cji Cegielni.

2. Wybór metody pomiaru

Najogólniejszą metodą badań kształtu osi kominów jest me­

toda wcięć przeprowadzonych i trzech odpowiednio rozmieszczo­

nych punktów podstawowego trójkąta albo innych 3 punktów o określonym położeniu. Badania dokonywane tą metodą charakte­

ryzują się dużym nakładem pracy polowej i obliczeniowej*

Zastosowanie innych, prostszych metod jak np. rzutowania na bazę pomiarową nie zawsze prowadzi do celu ze względu na' stosunkowo małą dokładność pomiaru i trudności terenowe

(brak odpowiedniego miejsca na bazę).

Pomiaru wychyleń osi komina dokonano metodą różnicową, tolega ona na tym, że względem przekroju najniższego przyję­

tego na nieruchowy, oblicza się różnice średnich kierunków osi celowych stycznych do zewnętrznej powierzchni komina w poszczególnych przekrojach.

Różnice kierunków i długości celowych są podstawą do obliczenia linowych przemieszczeń poziomych punktów osi ko­

mina w badanych przekrojach.

3. Obserwacje

3.1. Pomiar kierunków

Stanowiska obserwacyjne obrano w przybliżeniu na wierz­

chołkach trójkąta równobocznego z tym, że oś komina przecho­

dziła również w przybliżeniu przez środek ciężkości tego trójkąta. W ten sposób uzyskano najdogodniejsze warunki do wcięć. Z tak obranych stanowisk utrwalonych prowizorycznie przy pomocy palików drewnianych z gwoździem obserwowano kierunki osi celowych stycznych do zewnętrznej powierzchni komina w pięciu jego przekrojach.

-H

Rys o 2

Analiza dokładności geodezyjnych««. 99

Badane przekroje obierano dla ułatwienia celowania w miejscach gdzie znajdowały się stalowe obręcze. W przypadku gdy komin nie posiada obręczy należy wyznaczyć dla każdego stanowiska obserwacyjnego pionowe kąty celowania do poszcze­

gólnych przekrojów.

i i 4- h 1 ■ C U 2 + ± 2 + h 2

i - wysokość instrumentu

h^ - wysokość przekroju I ze stanowiska ©) cc - kąty pionowe

h^ - wysokość'przekroju II ze stanowiska(2) j ” różnica wysokości stanowisk

W _ - wysokość stanowisk

d - odległość stanowiska od osi komina

- bezwzględna wysokość przekroju I. se s t a n o w i s k a ® , ©

Przyjęcie ilości badanych przekrojów uzależnione jest od aktualnego stanu komina lub spodziewanych odkształceń. Na ogół ilość badanych przekrojów zagęszcza się na ok. 1/3 wy­

sokości licząc od góry, gdyż na tym odcinku występują zwykle największe odkształcenia.

Pomiar kierunków na każdym stanowisku należy rozpocząć od punktu najbardziej odległego,naświetlonego i ostro zary­

sowanego. przy pomiarze kierunków posługiwano się teodolitem precyzyjnym firmy Freiberger N r 24193 o dokładności odczytu 1 sekunda. Pomiar kierunków wykonano w dwóch seriach i w dwóch położeniach lunety, rozpoczynając od przekrojów najniż­

szych i przechodząc kolejno do przekrojów wyższych.

h1 *5 W 1 + i 1 + d 1 . tg <X ^

“ tgcc, CC

+ i2 + d2 . tg cc 2

■IGO Stefan Mercik

Sposób notowania wyników pomiaru kierunków podano dla przykładu w tablicy 1. W rozpatrywanym przykładzie pomiaru

Rys.3

kierunków dokonywano ze stanowiska II. Celem uproszczenia zestawień wyniki pomiaru kierunków w postaci średniej z kie­

runków osi celowych stycznych do zewnętrznej powierzchni komina w poszczególnych przekrojach przedstawiono w tabli­

cy t .

Tablioa 1 Stanowisko II

Analiza dokładności geodezyjnych... 101

3.2. Pomiar katów wierzchołkowych poligonu

W celu obliczenia współrzędnych osiowego punktu k w przekroju 1 (rys.4) oraz długości celowych wcinających zało­

żono poligon o wierzchołkach I, II, 3, 4* III» 5 (rys.5^).

