L
to·
..
...
PORT
...
? '
f>
1936
',-' .. ?,
J .! NAK?ADEM INSTYTUTU WYDAWNICZEGO PA t'lSTW. SZKOtY MORSKIEJ
, ?
/I ?: .
.-: ?:t
"
I'"
t1l\gr. Marian 'ZieU?slU)
".
..."
P o R T G D Y. N I A
...
.
'. ? •
II.
,
f PO RT
••
JERZY SZOTK.O\\jtSKf
Rogozllc. ? Ikp.
'.\ .',
JN
I i?
? 't .;{ "
ol;.
TRE??: Str.
Wst?p·
Opis portu i wfz?clze? por?owych
Informacje ogólne
Po?o?enie podu
Szczegó?owy opis por tu
Korzystne po?o?enie portu gdy?skiego
Obszar ci??enia
Po?qczenia kolejowe i letnicze Taryfy kolejowe i kolejowo-morskie
Po?qczenia morskie
Po?qczenia poczfowo-t ele qr c?iczne
Gdynia jako port prze?adunkowy handlowy
Rozwój obrotów towarowych Ruch okr?towy
Ruch pasa?erski
Rozwój handlowy Gdyni
Miasto portowe GdyniCII
Po??czenia komunikacyjne
Spis w?adz, urz?d?w i ró?nych instytucyj firm.
5
9 10 17
47 48 51 54 57
58 63 67 67 77 80
1936
NAK?ADEM INSTYTUTU WYDAWNICZEGO PA?STW. SZKO?Y MORSKIEJ
.m'R y,\ ogo?noSZOTKq,?R:I
Wlk'p.
//
/ \
11. 42430
MORSKIE WYDAWNICZE ZAK?ADY GRAFICZNE
W GDYNI I
vVST?P
Zmienione warunki ekonomiczne, w jakich si? Polska zna-
laz?a po wojnie, trudno?ci graniczne i handlowe z zachodnim
i wschodnim s?siadem, a ponadto szybki rozwój gospodarczy
odrodzonego Pa?stwa Polskiego zmusza?y Polsk? do szukania
sobie nowych rynków zbytu drog? nawi?zania bezpo?rednich
stosunków handlowych z odleg?emi kr cjornl. Stqd te? rozwój
handlowej wymiany Polski musia? by? coraz wi?cej kierowany
no jedyn? niekr?powan? drog?, drog? morsk?.
Polska stan??a wobec ?ywotnych dla siebie zagadnie?:
uniezale?nienia swego handlu zagranicznego, usamodzielnienia
si? w handlu ?wiatowym, a przedewszystkiem stworzenia niei-
stniej?cego w?asnego handlu morskiego.
W wyniku koniecznych wobec tego posuni?? w dziedzinie
polskiej polityki handlowej i morskiej obserwowany jest stop-
niowy powa?ny rozwój handlu morskiego Polski. I tak udzia?
handlu morskiego w ogólnym handlu zagranicznym Polski,
wynosz?cy w 1922 r. zaledwie 7,3fl/O, wynosi w roku 1925 ju?
16,311/(\, w 1928 r. - 38%• w 1930 r. - 51 °,'0, w 1931 r. -
67,8')/0' wreszcie w 1933 r. - 69,3%' W latach nast?pnych
udzia? ten zwi?ksza si? dalej i osi?ga ju? w r. 1934 - 72,1%,
a w r. 1935 - 73,3"/0' Równocze?nie z przesuwaniem si?
handlu zagranicznego Polski na drog? morsk? nast?powa?a
oczywi?cie nadzwyczaj szybka rozbudowa punktów jego opar-
cia, t. [, portów polskiego obszaru celnego - Gdyni i Gda?ska
oraz rozwój zamorskich obrotów towarowych poprzez te
punkty.
W okresie nieca?ych 15 lat oba te porty: Gda?sk, nie-
wielki port lokalny o urz?dzeniach do?? prymitywnych ZQ czasów
niemieckich i zwyk?a wioska rybacka Gdynia - w niezwykle
szvbkiem ?empie, dzi?ki rozwojowi polskiego handlu morskiego,
przeistaczaj? si? w porty o znaczeniu ?wiatowem. Obydwa
te? pod wzgl?dem prze?adunku wysuwaj? si? od 1932 r. na
pierwsze dwa miejsce na Ba?tyku, spychaj?c na plan dalszy
stare porty o wyrobionych dawno tradycjach i stosunkach
handlowych.
