Copyright © 2021 Maturalni.com Kochani!
Dziękujemy, że byliście z nami w czasie live’a z języka polskiego! Mamy nadzieję, że te materiały posłużą Wam do jak najlepszego przygotowania się do egzaminu maturalnego. Trzymamy za Was bardzo mocno kciuki i wierzymy, że zdacie maturę jak najlepiej!
Gdybyśmy mogli Wam jakoś pomóc z przygotowaniem do matury lub odpowiedzieć na pytania/wątpliwości, to śmiało – jesteśmy dla Was! Piszcie do nas, odzywajcie się, bo to co robimy, robimy z myślą o Was!
Zapraszamy Was oczywiście na naszą 6h powtórkę do matury – TURBO WEEKEND! Mamy nadzieję, że przyda Wam się solidna dawka wiedzy przed samym egzaminem, a co najważniejsze jej uporządkowanie! Zostawiamy tutaj link do naszej strony: https://www.maturalni.com/turbo-weekend/
Trzymajcie się mocno i powodzenia na maturze!
Zespół Maturalni.com
Wybrane dzieła literackie do matury
1. Jan Kochanowski – Treny
• Geneza:
Kochanowski ożenił się ze szlachcianką Dorotą Podlodowską w 1575 roku , a wkrótce na świat przyszły jego dzieci, które były jego dużą inspiracją. Niestety w 1578 roku zmarła Urszulka, dwu i pół letnia córka Kochanowskiego, co wpłynęło na powstanie trenów.
• Tematyka :
Uczucia rozpaczającego ojca, jego bunt, finalnie uspokojenie – jest to więc autoanaliza własnych odczuć i własnej duszy, konfrontacja z wcześniejszymi poglądami filozoficznymi.
• Kompozycja :
Tren powinien zawierać następujące elementy :
✓ pochwałę zmarłego,
✓ ukazanie wielkości straty,
✓ wyrażenie żalu,
✓ pocieszenie,
✓ napomnienie.
• Gatunek:
Tren to inaczej lament, płacz żałobny. Jest to gatunek poezji żałobnej (funeralnej), który wyraża żal po utracie kogoś, rozpamiętuje myśli i czyny zmarłego, chwali jego zalety i zasługi. W starożytności treny pisano, by uczcić osoby wybitne:
wodzów, królów lub bohaterów.
Copyright © 2021 Maturalni.com
Tren Streszczenie Etap żałoby Kochanowskiego
Tren IV
Ojciec zwraca uwagę, że śmierć postąpiła wbrew prawu i powinności zabierając jego córkę. Strącała z drzewa owoc niedojrzały - czyli małe dziecko, co sprawiło bardzo wiele bólu rodzicom. Poeta opisuje, iż pokładał wielkie nadzieje w dziewczynce, gdyż miała być dziedziczką jego talentu literackiego.
Rozpacz
Nastrój smutku i rozpaczy, opis zdolnej córeczki, obraz życia bez dziecka.
Tren V
Podmiotem lirycznym jest nieszczęśliwy ojciec, Jan Kochanowski. Opowiada o okolicznościach śmierci dziecka. Porównuje ją do oliwki omyłkowo ściętej przez ogrodnika (personifikacja śmierci) wraz z chwastami. Nawiązuje w ten sposób do motywów antycznych. W zakończeniu pojawia się apostrofa do Persefony. Poeta czyni wyrzuty, że nie wzruszyły ją łzy i nie zwróciła mu dziecka.
Rozpacz
Nastrój smutku i rozpaczy, opis zdolnej córeczki, obraz życia bez dziecka.
Tren VII
Poeta żali się, że ubrania należące kiedyś do Urszulki, ciągle przypominają mu o śmierci dziecka.
Opisuje żal matki, która zamiast przygotowywać córkę do zamążpójścia, szykuje jej trumnę. Zamiast wyprawy ślubnej i posagu otrzymała sukienkę i bryłkę ziemi. Zestawienie wesela i pogrzebu ukazuje rozmiary straty. Podkreśla ile życia nie zdążyła doświadczyć Urszulka.
Rozpacz
Nastrój smutku i rozpaczy, opis zdolnej córeczki, obraz życia bez dziecka.
Tren VIII
W trenie tym podmiot liryczny, ojciec zrozpaczony po stracie córki, zwraca się do niej w swym
monologu. Przekazuje dziecku jak bardzo widoczne jest jej zniknięcie.
Poeta kontrastowo zestawia dom za życia Urszulki (wesołego, pełnego śmiechu i beztroskiego) z domem po śmierci dziewczynki ( pustego, cichego, smutnego).
Zakańcza utwór bolesną pustką jaką zostawiła po sobie dziewczynka.
Rozpacz
Nastrój smutku i rozpaczy, opis zdolnej córeczki, obraz życia bez dziecka.
Tren X
Refleksje poety nad miejscem przebywania duszy Urszulki. Podmiot liryczny zadaje serię pytań skierowanych bezpośrednio do dziecka. Poeta, filozof jak i ojciec poszukuje miejsca, w którym mógłby nastąpić kontakt z duszą dziecka.