Pomiaru kątów wierzchołkowych dokonano w jednej serii i w dwóch położeniach lunety otrzymując następujące’wyniki:

Wierzchołek kąt

0 ^{/ //}

I 84 03 34

II 78 22 29

3 98 43 01

4 278 40 15

III 29 38 06

5 150 32 31

3.3. Pomiar katów pionowych

Pomiar kątów pionowych posłużył do obliczenia wysokości punktów osiowych komina w poszczególnych przekrojach. Pomiar ten wykonany został w dwóch położeniach lunety.

Wyniki notowane były w specjalnym dzienniku. Otrzymano następujące średnie kierunki:

P r z e k r ó j Kierunki średnie

0 ^{/ II}

1 7 35 30

2 13 56 20

3 20 01 25

4 24 17 30

5 27 54 15

Tablica

10 2 Stefan Mercik

VCQ O CÖ Ö

•Hcd

<D b mo

= LA

fA <\J t -

CA

t—

(A ■^4*

- t -

LA CO

LA CA

LA O CA

O

o

voirs LA

MO lA

MO v£>

vO V£>

VO

•

■s o

tO G

rH «-5 cv b

CM CA b

CA **=4- G ^tO

LA G

LA CO

® 3

co d n a O St.III

'COo

caÖ

*ris

■S<D

MO

= co

Lf\ O

O

CMT— CA

LA ^4*

-

lAir \ m

LA »a-

LA CA

LA ^KDLA

o U)

CACNJ

MOCA CM

MOCA CM

VDCA OJ

VOCA OJ

te•

b >5 rt ^{T~tO rHG oOJ CMb CAi«ł CAb *4"IO *«śhG LA LAG} m k ¿J

o ö 07 3

o a

H M•

CO

Średnianaoś ⁼

r —

OJ co

-3- O

CA O

AJ CA

-

LA •sf

•M- ^CA•M- ^LACA

O 248 CO

vi-

CM 248 co

CVi 248

•

so >s +>

<

r~»O r-^b c CM b CM

rO

CA a

CA G tO

LA b LA

r*ł

® Ö

co d

n b .

o st.l

Analiza dokładności geodezyjnych.. 103

3.4. Pomiar długości

Boki założonego poligonu pomierzono dwukrotnie taśmą stalową o dług. 50 ^m.

Otrzymano następujące średnie długości:

Bok árednia

m Uwagi

I-II II-3

4-III 3-4 III-5 5-1

86,64 74,86 37,68 36,96 55,18 64,29

Temp. w czasie pomiaru +9°C, Warunki pomiaru utrudnione.

Z analizy wzoru

na przemieszczenie liniowe badanego punktu osi komina wy­

nika, że długości boków poligonu wystarczy mierzyć z błędem względnym oKoła 1 •- 5°°

Podczas omawianego pomiaru warunek ten był spełniony z dużym zapasem,gdyż średni błąd pomiaru długości wynosił +1,0 ćm.

4. Obliczenia

4.1. Obliczenie różnic kątowych A &

Podczas obserwacji kierunków na każdym stanowisku spraw­

dzano ich zgodność między serią pierwszą i drugą oraz zamk- knięcie horyzontu. Następnie zredukowano kierunki do kie­

runku kontrolnego, poczem obliczono średnie kierunki osi celowych stycznych do zewnętrznej powierzchni komina w po­

szczególnych przekrojach. W dalszej kolejności obliczono różnice między średnimi kierunkiem w przekroju- najniższym M ) a analogicznymi kierunkami w pozostałych przekrojach

¡2, 3, 4, 5;.