5
Dzi? Gdynia i Gda?sk, jako kompleks portów polskich,
uniezale?niaj? i obs?uguj? polski handel zamorski, przyjmuj?c na
siebie ju? 73,3% ca?ego handlu zagranicznego pod wzgl?dem
wagowym, a 62,6%, gdy chodzi o jego warto??. Rola obu
portów polskich nie ogranicza si? ju? dzi? tylko do koncentro-
wania handlu morskiego Polski. Oba te porty, a przedewszyst.
kiem Gdynia, sta?y si? punktami zbiorczo-rozdzielczemi, a
zarazem wielkiemi bazami tranzyfowemi, odgrywaj?cemi rol?
wielkiego po?rednika w mi?dzynarodowym handlu zamorskim.
Dzi? dost?p do morza, jako jeden z podstawowych czyn-
ników niezale?no?ci gospodarczej i politycznej Polski, staje si?
równie? kwest j? swobodnego rozwoju gospodarczego i niczem
niekr?powanych mo?liwo?ci korzystania z, drogi morskiej dla
handlu morskiego szeregu pa?stw Europy Srodkowej.
Dzi?ki swemu korzystnem u po?o?eniu geograficznemu
porty polskie sta?y si? ju? powa?nemi punktami oparcia dla
tranzytu towarowego z Czechos?owacii, Austrji, Rumunji, W?-
gier, Jugos?awji, a cz??ciowo nawet Po?udnlcwo zachodniej
Rosji. Najkrótsza bowiem i najdogodniejsza droga do tych
krajów i na Bliski Wschód wiedzie z Anglji, Stanów Zjedno.
czonych, krajów Ba?tyckich i Skandynawskich - przez porty
polskie. '
Szybka rozbudowa i równoczesny rozwój obrotów han-
dlowych portu Gdyni, skierowanie szeregu dróg mi?dzynaro-
dowego handlu na ten port ?wiadczq bez sprz ecznle
o uzasadnionej gospodarczo-pa?stwowej potrzebie tego dru-
giego polskiego wielkiego portu na Ba?tyku -- jakim obecnie
sta? si? port Gdynia.
Do coraz wi?kszego rozwoju po Iskiego handl u za mor-
skiego przyczyni? si? w du?ym stopniu rozwój aparatu han-
dlowego portu, a m. i. spr??ysta i sprawna praca firm inte-
gralnie zwiqzanych z portem gdy?skim, jak firmy armatorskie,
maklerskie, spedytorskie, prze?adunkowe i t. p., rozwój insty-
tucyj finansowych, powstanie licznych placówek konsularnych
pa?sTw obcych i t. d.
Niema?? rol? odegra?y równie? regularne linje okr?towe,
których port gdy?ski posiada ju? 50. l.ln]e te umo?liwiaj?
regularne po?qczenia okr?towe z 200 zgórq portami ?wio-
towemi.
Dzi?ki technicznemu i handlowemu aparatowi portowemu,
jakote? okr?towym linjom regularnym, por? gdy?ski ma coraz
korzystniejsze warunki penetracji w krajach, stanowiqcych na-
turalne zaplecze portu, wzgl?dnie jego sfer? gospodarczych
wp?ywów.
6
.,
Tereny obecnego portu W r. 1925.
(mgr. Marian Z?elid8ki)
,.""""
?. -.'
'...,' -- -?.
....,..:'"
Port zewn?trzny w r. 1935.
7
8
-o a..
OPIS PORTU I URZ?DZE? PORTOWYCH
INFORMACJE OGÓLNE
Port w Gdyni jest w?asno?ciq Pa?stwa. Administrowany
jest przez Ur zqd Morski w Gdyni, który podlega Ministerstwu
Przemys?u i Handlu*).
