Miasto Katowice

(1)

к \

/ Ч

W O J E W Ó D Z K I U R Z Ą D S T A T Y S T Y C Z N Y W K A T O W I C A C H

/ 1055/"

MIASTO KATOWICE ,

Katowice czerw iec 198?

(2)

S P I S I В E Ś С I

• : § Ł Ł ł

Bozwój h i s t o r y c z n y ... 1

śro d o w is k o g e o g r a f ic z n e ... 5

L udność m ia s ta 6-

Z a t r u d n ie n ie ... ... ... ... _ 8 P o t e n c j a ł przem ysłow y ...* ... . . ю D z ia ła ln o ś ć in w e s ty c y jn a ... 12

W arunki m ieszk an io w e ... у T ereny z i e l o n e ... 14

H an d el w m ie ś c ie ... . . . . . . . 1 5 O św iata i w y c h o w a n ie ... 1 7 K u l t u r a ... 18

Baza s łu ż b y z d ro w ia ... 20

F u n k cja m ia s ta ja k o s t o l i c y r e g i o n u ... 21

K ie ru n k i ro z w o ju m ia s ta ... 2*

K atow ice na t l e in n y c h m ia s t w o jew ó d zk ich / t a b l i c a / . . . 28

.

O pracow ał WUS - O d d z ia ł S t a t y s t y k i M i e j s k i e j na p o d s ta w ie m a t e r i a łów w ła s n y c h i M i e j s k i e j K o m isji P la n o w a n ia U rzędu M ie js k ie g o * w K a to w ic a c h .

(3)

O s ie d la n i e s i ę p ie rw s z y c h osadników na o b s z a r z e obecnych K atow ic n a s tę p o w a ło począw szy od X I I I w ie k u . P ie rw s z e w zm ianki 0 o s a d a c h , k t ó r e w e sz ły я s k ła d K atow ic p o chodzą z X I I I i XIV s t u l e c i a . W 1299 ro k u w ym ieniana z o s t a ł a po r a z p ie rw s z y w ioska D ąb, a n a s t ę p n i e w 1 )6 0 ro k u m ie js c o w o ś c i B o g u c ic e i Z a ł ę ż e . W 1 )9 7 ro k u w ym ienia s i ę po r a z p ie rw s z y o sa d ę K u ź n ic a , z k t ó r ą w ią ż ą s i ę p o c z ą t k i o s a d n ic tw a we w ła ś c iw y c h K a to w ic a c h , o czym św ia d c z y wzmianka z i4 8 6 ro k u o odbudow ie K u ź n ic y . Z te g o o k re su d a t u j ą s i ę p o c z ą t k i w s i Biynów, i n a c z e j zw anej Brw inów . K uźnica Bogucka n a d a ła m ie js c o w o ś c i c h a r a k t e r p rze m y sło w y , z a t r u d n i a j ą c ta m t e j s z y c h ro ln ik ó w p rz y p r o d u k c j i ż e l a z a . J e d n ą z n a j s t a r s z y c h k u ź n i c ż e la z n y c h w t e j d z i e l n i c y b y ła H uta "MARTA", k t ó r a p r z e

t r w a ł a do o k r e s u m ięd zy w o je n n eg o .

P o d o b n ie -w ie lo w ie k o w ą p r z e s z ł o ś ć h u t n i c z ą mą Z a ł ę ż e , wzmian

kowane w praw dzie j u ż w dokum encie z 1)6 0 r o k u , l e c z d o p ie r o od XVI w iek u znane ja k o ważny o ś ro d e k k u ź n i c z y ,

W ieś K ato w ice po r a z p ie rw sz y z o s t a ł a w ym ieniona w dokum encie w 1 )9 8 r o k u . Wówczas b y ła p r z y s ió ł k ie m położonym nad rz e c z k ą R o ż d z ia n k ą , o b ec n ą Rawą, i n a l e ż a ł a do B u g u c ic . J e d n a k ż e o sad a n a b i e r a z n a c z e n ia d o p ie r o w XIX w ie k u , k ie d y t o n a s t ę p u j e dynam i

cz n y ro zw ó j k o p a ln ic tw a w ęgla i h u tn ic tw a ż e l a z a .

In n e o sa d y , k t ó r e do d z i ś zachow ały sw o je nazwy — S z o p ie n i c e , W ełnow iec, Z a w o d z ie , L i g o t a , P i o t r o w i c e , P a n e w n ik i, Dąbrówka Mała - p ow staw ały w XVI, XVII i X V III w ieku i p ra w ie od z a r a n ia m ia ły c h a r a k t e r p rze m y sło w y . W ic h o k o lic a c h wydobywano w ę g ie l 1 w y ta p ia n o ż e la z o b ąd ź ołów i c y n k .

K atow ice i o k o lic z n e w io s k i z a m ie s z k iw a ła w y łą c z n ie lu d n o ś ć p o l s k a . W m ia rę p o s t ę p u j ą c e j Ł n d u o t r a l i z a c j i na t e r e n G órnego ś l ą s k a p r z y b y w a li N iem cy. G łów nie b y l i t o w ł a ś c i c i e l e m ajątków

(4)

z ie m s k ic h , zakładów p rze m y sło w y ch , u r z ę d n ic y , h u t m i s t r z e i s z t y g a r z y . P odstaw ę ro zw o ju t y c h te re n ó w s ta n o w iły m iejsco w e z a so b y w ęgla kam iennego ja k o w ydajnego p a liw a d l a r o z w ija ją c e g o s i ę h u t n i c t w a . P o w stały t a k i e k o p a ln ie j a k :

"B e a ta " / 1 8 0 1 / , "F e rd y n a n d " / 1 8 2 3 / , " E m in e n c ja " / 1 8 ) 8 / , " K le o fa s "

/ 1 8 4 8 / , i w r e s z c ie "W ujek" / 1 8 9 9 / •

P o d o b n ie w p rz e m y śle h u tn ic z y m obok Huty " B a ild o n " z a ło ż o n e j w 132) ro k u p r z e z s z k o c k ie g o in ż y n i e r a Jo h n a BAILDONA i Huty

"F errum " z a ło ż o n e j w I 890 r o k u , u tw o rzo n o w n a s tę p n y c h l a t a c h s z e r e g m ałych z a k ł a d ó w h u tn ic z y c h g łó w n ie cy n k o w n i, z k tó ry c h " L u d w ik "

i "K ucegunda" p r z e tr w a ły w ie l e l a t , l e c z w ię k s z o ś ć z n ic h u l e g ł a l i k w i d a c j i w k o le jn o po s o b i e n a s tę p u j ą c y c h k r y z y s a c h /1 8 2 6 , 1877, 1 593/ p o z o s ta w ia ją c po s o b ie je d y n ie nazwę / " J a k u b " , "A g n e s",

" H e n r i e t a " , " .V ik to r" , "N orm a", "Emma" i " J o h a n n a " /.