Obliczenieprzemieszczeńliniowych

104 Stefan Mercik

m (Ö

o

rH ci

EH

'6' 4

"łj_"W

II rrJ•H

c o co c n O O ( T co

•» «1 «i «1 «i *>

O in CM o CO CM co

T— c n CO <Ti t— c n c n

1 l 1 X— 1 l i

rH|Q.

g

&

*>

coco li

■O

KO

CMCM

cn

m +

O6

O•*

U

a j

Hi

H 1-0

cnO

1—

cn

i n M- a \ i -

«• o « «t i - CD CTi CO T“ V£> O

+ + + r_

S --- cr\tr\

m O t- CP C-\

II «Tl A J CM

I »

H O H H rO

* -g -g “ 'S *

in cn

cn ⁱⁿ m ^<n co cm in

co vo

in o m vd

CM r - c n cm^{M '} m c o^{CO CO} r - cm cn

- * CÖ 'O

O A l

•H Ö

■8 2 'O (D Oj fi

A !

cncn m tn (Tv

•cj- ^co in 'T o r~^{vO i n co} cn o tn o^{CTi M - 00 CO}

01 I cn

I O

I ^CMI O +

cm cn co

+ + +

CM ^CO O CO CM

cn o m ^co m ^o o ^CM c n •>*

m r- ^{c n} m ^cmT - ^{t - T-} m c n -M-

Alo

ü(U

h N s u

o

o

3 to 40§

CO

cn'

in'S- '*• c n

•M- in

c n

i n in -=ł- cn c o

i n in in in in t > co

m m c n ł - <n m o o

co co co co co

«M- 'T 'T "T

CM CM CM CM CM

CM CM m

H

in

KO KO KO KO KO

c n cn c n c n cn

CM CM CM CM CM

cm cn ^ m

t n tn tn c o co c o c o c o co co

cm c n M- ir

HH H

HH

Tablica

Analiza dokładności geodezyjnych... 1 0 5

nuoSftoS Mę>5j|oqp

■7JSUK SUISZDBUZO ^l-L

II r\ ^r

III LA M

O A J co co O O

o CO CT\ O ^LA o O

A *» <A a a A

o CM LA CO o

o co T— CM CO CO o

CM T~ T- ^— A J

M H

L A

O O

oo

CACO ^CA

”=4-«sí-

O o CO o

O C— ^t— o

A ^{A A A}

O ^CO CO o

co 00 o o

t—

k1; *rł cn

co ^{-C A}

^ o 1

ł-0\+ oo co

CD

O l a r -ro

CM

44

& . ca

u o .o o<

■M- t—

c a r-CM

+ * “

a

LA CO

CM a O L A

oo

. co

co

CD

O

o «-» o CO *+ LA r -

CO ^CO tA ■M" CM CMo

A A A A A A A

CA LA c o CM T— 1— O

CM CO CM CA CA

1 ¹

co

lac-i'

CM

c o CO LA LA ]

cO cA1 CM CM

CMO

o"

I

L A t — c a

•h Es I O 'O 3 'M A!

rM O O a tiooi

a ca $

a

COCO

CO c o CO co CA

CO CA CD t— CM

A A A A A

*+ co t~- LA '+

A- CO co LA CO

co

>»

•p

P,N

«4

O

O o

co o

co ^OO o

co O

O

in

CM

CMo ^{CA CA}CO

«- co

O CM

LA CM

CO CA ^coCA

CM

LA C "

CM

CO

co LA

CO CA

i\ łi O

>s O Í ®

• P O S N o

W 44

o

*H

LT\ + a>

cu

m

+ Lf\ *>ł“ rr -f KO I r~

O C^S

I Vco

<=śT ^CM

CM

LA

'+ O CO CM

CO CO CO

O

c o

CO t"—

CO

CA CO

t - CM

CA

CM O

LA a

CO O LA O

CA O LA O

CA O T - CM

C- C-

•sh I

nuostxoí węn{fOip ZJ3TM 9ÜI3ZOBUZ0

nSbęo .im

CM H «O H

H H

106 Stefan Mercik

Różnice wielkości kątowych icc wyznaczone ze średnich kierunków na poszczególnych stanowiskach odpowiadają linio­

wym wielkościom przesunięć poziomych badanych punktów komi­

na w kierunku prostopadłym do pionowych płaszczyzn celowych, których śladami są proste I K, II K, III K.