Budow? wykona?o i dalsz? rozbudow? przeprowadza po?
d?ug planów, opracowanych przez Ministerstwo Przemys?u i Handlu,
Konsorcjum Francusko-Polskie. 'W sk?ad tego Konsorcjum
wchodzq przedsi?biorstwa francuskie: Soci?te do Construction
des Ba?ignolles, Schneider et Co, Soc. An. Hersent w Pary?u,
belgijskie: Ackermans et Van Haaren - Antwerpja, du?skie:
Hojgaard i Schultz - Kcpcnhcqc, wreszcie grupa polska: Biuro
Budowlane F. Skqpski i S. l.o In?ynierowie S. A. oraz in?. A. Pa-
szkowski - w sk?adzie Konsorcjum od roku 1932.
Roboty portowe, wykonywane na podstawie umów z lat 1924,
1926, 1928, 1930, 1932 i 1934, które zawierano w miar?
zarysowujqcych si? potrzeb dalszej rozbudowy portu, obj??y
budow? awanportu i portu zewn?trznego, - wysuni?tych w morze
oraz budow? basenów portu wewn?trznego wykonywanych
w lqdzie.
Dalszy plan rozbudowy portu przewiduje wyko?czenie
portu zewn?trznego i wewn?trznego oraz wykonanie kana?u
dla przemys?u.
Przy budowie nabrze?y w porcie zastosowano najnowszej
konstrukcji skrzynie ?elazobetonowe typu Kopenhagi.
*) Urzqd Morski w Gdyni jest w?adzq II instancji, sprawujqcq zo rz qd
nad calem wybrze?em polskiem i por?ami. W?adzami I. instancji sq Kapitanaty
Portu w Gdyni, Helu i Tczewie.
9
WARUNKI NAWIGA- CYJNE
Stan robót z ko?cem 1935 roku by? ncst?pujqcv :
Ogólna d?ugo?? wyko?czonych falochronów wynosi?a
4255 m.
D?ugo?? nabrze?y ca?kowicie wyko?czonych i eksploato-
wanych wynosi 11.355 m; g??boko?? przy nich od 6 - 12 m.
Ca?y obszar portowy zajmuje narazie 950 ha, z czego
na powierzchni? wodnq przypada .. 325 ha, a na l?dow?
- 625 ha.
Port posiada nowoczesne urz?dzenia dla prze?adunku
drobnicy i ?adunków masowych. liczba urzqdze? stale zwi?-
ksza si? i obecnie wynosi 72 jednostki, o ogólnej zdolno?ci
prze?adunkowej 7.500 ton na godzin?·
U?ytkowa powierzchnia eksploatowanych magazynów
por?owych zajmuje 191.576 m'.
D?ugo?? torów kolejowych w porcie wynosi oko?o 168 km.
Poza tern w porcie czynne s? zak?ady przemys?owe oraz
urzqdzenia specjalne:" ch?odnia portowa, elewator zbo?owy,
?uszczarnia ry?u, olejarnia, sk?ady sor?owania i pakowania
owoców suszonych, ch?odnia i hala rybna, zak?ady przetwórcze
dla handlu i przemys?u rybnego, stocznia posiadoj?ca warsztaty
reperacyjne i dok p?vwcjqcv 3 500 ton, stocznia dla budowy
kutrów rybackich i jachtów, wreszcie stacje bunkrowe na
w?giel i rop?
PO?O?ENIE PORTU I
Port Gdynia le?y na po?udniowo-zachodnim brzegu zatoki
Gda?skiej na morzu Ba?tyckiem, pod 54()32, szeroko?ci geogra-
ficznej pó?nocnej i 18°34, d?ugo?ci wschodniej od Greenwich.
?atwe doj?cie do portu i bezpieczny postój na redz!e,
nawet podczas burzliwej pogody, zawdzi?cza Gdynia swemu
po?o?eniu geograficznemu. Naturaln? os?on? zatoki od fali
morza otwartego wzgl?dnie pó?nocno-wchodnich wiatrów i fali
stanowi daleko wysuni?ty w morze pó?wysep Hel.
Od po?udniowego cypla pó?wyspu bez ?adnych przeszkód
nawigacyj;1ych zd??a si? do portu kursem WSW.
Reda przed portem, g??boka od 9-14 m (30-45 stóp).
posiada dno piaszczyste, sprzyjajqce ?atwemu kotwiczeniu.
10
•
Ogólny widok portu w?glowego. - Na pierwszym planie Dworzec?Morski.