Bunt
kryzys światopoglądowy poety, towarzyszą mu uczucia
bezradności i zagubienia.
Tren XI
Kochanowski podważa stoickie wartości i zasady.
Poeta wątpi, aby mogły one uchronić człowieka przed złymi wydarzeniami losu. Wątpi nawet, aby dobre, uczciwe życie mogło jakoś wpłynąć na naszą śmierć.
Bunt
kryzys światopoglądowy poety, towarzyszą mu uczucia
bezradności i zagubienia.
Copyright © 2021 Maturalni.com Tren XIX lub Sen
Poecie ukazuje się jego zmarła matka z Urszulką na rękach. Kobieta próbuje uspokoić zranione serce Kochanowskiego informując go, że jego córeczka jest w niebie i prosi go, żeby nie zakłócał spokoju dziecka rozpaczą.
Pocieszenie
podmiot doznaje pocieszenia oraz osiąga równowagę duchową
2. Jan Kochanowski - Pieśni
• Geneza:
Pierwsze duże wydanie pieśni Kochanowskiego ukazało się w 1586 roku, już po śmierci poety. Zbiór ten nosił tytuł Pieśni Jana Kochanowskiego księgi dwoje. Całość podzielona była na dwie części:
„Księgi pierwsze” (25 utworów) oraz „Księgi wtóre” (24 utwory ). Dołączono również dwanaście pieśni „Pieśni świętojańskiej o Sobótce” oraz pieśń „Czego chcesz od nas, Panie”.
• Tematyka :
miłosna, patriotyczna, filozoficzna, biesiadna, religijna.
• Kompozycja:
✓ stroficzna, regularna budowa,
✓ wyrazista rytmizacja,
✓ zastosowanie refrenu i licznych paralelizmów składniowych i leksykalnych.
• Gatunek:
Pieśń to jeden z najstarszych gatunków poezji. W antyku wykonywano je przy akompaniamencie muzyki. Kochanowski nawiązuje w swoich trenach do Horacego, wybitnego liryka I wieku p.n.e..
Pieśń Streszczenie
Pieśń IX. Chcemy sobie być radzi. Człowiek powinien cieszyć się życiem, czerpać z niego. Nie powinien się martwić, bo tylko Bóg wie o jutrze. Życie podlega Fortunie, która zsyła raz szczęście, raz smutek, a człowiek powinien reagować na nie tak samo.
Pieśń XXIV. Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony.
Poeta w pierwszej osobie mówi o tym jak nie zostanie zapomniany po swojej śmierci, lecz będzie żył w pamięci poprzez swoją twórczość.
Pieśń XIX. Jest kto... Rozważana jest sława oraz możliwości jej zdobycia: służba ojczyźnie, szerząc dobre obyczaje, przestrzegając praw lub też w walce
obronnej.
Pieśń XIV. Wy, którzy pospolitą... Podmiot kieruje utwór do ludzi u władzy. Prosi ich by nie kierowali się własnym interesem, a dobrem państwa oraz sprawiedliwie rządzili.
Przypomina im, że będą odpowiadać przed Bogiem za swoje uczynki.
Czego chcesz od nas, Panie. Rozpoczyna się od pytania retorycznego skierowanego do Boga.
Podmiot chwali Boga za jego kreacje oraz łaskę jaką obdarowuje ludzi.
Copyright © 2021 Maturalni.com
Pieśń XX. Miło szaleć... Podmiot liryczny zachęca do wesołej zabawy, podczas której nie będą mieć znaczenia różnice stanowe. Mówi o przemijaniu i
nieprzewidywalności życia.
3. Adam Mickiewicz - Dziady
Dramaty romantyczne Mickiewicza przekazują prawdy zaczerpnięte z ludowych wierzeń, wedle których na świecie współistnieje dobro i zło. Człowiek dokonując wyboru decyduje o swoim losie, ponieważ zło zawsze zostanie ukarane.
Dziady cz. II
● Geneza:
○ przyczyną napisania w 1823 r. II i IV cz. “Dziadów” jest nieszczęśliwa miłość poety do Maryli Wereszczakówny.
Maryla w 1821 r. wyszła za bogatego hrabiego W. Puttkamera.
○ Wielka rozpacz, jaką Mickiewicz przeżył, znalazła głębokie odbicie w Jego twórczości.
● Tematyka:
○ starodawny, ludowy obrzęd białoruski pochodził z czasów pogańskich, zachował się wśród ludu do czasów Mickiewicza i obchodzony był na Litwie (w tajemnicy przed duchowieństwem) ku czci przodków (czyli dziadów- stąd tytuł utworu)
● Gatunek:
○ Pod względem gatunkowym jest to dramat romantyczny. Jest to utwór synkretyczny, w którym obok partii typowych dla dramatu, można wskazać fragmenty liryczne (monolog Zosi) i epickie (opowieści Kruka i Sowy).
● Czas i miejsce akcji:
○ Akcja II części Dziadów rozgrywa się w Dzień Zaduszny, czyli 2 listopada, nocą, w cmentarnej kaplicy gdzieś na terenie Litwy.