0 s t o p n i u K o n c e n t r a c j i h u tn ic tw a cynku w r e j o n i e K atow ic św iad czy ć no że f a k t , że ju ż w 1840 ro k u d o s t a r c z y ł y one 26809 c e t - narów p r o d u k tu , a w 1867 ro k u - 30132 c e t n a r y , co s t a n o w iło 46y, c a łk o w ite j p r o d u k c ji cynku na Górnym Ś l ą s k u .

bzybkiem u rozw ojow i p rz e m y słu k a to w ic z ie g o s p r z y j a ł o wybudo

wanie w 1846 ro k u l i n i i k o l e i ż e l a z n e j , k t ó r ą poprow adzono z flro c - ia w ia do Уу s ło w ie p r z e z K atow ice. P ó ź n ie js z a rozbudow a l i n i i k o l e jow ej w k ie ru n k u Sosnowca / 1 8 5 7 / , a n a s t ę p n i e p r z e z P s z c z y n ę , do O zie I z i e s p r a w i ł a , że d a to w ic e s t a ł y s i ę ważnym, węzłem 1 Komuni

k a c j i k o le jo w e j o z n a c z e n iu m iędzynarodow ym , s t w a r z a j ą c dogodne w aru n k i do e k s p o rtu wyrobow m iejsco w eg o p r z e m y s łu .

Wraz z rozwojem g o sp o d a rc zy m n a s tę p o w a ł w z ro s t s p o łe c z n o - d e m o g ra fic z n y m i a s t a . L ic z b a m ieszkańców K atow ic z 700 w 1828 ro k u w z ro s ła do 8 I 32 w 1871 r o k u .

U zy sk a n ie p r z e z K atow ice w d n iu 1 1 .0 9 .1 8 6 ) ro k u praw m i e j s k ic h b y ło t y l k o f o r m a ln o ś c ią wobec j u ż zaaw ansow anej zabudowy o c h a r a k t e r z e m ie js k im .

Ówczesne K atow ice m ia ły c h a r a k t e r z u ro a n iz o w a n e j e n k la w y , ' o to c z o n e j lic z n y m i ro ln ic z o -p rz e m y s ło w y m i o sa d a m i, s ta n o w ią c e j

(5)

0 ś r o d e k h a n d lo w o -u słu g o w y , ważny w ę z e ł k o m u n ik a c y jn y , a " 'n a s tę p n ie o ś r o d e k d y sp o z y c y jn y o r a z s i e d z i b ę p o w ia tu od 1 8 ? ) r o k u .

W skutek w z r a s t a j ą c e g o z a l u d n i e n i a m i a s t a , z a c h o d z iła p o tr z e b a r o z s z e r z e n i a k o m p e te n c ji sam orządow ych i w I8 9 7 ro k u K atow ice z o s

t a ł y w y łąc zo n e z p o w ia t u , u z y s k u ją c d z i ę k i tem u s t a t u s p o w ia tu g r o d z k ie g o .

Bozwój d e m o g ra fic z n y K ato w ic p o s tę p o w a ł w szy b k im tempie.W 1 6 6 6 r.

l i c z b a l u d n o ś c i w y n o s iła j e s z c z e 4 8 1 5 , w I 9OO - 5 1 7 5 8 , a w 1925 r o k u - 56759»

IV o '-r-e sie tym k o n f l i k t y s p o łe c z n e p o tę g o w a ły w y s tę p u ją c e t u t a j a n ta g o n iz m y n aro d o w o ścio w e pom iędzy p o ls k im i c h ło p a m i i r o b o tn ik a m i a n ie m ie c k im i k a p i t a l i s t a m i , u rz ę d n ik a m i i m a js tr a m i.

U w ieńczeniem w a lk i k la s o w e j p ro w a d zo n e j p r z e z ś l ą s k i e g o r o b o tn ik a z n ie m ie c k im k a p i t a l i s t ą b y ły t r z y P o w s ta n ia ś l ą s k i e /w l a t a c h 1 9 1 9 - E l / , w w yniku k t ó r y c h K ato w ice z o s t a ł y p r z y łą c z o n e w 1922 ro k u w ra z z innym i p o w ia ta m i g ó r n o ś lą s k im i do M a c ie rz y . A o k r e s i e m iędzyw ojennym s p e ł n i o n e z o s t a ł y p o s t u l a t y u r b a n is t y c z n e p o l s k i e j l u d n o ś c i o k o lic z n y c h gm in w t e n s p o s ó b , źe w 1924 ro k u p rz y łą c z o n o do K ato w ic t e r e n y B o g u c ic , Brynow a, D ębu, L ig o ty 1 Z a ł ę ż a , w wy

n ik u c z e g o o b s z a r K ato w ic w z r ó s ł z 888 ha do 4025 h a .

K ato w ic e r o z w i j a ł y s i ę p o cz ątk o w o w zd łu ż d o lin y Rawy o ra z l i n i i k o le jo w e j ze w schodu n a z a c h ó d . Pod k o n ie c l a t d w u d z ie sty c h z a c z ę t o rozbudowywać p o łu d n io w ą ś r ó d m ie js k ą c z ę ś ć o r a z L ig o tę . P o w s ta ło ta m s z e r e g d u ż y c h budynków m ie s z k a ln y c h ,a w L ig o c ie - domków je d n o r o d z in n y c h . Podobne budow nictw o r e a liz o w a n o w Z a łę ż u / k o l o n i a r o b o t n i c z a / , p r z y u l . R a c i b o r s k i e j /o b e c n i e Ś w iercz ew s

k i e g o / o r a z w r e j o n i e W ełnow ca.

Ma p ie rw s z y p l a n je d n a k w y s u n ię to budow nictw o kom unalne 1 p ań stw o w e . Między in n y m i w l a t a c h 1924 - 1929 zbudowano gmach U rz ęd u W ojew ódzkiego i Sejm u Ś l ą s k i e g o , w 1955 ro k u p r z y u l i c y Ż w irk i i W igury oddano do u ż y tk u 1 4 -k o n d y g n ą c y jn y budynek U rzędu S k arb o w e g o , zwany d rap a cze m ch m u r. W 1954" ro k u zak o ń czo n o p rz y u l i c y F r a n c u s k i e j tid o w ę Domu O św iatow ego / d z i ś s i e d z i b a B i b l i o t e k i ś l ą s k i e j / , w 1952 ro k u w z n ie s io n o o k a z a ły b u dynek ś l ą s k i c h T e c h n ic z n y c h Zakładów N aukow ych,przy u l . K r a s iń s k ie g o i d r u g i -

(6)

p rz y u l i c y » i t a S tw o rz ą . » 1939 ro k u u k o ń c z o n o -w sp a n ia ły gmach Muzeum ś l ą s k i e g o , zbu rzo n y p r z e z o k u p a n ta n ie m ie c k ie g o . P o n ad to w p o łu d n io w e j d z i e l n i c y w y ro sły b iu ro w c e ró ż n y c h p r z e d s i ę b i o r s t w i zarządów s p ó łe k a k c y jn y c h .