Fragment porlu wewn?trznego <Basen im. Marsz. Pilsudskte qo).
11
12
.1
!
"?
"l
Port zasadniczo nie zamarza W wypadkach wyjqtkowo
ostrej zimy trudno?ci w ?egludze usuwa si? przy pomocy
?odo?amaczy.
ldqce do Gdyni statki, a zbli?ojqce si? do wybrze?u pol-
skiego z zachodu i pó?noco-zachodu, orjentujq si? wed?ug
latarni morskiej w Rozewiu.
Podczas pogody ma?o przejrzystej wzgl. mg?y statki ko-
rzystajq z sygna?ów automatycznej radjolatarni w Rozewiu;
bli?ej brzegu, w promieniu trzech mil morskich - z syreny
mg?owej (diafonu).
Po mini?ciu Rozewia dalsze orjentowanie okr?tów,
W tych?e warunkach pogody, ulotwlojo sygna?y automatycznej
,
radjolatarni w Gdyni.
Na linii brzegu, na odcinku mi?dzy latarniami Jcstornlu..
Bór i Hel, widocznemi na 15 mil morskich, stoi czerwona
boja hucz?ca .. Hel N", ze ?wiat?em b?yskowe m (okres 4 sek.).
Dalej na po?udnie, o dwie mile morskie od boi "Hel N",
na wschodnim brzegu pó?wyspu znajduje si? helska syrena
mg?owa, podajqca sygna?y akustyczne, o zasi?gu 3 mil mor-
skich. Sygna?y kombinowane s? z trzech tonów: - niskiego-
wysokiego - niskiego - w okresie 76 sek.
Statki, id?ce do Gdyni z pó?nocnej i pó?nocno-wscho-
dniej cz??ci Ba?tyku, przechodz? tu? ko?o Helu. Po mini?ciu
latarni morskiej Hel, wz ql. lokalnej boi CHel S") ?wietlno-
dzwonowej, przy po?udniowym cyplu pó?wyspu, kursem rze-
czywistym 2481) zd??aj? statki bez ?adnych przeszkód na red?
gdy?sk?, która oznaczona jest nazewn?trz czerwon? bojq
dzwonow? ("GD"), o?wietlanq bia?em ?wiat?em b?yskowem
(okres 3 sek.). Boja ta oznacza równie? pocz?tek kana?u
wej?ciowego do portu.
G??boko?? kana?u wynosi 12 m (39 stóp).
Po mini?ciu boi na redzie, conajmniej 500 m od falo-
chronu, statki winny zatrzyma? si? wzgl?dnie zakotwiczy?,
wzywaj?c pilo?a portowego sygna?em wzrokowym lub
s?uchowym.
13
,.
Do okre?lenia pozycji na redzie wz ql. miejsca rzucania
kotwic s?u?y? mog? podane na mapie zatoki Gda?skiej posz-
czególn-e punkty na wybrze?u, np. w kierunku pó?nocno-zacho_
dnim CNW) - wysoko wzniesiona wie?a ko?cio?a w Oksywiu,
na zachód (W) - latarnia morska wej?cia g?ównego (po lewe;
stronie wej?cia), na po?udnio-zachód (SW) - znak triangula-
cyjny na wzgórzu Kamienna Góra (kota 52), dalej w kierunku
na po?udnie (S) - wiatrak na wzniesieniu Red?owskiej Góry
(ko?a 92).
.
W nocy u?atwia orjeniocj? b?yskowe ?wiat?o boi "GO".
widoczne na 4 mile morskie od portu oraz liczne ?wiat?a por-'
towe, mi?dzy niemi b?yskaj?ce ?wiat?a czerwone i zielone przy
wej?ciach do portu.
Wej?cie g?ówne do portu oznaczone jest w nocy 2 ?wiat-
?ami: po lewej zmienne, czerwone i bi9?e w okresie co 5 sek .•
po prawej - zielone b?yskowe, w okresie co 2 sek.
