acta I"ollee polonica
Vol. 22, No. 1 Warszawa 1972.
Geneza fioletowego niglonitu
z Koda Mi~guszowieckiego
illTatrach
VIOLET-COLOURED MYLONlTE FROM THE TATRA MTS
~IIE: ,zbada/no fio1etowy mylonii ("zyl~ :&ietoW",,") .. ze 9trefy·"dy.s[o- lkacyjnej lMi~eckll.ej iPlrzel~y iWyZnlioej,· ~j,,<:ej 'ba.ItIN.altski
masyw
gran,ito:idawy.!PrzeSl.edJZooo 7.mo:enID!0IS6. zaweatoSci IkatiJOlnaw. bairWii."cych F-el+, Fe'+.
Mn; Ti wprof'i['Il· .1pJOprrr.ec!l4lym do zyiy myil:on:iltu. stw:lerdr:lnho Wolme ~y w zaw.atl.'ltoSc:i. iych !pi~;i, WSlkamno .na lZWlil\Zt!'k .zabalrW:ienia· nlyilionUu.
/lj ~ g.eoohellIl'iC7.lnymli 2i8JChod:u&cymd w strerie. dy,slOJmcy)n,ej.
Podczas ·!badaiitrzonu.krylStalicznego Tatr Polskich zwr6cono uwag~
na ,;Zy!y. fioletoWe" ZwillZane 'Ze B~e'faril.i :;dyslokacyjn:~ HiiiCzrdWej·
Prze1eczy, Mi~guSZoWli.ecidej Pi-zel~czy Wyzniej i Bialczaf$kieP?rzel~y Wy.tD.ie·j ;(Kreu~ 1924a, b, Piotrow'ska 1970). StTe:fv te 'maj& kierunek NE-5W.
Szczeg610we badania autorzy wykonaIi na opisanejprzez S. Kreutza (1924a,·b) Zyle fiolebowej ·z-Kotla M.i~gu.szowieokiego.·NaleZy oria do stre- fy,dysloikacyj~ej :~Ii~guszow~~ej Przel~czy Wymiej, chaTakterYiuj~i
Bi~ ZmiennYmi wa!l"1xlScialni biegu i upadu zawartymi w 'granicach30- 50/,50-90 S, lub N. Przeprowadzajt\c badania okruch6w skal ze'branych przez W. Pawllic~ w piargach Kotla Mi~us:zowieckiego, S. Kreutz {1924a, 'h} wylkonal anaMz~ chemi:cznl:l i Oznaczyl 12 skladnik6w. AutoT ten (Kreutz 1924a, b, 1930) lIlie wyjaSnia jednak genezyZyly, wi~l:lc je-, dynie jejpowstanie z zabunetnli:mni Itektxmiczriymi, ~t6re dOWOWadzi1y do zdxuzgota'nia skaly, spojonej naStfWnie fioletowooielonym materialem skalnym. -Nie TO'ZB1zrzygni~ty pozostawal nadal problem Igenezy z8'barwie-
123 BEBNARD KOISAB i PAWEl. ZAWmZKI
nia Skaly .tM>l'Z~j Zy'1y fioletawe i fioletowozielane. W kOIlBe'kwencji, kolejni badaeze (Mi~hBl!ilk 1952, Guzik & MichalDk 1959, Pio"trowska 1970) :przyjmuj~'~ S. Kreutzem Ina'ZWc:: "fioletowe Zy'1y". Jedynie·J. BW"charl (1963) stwierdzi1:, ze podobne Zy'1y w obr~bie krystalicznej wyf§py Gorycz- kowej s~ myl).onitami 0 fioletowym· zabarwieniu, ii odInotowal fakt, ·ze fiolerowe. my[onity ogramczaj~ lus'tra epidotowe, nie wniikal jednak w sklad mmera1lny Zy'1y, a 'CO za tym. idzie w genezc:: jej zabarW:ienia.
AN.AlJZA PETROOR.A.FICZNA
Badania miiJmlskopowe plytek cienkich pozwalaj~ stwierdzic, Ze Zy'1y fioletowe maj~·sldad mineralny podobny do otaczajltCego granitoidu.
Matel"ial ich jednak wyr6:inia sic:: w por6wnaniu z otaczaj~cynii skalami
obecnoSci~ myloni'tycznego tia skalnego, ktare tworzy izotropovva pod
wzgl~em optycznym mass, a takZe zr6Znicowaniem ksztahu i wiellroSci 7iarn kwarcu, skalenia pdtasowego i plagioklaz6w. W ruekt6rych partiach i:yly minemly :lie wygtc::puj~ w postaci okruch6w ostrokraw~zi8tych,
w itnnych s~ lekko zaokrl\glone (pI. I, fig. 2). Niekt6re ziarna kwarcu opr6cz mliBtego wygaSzama Swiatla wyk8zUj~ istnienie pr~Zk6w prosto- padlych wrzglc;:dem siebie, co moZe bye sladem nacisk6w z dwu kiexun- k6w. W myionirtowym 'tIe zao"bserwowaemoma drobne,· zrekryS'talizo- wane zi:arna kwareu.
SkIBilen:ie W)1ke~jll daleko po&~y pI"OCElS serycytymcj~ 'Z8CIierajllcy w efek~
de Isiootury ziarIn. W ~u od otaomjllcego ~du, zyly fiolEltowe ~
rtalkitery:zujll • b:*iIem lub 7.Illimn'YlIl .'W~ bSzal;ykaw. Niellcme d!robIle blaBZkl muekowitu IIlOS!ZI!. !lady odklrzil:alee6., a IJUlwet wypl'llEOWaii Clr'aZ cha- . l'~jll ait: :ftalIisItym 'WYBfIlBZIIIII!em iwiaobla. Slady ~6.. widocme all
r6woiJet w plel'1okl1amach ~IlCYCh defarmacje p1lZk6w ti/Hnlacz:yc.h (pt 2, fig. 4). SpQrad1ClZDie w bnei:n;ycb par1dach tyly ~Il pee\ldolJufozy peon:inu (po bdOtycie) cbmakteryzuj~ S!i~ ~ym ,pJ.eochrobmem 1 s.Wmormal'llymi baI"\vamd :Iot~yjoymll.