● Streszczenie utworu:
Późnym wieczorem w cmentarnej kaplicy gromadzą się wieśniacy, którzy przybyli na „ucztę kozła”, czyli noc Dziadów.
Przewodniczącym obrzędom jest Guślarz, który przywołuje duchy zmarłych osób („czyscowe duszeczki” - dusze czyśćcowe), które nie mogą po śmierci zaznać wiecznego spoczynku, lecz muszą odbywać karę za błędy i przewinienia popełnione za życia.
Podczas tego obrzędu wzywa się dusze pokutujące, aby powiedziały czego potrzebują, by ich męka się skończyła. W zamian za pomoc dusze udzielają porad, pouczają ich jak żyć.
W czasie obrzędu przybywają kolejno: duchy dzieci Józia i Rózi; widmo Złego Pana, duch młodej pasterki, Zosi.
Dzieci uczą, że aby wejść do nieba, trzeba na ziemi koniecznie zaznać cierpienia. Zły Pan poucza, że do zbawienia
konieczne jest miłosierdzie, a pasterka zaznacza, że ludzie, którzy nigdy nie odwzajemnili miłości, nie dostąpią szczęścia w niebie.
Kiedy obrzęd już się kończy, przybywa czwarte widmo - jest to duch młodego mężczyzny, który wskazując ranę na piersi wpatruje się w jedną z wieśniaczek. Ona również patrzy na niego. Dramat kończy wyjście wieśniaków wraz z ową pasterką i widmem z kaplicy. Guślarz nie może odwołać ostatniej zjawy.
Copyright © 2021 Maturalni.com Dziady cz. III
● Geneza:
○ Poeta przychodził na początku 1832 r. poważny duchowy kryzys, można zaryzykować twierdzenie, że III część Dziadów — utwór uznawany dzisiaj powszechnie za jedną z najwybitniejszych arcydzieł w literaturze polskiej — była dramatyczna próbą rozliczenia się u Mickiewicza z samym sobą, ze swoją przyszłością, ale jednocześnie — próbą odnalezienie się w nowej, popowstaniowej już, rzeczywistości.
○ Wiadomo już, że druki ostateczna korekta utworu zostały ukończone na przełomie października i listopada 1832 r.
pierwsza krajowa Inscenizacja Dziadów miała miejsce w 1901r. w Krakowie
● Tematyka:
○ Dziady część trzecia to dramat historyczny oparty na autentycznych wydarzeniach (Nawias aresztowanie
młodzieży zaangażowany w działania tajnych Stowarzyszeń w 1823 r. i późniejsze liczne represje). Utwór mówi o ogromie carskich zbrodni.
● Gatunek:
III cz. Dziadów to dramat romantyczny, odznaczający się następującymi cechami:
■ tak zwana struktura otwarta, zarówno pod względem formalnym, jak treściowym. Jest częścią większej całości, zatytułowanej Dziady, z drugiej strony jej zakończenie pozwala na uzupełnienie, dopisanie dalszej części dramatu.
■ synkretyzm rodzajowy, bowiem znaleźć w nim można elementy właściwe zarówno liryce, jak i epice czy dramatowi.
■ zerwanie z klasyczną zasadą trzech jedności: poeta nie respektuje ani jedności czasu (akcja obejmuje okres trwający około roku), ani jedności miejsca (rozgrywa się w kilku miejscach, na przykład w Wilnie, Warszawie czy okolicach Lwowa, ani też jedności akcji, która jest szczątkowa i jakby pourywana.
● Czas i miejsce akcji:
○ Kanwą akcji III części Dziadów jest autentycznie wydarzenie, jakim było uwięzienie Adama Mickiewicza wraz z najwybitniejszymi działaczami Towarzystwa Filomatów w październiku 1823 r. i osadzenie ich w zamienionym na więzienie klasztorze Bazylianów w Wilnie.
○ Mickiewicz został aresztowany w nocy z dwudziestego trzeciego na 24 października. Właśnie na rok 1823 datuje się akcje utworu.
○ Bardzo precyzyjnie, bo na podstawie tekstu (napis wykonany przez więźnia na ścianie Celi) można określić czas akcji prologu: rozgrywa się ona dokładnie w dniu 1 listopada 1823 r., czyli w dzień wszystkich świętych (oczywiste nawiązanie do obrzędu Dziadów). Prolog od sceny IX, zatytułowanej noc Dziadów, zamykającej część dramatyczna utworu, dzieli prawdopodobnie rok. Opisana w Ustępie III części podróż bohatera do Petersburga ma więc miejsce w listopadzie 1824r.
● Streszczenie:
○ Sc. I tzw. więzienna: samotny więzień śpi w celi. Nad nim stoi anioł, który przepowiada mu wolność. Więzień budzi się, ale zapowiedź wolności nie cieszy go - wie, że w zniewolonym kraju nikt nie może czuć się wolny. Jest jednak gotów do wielkich czynów, na znak tej gotowości zmienia imię z „Gustaw” na „Konrad”.