Rozwój d e m o g ra fic z n y K atow ic b y ł. w o k r e s i e m iędzyw ojennym w ynikiem t a k i c h czynników j a k ; zn a cz n a m ig r a c ja lu d n o ś c i zw ią za n a z odpływem na t e r e n R zeszy żyw io łu n ie m ie c k ie g o i napływem l u d n o ś c i p o l s k i e j , o g o ln ie w yższa dynam ika p r z y r o s t u n a t u r a ln e g o przybyw a

j ą c e j lu d n o ś c i ze w s i, in k o r p o r a c j a s ą s i e d n i c h g m in .

Ii l i c z b a c h bezw zg lęd n y ch s t a n lu d n o ś c i w K ato w ic ac h k s z t a ł t o  w ał s i ę n a s tę p u j ą c o :

LATA L ic z b a lu d n o ś c i

1923 56739

1924 112822

1930 130790

1938 143329

ó to s u n k i s p o łe c z n e i narodow ościow e m ia ły w K ato w ic ac h n a d a l c h a r a k t e r a n t a g o n i s t y c z n y . O s ła b ie n ie k o n iu n k tu ry g o s p o d a r c z e j w c z a s i e p o l s k o - n ie m ie c k ie j wojny c e l n e j , s t a g n a c j a w o k r e s i e k ry z y sowych l a t I 93O -I9 3 3 , a ró w n ie ż n ie z n a c z n e t y l k o o ż y w ie n ie k o n iu n k tu r y g o s p o d a rc z e j w l a t a c h n a s tę p n y c h , p o g ł ę b i ł y r o z w a r s tw ie n ie ekonom iczne l u d n o ś c i , /,'y s iłk i w ładz m ie js k i c h w k ie ru n k u ro z w ią z a n ia problem u m ieszkaniow ego i b e z ro b o c ia o k a z a ły s i ę b e z s k u te c z n e . Rów nież u trz y m u ją c e s i ę an tag o n iz m y naro d o w o ścio w e p o g ł ę b i a ł y s ta n r o z w a r s tw ie n ia w s p o łe c z e ń s tw ie K a to w ic .

K u lm in a cją ty c h stosunków b y ła p a t r i o t y c z n a p o sta w a w ię k s z o ś c i m ieszkańców - Polaków we w rz e ś n iu 1939 ro k u a z w ła s z c z a b o h a t e r s k a w alka obrońców K atow ic - h a r c e r z y i w eteranów P ow stań ś l ą s k i c h ,

z n a c ie r a ją c y m i o d d z ia ła m i w ojska n ie m ie c k ie g o .

P a t r i o t y c z n a p o sta w a w id lu m ieszkańców K atow ic w c z a s i e oku

p a c j i h i t l e r o w s k i e j b y ła p rz y c z y n ą n a r a s t a n i a t e r r o r u o k u p a n ta , d o ż y ł y s i ę a r e s z to w a n ia i d e p o r t a c j e lu d n o ś c i na przymusowe r o b o ty , w ie lu p a t r i o tó w mordowano w k a to w ic k im w i ę z i e n i u .

(7)

Mimo t e r r o r u o k u p a c y jn e g o w z r a s t a ł r u c h op o ru z b r o j n e g o / p o s t ę p o w a ła ta k ż e r a d y k a l i z a c j a o r i e n t a c j i p o l i t y c z n e j j e j u c z e s tn ik ó w . Ważną r o l ę w k ie r o w a n iu ruchem o p o ru na t e r e n i e K atow ic odgryw ała m ie jsc o w a o r g a n i z a c j a PPR.

J e j d z i a ł a l n o ś c i n a le ż y z a w d z ię c z a ć , że wyzwolone /w d n iu 27 s t y c z n i a 1945 r o k u / p r z e z Armię B adzie cmą K ato w ice p o s ia d a ły z a g ła d y przem ysłow e z d o ln e do k o n t y n u a c j i p r o d u k c j i .

K atow ice po w yzw o len iu l i c z y ł y z a le d w ie 92 t y s i ę c e l u d n o ś c i, d l a p o ró w n a n ia w 1938 ro k u - 1 4 ) t y s . Od p ie rw s z y c h d n i w y zw o le n ia r o z p o c z ą ł s i ę in te n sy w n y napływ l u d n o ś c i z in n y c h t e r e nów k r a j u , wywołany r a n g ą p o l i t y c z n ą i g o s p o d a rc z ą te g o o ś r o d k a . J u ż w m aju 1945 ro k u m ia s to l i c z y ł o 108 t y s i ę c y l u d n o ś c i , a z koń

cem te g o ro k u o s ią g n ę ł o l i c z b ę 1 )3 t y s i ę c y m ieszk ań có w . Obecny o b ra z d e m o g ra fic z n y K atow ic w ynika g łó w n ie z p o w ię k s z e n ia o b sz a ru m i a s t a . W 1950 ro k u w r e z u l t a c i e p r z y ł ą c z e n i a O c h o jc a , P i o tr o w i c , P anew nik i Wełnowca lu d n o ś ć w z r o s ła do 2 2 ) t y s i ę c y ; w ro k u I960 po p r z y ł ą c z e n i u S z o p ie n ic - K atow ice o s ią g n ę ł y l i c z b ę 270 t y s i ę c y m ieszk ań có w .

P rzep ro w a d zo n a w c z erw cu 1975 ro k u re fo rm a p o d z i a łu a d m in is t r a c y j n e g o k r a j u spow odow ała p r z y ł ą c z e n i e do K atow ic obszarów M urcek, K ostuchny i P o d l e s i a , a l i c z b a m ieszkańców w y n o s iła 344 t y s i ą c e . W r e z u l t a c i e ty c h zm ian w z r o s ła ró w n ie ż p o w ie r z c h n ia m ia s ta ze 100 do 165 km kw adratow ych, co ozn a cz a t r z y k r o t n e zw ięk

s z e n i e w s to s u n k u do o b s z a ru z 1945 r o k u .