4.2. Obliczenie składowych przesunięć linowvch-poziomvch Podstawiając wartości A x " do wzoru

otrzymamy składowe przesunięć linowych obliczone z danego stanowiska.

cL mm ~ przesunięcie linowe prostopadłe do celowej

1. - odległość od stanowiska do osi komina w przekroju 1 najniższym

dcc - przesunięcie kątowe w sekundach ę - zamiennik sekundowy 206 265

4.3. Obliczenie współrzędnych wierzchołków poligonu Za początek lokalnego układu współrzędnych przyjęto sta­

nowisko I o współrzędnych

I » 100,00 m l a 200,00 m

x y

Pomierzone długości boków i kąty wierzchołkowe oraz azy­

mut magnetyczny boku I-II były podstawą do obliczenia współ­

rzędnych stanowisk oraz współrzędnych osiowego punktu komi­

na w przekroju 1.

Obliczenie współrzędnych umożliwiło naniesienie tych punktów na karton w celu graficznego wyznaczenia wektora przesunięcia punktu wierzchołkowego komina.

Analiza dokładności geodezyjnych.. 107

A.4. Obliczenie współrzędnych osiowego punktu komina w przekroju 1 i długości celowych

Obliczenie współrzędnych osiowego punktu komina sprowadza się do rozwiązania zagadnienia wcięcia w przód. Rachunek upraszcza się tu znacznie przy zastosowaniu symboli prof.

S.Hausbrandta. Długości celowych wcinających 1^ zostały obliczone ze współrzędnych.

Rys.4

4. 5 o Obliczenie promieni w poszczególnych przekrojach komina

Obliczenie promieni w tych samych przekrojach z trzech różnych stanowisk i porównanie ich wskazuje na dużą ich

zgodność, gdyż różnice nie przekraczają 1 cm. Jest to zwią­

zane z dużą dokładnością wykonania komina oraz brakiem znaczniejszych odkształceń jego powierzchni zewnętrznej.

108 Stefan Mercik

L A

¡30

•Hi—l 01 03 EH

t -00

AJ •

CO o -H

•H. !

C\l o> T—

CO CM

r - o •*

B LTv

bO VX>

pq +> CT\

> i O CO II

r *

+ tn AJ

t—

CT»CA

•<3- CM CVJ

c s . ITN CM co

bO • A -

<3 4» CTS VD *-

>> o o T— t—

o r~ *—

•v. LT\

<3 <— o CO II

X 1 o

CM o ^ .

t—

in '—'

<H

«H O

O r * II

o 1 A i

T—o

Kl

ß CO

cvj

•»

CA-3-

VOO CACA LA* L A CVJ

CVJ CA

■‘3-

CVJCO

a-

Cvj

— -*

II Ai

>5

CVJ L A

CV

L A

CO

■<3-

CVJAl 'sn

VOo

• oA -

OV

A l CTV"■3-

CA L A A I **3- \

t - L A 4—

» «• cg

v o CTV

L A CA o

CA C0 CTV A J

t - CA II

•»

•*3- O CA L A

1

►3 Cb

>>

*q

i-3

X

•'S •A

B

■Ato

a a

a ov

o LA

*3- o *k

LA •» o

«» ^3- VO

vo VO

VO D

li II i—

o o

LA -3- A -

A l t— T—

o LA 0k

LA 0k f—

•> LA A-

A - ÖV VD

A I O CA

"3" *3-

■^T

u n

H II

CVJ

A I o

A J •<3- A-

A I LA ^*k

t - ^«k A-

«k OV LA

vo CA

LA +

+

+ CVJ

CVJ o>

A J A I ■3-

OV CA ^«k

A> *k CD

* o k—

*3" LA (A

II ^II

II R

Aä A I1

A I 1 H

1 H H

H H W

i—1 r-H (—I

Analiza dokładności geodezyjnych... 109

Tablica 6 Nr

przekr.

Odle­

głość

1±N

1. i P"

CC 2

cc

2

[m]

7 77 77

HH 1

¿6.54 . 0 , 322.6 j

49_4 . 3.4Q2..

9,

48 37

. 0 .9 4 .

3

. 41 03. __._246l.__ . . 0,79..