○ Sc. II Wielka Improwizacja: w celi Konrada, która jest największa, zbierają się w Wigilię inni więźniowie. Tu opowiadają o swoim aresztowaniu, losie bliskich, innych więźniów. Jan Sobolewski opowiada o zsyłce na Syberię kolejnej grupy studentów. Wszyscy zostali oskarżeni o spisek przeciwko carowi, nikt ich nie bronił, śledztwo toczyło się w
tajemnicy, zapadły bezprawne i niesprawiedliwe wyroki. Konrad wygłasza Wielką Improwizację - wyraz prometejskiego buntu przeciw takiemu losowi Polaków. Konrad żąda od Boga władzy nad swoim narodem, bo chce go uczynić wielkim.
Posuwa się na granicę bluźnierstwa.
○ Sc. III Egzorcyzmy: do celi Konrada wchodzi ksiądz Piotr i odprawia egzorcyzmy, bo Konrad został opanowany przez szatana. Moralna czystość i pokora księdza pozwala mu zapanować nad diabłem, który zmuszony egzorcyzmami nie tylko opuszcza duszę Konrada, ale mówi, że Rollinson - także więzień - może zostać uratowany, jeśli otrzyma przed śmiercią Komunię św.
○ Sc. IV Widzenie Ewy: w jednym z dworków młoda dziewczyna śni o tym, że stroi kwiatami obraz Matki Boskiej.
Copyright © 2021 Maturalni.com
○ Sc. V Widzenie Księdza Piotra: w swojej celi ksiądz Piotr dostępuje zaszczytu poznania przyszłych losów Polski, która jako „Chrystus narodów” zbawi całą Europę przez swoją ofiarę.
○ Sc. VI Sen Senatora: szatani dręczą Senatora snami.
○ Sc. VII Salon warszawski: w Warszawie, w jednym z arystokratycznych salonów ma miejsce spotkanie towarzyskie.
Zgromadzone przy stoliku damy narzekają, że odkąd senator Nowosilcow opuścił Warszawę i wyjechał do Wilna, nikt nie potrafi urządzić prawdziwego balu. Zgromadzeni przy drzwiach słuchają historii narodowego męczennika, Cichowskiego, którą opowiada Adolf. Scena kończy się znaną charakterystyką Polaków: „nasz naród jak lawa...”.
○ Sc. VIII Pan Senator (bal u Senatora): przed senatorem staje matka Rollisona, pani Rollison, która błaga, by zwrócił jej syna. Senator udaje, że nie wie, o kogo chodzi. Potem obiecuje się zająć sprawą. Następnie przesłuchuje księdza Piotra i udaje się na bal. W trakcie balu ginie Doktor, któremu śmierć przepowiedział ksiądz, a pani Rollinsonowa wdziera się do sali balowej ze skargą, że jej syna wypchnięto przez okno z celi. Oskarża o to Nowosilcowa. Prowadzony na przesłuchanie Konrad mija się na schodach pałacu Nowosilcowa z księdzem Piotrem, który przepowiada mu wolność i ważną misję.
○ Sc. IX Noc Dziadów: Guślarz i tajemnicza kobieta widzą ducha z raną na czole. Kobieta rozpoznaje w nim ukochanego.
4. Adam Mickiewicz- Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie: historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem
● Przyczyny napisania Pana Tadeusza :
○ rozczarowanie poety do emigracji z powodu jej kłótni, sporów i intryg;
○ tęsknota za ojczyzną (Litwą), pragnienie zobaczenia jej chociaż w wyobraźni, czego wyrazem jest Inwokacja rozpoczynające się od słów: „Litwo! Ojczyzno moja!”;
○ wspomnienia z lat dziecinnych, czego dowodem jest prośba skierowana do Matki Bożej: przenoś moją duszę utęsknioną /Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych,/ Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych”;
○ chęć odtworzenia przeszłości napoleońskiej,
○ chęć okazania innej koncepcji narodu, innego społeczeństwa i sposobów działania w celu odzyskania wolności;
○ wykorzystanie opowiadań przyjaciół, ich rapsodów i wierszy, szczególnie Witwickiego
● Czas i miejsce akcji:
○ lato 1811 r., 5 dni w ( ks. I-X), wiosną 1812 r., 2 dni (ks. XI, XII- przybycie Napoleona na Litwę)
○ we dworze Sopliców i w zamku Horeszków, w ukochanych przez poetę rodzinnych, nowogródzkich stronach w fikcyjnej wsi Soplicowo, której opis jest oparty na autentycznych wsi Wołkowicze niedaleko Nowogródka, z cerkiew K na wzgórzu przy Gościńcu, przypominającą Soplicowo
● Najważniejsze wątki fabularne:
○ wątek polityczny- przygotowanie powstania na Litwie, działalność księdza Robaka;
○ wątek materialny- spór o zamek Horeszków;
○ wątek miłosny — miłość Tadeusza i Zosi.
● Streszczenie:
○ Do rodzinnego domu przyjeżdża ze szkół w Wilnie na wakacje młody Tadeusz. Okazuje się, że Soplicowo, majątek jego opiekuna Sędziego Soplicy, jest pełne gości, którzy zjechali tu, aby uczestniczyć w procesie o stary zamek, niegdyś własność bogatego magnata Stolnika Horeszki. Proces toczy się między ostatnim krewnym Horeszki, Hrabią i Sędzią Soplicą.