IBardzIo ~3"CZDe jest 1r102ZllieBzc~ pa!IalC2Xlg6lnyob akled:nikOw mi- nenilnyeh w 00r~ zyly. Na potd8tawde obserRae)l. ~h il .badaD
~ych w)T6fmlc mo:fma w 'tyle dwie Blnfy: ~Il 0 7.IIlbarw:I.eniiu flo,.
];etawym il ~ 0 l'l.i8I::IanYdeotu ~ym, mwie1"ajll'CIl okirUc'hy Blmly fioh!- tov/ej. Strety te 8'Il od IIIIIebie odd7lle1.one 'WIlSkIl Btretll pr:cej~, lub ~ UIbr'Il
~" .(pl. 12, tig. 1). .
Od 6rodka tyiy ku jej brzeeom obsieTwuje Bit: CIDl"U wit:kSale m balrdrzjej 109tiro-
~ /lilamIa. kw8It'CU d. smlent.i., cp iwdadczy :0 .alie!'"6wnomlemym a;tqma"U
~.!IIWtIrOPOWa
masa
tio1etowaa
:fi.ol.eWwomelooa .. jest nier~aue ll'IOIZIInIielSflJa'1JOln8 IW ble my1on:ltowej. rM.a.sa iioletorw& trw.ony ~ze iIronIlm:!cje,
at do zy!e!k: wl"emie, w ~ na}drobniejs2legom,aonitu zwiIloza;nego z ~ pari~ .1Z;yly. lKu IbnJegom tyly maea .niLonLtu staje .~ fdoletawozi.elooa !7JleIooa,
rz.ewd,era wit:eej ~ych 2liaI:n mmen'lillych, a wys.t~ jej lro6czy
.IS'l~ wzd~uz ,olSlflrej gr8nicy mylond.tu d' Bkaly gr-an:IItdidawej GP!. 2, ftg . .2).
FIOLETOWY MYLONIT Z KOTZ.A MIli,lGUSZOWIECKIEGO 129
Sp~kaDLa gram~idu jak rowruez zyly my1ooo:i·towej msWy postkin'l!.lXl8tyemrle zabldZnione k'wIart:em, 1W~rn:am1i ~ wy>i;ej IOIPimnll ·Die aJkien:t:ytlkuW'm1l dwflropo.- Wll ma61l fioiellnwl!" WystlPljllcymi w ~ idrobnych tyreat d !Ilieregu~MlD.yclt sIlw- pien .(pl. 2,
tiJg:
3).lOhaJrakterystyczne jest wsp6~EWOwande Z ;)mtrOlplOWIl Iru1ISIil trudnych do :zid~ ~(Ol~6W. Ni-e byJla bel jled,oak <J6Ita1lnda fa!zIa 'teiktlo-ndcma. poIDliewati; zyllkd. I'l.IabliZniia~ ~QklaInia w ~toidrliie :i. i:rle myloanibawej SIl jES2JCZe ll'IBZ:zxiy8ldlrowane (por. pI. 1., :JIig. 2).
Bada!rriBi' ~e wykazaly poodobny sklad mineraliny iy}y i o"tac7Ajll- cego jll ,g1rIIJ1lliJbafdu, ~ rw1~ !pIl'~Dlie, ie przyezYiIlY lftIol~gro i fiole- towozliel<mego jej :zaOO!rwiienUi na:J.ezy Iml'kla6 W n1.e ~ej datychcriJas·, loptyCIL- IIlrie itwtoopowej,. ze '\W.g.l~ na stqxOO:d 1"OOdmbn:lenlla ~aw. me.te elWlMj.
aInIformacje dotyCUlCe skladu fa2K7wego tej l!DIB8y 1l'ZYskaDo W wyniku prze-
pno~ia badaft przy uzyc:i.u dyf.raktomel1ru tultJgenowak!iego Dron LI (promie- IllIiowaonie CcOC,.l). Zbadllllo pm11e zyly 0 aJ8ba;rwienliu fioIlerowym, floletJOw,oajelanym, material pochiodlz.!lcy tlJ mewielkdeh zy}-edt wy'bi-egajllcycll z iyly floletowej i kon-c.zll- cyoch si~ w ot;aCa.iajlleym ~'d'7JI.e 'Ol'aZ IZ lnioeregllllamych skuplen lw!:r1oipowej millSY siminej. Uzystk:ane wyniki pn;edstawmJll ~ nast~jIlOO:
1 - ~ zy}ka ~ w '1liaregul4lime skIJPioeIn'ia ~'W'loen hEmaty:t, nit.wielkll gpsc Samlanaa. t kwareu;
2 - zy'la: fiolEltawa - ~en. kw1Il'c, Illiewiellcle HoSci h.emla.tytu i 'W~~I!lll6W;
3 - zyJa fiole!towormelJ(mikoawa - 6lloaIlen, kwan:, chlaryty ~ .n:iewd.e1kll ilol§(:
w~aaWw.
iWyn;iki baldafl ~ich. wyikmujllC 2b1!iZan.y do gr8IlIL'boddu 1Bkl9d ml- oen!Lny zYIbar:wnycm, ~y przyp~~, toe L9El lOne my1llOllirtem pooho- dlZelliia IlektOlniC'1J1l'egll). ~ 'lirugiej s1rony wytka.m1y 7JW'i~'Ia!rr.ane l!!lo8cd w mylondcie o 'batrwiLe tiolet;.oowO'1Jl.elonej - chl«ytaw, oB w myl,cinIlcie 0 .baJrowje :ftfio:le1loWej - he- mtatytu, CO wskarmije, ie ~ezy rDaiball"Wie'lrla IIltieiy d~c l!i~ wlamie w tyro kkcde. Badainla.:rentgen.owskie wYikluczyly OOwIiem DlKliH:~6 ~ W tym
ma-
teriW.e, w' lWIi~dt &8ciIacl1, c:lOOatkowej, barIw:iIlocej fazy ~j.
W toku da1szych 'badan postanowiono zwr6cl6 uwag~ na sklad cbe- miczny barwnych mylonit6w. Wychodzll'C z mloZenia, ze badanie pelnego skladu chemicznego Zyly nie wniesie nic nowego w stosunku do wynik6W otrzymanych przez S. Kreutza (1924b), skoncentrowano si~ glOwnie na bada:niu zawarboSc.i pierwiastk6w InOgllcych miec wplyw na barw~ Skaly (pair. PolaIiski. & Smulikowski 1969), a mianowicie oznaczano Fe (calk.), Fe2+, Ti, Mn.
