Pojęcie „przepis prawny”

Pojęcie „przepis prawny”



Przepis prawny to zdanie w sensie

gramatycznym (ewentualnie wypowiedź

zdaniokształtna) zawarte w tekście prawnym.

Przepisy (zdania) grupowane są w artykuły, paragrafy, ustępy i inne elementy tekstu

prawnego.



Przepis to podstawowa jednostka tekstu

prawnego.

Przepis prawny – norma prawna

 Kondensacja – to sposób redagowania przepisów prawnych, który pozwala w ramach procesu legislacyjnego na oszczędne wykorzystanie tekstu prawnego; technika kodowania norm prawnych w przepisach prawnych.

 Rozczłonkowanie – polega na fragmentaryzacji norm prawnych, czyli ujęciu jej w poszczególne przepisy i umieszczeniu w

odpowiedniej części aktu normatywnego. Nie jest to technika uniwersalna. Mogą być sytuacje, w których jeden przepis jest

zdolny wyrazić całą normę prawną (normę zawierającą wszystkie wymagane dla norm elementy strukturalne). Może też być tzw.

rozczłonkowanie treściowe, które polega na tym, że w tekście prawnym zostaje wprowadzona modyfikacja treści normy

wysłowionej w jakimś przepisie podstawowym (zrębowym).

Przepisy odsyłające

• Zawierają zwrot odsyłający do innych aktualnie obowiązujących przepisów.

• Ich funkcją jest zapobieganie

powtórzeniom, mają zapewnić skrótowość i przejrzystość aktów normatywnych.

• Odesłanie jest to wskazówka, gdzie, tzn.

w jakim innym przepisie można znaleźć

poszukiwane wzory zachowania.

Przepisy odsyłające

• Odesłania dzielimy na wewnątrzsystemowe i

pozasystemowe. Te ostatnie nakazują wziąć pod uwagę, przy rekonstrukcji dyrektywy zachowania, jakieś reguły pozaprawne (np. zasady współżycia społecznego).

• Przepisy blankietowe – tzw. przepisy puste, nie ustanawiają żadnej reguły, wskazują organ, który w

przyszłości taką regułę ma ustanowić. Zawierają odesłania do przepisów, których nie ustanowiono – najczęściej do

aktów wykonawczych (rozporządzeń).

• Fikcja prawna – rodzaj przepisu odsyłającego; założenie, iż w rzeczywistości nieistniejący fakt istnieje i wywołuje określone przez prawo skutki prawne.

Domniemania



Domniemania faktyczne – sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzyganej sprawy, jeżeli wniosek taki może wyprowadzić z innych ustalonych

faktów. Oparte na potocznym doświadczeniu, czy potocznej wiedzy empirycznej.



Domniemania prawne – rodzaj przepisu prawnego. Dzielimy je na domniemania

prawne materialne i domniemania prawne

formalne.

Domniemania prawne



Domniemanie prawne materialne – na podstawie normy prawnej należy uznać za udowodniony fakt B, jeżeli został

udowodniony fakt A.



Domniemania prawne formalne – na

podstawie normy prawnej należy uznać, że miał miejsce pewien stan faktyczny, dopóki nie zostanie wykazane, że jest lub było

inaczej.

Przepisy przejściowe

• O charakterze kolizyjnym - rozstrzygają według jakich przepisów – starych czy nowych –

zakończyć postępowanie w sprawach będących w toku, w czasie, gdy dokonano zmiany przepisów.

• Ad hoc- wydawane na krótki, z reguły określony czas, w sytuacjach nadzwyczajnych, np. klęska żywiołowa.

Przepisy końcowe

Obejmują:

 Przepisy uchylające

 Przepisy o wejściu aktu normatywnego w życie

 Przepisy o wygaśnięciu mocy aktu

normatywnego

Definicje legalne

 Rodzaj przepisu prawnego, który ma zapewnić precyzję tekstu prawnego, poprzez eliminowanie wieloznaczności oraz zwrotów nieostrych.

Przepisy bezpośrednio i pośrednio wyznaczające zachowanie



Przepisy bezpośrednio wyznaczające

zachowanie -

ewentualnie uprawnione.



Przepisy pośrednio wyznaczające

zachowanie adresata-

odpowiedzi na pytanie, kto jest adresatem obowiązku oraz jaka jest treść obowiązku (ewentualnie uprawnienia);

jednakże pośrednio wpływają na tego rodzaju ustalenia.

Przepisy dostosowujące

• Jest to rodzaj przepisów, w których normuje się sposób powołania po raz pierwszy organów

ukształtowanych nowym prawem oraz sposób dostosowania się do nowych przepisów.

• W przepisie dostosowującym można wyznaczyć termin zakończenia dostosowania organów lub instytucji prawnych.

• Rozwiązania przewidziane w tych przepisach powinny być ukształtowane w sposób

nieuciążliwy dla ich adresatów i pozostawiać im możliwość przystosowania się do przepisów

nowej ustawy.

Ze względu na sposób

wyznaczania zachowania wyróżniamy:

•

Przepisy nakazujące – nakazują coś czynić;

nakaz wyraża się najczęściej za pomocą takich wyrażeń jak: „musi”, „jest

obowiązany”, „wyda”, „określi”, „ma obowiązek”, „powinien”.

•

Przepisy zakazujące- zakazują coś czynić;

zakaz wyraża się w takich formach słownych, jak: „nie może”, „nie wolno”, „jest

zabronione”, „jest zakazane”.

• Przepisy zezwalające – wśród nich można

wyróżnić takie, które zezwalają na

dokonywanie jakichś prostych czynności psychofizycznych, np.: „Właściciel gruntu

może wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających z jego drzewa gałęzi lub

owoców”; albo takie, które upoważniają do dokonywania jakichś czynności

konwencjonalnych, np. „Rada Ministrów, na wniosek Prezesa RM, może uchylić

rozporządzenie lub zarządzenie ministra”.

Wypowiedzi kreujące

 Są to przepisy, które określają zakres obowiązywania określonego aktu

prawodawczego w wymiarze:

- podmiotowym,

- przedmiotowym i

- terytorialno – czasowym.

Oceny charakteryzujące



Wyrażenia zawarte w akcie prawodawczym,

za pomocą których objaśnia się cele aktu,

motywy jego wydania, miejsce w systemie

prawnym.

Instytucja prawna



Wyodrębniony i stanowiący funkcjonalną

całość zespół norm prawnych odnoszący się do stosunków w jakiejś dziedzinie życia

społecznego np. własność, małżeństwo.



Niekiedy mianem tym określa się także zespół działań wyznaczony przez wyodrębniony jako instytucja prawna zespół norm lub osobę albo grupę osób zorganizowaną i działającą na

podstawie takiego zespołu norm.