URZ?DZE- Do u?atwienia podej?cia (aproach) podczas pogody nie-
NIA NAWI-
przejrzyste] lub mg?y dzia?aj?:
GACYJNE
1) radjolatarnia (rcdiophcre) przy zmniejszeniu si? widzial-
no?ci do 3-ch mil morskich, podajqc co 71/2 minut szereg syg-
gna?ów kropkowych, zako?czonych literami GY (wg. Morse'a).
nadawanemi dwukrotnie;
2) oscylator b?onowy podwodny (syrena podwodna) -
s?yszalny tylko hydrofonami, dostrojonemi do tonu 900 drga?
na sek.;
3) oscylotor membranowy (g?o?nik b?onowy wahad?owy
penduling oscilotor), którego sygna?y s?yszy si? jako 'dwa
maksi ma d?wi?kowe o tonie 500 drga? w odst?pie 4-10 sek.,
w zale?no?ci od kierunku z morza;
4) g?o?nik b?onowy (buczek) o tonie 300 drga? na sek .•
odzywajqcy si? tylko podczas g?stej mg?y iub ?nie?ycy i nada-
jqcy sygna?y: d?ugi - trzy krótkie - dalej trzy d?ugie, w od-
st?pach po 14 sek., powtarzajqc sygna?y co 90 sek. Sygna?y
radjowe, podwodne i akustyczne nadawane s? wed?ug stele]
kolejno?ci i s?u?? do wyznaczenia równocze?nie kierunku i od-
leg?o?ci od stacji sygna?owej, znajduj?cej si? przy g?ównem
wej?ciu do portu.
14
Gmach Urz?du Morskiego na ile urz qdz e? sk?adowych w porcie wewn?trznym.
l
f..f' t
l-
;I
Nabrze?e Francuskie. Dworzec morski
15 (mgr •. Marian Zieli?ski)
G?ówne wej?cie do portu ze t' I
r
s ccjq sygna izacyjnq mg?owq.
l- I
T l
?!
'll
4
?
Nabrze?e Pilotowe. Kcplicnc!. Portu.
16
W po?udniowej cz??ci portu znajduje si? gmach Pa?stwo-
wego Instytutu Meteorologicznego (P. I. M.), pe?niqcego zarazem
funkcje obserwaforju m morskiego. Na gmachu na maszcie
?elaznej konstrukcji podawane sq sygna?y ostrzegawcze o wia-
trach silniejszych ni? 6° wed?ug skali Beaufort' a. Dok?adny
czas ustali? mo?na co godzin? wed?ug sygna?ów ?wietlnych na
tej wie?y oraz pod?ug chronometrów Obserwatorjum Morskiego.
Wiadomo?ci ?eglarskie. mapy oraz podr?czniki nawigacyjne
w kilku j?zykach mo?na przeglqda? w Kapitanacie Podu (Nobrz ,
Pilotowe), wz ql. w Wydziale Morskim P. I. M.-u, gdzie je
mo?na te? naby?. W Kapitanacie Portu mie?ci si? te? Biuro
Centralizacji Wiadomo?ci ?eglarskich (Avis aux Navigateurs),
posiadajqce publikacje i wiadomo?ci ?eglarskie pa?stw obcych .
....
SZCZEGÓ?O'vVY OPIS PORTU
Port gdy?!>ki sk?ada si? z portu zewn?trznego i portu
wewn?trznego, po?qczonych wspólnym awanportem, do którego
prowadzi g?ówne wej?cie z morz? (redy).
PORT ZEWN?TRZNY
Port zewn?frzny obejmuje oprócz awanportu - po?o?one
w kierunku po?udniowym od niego trzy du?e baseny oraz ma?y
basen jachtowy o [qczne] powierzchni wodnej 84,6 ha, wtem
basen W?glowy (o powierzchni wodnej 33 ha), basen Po?u-
dniowy (pow. 23 ha), basen Prezydentc (pow. 25)':a) i wreszcie
basen dla jachtów (pow. 3,(?a). Powierzchnia wodna awan-
portu wynosi 97 ha.
Baseny utworzone zosta?y przez wysuni?te w morze cztery
mola (pirsy): Pasa?erskie. 'vV?glowe, Rybackie i Po?udniowe,
o ??cznej powierzchni lqdowe] 44 ha.
Do portu prowadzq obecnie trzy wej?cia' g?ówne do owun- WEJ?CIA
portu poprzez kana? wej?ciowy do portu wewn?trznego (szerokie
na 150 m) i dwa oddzielne - do basenu Po?udniowego oraz
Prezydenta (po 70 m).