Ś R O D O W I S K O G E O G R A F I C Z N E

K atow ice p o ło ż o n e s ą w p o łu d n io w e j c z ę ś c i Wyżyny Ś l ą s k i e j , na p ła sk o w y żu B ytom sko-K atow ickim n a 5 0 ° 1 5 's z e r o k o ś c i g e o g r a f i c z n e j p ó łn o c n e j i 1 9 ° 0 1 'd ł u g o ś c i g e o g r a f i c z n e j w s c h o d n ie j. P łaskow yż zbudowany ze s k a ł k a r b o ń s k ic h k r y j e na g łę b o k o ś c i 300 - 700 metrów b o g a te z ł o ż a w ęg la kam iennego e k s p lo a to w a n e g o p r z e z s z e ś ć k a to w ic k ic h k o p a lń . O b sza r m ia s ta c e c h u je n ie d u ż e z r ó ż n ic o w a n ie w z n ie s ie ń , K tórych zb o c za ła g o d n ie sc h o d z ą w d o l i n ę Rawy, p r z e p ły w a ją c e j p r z e z ś ro d e k K a to w ic . N ajw yższe w z n i e s i e n i a d o ch o d z ą do 352 metrów n . p .m . w o k o lic y M urcek o r a z do 305 metrów n .p .m . w r e j o n i e Wełnowca.

(8)

n a to m ia s t n a j n i ż s z e , o s i ą g a j ą c e poziom 266 m etrów n . p . m . , w y stę p u j ą w P anewnikrach, w d o l i n i e r z e k i K ło d n ic y m a ją c e j swe ź r ó d ł o w З г у nowie .Obie rz e c z k i z a n ie c z y s z c z o n e и- 80%, p r z y b r a ły w o s t a t n i c h l a t a c h c h a r a k t e r ścieków p rze m y sło w y ch .

»уs t ę p u j ą c e w k r a j o b r a z i e m ia s ta i o k o lic y o d k s z t a ł c e n i a w r z e i b i c t e r e n u s ą ta k ż e r e z u l t a t e m d z i a ł a l n o ś c i l u d z k i e j . Tw orzą j e h a łd y i u s y p is k a u tw o rzo n e z ż u ż l i w ie lk o p ie c o w y c h i s k a ł p ło n nych, p o z o s ta ł y c h po w y b ran iu w ę g la , o r a z s u c h e lu b z a la n e wodą w g łę b i e n ia , b odące r e z u l t a t e m e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j . O b ecn ie w c e lu r r z y r c c e n i a tym te re n o m c h a r a k t e r u użytkow ego p ro w a d z i s i ę

ic :. in te n sy w n ą r e k u l t y w a c j ę . Z w olna na m ie js c u dawnych h a ł d i za

p a d l i s k p o ja w ia ją s i ę panna z i e l e n i , b ą d ź na zniw elo w an y ch p o w ie rz c h n ia c h p o w s ta ją nowe o s i e d l a .

L J J 5 0 ś i Ł I I A S T A

. a f w i c e - m ia s to w o je w ó d z k ie , a zarazem s t o l i c a n a jw ię k s z e g o с lu c e regionu g o s p o d a r c z e g o j e s t organizm em z i o ło n y a i sk o m p li

kowanym. . i-., t y l k o wpływa na t o .<i e l o f u n k c y j n o ś ć m i a s t a i je g o .i o z e n ie w ce n tru m ponad t r z e ć n a i l to now ej a g l o m e r a c j i , l e c z ta k ż e i -«.-o h n t e r o.:-<:n i c z n o ś ć . I s t n i e j ą c e do n ied aw n a d z i e l n i c e , p o z o s -

■ u io. ; dawnych o d d z i e ln y c a m ia s t i gm in, s ta n o w ią n ie w p e ł n i d z i s fisze ze z in te g ro w a n y o r a n i z o , w o b r ę b ie k tó r e g o n a d a l p o z o s t a j ą

;. tu oczne odm ienne d r o g i rozw ojow e o ra z uw arunkow ania h i s t o r y c z n e . ..h a s to ,z a jm u ją c e 165 km2 p o w ie rz c h n i z a m ie s ż k iw a ło z koncern 1 V ro k u - 555117 o só b , co s ta n o w i 5,5% o g ó łu l u d n o ś c i w ojew ódz

twa k a to w ic k ie g o i 1 0 ,5 .; o g ó łu lu d n o ś c i z a m ie s z k a łe j w m ia s ta c h i; w o jew ó d ztw ie. Obecny s t a n lu d n o ś c i s ta w ia K atow ice w r z ę d z i e 1 0 -n a jw ię k s z y c h m ia s t w k o lą c e na 8 m i e j s c u .

Znaczna k o n c e n tr a c ja lu d n o ś c i na o b s z a r z e K atow ic s z e r e g u j e j e w r z ę d z i e n a j b a r d z i e j z a lu d n io n y c h m ia s t g ó r n o ś l ą s k i c h . i:a i'k z .2 p rz y p a d a 2156 o s ó b , a zatem w y p rz e d z a j e t y l k o : C horzów , św i to c h io w ic o , c i e n ia n o w ic e ś l ą s k i e , Bytom, s o sn o w ie c i Z a b r z e .

■V o s ta tn im p i ę c i o l e c i u n a s t ą p i ł w z r o s t lu d n o ś c i o 1,8% . ozwój lu d n o ś c i uwarunkowany b y ł w o s ta tn im p i ę c i o l e c i u zarów no ruchem m igracyjnym ja k i ruchem n a tu ra ln y m .

(9)

Buch m ig r a c y jn y w ykazyw ał w o s t a t n i m p i ę c i o l e c i u zn aczn e waha

n i a . P rz y w yrównanych w ie l k o ś c i a c h o d pływ u, napływ u y ł z ró ż n ic o w a n y . W 1976 r o k u w y n o s ił on 10268 o só b , w 1977 ro k u 64-99 o s ó b , w 1978 ro k u 8914 o s ó b (w 1979 ro k u 9070 osób (a w 1980 ro k u 9251 o s ó b .

P r z y r o s t n a t u r a l n y zarówno w l i c z b a c h b ez w zg lę d n y ch j a k i w p r z e l i c z e n i u na 1000 m ieszkańców w l a t a c h 1976 - I9 6 0 utrzym yw ał s ię , p r a w ie na n ie z m ie n io n y m p o z io m ie , o c z y n św iadczy f a k t , że w 1976 r o k u w sk a ź n ik t e n w y n o s ił 1,4% , w 1977 ro k u - 1 , 4 ¾ w 1978 ro k u - 1 , 4 ¾ w 1979 ro k u - 1,5%. i w 1980 ro k u - 1,5% .