○ Wieczorem Tadeusz bierze udział w uczcie, na której uwodzi go ciotka Telimena. Tadeusz myśli, że to ona jest śliczną dziewczyną, którą zaskoczył rankiem (Zosia mieszkała w pokoju Tadeusza w czasie jego nieobecności w dworku). O wdzięki Zosi stara się także nieco starszy od Tadeusza hrabia z rodu Horeszków. Następnego dnia okazuje się, że
niedźwiedź opuścił matecznik i można na niego zapolować - wszystkich pochłaniają przygotowania do łowów na króla puszczy. Polowanie rozpoczyna się wczesnym rankiem. Nieco później w karczmie Jankiela pojawia się ksiądz Robak, który namawia okoliczną szlachtę, by zatroszczyła się o przygotowanie Litwy na przyjęcie wojsk Napoleona, który już się zbliża.
Copyright © 2021 Maturalni.com
○ Myśliwi odnoszą sukces - niedźwiedź zostaje zabity. Wieczorem podczas kolejnej uczty wybucha spór między Soplicą a Hrabią. Zamiast ogólnie spodziewanej zgody, Hrabia zrywa porozumienie i postanawia przedłużyć proces i starać się o odzyskanie zrujnowanego zamku.
○ Agitacyjne działania Robaka wykorzystuje wierny sługa Horeszków - Gerwazy - który namawia zaścianek Dobrzyńskich do zajazdu na Soplicowo. Jeszcze tego samego dnia wieczorem Dobrzyńscy napadają na Soplicowo. Już rankiem okazuje się jednak, że to nie oni zwyciężyli w walce. Ktoś zawiadomił o bitwie stacjonujących w okolicy Rosjan, którzy pojmali szlachtę z Dobrzyna i rozpanoszyli się w Soplicowie. Na ratunek pospieszył Robak z przywódcą rodu Dobrzyńskich, Maćkiem nad Maćkami. Udało im się wyzwolić Dobrzyńskich a następnie pokonano Rosjan. Jeszcze tego samego wieczora po odbyciu spowiedzi i wyznaniu swoich win zmarł zraniony kulą w czasie bitwy z Rosjanami ksiądz Robak, który okazał się być Jackiem Soplicą.
○ Tymczasem młodzi żołnierze musieli uchodzić z majątku, bo groziło im aresztowanie. Byli wśród nich Tadeusz i Hrabia, którzy wyruszyli walczyć w Legionach Polskich. Po upływie roku ponownie pojawili się w dworku, tym razem jako legioniści, bohaterowie. W Soplicowie wydano ucztę na cześć polskich generałów służących pod dowództwem Napoleona.
Odbyły się także zaręczyny Tadeusza i Zosi. Jacek Soplica został oficjalnie zrehabilitowany (miał na Litwie opinię zdrajcy narodowego, ponieważ z jego ręki zginął Stolnik Horeszko, zwolennik Konstytucji 3 maja).
5. Zygmunt Krasiński - Nie-Boska Komedia (poziom rozszerzony)
● Geneza:
Na przyczyny napisania w 1833 r. zdumiewająco dojrzałego dzieła 21-letniego poety złożyły się:
■ Powstanie listopadowe w Polsce i nieobecność w nim poety, relacji ojca w powstaniu listopadowym,
■ obserwacje poety związane z ówczesną sytuację polityczną w Europie — wrzenia rewolucyjne w państwach zachodnioeuropejskich i refleksje na temat przyszłości społeczeństwa europejskiego,
■ chęć wyrażenia swoich poglądów na temat powstanie i polemizowania ze stanowiskiem ojca
● Gatunek
○ Dramat dzieli się na cztery części z których każda poprzedzony wstępem o charakterze liryczno-epickim, nawiązującym do danego aktu;
○ I i II cz.-dramat rodziny ukazujące problem poety i poezji, dzieje Henryka i jego rodziny;
○ III i IV cz.-dramat społeczny obrazujące powszechną rewolucją społeczną;
○ czynnikiem łączącym wszystkie cztery części w jedną całość jest postać hrabiego Henryka, dwie warstwy znaczeniowej utworu: realistyczna (historyczna) i metafizyczna
● Czas i miejsce akcji
Nie-Boska komedia jest dramatem romantycznym, akcja utworu rozgrywa się więc, zgodnie z poetyką gatunku (zerwanie z zasadą trzech jedności), w wielu miejscach i trwa znacznie dłużej niż 24 godziny.