In

36 08 2168 0 ,70. _

§ 5

32

AS .

•—

i

O 1 64.00

0.3103

3540...

•a

41 3041

o5 3 r 42 ²⁵

.2545

§ 4 37 14 2234

0^69

CO

5

0.61

g

o 1 60.59

0.2937

3723...

__1¿02-

■4 2 53

13 3193

oC 3 44 44

2684 0.79.

-P_COCV) .. 4

39

2343 0.6 9 —

_____

5

_{.~ M}

5« Graficzne opracowanie wyników pomiaru 5.1. Tok czynności

a) wykreślenie siatki i opisanie jej w skali 1g200 we­

dług lokalnego układu współrzędnych,

b) naniesienie stanowisk teodolitu, osiowego punktu ko­

mina k w przekroju 1 i ewentualnie wierzchołków poligonu,

c) połączenie odcinkami prostymi stanowisk teodolitu z punktem k,

d) wykreślenie w punkcie k prostych prostopadłych do I-K, II-K, III-K,

e) odłożenie na prostych prostopadłych do I-K, II-K, III-K wielkości d. (tabl. 3 ) w skali 1 s1 lub in­

nej skali zwiększającej,

110 Stefan Mercik

Pn 1

r/o,00-

Rys.,5

♦Wsc/i-]m,oo

Analiza dokładności geodezyjnych. 111

f ) wykreślenie w końcowych punktach odcinków d.^ pro­

stych równoległych do I-K, II-K, III-K,

g) wyznaczenie środków ciężkości trójkątów błędów powsta­

łych na skutek przecięcia się prostych równoległych do I-K, II-K, III-K poprowadzonych z końcowych punktów odcinków d^,

h) połączenie środków ciężkości trójkątów daje wektor - czyli wielkość i kierunek przesunięcia punktów osi ko­

mina w rzucie poziomym.

Rys.5a

Celem lepszego zobrazowania wychylenia komina wykreślono jego odkształconą oś w dwóch przekrojach tj. w kierunku po­

łudnikowym i równoleżnikowym.

ó. Dokładność pomiaru

Ażeby zdać sobie sprawę z potrzebnej dokładności pomiaru przy jednorazowych kontrolnych badaniach odkształceń osi komina należy przeanalizować następujące momenty.

112 Stefan Mercik

6.1. Dokładność wykonania konstrukc.ii 6.2. Błędy celowania

6.3. Zniekształcenie przekroju od wpływów termicznych 6.1.1. Przy wyznaczeniu osi komina majster murarski po­

sługuje się zwykłym pionem, który centruje na oś stalowego trzpienia zabetonowanego w płycie dolnej. Ze wzrostem wyso­

kości konstrukcji błąd wyznaczenia punktu osiowego przekroju wzrasta i w przekrojach najwyższych może przyjąć wielkość +0,5 cm.

6.1.2. Cieśla wykonując drewnianą kierownicę przy pomocy której nadaje się właściwą średnicę i spadek zewnętrznej po­

wierzchni komina, posługuje się metrem stolarskim a jako cyrkla używa najczęściej sznurka do którego przymocowany jest stolarski ołówek. Błąd wykreślenia okręgu o danym pro­

mieniu lub wyznaczenia jego punktów przy pomocy tak zaimpro­

wizowanego cyrkla, nie mówiąc już o niedokładnościach obróbki drewna i jego uleganiu wpływom termicznym, może dochodzić do +1,0 cm.

6.1.3. Spadek zewnętrznej powierzchni komina uzyskuje się przez cofanie każdej następnej warstwy cegieł o 2-4 ma od poprzedniej. Mimo kontrolowania spadku szablonem,murarz może popełnić błąd o wielkości +0,1 cm.

6.1.4. Podczas murowania komina może nastąpić zniekształ­

cenie przekroju na skutek jednostronnego nagrzania promie­

niami słonecznymi. Nierównomiernie schnąca zaprawa może spo­

wodować odkształcenia rzędu +0,1 cm.

6.2.1. Celowanie do badanych przekrojów komina jest utru­

dnione, gdyż obręcze służące jako celowniki są zwykle wyko­

nane niestarannie i skorodowane.