N a s tę p u je p ew ie n w z ro s t u ro d z e ń , i t a k w 1976 ro k u u r o d z ił o s i ę w K ato w ic ac h 4960 n ie m o w lą t a w I9 6 0 ro k u - 5 4 0 4 . Równocześ

n i e z w ię k sz a s i ę l i c z b a zgonów, k t ó r a w l a t a c h 1976 - I960 ro k u w z r o s ła z 3417 do 3 8 8 4 . W skaźnik zgonów na 1000 l u d n o ś c i w z ró s ł n i e z n a c z n i e , bowiem w 1976 ro k u w y n o s ił 1,0% , a w I9 6 0 rq k u - 1,1% .

W ysoki j e s t n a t o m i a s t w sk a ź n ik zgonu n ie m o w lą t. Pomimo d o b rz e r o z w i n i ę t e j o p i e k i z d r o w o tn e j, o b j ę c i a k o b i e t w s z e c h s tro n n ą o p ie k ą w o k r e s i e ciąży " o r a z przy jm o w an ia p ra w ie w 100% poroaów w z a k ła d a c h z a m k n ię ty c h , na 1000 u ro d z e ń żywych um iera 28 niem o w ląt p r z y ś r e d n i e j d l a w ojew ództw a 22 n ie m o w lę ta .

O p ie r a ją c s i ę na dan y ch sp isó w pow szechnych 1970 i 1978 ro k u w ido czn y j e s t p ew ie ń w z ro s t l i c z b y d z i e c i i m ło d z ie ż y ^ L ic z b a d z i e c i w w ieku 0 - 9 l a t w 1978 ro k u w y n o s iła - 4 3 ,7 t y s . , co s t a now i 12,5% o g ó ln e j l i c z b y l u d n o ś c i te g o o k re s u wobec 11,6% w 1970 r o k u .

N a to m ia s t l u d n o ś d w w ieku 60 l a t i w ię c e j b y ło w tym o k r e s ie 4 8 ,7 t y s . o s ó b , t j . 14,0% o g ó łu , p rz y c z y n na 100 m ężczyzn w tym p r z e d z i a l e wiekowym p r z y p a d a ją 172 k o b i e t y .

il? K ato w icach n a d a l w y s tę p u je przew aga a o b i e t . Na 100 mężczyzn p r z y p a d a ło w I9 6 0 ro k u 1 0 4 ,4 k o b i e t , p r z y ś r e d n i e j d l a województwa k a to w ic k ie g o - 1 0 1 ,4 .

K atow ice c h a r a k t e r y z u j ą s i ę wysokim o d se tk ie m l u d n o ś c i m ie sz k a j ą c e j w g o s p o d a rs tw a c h zbiorow ego z a k w a te ro w a n ia , w s z c z e g ó ln o ś c i w h o t e l a c h r o b o t n i c z y c h , domach s tu d e n c k i c h i i n t e r n a t a c h , liledług d a n y c h NSP 1978 o k o ło 23 t y s . o s ó b z a m ie s z k iw a ło g o s p o d a rs tw a

(10)

zbiorow e / t j . 6,3% o g ó ln e j l i c z b y m ie s z k a ń c ó w /, w tym p r a w ie 14 t y s . w h o t e l a c h p ra c o w n ic z y c h . O bszarem o s z c z e g ó ln e j k o n c e n t r a c j i h o t e l i r o b o tn ic z y c h j e s t S r ó d m i e ś c ie - Z a ł ę ź e .

Ludność m ia s ta p ra w ie w y łą c z n ie u tr z y m u je s i ę ze ź r ó d e ł p o z a r o l n i c z y c h . Z aled w ie 0,8% lu d n o ś c i u trz y m u je s i ę w y łą c z n ie z r o l n ic tw a . L ic z b a lu d n o ś c i u tr z y m u ją c e j s i ę z p ra c y poza r o ln ic tw e m w ynosi 2 7 3 ,3 t y s . o s ó b , t j . 78,4% o g ó łu l u d n o ś c i m i a s t a . W skaźnik te n j e s t n iż s z y o 5 , 2 p k t a n i ż w 1970 r .W z r o s ła n a to m ia s t l i c z b a lu d n o ś c i u trz y m u ją c e j s i ę z n i e zarobkow ego ź r ó d ł a / e m e r y c i , r e n c i ś c i , s ty p e n d y ś c i i i n n i / , k t ó r a w edług NSP 1978 w y n o s iła 5 7 ,1 . t y s . o s ó b .

Wysoki poziom u p rz e m y s ło w ie n ia , p r z y rów noczesnym p r o c e s i e s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i pow oduje c o r a z w ię k s z e ro z c z ło n k o w a n ie g o s p o d a rstw domowych. Ś r e d n ia w ie lk o ś ć g o s p o d a rs tw a domowego z m a la ła z 2 ,7 9 w 197° ro k u do 2 ,5 7 w 1978 r o k u . K ato w ice c h a r a k t e r y z u j ą s i ę a k t u a l n i e jednym z n a j n i ż s z y c h w skaźników w i e l k o ś c i g o s p o d a r s t wa domowego. O prócz j u ż p o d an y ch u z a s a d n ie ń n i e mały wpływУ n a t e zmiany m ia ły z a c h o d z ą c e p r o c e s y s p o łe c z n e i p rze m ian y o b y c z a jo w e , z a z n a c z a ją c e s i ę w u p o w sz e c h n ie n iu p la n o w a n ia r o d z in y , o te n d e n c ja c h do o g r a n ic z a n ia l i c z b y u ro d z e ń . K s z t a ł t u j e s i ę nowy m odel ro d z in y - z jednym lu b dw ojgiem d z i e c i .

J e ż e l i na zm ianę l i c z e b n o ś c i o só b w g o s p o d a rs tw a c h domowych spojrzym y pod kątem o b c i ą ż e ń , j a k i e ze zm ian ty c h w y n ik a ją d l a g o s p o d a rk i n a ro d o w e j, wówczas można s t w i e r d z i ć , że n i e d z i e c i , l e c z osoby d o r o s ł e s ą źró d łe m dodatkow ych o b c i ą ż e ń , «którym g o s p o d a rk a narodow a m usi s p r o s t a ć .

Z A T R U D N I E N I E

W zrost z a t r u d n i e n i a , mimo w id o c z n e j hegem onii- z a t r u d n i e n i a w p rz e m y śle i b u d o w n ic tw ie , W c o r a z sz e rs z y m s t o p n i u u w z g lę d n ia rozw ój d z i e d z i n , m ając y ch c ie m n ie js z y wpływ n a z a s p o k o je n ie ró ż n o ro d n y ch p o tr z e b l u d n o ś c i . Z a t r u d n ie n ie w g o s p o d a rc e u s p o łe c z n io n e j w z ro s ło z 2 3 8 ,7 t y s . w 1976 ro k u do 2 3 9 ,9 t y s . w I960 r o k u . S ta n o wi ono a k t u a l n i e 14,8% o g ó łu z a tr u d n io n y c h w w ojew ództw ie k a to w ic kim .