I tak miejscem akcji dramatu są na przykład:
• w części I: wnętrze wiejskiego kościoła, komnata, pokój sypialny Męża i Żony, ogród, górskie ustronia i dom obłąkanych;
• w części II: cmentarz, wąwóz górski, dom Męża;
• w części III: szałas przechrztów, namiot Pankracego, obóz rewolucjonistów w lesie, ruiny świątyni;
• w części IV: zamek Świętej Trójcy, jego komnaty, dziedziniec i podziemia
Jeszcze bardziej skomplikowana jest kwestia czasu akcji dramatu. Przede wszystkim brak wystarczających danych, by usytuować akcję utworu w jakimś konkretnym, ściśle określonym czasie. Część I obejmuje prawdopodobnie około roku - od ślubu Męża i Żony, poprzez narodziny Orcia, jego chrzest do śmierci Żony - niedługo po chrzcie. Z analizy tekstu wynika, że wydarzenia opisane w części II rozgrywają się w 10 lat po śmierci Żony. W innym epizodzie II części dowiadujemy się, że Orcio ma już 14 lat. Być może więc akcja części II obejmuje około czterech lat.
Copyright © 2021 Maturalni.com
● Streszczenie:
Hrabia Henryk występuje jako Mąż, poeta oderwany od życia, nie umiejący docenić jego wartości, żyjący we własnym świecie poezji i marzeń. W jego domu pojawia się piękna Dziewica, która kusi go, przywołuje aby poszedł za nią. Hrabia ulega i opuszcza dom rodzinny, zaniedbuje obowiązki domowe i doprowadza swoją Żonę do obłędu i w końcu do śmierci, a synka Orcia do ślepoty. Jednak piękno Dziewicy opada i ukazuje się ona jako okropny upiór. Hrabia powraca do domu i zostaje sam ze swoim synem. Ujawnia się przeznaczenie Orcia, który ma zginąć jako prawdziwy poeta naznaczony przekleństwem proroków. Mówi ojcu, że szansa zbawienia tkwi w „ miłości do biednych bliźnich” Mąż nie
podporządkowuje się temu wezwaniu . Hrabia Henryk staje na czele ginącej arystokracji rodu i pieniądza, skupionej w Okopach Świętej Trójcy. Jego przeciwnikiem jest Pankracy - radykalny ideolog stojący na czele zwycięskiej rewolucji
"biednych i głodnych", wspierany przez młodego, fanatycznego i zdeprawowanego kapłana, Leonarda. Mąż zwiedza w przebraniu obóz przeciwnika. W obozie tym znajdują się chłopi, rzemieślnicy, robotnicy, którzy nie mogli dłużej znosić wyzysku arystokracji. Są wynędzniali, utrudzeni, ubrani w łachmany, doprowadzeni do ostateczności, gotowi do walki na śmierć i życie. Ogląda bluźniercze obrzędy nowej wiary oraz manifestacje zemsty zbuntowanego tłumu. W scenie dyskusji z Pankracym osądza, że są to "wszystkie stare zbrodnie świata, ubrane w szaty świeże". Natomiast Pankracy
przeświadczony jest, że powstaje nowy świat, raj sprawiedliwości. Dochodzi do bezpośredniego starcia zbrojnego między obozami. Arystokraci okazali się ludźmi słabymi, tchórzliwymi i podłymi, a Henryk zostaje potępiony, bo kochał tylko siebie i na sobie mu zależało. Jego syn Orcio ginie raniony kulą, natomiast Hrabia Henryk popełnia samobójstwo rzucając się w przepaść z okrzykiem "Poezjo, bądź mi przeklęta". Pankracy z Leonardem odbywają sąd nad pokonanymi. Wódz rewolucji - marzący o odkupieniu dzieła zniszczenia przez budowę szczęśliwej przyszłości - odczuwa niepokój. Ukazuje mu się wizja Chrystusa-Mściciela . Pankracy pada martwy na widok Chrystusa, rażony "błyskawicą" jego wzroku.
6. Jan Kochanowski - Psałterz Dawidów
• Geneza:
Prace nad Psałterzem Kochanowski rozpoczął już na dworze Zygmunta Starego. Pełen tytuł dzieła to: Psałterz Dawidowy przekładania Jana Kochanowskiego
• Tematyka:
renesansowy humanizm - starotestamentowy Bóg otrzymuje rysy miłosierne, charakterystyczne dla humanistycznego postrzegania Boga.
• Gatunek:
Psalm - liryczna pieśń modlitewna podobna do hymnu i ody. Psalmy wykonywane są przy akompaniamencie instrumentów strunowych.
Psalm Streszczenie
Psalm 1 Psalm stanowi zachętę do uczciwego i pobożnego życia –
posiada charakter dydaktyczny. Podmiot ukazuje postawę godną naśladowania jak i tą której nie należy naśladować. Utwór posiada również elementy dziękczynne i pochwalne wobec Boga.
Jest jednym z najpopularniejszych psalmów ze zbioru Kochanowskiego.
Psalm 6 Podmiot liryczny przemienia się pod wpływem modlitwy i
kontaktu z Bogiem. Z osoby słabej i uciśnionej w człowieka pewnego swoich racji i przekonań. Czuje, że Bóg go wspiera.
Cierpienie jakie Bóg zsyła na człowieka okazuje się zatem próbą jego wiary i zaufania.
Psalm 13 Psalm rozpoczyna się licznymi pytaniami retorycznymi, które są
skierowane bezpośrednio do Boga. Podmiot zastanawia się
Copyright © 2021 Maturalni.com
dlaczego Bóg zesłał na niego tyle trosk i zmartwień oraz dlaczego nie odpowiada na jego wezwania.