Fe {ca1!k.) 01maClZlOllloQ matodll kIOloryme:!Jr~ ~ystu~c lZ'E!ISIPOlony zwllil- zek baIr'wIny, jakd. .tworzy )oI1l. Ze'larzx>wy z ~ lS1Masa1dcylowym, Td :w pasbaci 2JW1i1l2iru ~o z 1JlB1dItle!Dlciem 'WIOdKlnl, a Mm. w poSIlaci !1UldlDaoDg~ (poT.
IB&bklo & iPildpienko 1005).
Felt+ 02ll1IBIC2l0ll0 miarelCZlrujllC roztwQr uZySkany 7; ll'O'llIIOzenla proby w ~2 W 8.ltmoC8fe:rze OOll, !Pl'Zy pomoey miflamw.am.ego lmlitWaru ~'ian'll patuu (por. Hi!Llebrand &Lundel1 11953') . .IT<iblki do oz.naarent!a tFe (caIk.), Ti J. IMn rozlda-
dano w H~2 W obecDo8cd klwa8u ~wego. '
9
130 BERNARD KOISAR i PAWEl. ZAWIDZKI
Na podstawie wstc::pnej analizy petrograficznej badane pr6bki usze- regowano 'W nast~pujl\cym porzl\dku:
1 - gmnilbolid otaIC'mjl\cy iylr:: my1onitu;
2 - ertani1lo.id jplrZy!legajl\cy do strefy austra Itektom'CZIIlego "(ohWiry.1nwego?);
3 - ~nil1lo!id 'm Sltreify lUlStm ifleIctondc.merg.o (eh!1oryotowego);
4 --4 myloilllit 0 bUw.ie zielKlo:J:k;awej, z o'kiru-chamd 'lli-erzmiclonY'Ch oskalen:i;
5 - czysty mylOJliit 0 barW:Ie :zielonkawej;
<6 - mylollllit 0 batrwie q.ielmlkalwej z domi~ my1on$tu obairwi.-e fiole1laW'ej;
,7 - mylond:t 0 balrwde :Ilioletowej z dIomieszkl\ mylondtu 0 J:a'wtie !rle1onkawej;
'8 - pmw:ile czysty my.l!OOlIit 0 baIrw'ie fiolebowej IZ lll'iew'iel!1clmi olm'uchami zielliOnlk!a'W'YlXlli ;
9 d 1<0 - c:zysty mylon:ilt 0 ba:rwie ftiolet:awej;
il'1 - iyOOta 0 du.zej zaWaJl"to~ hE!!lDatytu (42.0/0 FeA), iklt.ar-a rze wzgl~ na odmderuny chanktelr me jelllt Ifnlmiowana. lq,c.mie Z pa7lOStalymi prObkami, a rlJOISt!ah
zbadalDa W lC€'la"cll ~.
" wog.{weighf}
2
1
~
..
, .~ ~./ V"n(coIIr.-fDlol}
. . .
~.l~"";"
• "1(...
".,. f:t-Fe3~
i. / -\~ . .... ~ ~
~ ,\ :, :,
". .
IC • 1'-.. ___ ~:I
/ \ / I... - . ~:,
I~· I ~ 'il
r V \ A'
lC \ '
2 4
\ I
" \ / lC
6 Hg. 1
8 10 Nr:problri (sample)
Zarwario§~ Fe w proWu zyly myloIl'i- Ibawej
Fe canten.t iin seotiion of ·the mylonite 'ViedIn
6 6
\
I If ,
4
...
II I
\
\ ~
,
'... "
i.
I2 2
-\
" -
2 4
'ng.2
Zawarios/! Toi~ i IMinO w profi[u zyly myl'Oilliltowej
'IliJG.i an-d MnO contents
m.
section of the lInylonite veinWyniki oznaczen Fe3+, Fe2+, T-i i Mn w wyzej przedstawionych pr6bkach podajoe tabela 1 oraz figury 1 i 2.
NB figUJraC"h !J.' i ~ zaZllaClZJa 1SIlr:: ~ wFe(calk.), Td if. Mn myilKmitu o 2I!IIoSl'Wiien'i.u ziela:tJkawym w sbownku do ~~u 'OIrIaIZ zuboielnie w te pier-
I'IOLETOWY MYLONIT Z KOTt.A MI!iGUSZOWIECKIEGO
Tabela (Table) 1
ZawartoSci F~03' FeO, Ti02 j MnO w pr6bk.ach z Kotla ~o
Fe203, FeO, Ti02 and MnO contents in samples from the M~wiecki. KocioI
I
Nr pr6bki!(Sample) 1 2 3 4 5 6, 7 8 9 10 11
0,76 1,39 0,99 1,39 1,22 0,43 0,79 0,54 1,90 2,24 42,00
FeO
% 0,83 0,98 1,22 1,44 1,77 1,22 1,15 0,40 0,18 0,09 0,00
. Tabela (Table) 2
0,27 0,37 0,38 0,50 0,72 0,28 0,47 0,48 0,37 0,33 0,29
MnO
%
0,057 0,046 0,070 0,054 0,075 0,058 0,044 0,018 0,010 0,003 0,062
-
&-ednie mwartoSci oznaczonych pierwiastk6w w poszczeg6lnych grupach skal
zKotlaM~o
I
Mean contents of elements recorded in invcstipted. rocks of the Mi~szowieck.i
KocioI
llol§C Rodzaj skaJy pr6bek
Ti02 MnO Fe (calk.)
Fe3+' Fe2+
total (Type of rock) (Number %
I
%I
% %of %
samples)
'. Grani10id 3 0,34, 0,058 1,51 0,73 0,78
My16nit 0 mbarwie-
niu zielOnkawym 2 0,61 0,064 2,15 0,91 1,24
(Greenish-coIoured mylonite)
Mylonit 0 mbarwie-
I
nin fioletowym 3 0,39 0,010 1,26 1,09 0,13
(VioIet-COloured mylonite)
My10Wt miesmJlf 2 ' 0,37 0,051 1,35 0,42 0,92 (Mixed mylonite)
131
wi.astad mylomlu 0 mbalr!wtenliu ~w,m w WI;asiuDku do Inyollrdtu 0 zablmw'ieniu zi-ellOnym.
