znać sytuację dzieci podczas Powstania Warszawskiego

(1)

Dzieci walczącej stolicy. Powstanie Warszawskie w oczach najmłodszych Autor: Karol Mazur/Muzeum Powstania Warszawskiego

Lekcja przeznaczona dla uczniów klas szóstych szkół podstawowych Czas trwania lekcji - 45 min.

Cele. Po lekcji uczeń powinien:

 znać sytuację dzieci podczas Powstania Warszawskiego;

 rozumieć zadania i służbę najmłodszych w Powstaniu Warszawskim;

 poznać emocje i uczucia dziecka podczas wojny;

 umieć pracować z materiałem ikonograficznym i źródłami pisanymi;

 potrafić pracować w grupach i wspólnie wyciągać wnioski z wyznaczonego zadania;

 dostrzegać znaczenie patriotyzmu i służby dla wspólnoty.

Środki dydaktyczne:

 zdjęcia dzieci z czasów okupacji i Powstania Warszawskiego,

 świadectwo szkolne z czasów okupacji,

 zestaw pytań pomocniczych,

 komputer i projektor multimedialny, gdy materiały źródłowe są przedstawiane w formie prezentacji.

Metody dydaktyczne:

 wykład lub pogadanka,

(2)

 analiza zdjęć, relacji świadka i dokumentów,

 praca w grupach.

UWAGA: Przed lekcją uczniowie powinni znać sytuację dzieci w wieku 12- 14 lat podczas okupacji niemieckiej w Warszawie, ich sytuację materialną i kondycję psychiczną oraz zaangażowanie w tworzenie Polskiego Państwa Podziemnego.

Przebieg zajęć:

1. Nauczyciel przypomina o warunkach, w jakich młodzi ludzie dorastali w okupowanej stolicy. Wykorzystując materiał pomocniczy nr 1 (zdjęcie gazeciarza, świadectwo szkolne ucznia szkoły podstawowej i relację Ewy Berberyusz), omawia z uczniami najważniejsze aspekty życia okupacyjnego: potrzebę podjęcia pracy zarobkowej przez dzieci, obowiązek dalszej nauki, zarówno tej w oficjalnych szkołach, jak i na tajnych kompletach, a także zaangażowanie młodych ludzi w konspirację – 10 min.

2. W formie wykładu lub pogadanki nauczyciel opowiada pokrótce o genezie i przebiegu Powstania Warszawskiego, skupiając się głównie na zaznaczeniu dążeń młodzieży do odwetu na okupantach i chęci odbudowania niepodległego państwa polskiego, bez szczegółowego opisu sytuacji międzynarodowej i geopolitycznej (przykładowa wypowiedź w materiale pomocniczym nr 2) – 5 min.

3. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup. Każda z nich dostaje fotografię z czasów Powstania Warszawskiego przedstawiającą dzieci w różnych sytuacjach: jako małych Powstańców zaangażowanych w służbę listonosza i sanitariuszki, chłopców pomagających przy gaszeniu pożaru, dzieci pod opieką zatroskanych rodziców, dziecko przebrane za Powstańca, rannego chłopca (materiał pomocniczy nr 3). Zadaniem uczniów jest analiza zdjęcia poprzez odpowiedź na pytania (materiał pomocniczy nr 4) – 5-10 min.

(3)

4. Poszczególne grupy przedstawiają wyniki swoich przemyśleń, zastanawiają się nad różnymi aspektami życia dzieci podczas Powstania Warszawskiego (spodziewane odpowiedzi w materiale pomocniczym nr 5). Nauczyciel komentuje i uzupełnia wypowiedzi uczniów – 15-20 min.

5. W domu uczniowie zastanawiają się, czego w czasie Powstania Warszawskiego baliby się najbardziej i czego mogłoby im brakować.

Swoje przemyślenia zapisują w punktach do przedstawienia na następnej lekcji. Jeśli starczy czasu, takie krótkie rozważania można przeprowadzić pod koniec zajęć jako podsumowanie.