(11)

Z e s ta w ie n ie te g o w sk a ź n ik a z u d z ia łe m l u d n o ś c i K atow ic w- o g ó ln e j l i c z b i e lu d n o ś c i w ojew ództw a, św iadczy o wysokim s t o p n i u aktyw n o ś c i zawodowej lu d n o ś c i m i a s t a . .Vskaznik a k ty w n o ś c i zawodowej m ie rz o n y lic z b ą , z a tr u d n io n y c h p r z y p a d a ją c ą na 1000 lu d n o ś c i , wy

n o s i ł w k o ń cu 1930 ro k u - 694 osoby / b e z z a tru d n io n y c h w g o s p o d a r

ce n i e u s p o ł e c z n i o n e j / i b y ł jednym z n ajw y ż sz y c h d la dużych m ia s t w P o l s c e .

W l i c z b a c h b ez w zg lę d n y ch w 1980 roku n a j w i ę c e j z a tr u d n io n y c h b y ło w p r z e m y ś le - 8 9 ,0 t y s . o s ó b o r a z w b u d o w n ictw ie - 4 5 ,5 t y s . o s ó b , c z y l i w tz w . I I s t r e f i e z a t r u d n i e n i a .

I s t r e f a z a t r u d n i e n i a , n i e odg.pywa p r a k t y c z n i e ż a d n e j r o l i , p o n ie waż ł ą c z n i e w r o l n i c t w i e i l e ś n i c t w i e z a tru d n io n y c h j e s t 1 ,5 t y s . o só b .

W I I I s t r e f i e z a t r u d n i e n i a , c z y l i n a j s z e r z e j p o ję ty c h u s ł u g a c h , p r a c u j e 9 2 ,8 t y s . o s ó b , w tym 2 6 ,1 t y s . o s ó b w h a n d lu , 2 1 ,6 t y s . w t r a n s p o r c i e i ł ą c z n o ś c i i 1 9 ,8 t y s . o s ó b w o ś w ia c ie , n au ce i k u l t u r z e .

U w z g lę d n ia ją c , p o d z i a ł p r a c u ją c y c h w g o s p o d a rc e u s p o łe c z n io n e j na s f e r ę p r o d u k c ji m a t e r i a l n e j /d o k t ó r e j z a lic z o n o z a t r u d n i o - ' nych w p r z e m y ś le , b u d o w n ic tw ie , r o l n i c t w i e , t r a n s p o r c i e i ł ą c z n o ś c i , h a n d lu o r a z n i e k t ó r y c h je d n o s tk a c h g o s p o d a rk i k o m u n a ln e j/

i d z i a ł a l n o ś ć poza p r o d u k c ją m a t e r i a l n ą /d o k t ó r e j z a lic z o n o za

t r u d n io n y c h w p o z o s ta ły c h d z i a ła c t ? g o s p o d a r k i n a r o d o w e j/, -widocz

ne są d a l e k o id ą c e p r z e o b r a ż e n i a . Z a t r u d n ie n ie w s f e r z e p r o d u k c ji m a t e r i a l n e j z 1 8 7 ,1 t y s . o s ó b w 1976 ro k u z m n ie js z y ło s i ę do 1 6 5 ,5 t y s . o s ó b w I 9 BO ro k u , t j . o 1,9%« N a to m ia s t z a t r u d n i e n i e w s i e r z e d z i a ł a l n o ś c i poza p r o d u k c ją m a t e r i a l n ą w y kazuje w z ro s t z 5 1 ,6 t y s . osób w 1976 ro k u do 5 6 ,4 t y s . osób w 1980 ro k u , a w ięc o 9,5% . R ów nocześnie n a s t ą p i ł w z r o s t u d z i a łu z a tr u d n io n y c h t e j s f e r y w z a t r u d n i e n i u ogółem z 21,6% w 1976 ro k u do 2 5 , 5% w 198O голи , co św iad czy o b a r d z i e j praw idłow ym , n i ż w l a t a c h p o p r z e d n ic h , k ie r u n k u ro z w o ju p o l i t y k i z a t r u d n i e n i a .

W ysokie z a t r u d n i e n i e w g o s p o d a rc e u s p o łe c z n io n e j za w d zięcza m ia s to w sze ch stro n n e m u ro zw o jo w i sp o łe c z n o -g o s p o d a rc z e m u , w y raża

jącem u s i ę m iędzy innym i c o r a z b a r d z i e j r o z w i j a j ą c ą s i ę I I I s t r e f ą z a t r u d n i e n i a , c z y l i n a j s z e r z e j p o ję ty c h u s ł u g .

(12)

Mimo t y c h p r z e o b ra ż e ń c i ą g l e j e s z c z e pow ażna d o m in a c ja z a t r u d n i e n i a w p rz e m y ś le i b u d o w n ic tw ie n a d a je Katowicom p i ę t n o m ia s ta p rze m y sło w eg o , p r z y s ł a n i a j ą c je g o c h a r a k t e r o ś ro d k a a d m i n i s t r a c y j n e g o , k u l t u r a l n e g o i naukow ego.

P O T E N C J A Ł P R Z E M Y S Ł O W Y

K atow ice n a l e ż ą do je d n y c h z n a j b a r d z i e j u p rze m y sło w io n y c h m ia s t w k r a j u . O s ią g n ę ły r a n g ę o śro d k a p rzem ysłow ego w n a s t ę p s t w i e e k s p l o a t a c j i z a le g a ją c y c h t u z ł ó ż w ęg la k am iennego o ra z . s z y b k ie g o ro zw o ju h u tn ic tw a ,g łó w n i e o p rze tw ó rc zy m c h a r a k t e r z e .

Na t e r e n i e m ia s ta w końcu 1980 ro k u z lo k a liz o w a n y c h b y ło 88 p r z e d s i ę b i o r s t w z a lic z o n y c h do d z i a ł u g o s p o d a rk i n a ro d o w e j " p r z e .- m ysł" ,d a ją c y łi ro c z n ą p r o d u k c ję w a r t o ś c i 9 6 ,9 m ilia rd ó w z ł o t y c h /w 1976 ro k u - 7 9 ,6 mld z ł o t y c h / , co s ta n o w i 1 9 , 6% p r o d u k c j i s p r z e d a n e j w w o jew ó d z tw ie.