W plonuch dalszej rozbudowy ur zqdz e? ochronnych portu
przewiduje si? zmian? w tym kierunku. ?e do portu prowadzi?
b?d? dwa wej?cia - g?ówne do awanportu i do portu wewn?trz-?.
rf''"" ?.... !,.:"..
-9 ?'l _' ?tr0 '.J>.
? __,\,,,'" ,.. .;?(..-,
f ?. 17";:'- '<'
\ g .-??'??? 'r::
\\ ...??; .... II"f'. ,.1/:
Sil J_. c'..?""'" .
.1
""
... -''-'? ... ·?,,·
MOLO PASA?ER- SKIE
BASEN
I MOLO
W?GLOWE
nego nawprost Kana?u Wej?ciowego, oraz drugie, w po-
?udniowej cz??ci portu zewn?trznego o szeroko?ci 150 m.
Molo Pasa?erskie, po?o?one na po?udnie od Kana?u Wej-
?ciowego i oddzielaj?ce awanport od basenu W?glowego,
posiada 400 m d?ugo?ci i 120 m szeroko?ci. Obramowane
jest ono nabrze?ami: Francuskiem (od pó?nocy), Belgijskiem
(od wschodu) i Holenderskiem (od po?udnia).
G??boko?? przy tem molu wy!:'osi 12 m, co pozwala noI
przybijanie nojwl?kszych statków oceanicznych. \
N a b r z e ? e F r a n c u s k i e przeznaczone jest dla doleko-
morskiego ruchu pasa?erskiego uraz dla terminowych prze-'
wozów drobnicy szczególnie w tranzycie morskim. VV zwi?zku I
z tem wybudowano tu Dworzec Morski i magazyn tranzytowy.
Dworzec Morski posiada pomieszczenia dla przyjmowania
i
i odprawy pasa?erów i baga?u, dla czynno?ci celnych i pasz-
portowych, oraz specjalny
r
urzqd pocztowy, kasy kolejowe,
oddzia?y biur podró?y i t. p. Magazyn tranzytowy o powierz-
chni u?ytkowe; 7.890 m2 posiada ogrzewane pomieszczenia dla
sk?adowania wymagaj?cych tego ?adunków. Magazyn ten s?u?y
równie? jako podstawa' operacyjna S. A. Gdynia- Ameryka
linje ?eglugowe. ,
W tej?e linji po?o?one s? dalsze dwa przylegaj?ce do
siebie magazyny, wybudowane w 1933 r. - f. "Aukcje Owo-
cowe" S. A. i f. "Warta" o ??cznej powierzchni u?ytkowej
7.814 m2• Pierwszy z nich s?u?y do sk?adowania owoców
importowanych, drugi przewa?nie dla drobnicy.
Dla obs?ugi magazynów znajduje si? na tem nabrze?u
4 d?wigi pó?portalowe o du?ym wysi?gu - ka?dy o no?no?ci 3 t.
N a b r z e ? e H o I e n d e r S k i e, pr.zy którem g??boko??
wynosUO m,_prz?z-naczone jes( dla wy?adunku z?omu, rudy
?elaznej oraz innych towarów masowych i ci??kiej drobnicy.
Nabrze?e to obs?uguje 10 d?wigów, dwa 7 tonowe uniwer-
salne o rozpi?to?ci na cz ?ery tory i 8 pi?cio?onowych.
Prze?adunek w?gla eksportowego skoncentrowany jest
w basenie W?glowym i na molo W?glowem. W zachodnie;
cz??ci basenu -- na n a b r z e ? u D U r'l S k i e m (D?ugo??
390 m, g??boko?? przy niem 8 m), na wysuni?tych dwóch
pirsach (d?ugich po 120 m) zainstalowane sq dwa urz qdzenic
18
I
l
I
••
Port zewn?trzny. Nabrz??e Holenderskie.
I
•
Nabrze?e Du?skie. Urzqdzenie ta?mow? dla prze?adunku w?gla.
19
Nobrz??e Szwedzkie. D?wigi dla k
r
syp ich lowarów masowych.
Szwedzkiem.
20