Psalm 30 Psalm jest rodzajem dziękczynnej modlitwy za łaski jakich
doświadczył podmiot ze strony Boga. Podmiot wspomina o swoim tragicznym położeniu z którego wyprowadził go Bóg.
Psalm 47 Jest to utwór o charakterze dziękczynnej modlitwy za łaski jakich doświadczył podmiot ze strony Boga. Podmiot wspomina o swoim tragicznym położeniu
7. Ignacy Krasicki - Hymn do miłości ojczyzny
• Geneza :
Jest to wiersz Ignacego Krasickiego, który powstał w związku z Myszeidą (1775). Hymn jest ściśle powiązany z czasami w których powstał, gdyż został napisany po konfederacji barskiej oraz pierwszym rozbiorze Polski.
• Gatunek:
Hymn- uroczysta pieśń pochwalna, rozpoczynająca się najczęściej apostrofą.
Streszczenie:
Hymn rozpoczyna się apostrofą adresowaną do miłości do ojczyzny, którą mogą poczuć jedynie poczciwi. Są to osoby kierujące się w życiu takimi zasadami jak poszanowanie tradycji, męstwo, cnota. Podmiot (prawdopodobnie sam Krasicki) ceni wartości takie jak honor, uczciwość i wierność.
8. Autor nieznany - Bogurodzica
• Geneza:
Jest najstarszą znaną polską pieśnią religijną. Jej zapisy pochodzą z początku XV wieku.
• Gatunek:
Utwór jest hymnem oraz pieśnią maryjną, czyli treściowo związany jest z kultem Matki Boskiej.
• Budowa:
Utwór składa się z dwóch strof, nierównych pod względem długości i ilości sylab. Druga zwrotka jest dwa razy dłuższa od pierwszej. W wierszu znajdziemy dużo paralelizmów, wyrażeń synonimicznych, kunsztowne układy rymów.
• Streszczenie:
Treścią jest modlitwa podmiotu zbiorowego. Adresatem pierwszej strofy jest Matka Boża. Podmiot prosi Ją o wstawiennictwo u Jej Syna. Adresatem drugiej strofy jest Jezus. Podmiot zbiorowy zwraca się do Niego, aby za pośrednictwem Jana Chrzciciela spełnił prośby, m.in. zbawienie oraz spokojne, pobożne życie na ziemi. Obecność w utworze trzech adresatów – Maryi, Jana Chrzciciela i Chrystusa przypomina wzorzec ikonograficzny, czyli deesis. Zarówno Maryja, jak i Jan są pośrednikami, pełnią rolę mediatorów między ludźmi a Bogiem.
Copyright © 2021 Maturalni.com
BONUS OD ZESZŁOROCZNEJ MATURZYSTKI ☺ - karta pracy dotycząca lektury S. Mrożka - Tango Temat: W świecie awangardowej rodziny Stomilów
1. Scharakteryzuj czas i przestrzeń w poszczególnych aktach dramatu S. Mrożka.
Jedność miejsca, w mieszkaniu Eleonory i Stomila.
Jedność czasu- akcja zamyka się w 24h 2. Tropem bohaterów:
a) Eugenia
• Kim jest? Jak wygląda?
Jest babcią Artura, siostrą Eugeniusza, mamą Eleonory. Ubiera się niestosownie do wieku, jaskrawe ubrania, czapka dżokejka.
• Co myśli i mówi? Jak mówi?
Język potoczny, żargon karciarzy, pozbawione sensu powiedzonka.
• Jak się zachowuje?
Nie interesuje się tym co się dzieje, obchodzi ją tylko gra w karty. Nie chce udzielić błogosławieństwa- unika tradycyjnych zachowań, które według niej ją postarzają. Nie chce być tradycyjną babcią. Daje się Arturowi terroryzować- kara babci, to leżenie na katafalku.
• W jaki sposób jest zaangażowana w konflikt?
Bierze stronę Edka, dążyli do wolności, więc każdy ma prawo robić co chce.
b) Eugeniusz
• Kim jest? Jak wygląda?
Brat Eugenii. Siwy, starszy pan, inteligentny w okularach. Ubrany niekonsekwentnie, ubrany w zakurzony strój, chaotyczny, nieadekwatne szorty.
• Co myśli i mówi? Jak mówi?
Stara się wysławiać poprawnie, ale dostosowuje się do społeczeństwa i wchodzi w jeżyk ludzi z którymi przybywa- konformista.
• Jak się zachowuje?
Jest konformistą, podporządkowuje się, nie mówi co myśli, jest wiernym słuchaczem. Jak gra w karty to jest z nimi i ma podporządkowany język. Edek tańczy tango z Eugeniuszem. Podporządkowany Arturowi, próbuje mu pomóc wdrożyć idee zasad.
• W jaki sposób jest zaangażowany w konflikt?
Próbuje się podporządkować Arturowi c) Eleonora
• Kim jest? Jak wygląda?
Matka Artura, wyzwolona kobieta inteligencja i mieszczaństwo.