'fW lBIIorn.H:lku do ~ m"looi'f; Boletowy .2l8WIlera mDiej IMnO 0l"a'Z zbU- Zonll il«Mi: Fe ,(c~.) i 'l1O:a. Sftdo.ie zawlll.'lt.o§ci ~ pierw:ilastk6w IV{ poe7JCZe-
g61nl"Ch gl"Up8Ch badaDy:ch B1mI pr2leCist:awd.one I8Il w Ibabe!l
a.
132 BERNARD KOISAR i PAWEl. .ZAWIDZKI
.~ACJA 'WY:mxOW
Kluczowe znaczenie dla rozwi~ania problemu ~osc1 myloni- t6w z iyly. w Kotle Mi~guszowieckim ma przealedzenli.e zawartosc'i FeH i F·e3+ w ipOSzczeg61nych wydzielonych grupach skal. Zawa.rtoSci te zi- lustrowane ~ na fdgurze I, gdzie w celach por6wnawczych podano jedno- czeSnie zawa.rtOOct Fe(c:a1:k.).
PrzeSledzi6 m02ma nast~uj~ce, bardzo charakterystyO'ZJlle ~alez
noSci:
1 - wzbogaoenie mylonitu 0 barwie zielonej (pr6bld 4 i 5) w F~calk.), przy nlewieIkim 'Wzbogaceniu w Fe3+, a znacznym wzboga- ceniu w Fe2+ (fig. 1);
2 - wzbogacenie mylonitu 0 barwie fioletowej w Fe3+, prawie cam ilose Fe wyst~uje w :tej formie, przy si1nym zuboZe.niu w Fe2+ (prawie brak).
Interesuj~co przedstawiaj~ si~ stoeunki zawal'ltoSci. Fe{cruk.), Fe3+, Fe2+, Ta ;i Mn w poszczeg6mych pr6bkach .. Zalem0S6 rmwall'ltoSci Fe2+ od.
calkowitej iloSci Fe w badanych skal'ach iluStruje figura 3. Zalem0S6 ta w pr6bkach 1-8 jest prosta, natomiast wyra2mie wyodr~bniaj~ si~
punkty od.powiadaj~ce pr6blrom ~ i 10 majltcym bardzo n'is~ zawartose Fe2+, przy sredniej zawartoSci Fe(calk.). Zakreslone pole otacza punkty 8, 9 ii. 10, ktore moona 'by traktowae jako odr~bn~ grup~ mylonit6w 0 bar- wie fil()le~ej.
as
1 Fig. 3ZaleZooS~ 2IaJWU'!bo8cd 'Fe {aaik.) od Fee+
Be'l&tion of Fe (itlabal) to FeI+ canJtenilL9 FeO%
2
1
aM
0.00 NnO%.~.4
IZale1JnoS~ ~ iFeO· od iMInO iRelation of iFeO to MniO oontents WYl'aZ:n~ zalez.:ooSe mi~zy wartOSci~ Fe2+, przeJiczon~ na FeO, i ~ przeOstawionego w postae.i. MnO Uus1iru~ .figura 4. Wyrainie wy- odI~bni~j~Bi~ ·PUlI1!krty projelreyjne odPow~dajllce pr6bom mylonitu o 'barWlie file'towej (pr8l:iki 8, 9 i 10) grupuj~ce si~ 'W lewej cz~ wyfkresu
FIOLETOWY MYLONl'l' Z KOTt..A MIP;GUSZOwmCKIEGO 133
i ukladaj~Ce si~Wllldluz prostej. W ptawej cz~Sc.i. wykresu zgromadzone . s~ punkty odp.awiiada:j~ce WBZySbkim pozostalym. pr6bkom, wyb:Z'Uj~ce
przy doSc dUZymrorMzucie !tendencj~ do uklad~ si~ w pobliZu tej sa- mej prostej.
Fakty te pOtwierdzaj~ istnienie pokrewienstwa geochemicznego
mi~y Fe2+ i Mn. Z drugiej strony '\Wkazuj~ 'One, ze kolejnej fazie te'kto- nicznej, kt6rej· poddany byl 'badany material, towarzyszyly 'roztwory
dzia}8j~ce utleniaj~co. W warunkach tych Fe2+ przesz!o w Fe3+ i powstal hematyt, naiam:iast Mm byi cz~Sciowo wynoszony, przy czym og61na jego iloSc w badanym materiale systematyczme malala. Srednie
stosunki
FeO do MmO s~ zlbliZone w posZlCZeg6lnych grupach skal -1 wynosz~ OOrpo- wiednio: w gran'itoidzie 17,7, w myl'Onicie '0 baxwie zielonej 22,0, w my- lonicie mieszanym 23,5 i w mylornicie 0 bame fioletowej 23,4.FigUiI'a 5 przedstawia zale:lmoSc mi~zy Fe(calk.) i Mn. Interesuj~cy
jem fakt ukladania si~ punkt6w naleZ~ych do mylonit6w io 'barwiefio- letowej wzdluZ prastej 0 odwrotnym nachyieniu.
stosunek z8warloSci Fe(calk:) do Ti ilustruje figura 6. Punkty pro- jekcyjne odpowiadaj~ce poB'llCzeg6lnym pr6b'lromuldadaj~ 'S'i~ wzdhl2 prostej SwiadC2~ 0 ~stnieniu pewnej zalemoSci mi~ tymi pierw.iast- karni. Txaktuj~c mylonity 0 barwie fioleto.wej 1{pr6bki 8~ 9 i 10) jako.OO-
r~1i .grup~ zauwaZa si~ ich odmienne zachow8nie ..
FeJ caIIr. -total} 76
I
aOI (}IJ3
'Fig. 5
5Al
0.05 Mn~
ZaJ.e~ '28w8ll."llOl§cl Pe (edit.) od MD Relation of !Fe(toIal) to Mn CODtema
Fe (ca/fr. :.tutol)%
/ . .
4A: 5
1
\i!
. loT ...
-il,7
2
It \
~ 8
Pllg..6
za.J.~ ~ TJ. od Fe (caBt.)
&mIIlon. of TB. :bo Fe ~tai) OODten't8-
Istatne w dalszych rozwazaniach jest por6wnaniesredni~h Stosun-:-.
k6w Fell+' do Fe2+ w poszczeg6lnych gru'Pach akal (fig. 7) w nastiwuj~~
cej kolejnoSci.
11. Gnmtdldy - &tosu:ne.k Fe'+ -do FeE+ :z:awarty jest w g.raarleach· 04 0,'73
do
l~ {Sredulo 0,fH).