C h o c ia ż w k r a j o b r a z i e K atow ic d o m in u ją w ie ż e w yciągow e a ż 6 k o p a lń , t o je d n a k p ie rw s z e m ie js c e pod w zględem w a r t o ś c i p r o d u k c j i s p r z e d a n e j w I960 ro k u z a jm u je p rz e m y sł m e ta l u r g ic z n y - 37,5%

o g ó ln e j w a r t o ś c i s p r z e d a ż y m i a s t a .

Je g o czołow ym i r e p r e z e n t a n t a m i s ą dw ie h u ty ż e l a z a - " B a ild o n "

i "F erru m " o r a z dw ie h u ty m e t a l i k o lo ro w y ch - НМЫ " S z o p i e n ic e " i

" S i l e s i a " .

H uta " B a ild o n " , znany w k r a j u i za g r a n i c ą 'p rp d u c e n t s t a l i ja k o ś c io w y c h , swe d o b re im ię z a w d z ię c z a w y s o k ie j j a k o ś c i wytwa

rz a n y c h w i e r t e ł o r a ż e l e k t r o d s p a w a ln ic z y c h . Щ tym t e ż k i e r u n k u - r o z w i j a n i a p r e c y z y jn e j p r o d u k c ji f i n a l n e j d l a p o tr z e b p rz e m y s łu krajo w e g o i na e k s p o r t - n a s t ę p u j e w o s t a t n i c h l a t a c h rozbudow a h u t y i ' m iędzy innym i w l a t a c h 1978-1980 oddano do e k s p l o a t a c j i nową s ta lo w n ię e l e k t r y c z n ą o r a z d o z b r o jo n o w y d z ia ł w i e r t e ł .

Z k o l e i H uta "F erru m " z t r a d y c y jn e g o z a k ła d u m e ta l u r g ic z n e g o s t a ł a s i ę w ie l k ą now oczesną ru ro w n ią o r a z f a b r y k ą k o n s t r u k c j i s ta lo w y c h , s p e c j a l i z u j ą c ą s i ę w t a k i c h w yrobach j a k : p o t ę ż n e z b i o r n i k i l c y s t e r n y , e le m e n ty p l a t f o r m i w ie ż w i e r t n i c z y c h s to s o w a nych do w ie r c e ń podw odnych. T u ta j m iędzy innym i wykonano d l a

(13)

N o rw e g ii u r z ą d z e n ia do w ie r c e ń , zw ią z a n e z poszu k iw an iem -- i e k s p lo a t a c j ą z ł ó ż ro p y n a f to w e j spod dna Morza P ó łn o c n e g o ,

Na d ru g im m ie js c u p l a s u j e s i ę p r z e m y s ł e lek tro m a szy n o w y z g ru powany w 33 p r z e d s i ę b i o r s t w a c h p a r ty c y p u ją c y w 20,9% w s t r u k t u r z e p r o d u k c j i s p r z e d a n e j m i a s t a .

W n a s t ę p n e j k o l e j n o ś c i w ym ienić n a l e ż y p r z e d s i ę b i o r s t w a p r z e m y słu sp o ż y w c ze g o , k tó r y c h w a r to ś ć s p r z e d a n e j p r o d u k c ji s ta n o w i p ra w ie 11% o g ó ln e j w a r t o ś c i s p r z e d a ż y .

D o p ie ro w c z w a r te j k o l e j n o ś c i w y s tę p u je p rz e m y sł p aliw o w o - e n e r g e ty c z n y , k tó r e g o u d z i a ł w w a r t o ś c i p r o d u k c j i s p r z e d a n e j m ia s

t a w y n o s ił w 1980 ro k u - 9,1% «„wśród p r z e d s i ę b i o r s t w z a lic z o n y c h do t e j g a ł ę z i d o m in u ją k o p a l n i e w ęg la k am ie n n e g o . ,

W w yniku d o k o n a n e j w o s t a t n i m p i ę c i o l e c i u k o n c e n t r a c j i zakładów g ó r n ic z y c h d z i a ł a a k t u a l n i e w K ato w ic ac h s z e ś ć K o p a l ń : " S t a s z i c " ,

" W ie c z o re k ” , "W ujek", " G o ttw a ld " , "M u rc k i" i " K a to w ic e " . Są t o d z i ś d u że p r z e d s i ę b i o r s t w a , w ydobyw ające od kóch do ponad c z t e r e c h m ilio n ó w t o n w ęg la r o c z n i e . W 1980 ro k u łą c z n e w ydobycie k a to w ic k i c h k o p a lń o s i ą g n ę ł o 1 8 ,3 min to n w ę g la , co s ta n o w i o k o ło d z i e s i ą t ą c z ę ś ć c a łe g o wojemódadogp u robku. Do n a jw ię k s z y c h pod w zg lę

dem w y d o b y cia w s to s u n k u rocznym n a le ż y KifK " S t a s z i c " - 4 , 4 min to n i KIATK "W ie c z o re k " - 4 , 3 min t o n .

U z u p e łn ie n ie k a to w ic k ie g o p o t e n c j a ł u p ro d u k c y jn e g o s ta n o w ią p r z e d s i ę b i o r s t w a s k u p io n e w p rz e m y ś le chem icznym /5 ,9 % u d z i a ł u w o g ó ln e j w a r t o ś c i s p r z e d a ż y / , p rz e m y ś le m ineralnym /4 ,3 % / , p r z e m yśle le k k im /2 ,9 % / , p rz e m y ś le d rz e w n o -p a p ie rn ic z y m /0 ,4 % / .

Z ró ż n ic o w a n a s t r u k t u r a g a łę z io w a p rz e m y s łu pow oduje zmiany w u k ł a d z i e k ieru n k ó w s p r z e d a ż y p r o d u k c j i i u s ł u g . '# 1980 ro k u

u d z i a ł p r o d u k c j i s p r z e d a n e j na ry n e k w y n o s ił 22,3% o g ó ln e j w ar

t o ś c i s p r z e d a ż y /w 1976 r o k u - 1 9 ,4 % /( a e k s p o r t u - 6,9% / * 1976 ro k u - 5*1% /.

Do n a jw ię k s z y c h p ro d u ce n tó w rynkow ych n a l e ż ą : ś l ą s k i e Z ak ła

dy P rz e m y s łu T łu sz c z o w e g o , K ato w ick a F a b ry k a M e b li, Z ak ład y P or

c e la n y " B o g u c ic e " , Ś lą s k a F a b ry k a Lamp Żarowych "P o ła m ", K atow ic

k i e Z a k ła d y Chem ii G o s p o d a rc z e j " P o lle n a " i ś l ą s k i e Z ak ład y Me

c h a n ic z n o -O p ty c z n e " O p ta " .