• Co myśli i mówi? Jak mówi?
Twierdzi, że młodzi ludzie powinni być wdzięczni za wolność. Mówi swobodni o swojej zdradzie, nie krępuje jej to. Przypomina sobie czasy młodzieńcze, w którym można było się buntować, a teraz nic nie robi wrażenia (teatr, pierwszy rząd). Nie podoba jej się, że Artur studiuje medycynę, jest jej wstyd, że będzie lekarzem, a nie artystą.
Nie przyznaje się do tego, że nie jest szczęśliwa, mówi półsłówkami.
• Jak się zachowuje?
Odrzucenie postawy tradycyjnej matki, która dba o domowników, wspiera swoje dziecko. Otwarcie adoruje Edka, nie kryje się ze swoją zdradą. Nie akceptuje upływu czasu, stąd wolność postępowań. Oddaje decyzje mężczyzną.
• W jaki sposób jest zaangażowana w konflikt?
Trzyma stronę Stomila i rodziny, wspiera męża w eksperymentach teatralnych. Bagatelizuje Artura i ważność
sytuacji, która ma miejsce w domu.
Copyright © 2021 Maturalni.com
d) Stomil
• Kim jest? Jak wygląda?
Ojciec Artura, mąż Eleonory. Cały dzień chodzi w piżamie, jest dojrzałym facetem, inteligencją, w młodości buntownik, jest niechlujny, otyły, zarośnięty. Jest elokwentny, skupiony na sztuce, deklaruje zerwanie z tradycją.
• Co myśli i mówi? Jak mówi?
Wysławia się ojczyzną oficjalną.
• Jak się zachowuje?
Nie kieruje się emocjami, tłumaczy sobie, że Edek jemu jest potrzebny, potrzebuje uzasadnienia po co ma zrobić awanturę Edkowi i Eleonorze, bo deklaruje wolność. Ulega terrorowi syna, ale nie potrafi obronić Artura przed śmiercią.
• W jaki sposób jest zaangażowany w konflikt?
Początkowo próbuje wejść w dialog z Arturem. Poddaje się terrorowi Artura, wbija się w za mały garnitur. Po śmierci Artura, Stomil poddaje się Edkowi.
e) Ala
• Kim jest? Jak wygląda?
Kuzynka i narzeczona Artura. Naturalna, długie włosy, długa koszula. W akcie III w sukni ślubnej.
Co myśli i mówi? Jak mówi?
Wyzwolona nastolatka, mówi do mamy, że może już nie wróci. Szybko zmienia zdanie.
• Jak się zachowuje?
Kokietuje Artura. Próbuje podrywać Artura, wystawia go na próbę, gdy mówi, ze zdradziła go z Edkiem. Myśli, że Artur nic do niej nie czuje, że małżeństwo to element planuj, chce wzbudzić zazdrość w Arturze.
• W jaki sposób jest zaangażowany w konflikt?
Bierze udział, poprzez małżeństwo z Arturem. Chce przywrócić tradycyjny ład.
f) Edek
• Kim jest? Jak wygląda?
Podejrzany, brudne spodnie, koszula jaskrawa, ma wąsik, na ręku zegarek w złotym kolorze. Nie jest członkiem rodziny, oficjalnie jest kochankiem Eleonory.
• Co myśli i mówi? Jak mówi?
Bezpośredni, prostacki język, dziwne powiedzonka, zdrobnienia.
• Jak się zachowuje?
Na pokaz zachowuje się w stosunku do rodziny, pewny siebie, umacnia go sympatia ze strony kobiet, bezczelny, ekscytuje się obrazkami anatomicznymi, ogrywa wszystkich w pokera, pije piwo z butelki. Nie kryje się z romansem z Eleonorą. Jego argumentem jest brutalna siła, zabija Artura i przejmuje władzę w rodzinie.
g) Artur
• Kim jest? Jak wygląda?
Jest ubrany schludnie i czysto. Jest synem Stomila i Eleonory, kuzynem i narzeczonym Ali, zdolny, studiuj 3 kierunki w tym medycynę i filozofie.
• Co myśli i mówi? Jak mówi? Jak się zachowuje?
Odrzuca filozofie wolności, denerwuje go zachowanie najbliższych, wygłasza rady, monolog na stole,
wymierza karę rodzinie, walczy o jakieś zasady w rodzinie, chce mieć normalny dom, gdzie każdy ma tradycyjne role, wsadza klatkę na głowę, każe iść babci na katafalk, bunt, chce mieć tradycyjny ślub żeby przywrócić jakieś zasady. Konflikt pokoleń - jest głównym inicjatorem. Występuje odwrotny konflikt pokoleń, zaburzone relacje z rodzicami, wszystkie relacje są zaburzone porównując do tradycyjnej rodziny, widoczny brak szacunku, nie ma zasad, norm, nie ma rozmów o uczuciach, wychowanie bezstresowe, kult młodości
Podobieństwo Artura i Gustawa:
bunt, niezrozumienie, samotność w swojej walce, młodości, szuka idei, wypowiada monolog, wrażliwy
Copyright © 2021 Maturalni.com