134 BERNABD KOISAR 1 PAWEl.o ZAWIDZKI
2. lZdelOOny myl'OO!t - SiIJosu:nek FeI+ do Fei+ rzmnliejaza ~ lIlie'lJIl.aC:'ZlD!e (lrr.
O,M). ~y geDlell'llllnym ~ ~ 7ielaza ~QPuje meco 9ZY'britzy w2:ll'lOSt it.a'W8lrl!lo.§rc1 tFel+, jeI;It 10 2'JWIllldlle z 'W'Zilog8e6niem w cMarytt.
3. fM1'lan:iJt p!l'rlle'j8dlowy - ISIbasUlllelk: 1Fe1l+ do Fel + 'WYDOBi .9rredni.o 0,47. Obni- iende ~ wytIllibl IIlI8CjprawdopoclJotm!ej Z fMtu, '1! przy posIlIp1J11cym. p.rooeate cMaryttymcji 'W iSbr'eme dy.s1.o'kacyjm.ej zall&1lniela jednoczefm:ie ~~ cz~go
UIl'UCbomde.n-B pomet.ajf4cego w staal.e 'ZWd.llamym oFeI+ polllC'lJOOa .z pew11lY1D (p1"lle-
mlWlJCzenIiJem lIP d u~ tna:Iych iylek , wka.Jnych llkupieil wzbogaOOllych w Fe' +, fJr.LY ~ mboiEDiu weD ~j masy e1ca1Inej.
\Fig. 7
. ~etm~ !!JtIOwInku Fe'+AFeI+
rw proortIIu zyly myJacdtu
at
1...--'--2..L. _L..-....L,,_J.-..-Jo'--..I...-a ...
-'---'o"'"--- 'VWiabI:lity of. iFel+ /Fe!'+ ratIkJ in Hr.proM; (Sample) sealion Of. the myloal.1k. vein4. Mykmlt ~ ~ IIfloeU!Dek IFe'+ do iJ'eI+ ~ iredIIIIo 1~ Jeet to zwd4t,zIMle iZ p!'2IEIl'&okll chell:dc:rmll ~. Utlen'iemu
uiedo
p:a'Wlie tale ~do~+.
Fakty te potwderozajEl z jednej strony iStnienie chemicZnej prze- rabId mylanitu, kt6ry w jej wyniku przybral ba:rw~ floletowEl, a z drugiej Swi'8dezEl 0 .tym, ze w trakcle przeobI"aZen:'ze strefy barwnego mylonitu odprawadrrone zostaly P.e'W'lle Uo8ci Mn !i. Ti, w konsekwencji czego nasUi- pllo wzg1~e wZbogacenie w Fe pr6bek .9 j 10 a cz~owo 8.
°
kr~uroZtwar6w w Sbref.ie zluZn10nej tekltonicznie sWiadc2y l'Owmez obecooSc drabnych Zylek wjpelmonjrcil g16wnie hematytem (np. pr6bka 11), prze- cinajll'CYCh mylonit zielony, a nawet wc~cycll miejscami w gnmitolid.
lub ttez tworzeme si~ nlieregularnych skupieIi. Zyl:Jd i skupienia hematytu utwormne zOl!italy w procesie miiejscowego podkancentrowania Fe203.
. .przedstawiooe powyiej dane i ich :interpretacja po7JWalajEl na nast~
pujElce odtworrzenie stadi6w powStawania 000 barwnych odmian my- lonitu.
FIOLETOWY MYLONIT Z KOTl.A MIl!lGUSZOWIECKIEGO 135
Stadium 1. - Cios pierwotny rozwini~y na kierwnku NE-SW, nieco p6iniej schlorytyWW'8ID.y (por. Piotrowska 1970), p,onownie uru·chomiony tektomcznie, przy czym niewielkiemu S'tosUillkowo przesuniE:ciu mas skal- nych (najprawdopodobniej do kilkudziesi.~u centymetr6w) towarzyszylo zmielenie strefy schlorY'tYzowanej 'WI"az z pewn~ part:i.~ granitoidu ota-
czaj~cego - spowodawalo to utworzenie mylanitu 0 barwie zielonej (pod- wyilszona zawazrt06c chlorytu).
Z procesem tym wi~e siE: wYTame wzbogacenie mylonitu 0 barwie zielo:nej w Fe, Mn Ii Ti w starunku· do otaczaj~cego granttoidu. Wzboga- cenie tego mylonirtu w Fe nasttlPilo na drodze wzbogacenia go w Fe2+,
tzn. w formE: tak~, kt6ra ohficiej wyst~uje w chlorycie.
Stadium 11. - Kolejna faza tektoniczna - ponowne uaktywnienie st8l"ego 1d.erun'ku NE-5W, co dbJawia mE: minimalnyroi przesuni~ami
mas skalnych, I() czym swiadczyc moZe ograniczony zas1~g strefy zluz- nieil - miejscami do lkiJiku centymetr6w i to jedynie w obr~bie mylonitu o ba.rW.ie zielonklawej.
Tej fazie .rowarzyszyla peW!lla przer6bka chemiczn'a spowodowana najprawdopoddbniej iknlzenienl !l"oztwor6w utlenliaj~cych W obr«:bie Z'luz- nianych w czasie ruch6w tektonicznych partii skalnych. Swiadczy 0 tym:
pojawien3.e si~ bemartytu (prawie cala zawartoSc Fe, to Fe-P3), przy 001- kowiltym rozrozeniu chloryt6w (bardzo niSka zawartosc Fe2+ w pr6bkadh 10, 9, 8); lZubozenie myloniJtu 0 barwie· fioletowej w Fe(calk.), Mn i Ti w stosunku do mylonitu 0 zabarwiemu zielonym (w przypadkach Fe ii. Mn nawet pondZej zawartoSci w skale otaczaj~cej) oraz utlenienie Fe2+ do Fe3+.
Przyrtoozone powy'Zej wyniki analiz chemicznych i dyskusja 0 nich ddkumenstuj~ p~&taw1on~ hipotezE: dotycz~c~ genezy barwnych 00- mian mylooiitu IZK'dtla MiE:guszowieckiego w Tatrach.