Celowanie w przypadku, gdy komin nie posiada obręczy jest jeszcze trudniejsze ze względu na błędy wykonawstwa komina i uszkodzenia jego powierzchni pod wpływem warunków atmosfe­

rycznych. Błąd celowania może tu dochodzić do ±0,2 cm.

6.3.1. Zdaniem rzeczoznawców temperatura gazów spalino­

wych przepływających przez komin wynosi średnio +250°C.

Można założyć w naszych warunkach klimatycznych, że tempe­

ratura otoczenia komina w miesiącach zimowych będzie się kształtować okresami na wysokości -10°C.

Analiza dokładności geodezyjnych®.. 113

Jak wykazują badania w wielu kominach obserwuje się czę­

sto jednostronne zniszczenie ogniotrwałej okładziny we­

wnętrznej® Pakt ten powoduje nierównomierne nagrzanie ścian komina a co za tym idzie nierównomierne jego odkształcenie w wyniku czego przekrój uprzednio kołowy przyjmuje kształt elipsy® Różnica w wymiarach jej osi może wynosić +0,2 cm.

Zgodnie z teorią Gaussa prawdopodobieństwo występowania błędów dodatnich i ujemnych jest sobie równe. W najnieko­

rzystniejszym przypadku błędy konstrukcyjne mogą przyjąć wielkość

6 .1 .1 - 0 ,5 cm

6.1.2 — 1,0 cm

6 .1 .3 - 0,1 cm

6.1.4 — 0,1 cm 6.2.1 - 0,2 cm 6.3.1 - 0.2 cm Razem ± 2,1 cm

N a podstawie wyników przeprowadzonych badań stwierdzono, że średni błąd pomiaru wynosił ¿2 mm. Natomiast średni błąd wyznaczenia przesunięcia poziomego osiowego punktu komina w badanym przekroju kształtował się w granicach 5,0-6,0 mm.

Upoważnia to do wysnucia wniosku, że omawiane błędy kon­

strukcyjne wynosiły w danymi przypadku 3-4 mm.

Dalsze wnioski jakie wynikają z przeprowadzonej analizy pozwalają stwierdzić, że wystarczająca dokładność dla okre­

ślenia przemieszczenia poziomego punktu osiowego komina przy tego rodzaju badaniach wynosi +1,5 cm.

Pakt ten narzuca potrzebną dokładność pomiaru a zatem i jego metodę oraz wybór instrumentu przy pomocy którego do­

kładność tę można uzyskać. Przy omawianych badaniach użyto teodolitu o dokładności odczytu 1” .

Analiza wykazała, że po odrzuceniu od wyników spostrzeżeń kierunków-sekund tj. przeprowadzeniu pomiaru teodolitem jak gdyby o dokładności 1 'największa różnica w obliczeniach przemieszczeń poziomych wynosiła 0,4 mm.

W analizie tej tkwi jednak pewne uproszczenie a mianowi­

cie to, że instrumenty o dokładności 1'są mniej pewne ze względu na ich właściwości konstrukcyjne i wyposażenie.

Należy jednakże uznać, że przy dokładnej rektyfikacji i staranności podczas wykonywania pomiarów, teodolit o dokła­

dności odczytu 1 może służyć dla tych celów z powodzeniem.

114 Stefan Mercik

Okresowe pomiary odkształceń kominów szczególnie w tych przypadkach, gdzie chodzi o ustalenie czasu występowania zjawiska odkształceń lub jego zanikanie powinny być jednak wykonywane przy użyciu teodolitu o dokładności odczytu 1", gdyż chodzi tu o jak najdokładniejsze rozgraniczenie błędów pomiaru i błędów konstrukcyjnych.