Por6wnujllC wyniki uzyskane przez au'bor6w z wynikami analizy przedstawionej przez S. KTeutza (1924b) -moi:na stwierdzic, Ze pr6bka przez niego anallizowana pochodzila b~z 1xl ze s:trefy przejsciowej, 'hEldz tez byla uSrednion~ prob~ calego przekroju Zyly mylonitowej, lub jego
cz~Sci.
WyBt~powanie stref mylonit6w fioletowych i zielonych, kt6re pow- B'tawaly w kii.1Jku etapach, Illa jednym kiel'unku closu pierwotnego (NE- SW), Swiadczy 0 tym, ze pierwatne sp~kania c:i.osowe byly wiel()lkrotnie wykorzystywane w historH rozwoju g6rotworu tatrzai:Jsk:i.ego jako pre- dysponowane strefy, Illa kt61,"ych docbodzilo w efekcie odnowienia tych stref do przesumE:c mas skalnych, ktarym towarzyszyly. przemiany geo- chemiczne. Istnien'ie wElskiich stref przejSciowych w obrE:bie zyly jak
136 BEBNARD KOISAB 1 PAWEl. ZAWIDZKI
rOwniez os1;rej gran-icy mi~zy mylonitem a skal~ granitoidow~ S'wi'adczy o kr6tkatrwalym, energicznym wyzwalaniu napr~zen g6rotworu na stre- fuch predysponowany<:h ciosem pieriVotIlym. W chwili obecnej precy- zyjne ustalenie wieku tych przesuni~e nie jest mozliwe. Mozna jedynie
przyj~c, Ze s~kalnia na tym kie:runku byly sukcesywnie odnaw1i.ane od chw.ili powstania closu pierwdtnego w konoowym okresie hercyfiskiego cyklu orogenicznego (Rabowski 1938, ·Andrusov 1959, Piotrowska 19'70), poprzez faz~ 9tarokittleryjsk~ (Kotailski 1961) i dalej w alpejskim cyklu g6rotw6rczym.
Pawstanie mylo.nit6w wyst~pujllCych w trzonie krystalicznym
na
trzech kierunkach: NE-SW, NW-SE i W-S, w Itym takre niylonit6w fio- letoW)1<:h i zielonych wystepu:j~cych na kierumru NE-SW, willzae nale'Zy z· orogenezll alpejskll (Micha'1i:ik 1952; Gorek 1959; SokoooWski 1959; Ja- roszewski 1961, 1965; Burcharl 1963; Piotro~ka i970). Zachodzily w6w- cZaS w strefach zluznien telt'tonicZnych 0 kierunku NE-SW r6wniez pro- cesy chemiczne, z kft6rych wy.branym przykladem moze bye przedsta- wiony pawyzej- proces koncentrowania si~ Fe3+ w rpostaci hematytu, . w stre£ach dyslokacyjnych, 00 dalo fioletowe zabarwienie mYlo.nitawi z KoUa Mi~guszowiecki.ego.
Pra~ t~ autorzy rtraldujll jako maloskalowll ,pr6b~ powillzania ba- dan mineralogicmo-geochemi~ych z wynikami badan tek1xmicznych Ultwur6w zwillzanych SciSle ~e strefami tektonicznymi. Pozwala to na uzySkan'ie nowych dany-ch prowad·z~cych do wyjasnienia wzajemnych stosunk6w wiekoW)1<:h poszczeg6lnych Btref dyslokacyjnych. Szersze opraoowan'ie przeds'tawionej tematyki pozwoJi, w powi~zaniu ze SPOI'Zll- dzonym pmez K. PiotrowBkll (1970) fotointerpretacyjnym opracowaniem element6w te:krtoniki nieci~glej trzonu krystalicznego PoIskich Tatr Wy- sokich, na wyjasnienie sukce.sji poSzczeg6lnych s1ruktur niecillglych, a takze na rozpatrzenie 'caJoksztaltu procesOw tektogenicznych g6rotworu tatrzaii:skiego.
Inst7ltut GeochemU, MineroZogii , PetTO{1Tafii Uniwersytetu Wars2IBwskiego WarBzawu 22, At. 2'wiTki i WigUT7I 93
Warszawa, w stllcmiu 1971 1'.
ANDBiUSOV D. 1009. iPlrehlM *a~ it te1ttoaJi.k!i. druhahornebo pBamia. lIll88ivu lVy\\1Okjch Taider Da dzemi Sl.ovtenJak.a (stratdgraphie und TektOOik der :lDIeso2JOiscllieal. '2lone des iMJa89!ive& der Hohen Tartra). - GeoIl. Sbam.. Sl'Ov.
Almd. Vied. ;[".110,
c.
1. Bmflis'J.ava.IBABKlO lA. K. & iPIID:JllPIllmN :A. T. 1955. A.na1i.'ZQ ilrolorymetryczma. PaMtw. Wy- 'CiIa'WID.. Teehn. IW all'BZIa'Wla.
BURJOHA'RT . J. 1963. UWBgi 0 k:ieru'llkach hJSlter tektonioznych w ob:r~bie Bd
FIOLETOwY MYLONIT Z KOT~A MIl!lGUSZOWIECKIEGO 137
~mych wYllPY Garyozlrowej ~k:s on'too directions of;the sIlickem- sidElS IIIIDd flault striae !In oth.e ar~ Il'Odk¥t of ·the GarY'ClZkowe. "crystalldne Iisl&nd" :In the 'l'8It1ra lMou:n1:aiJns). - Aldba Geel. Pol., 'VIOl. 113, 00. 1. Wamzaws., GOIREK A. '11959. :P.reh'lad ~og.iC'kfch pameo:tov lm"ystaliJndka VYISOkych Taltiier-
;QUebe4"Sdcbt der getalioPx'ben tmd ~biI9chen VeI"llii:l1mdsse des 1Kris1laI11b doer HOOen TatIra). - Geo:l. Shorn. Slov. Aklad. Wed., ir. 11(),
c.l.
BratiiSl.&VB •.G~ 'K. 1& 'MlIlCHAlIJIlK A. 1009. Msatpa geol~ Tatr FklI1Bld.ch. .A!t.kusz Mi'e-, d'1Jl.8i11'e. ;IIrli!It. GEOl. WIHiI.WBW'a. '
H~ W.· !F. & IIJUINID.ELL G. E. ,]1'. 11.953. Appl!ied ilnoQll"ga,nic Analysis.
J. IW1ley, IChaprnan & HailiL New YOl'k - Londi()l1..
JAROSZEWSK!I W. 11961.0!P'f'6bie lIlOWej roetody qxmco'Wllmia tekJtoniki klryst,aHndklt TaIIr (On ettEm(plt Of dIlItroducing a new met.hod for ~ maI!lBlf e1abo- Mbian IIJn Tatrla 1Mlt.s). ... Blm. Geol. Uniw. WIBll'WL., ,to 1, cz.. 2. WBl"SZa.W8.
;1005. BU<klWa geol~ glr.ri.ej ~ Do1dny iKoltclIe!IlISkd.ej w 'I'aJlnch, {GeloJJogy of the '1.IIPPeIr pal'lt of the iKJoeclel.mkJa vad-ley :lnlthe Tat-m M'IB,. -
\Aota Geol. Pol., '\101. 115, no. 4. (WGl"I!IZa/Wa.
KOT.ANSK!r Z. 1'!l61. Tclclogeneza d re1ronstlrukcj.a iPIl'leogeografl:i pasma wiercbo.-
'W'ego w 'I1atnicb ('I'~ et ll"eOOnStit-ution dt! la ~graphre de la
'ZODe haut-tadrlqoo dta.ns i'E!S TIil1!rlil6) • ....:. Ibidem, w1. 11, 1Jl'O. 1/3.
IKRElUTZ
s.
19:Me. 0 &&owej zyle z KoUa :Md~gUMJOwieck!iego. - Spraw.Poa.
Aokad~IUm., t. 29, .n:r 4. 1Kriak6w4
- 'i19lMb.. 10 :ffioJilrowej :!yte 9kalJnej :z iKoUa' Mi~BZOwl~ (Sur'lUl.
mon
,decouleur ovdolette daaJl1e cirque de Mi~wlecki - Hautes Tailra). - BuJ:l.
InteIm. AIcad. 1PIol. Sed . .LebtIr., Cl. Matb. Nat., 100. 3/4. CracoW.e.
11i930. 0 rbaItr.z.IaDiskm ifr.zonie'lttysta'LkznYm, (Le mass1f cristauiri des Tab). - 'WlJerchy, lEt. 18. 1Kn1k0w.
IMlIOHAUIK A. l'lII5I2:. Cio& m-ystaliin.:iku "l1aIfIr' IPolSkIich 'tu'a1Z to'wa;rozl'8'l4oo mu pn;e- mIiBny hydlroltermalJoe ~ du ~ ~m de T8It!ra 1Po1ona'is et cilaqemerol8 bydrotermaux qui l'acOompagneJllt}. - Biull... !Pa:iJ&tw. 'klst. Geol.
84.WI8It'BlJI!IWI8.
!PlIO'I1ROWSKA IK. 119QO. iFot<xIIIltelrpretacj;a i geI1.e'lla strulrlur ndoec'bl'glych w nBlyw:i.e gIrIIIrlitowym pohcI:kd.ej ~9ci Ta!br 'WysIQiJ,dch ('PhIo-tadn~1();I], and genesilr of the ddirjuoolliove buct1Jrles ID the ~te massif
of
Ithe IPdlish Tatra IMtS). - Acta Geol. Pol., 'VDl.12O, 00.12. Warsmwa.roLANSKlr A & SMUI.JIlKJCYWSKII K. U69~ Geocbemla. Wydawn.· 0001. Wa:t'8I'laW8.
. RABClIWSK!D F. ·1938. UwagJ, tyCUlCe sd~ tektboln'ikd. trmnu 'kryaba:Ucmego Tart:r (QuellQI16S reNexflotns Iii!IUIr ita teoton1que du 'SIOCle atistallin de iJJa Tan). - Bfnll ..
IPIG (BuLl. Serv. GeoIl. 1Pol.) 4. Wmms:Wi8l. ,
s'CSlOlJOlWSKO] s. i1JQl59. ~ geodJQgd.if. Ta11r ,(.outM!nel of geoU.ogy of the ~ lMmmillaklB). -1Biu1.!raft. Geol. 1140. :War19Z8I'Ml·.,
SUMMARY
ABSTRACT: r.n the v101et'mylonlte ("violet vein") of the cUatoc8t1onal zone of M.lllguazow:l.eclm.
WytD!a PII8B iD the Tatra Mts, the va.rlatlon Of colouring ClIItlonII Fet+. FeI+, M':n and Tt along the aection tramverHl to the mylonlte wu traced. SlgnUlCllIlt chl\.Dl8ll iD content of these elementa were recorded. Moreover, relation Of mylomte colour to ,eochem1cal proceuea
act1ve in the dlIlocatdonal zone was noted.
138 BERNARD KOISAR , PAWEl.. ZAWmZKI
DuriDg
the
Sltudiies On the cry.staJ.'li'Ile ~ of ·tJbe Tadn Mis, the aU/t:holn; p8Iid attern1IiQn to "viiodet veinS''' c~ wt.i.th odIis11oIcaUllcmla!1 moe&, and IiI:OOied tin detail the vem Iftoom Ithe ~ iK.oCioI, ~ by fK:reudlz.019Ma, b).SNdIies on Ithin secIliQns ft'VIeIIlJled Ithart IIIiineral compadllion of :the
vems
:is sJIm'1l.ar ofo Ithet (jf 19Um>undlal,g panitoid. However. vedJn ID8!fIeIria1 rclil1!eh Itn the occurrence of opbic8l!y ~ maJbrtlx 'GPls ,~), 'WW1dn the 'Vedn, Itwio rmnes ,drItferdng in (.'IIlILwr IMft dsbI.nguiShed: oei1l1nll: - vdlOilet, IIIIld mar-gIf!nai - greentish.,ShldIieB on m~<dte IIiaIfledaI. carried out by me8II& of ,X-ny ditllraotomel1.r revealed mli:ne.ral ~ close oto that of gIl'8IllIi.toid; vdol~ vein <lWers OOIly an hematiJte COIloterit IIiDd ~ ODe hi emdched tJn chlord1les ILn oo:DJp84'd&soID 'With the p:aaiiItoIld.