7. Wnioski

a) Omówiona w artykule metoda różnicowa badania piono- wości osi komina zwana także metodą analityczno-gra- ficzną pozwala przy stosunkowo małym nakładzie pracy polowej i obliczeniowej uzyskać dokładność pomiaru wy­

starczającą dla tych celów.

b) Metoda ta może być zastosowana przy stabilizacji punk­

tów w postaci np. betonowych słupków z rurką gazową, do okresowych badań pionowości osi kominów pod warun­

kiem kontroli stałości tych stanowisk.

c) Do jednorazowych badań odkształceń kominów można uży­

wać teodolitu o dokładności odczytu 1

LITERATURA

[1] W.Jordan - "Handbuch der Vermessunkskunde" Stuttgart 1914 cz.II str.410-414.

[2] Tadeusz Lazzarini - "Geodezyjne pomiary odkształceń ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb.' kontroli zapór wo­

dnych" PPFiK Warszawa 1952 r.

[3] Jan Kwaśniewski - "Pomiar odkształceń komina przemysło­

wego" Szczecińskie Towarzystwo Naukowe - Wydział nauk matematycznych i technicznych, tom I zeszyt 1. Szczecin 1959 r.

[4] Jan Kwaśniewski - "Pomiar odkształceń zbiornika gazowe­

go" Geodezja i Kartografia Tom VI zeszyt 2 PFWN Warsza­

wa 1957 r.

[5] Stefan Zykubek - "Geodezyjne pomiary odkształceń kominów i masztów" Prace Instytutu Geodezji i Kartografii - tom IV zeszyt 2/9 wydanie I. PPWK Warszawa 1956 r.

Analiza dokładności geodezyjnych 115

A H A J I M 3 T O H H O C T M r E O ^ ; E 3 M H E C K M X M C C J I E ^ O B A H M t t

^ ¡ E c & O P M A U ; i l M c& A E P M H H L I X T P Y E K p a T K o e M 3 J i 0 5 K e H M e

B c T a T t e a B T o p p a c c M a T p u B a e T n p M M e H a e M b iw m m p a3H 0C T H b iM enocoS M 3M epeH M H , M H a n e H a 3 b iB a e M B iM aH a jiM T M H ecK O -rp a c|3 M H e- CKMM CHOCoGo m MCCJieflOBaHMH BepTM KajIBH OCTM OCM (JjaSpM H H O fi x p y S b i . P a 3 H 0 C T H b m M eT O fl n p M M a jx o ii 3 a x p a T e T p y ^ a n p n n o j i e - B b r x m B b iH M C JiM T ejib H b ix p a S o T a x n o 3 B O J ia e T n o j i y n w T b o t h o c m- T ejIb H O BblC O K yiO TOHHOCTb M 3M epeH M H n e p e M e ilje H M M n y H T K O B OCM 4 > a 6 p M H H b r x T p y 6 . Mo j k h o e r o T a x x c e npM M eH H T ^j i h n e p M O ^ M n e - CKMX MCnblTaHMM BepTM KajIBH OCTM OCM c|D a6p M H H b ix T p y S n o « yC JIO - BMeM 6 o j i e e C T a p a T e j i b H o i i CTa6MJiM3au,MM n yH K T O B m k o h t p o j i m m x

n ocT O H H C T B a. 3 a K O H H M B a a c b o io C T a T b io a B T o p H a o c H O B e n o j i y - a e H H b i x p e 3 y j i b T a T 0 B n p o B O flM T a n a j i M 3 H eoS xoflM M O M t o h h o c t m

r e o ^ ,e 3 M H e c K M x MCCJie#OBaHMM fle c ^ o p M a p M M c |)a 6 p M H H b ix T p y 6 .

ANALYSIS OF EXACTNESS OF INDUSTRIAL CHIMNEYS’

DEFORMATIONS IN GEODESIAN EXAMINATIONS

S u m m a r y

In th e paper the author is discussing adopted by him differential m easurem ent method called also analytic-graphic method, for the exam i­

nation of th e industrial chim neys’ axis verticality.

The differential method w ith little effort in field and calculation work, perm its achieving a relatively high exactness in m easurem ents of displacem ents of chim ney axis points. It can be also applied to th e period"

ical exam inations of chim ney axis verticality under condition of more careful stabilization of points and control of their stability. In th e final p a rt of the paper th e author is carrying out on the strength of the achieved resu lts an analysis of th e necessary geodesial exam ination exctness of the industrial chim neys deformations.