A apedail 8~ tWa8 IP8Id to the CIIRikms capable
or
infiuEmdlmg ooliour, i.e. 1FeS+, ~ 1+. T&. i8Ild MIn. The samples awMeJb1e were ardetred in oonOOJtdaoce. 'W'1oth their ~ent 111 :the 1tlUmsv~ seclJian 'tbroQgb. IIhe lVein (gIram1nilds' 1-3. 1IJMll- JdBh ~ 4-5, mdxed m~orrlIte 5-7. v.iolet mylooitteB-10, smd. bemMlI.t.e wDn 11). ion the ba8iis of Ithe data obtiadaled !(Tebles 1 aod 2, W.,., 1 I80d 2), the !l'IeIlat1Oin- ships IMIQlg !Fe 1(1ma!l), 1FeS+, IF~. Td. sod iMIIl in par14culiar ~ 8fIOIlI.PB W6l'le'Jmced ~ 3--7).
The ~ among (Fe (tbotal) IlIIld FeI+ 1{jF4g. 3), !Fe (It1ota!I.) aoo Mc (Fig . .5? fIDd !Fe '(<t.ata1) arid T.i. 1(IFJg. 6) &re eimi!'J.moly IBn'8Ilged. IPoiDI& of projec1lion 00l'lrE-
s:pc:mdkJg rto samples 1-1 cltJBfler ('WtiIth a ratbar sign.ifiiamt BCBttering) a10Dg the l:I.ne
~ simple ~y, 'Wben!as poim.'i8 OOIm'espond/Ing !to samples. 8-10, whkb may be oonsiciered as 8 Bep&nIJte gl'IOUp of ~UI"ed myl<mitEs, show
8IIl ~ relaitdon.
~ between 'FeI+ 'V8lue aDd Mn !In ItetrmB of OXIIdes i(l'l.g. 4) ~
1bat ;the IPl'OJootdQn podota OOft"eIII)JOndIng to 'V'lolet-ooloured my'loaJJbe samples are artnmged !in !the :left bai];f of ~ plot eloog the
nne.
whereas poiIJJts cor:respondiqto a!Ll 'tile other IIIlIXl/P'les Iai."e I8ll'!l"aID8'ed iin, rthe tright half al the IPlOt. clme ofIo, rthe
same »ne but 1lhe ~ lIB ~
These ~ ~''WIlth geologic atnd pefJrdJagic daIta ellow for the
~ of !the to!IIowIiing _ea
or
the procee.ses foarming Jtbe coloured myl~mtes.
stage '1: The ~ of iflhe vein lis ICOIlCIardaInd; rwl4lh the di!rectlitcm 'of primU'Y
~, INE-BW, ch1md,tIzed I&ter. TecbOIl:ilC :t'\!IIIiC1itvaItIklIJ. of It16t dil:edt:ton ftI8U'MIed !In origin
or
m~onit.e em"1ched Iin, cblorites, owhich changed its colO\Jlr to ~ lFe (1oIlai1), Td. !and iMIn cOOteots of Itbde m;rlanlLte atre iIoCl"elUeld !in iOOlatlon. to 'bhe gll"Imli-todid.; !WiIth EImBIli dncrement of lFeI+ co:nttmt. ~ my'ltooite become8 h:Ighly enriched ,!Itn Fe'+ oOPlIg. 1).
stage 11: Sucoessd'Ve IlMCblwtioo. of dialocaIblanal m.n.e, .N'E-SW, 1log~her wdrt;h
relaJbMlIly smta!l1 :fIraIns1ocetkm of 1'OCIk IIl8aIEB took place. Thios phase 'W8l!> 18ICCOIDl.- paded by Bitent'.lot,l. of m;rLomte, caused Iby aolu1:iJoIn6 circu1afJi:ng dn the zone of ,tec-
oondc loase!Dlilng. The ailJbeInIItIJoa IreSUlJI1ed ~'n oomp~ete deoompoe4of;liQn of ehlorlltes, oxida1d.oo of FeJI+ dinto lFeI+ w:bile hernarlltte occu.med. Samplea 8, 9 SIldlO lE'eprEISen- ting violet mylloaJl,te cantadin sma!lil. amotmlt of Fel+ and aJmoBt wOOle iFe OCCU'l" in , the :foarm of FeA
The ~ ~ dlscuesed proceeded, during IIoUCCeesi've reactdva- tiDn !Of oldEr doJli.J.~ zones Of the ayst.alli,noe mre of Tatira 1Mt3, I8IIld were presumably coonected' with !the.Mpin.e mogeI1y.
Institute of Geochemtstr7l. Mineraloall and Pe11rolO(JlI ,of the WQl7'satD U'I'ItVemtll
Wa1"8zat1D1C1 22, Al. Zwirki i Wigurll 93,
WaoTSUIW, JafW41"'jJ 1911
ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. 22 B. KOISAR :& P. ZAWIDZKI, PLo 1
1 - 1M4klrot-ek1bon!icme 'Pf"Zesuni~cie zylek 'hematytu w ,grani1Jodd'Zlie (naszJ.if), X l,S.
lMioro~ic tra'nsloc.ations of hematite veins in grcmitoid; poli.&hecl 5ecticm, X 1.5.
2 - Zylka my,loni:tu ,grall1li·l!oidz,ie· 'nilrole ·k!r.zyzawaone, X 5, My'loo'be veiJn cutting gnl'l1dboid; n"icol oc;rossed, X 5.
ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. 22 B. KOISAR & P. ZA WJDZKt, PLo 2
1 - Granoca mi~zy mylonitelm f.iJOletowym '(a) i zieionym (b); nilro1e .krzyzowane, X 8.
B<>unda:ry between vtiolet (a) <a1nd green {b) mylonites; nicoIs crossed, X 8, 2 - c.rnn!i~a mi~zy mylcnitem zielonym !i gMtnitoidem; -rrikole skrzyzowane, X 11.
!BoU'ndaIl'Y bettwee<n rgr~n mylooi'te Ia'I1d 'gIDani-told; nioo1.s cr<llSlSed, X 11.
3 - Nlieregulall'fle 5~mp'ie;J1IiQ hemraty1u w obr~ie .mylondtu, X 8.
'fur'6gu1all' <.'OII1centll'altiO'n'S of h maotite :iJn mydonlite, X 8.
4 - iMecban~C7lJle defO'l'llllllcje plagriok.la.zu ~ <glr'anirtxJlidu przylegajcrcego d(l slbrefy my onituj ndlkole sk.rzyZ()\Wl'ne, X 22.
1P1agwc1oase mechanically deformed :in .g4'l8.noitoid adjoillling ·the mylonfi,te 7lOne;
n ico15 or<>sl'lfeod, X 22..