• •

(14)

Zmiany s t r u k t u r y g a ł ę z io w e j p r z e m y s łu z n a jd u ją ró w n ie ż sw oje o d b ic ie w s t r u k t u r z e z a t r u d n i e n i a .

N ajw yższy u d z i a ł z a tr u d n io n y c h ma 'p rz e m y s ł ele k tro m a sz y n o w y /3 2 ,9 % /. n a s t ę p n i e p r z e m y s ł p a liw o w o -e n e rg e ty c z n y /2 3 .1 % / o ra z p rz e m y sł m e ta lu r g ic z n y /2 0 ,6 % /. Ł ą c z n ie w w ym ienionych 3 g r u p a ć h g a ł ę z i p rz e m y słu p r a c u j e 69,2% o g ó łu z a tr u d n io n y c h w p r z e d s i ę b i o r stw a c h przem ysłow ych m i a s t a . W s to s u n k u do 1976 ro k u o b n i ż y ł s i ę u d z i a ł z a tr u d n io n y c h w przem y ś l e elektrom aszynow ym i m e t a l u r g i c z nym, w z r ó s ł n a to m ia s t u d z i a ł z a tr u d n io n y c h w p rz e m y ś le p a liw i o - e n o rg e ty cz n y m i chem icznym .

W p r z e l i c z e n i u na 1 z a tr u d n io n e g o w p rz e m y ś le w a r to ś ć p r o d u k c j i s p r z e d a n e j w 1900 ro k u o s i ą g n ę ł a w a r to ś ć 6 2 7 ,2 t y s . z ł o t y c h wobec 4 9 0 ,4 t y s . z ł o t y c h w 1976 ro k u i tym samym n a s t ą p i ł w z r o s t o 12,6% .

Wyższy w sk a ź n ik w z r o s tu w o k r e s i e l a t 1976 - i9 6 0 z a notow ano w p r z e c i ę t n e j p ł a c y . 'H I9 6 0 ro k u p r z e c i ę t n a p ł a c a 1 z a  tr u d n io n e g o ogółem w p rz e m y ś le o s i ą g n ę ł a 7526 z ł i b y ła w yższa o 48,3% w o d n i e s i e n i u do 197£> r o k u .

D Z I A Ł A L N O Ś Ć I N W E S T Y C Y J N A

N akłady in w e s ty c y jn e w g o s p o d a rc e n a ro d o w ej K ato w ic w 1980 ro k u o s ią g n ę ł y w a r to ś ć 1 7 ,9 m ld z ł o t y c h , a tym samym w z r o s ły o 12,1% w s to s u n k u do 1976 f o k u , s ta n o w ią c 16,4% o g ó ln y c h n a k ł a

dów w w o jew ó d z tw ie. '

M inione p i ę c i o l e c i e c h a r a k te r y z o w a ło s i ę z n a c z n ie wyższym u d z ia łe m nakładów na zakup m aszyn i u r z ą d z e ń w n a k ła d a c h ogółem , n i ż u d z i a ł nakładów na r o b o ty b u dow lano-m ontażow e. U d z ia ł n a k ł a dów na zak!up maszyn i u r z ą d z e ń w I9 6 0 ro k u w y n o s ił 64,8% nakładów ogółem p r z y 31,4% u d z i a ł u nakładów na r o b o ty b u d o w lano-m ontażow e.

Zmiany t e spowodowane b y ły d ą ż n o ś c ią zakładów p ra c y m i a s t a K ato

w ic , w s z c z e g ó ln o ś c i p rze m y sło w y ch , do u n o w o c z e ś n ie n ia p a rk u m aszynow ego.

C ynikiem wzmożonej d z i a ł a l n o ś c i i n w e s ty c y j n e j b y ło ta k ż e p r z e k a z a n ie d la g o s p o d a r k i m ia s ta w ie l u o b ie k tó w , d z i ę k i którym K atow ice s t a l e z m ie n i a ją sw oje o b l i c z e .

(15)

ff o s ta tn im p i ę c i o l e c i u kontynuow ana b y ła przebudow a-'u k ła d u k o m u n ik a c y jn e g o m ia s ta o ra z t r a s p r z e lo to w y c h p r z e z m ia s to .

S z k o ln ic tw o podstaw ow e i ś r e d n i e w z b o g a c iło s i ę o 5 nowych s z k ó ł . D la p o tr z e b s z k o ln ic tw a w yższego oddano do u ż y tk u nowe bu

d y n k i I n s ty tu tó w A kadem ii E k o n o m ic z n e j, I n s t y t u t u A n ato m ii Ś l ą s k i e j A kadem ii M edycznej o r a z W ydziału Nauk S p o łe c z n y c h U n iw e rs y te tu ś l ą s k i e g o . U le g ły pew nej p o p ra w ie w a ru n k i m ie sz k an io w e studentów p r z e z o d d a n ie do u ż y tk u 2 Domów S tu d e n c k ic h o 1288 m ie js c a c h o ra z d u ż e j s to ł ó w k i z m o ż liw o ś c ią wydaw ania 2200 obiadów d z i e n n i e . Wybudowano 2 p r z e d s z k o la i je d e n ż ł o b e k .

W z a k r e s i e o ch ro n y zd ro w ia oddano do u ż y tk u nowy S z p i t a l Gór

n ic z y w K a to w ic a c h -O c h o jc u o 515 łó ż k a c h , p a w ilo n r e h a b i l i t a c j i w S z p i t a l u G órniczym w M urckach o ra z p r z y c h o d n ię z d ro w ia z 16 g a b i n e ta m i l e k a r s k i m i .

N iem ałe b y ły ró w n ie ż n a k ła d y n a rozbudow ę i s t n i e j ą c e j s i e c i t e l e f o n i c z n e j .

Zm odernizow ano w ie l e sklepów i zakładów g a s tro n o m ic z n y c h s z c z e g ó l n i e p rz y u l i c y S ta w o w e j. W u b i e g ł e j p i ę c i o l a t c e g o sp o d a rk a m ie sz k a n io w a w z b o g a c iła s i ę o 2 2 ,5 t y s . nowych m ie s z k a ń .

W А В U И К I M I E S Z K A К 1 0 О

P rz e o b r a ż e n ia w s y t u a c j i m ie s z k a n io w e j lu d n o ś c i m ia s ta K ato

w ic w o s t a t n i c h l a t a c h n a j l e p i e j i l u s t r u j ą dane N arodowych Spisów P ow szechnych p rze p ro w ad z o n y ch pod k o n ie c l a t 1970 i 1 9 7 3 . .Vynika z n i c h , że l i c z b a m ie sz k a ń w z r o s ła z 5 1 2 )6 w 1970 ro k u do 10845) w 1978 r o k u , a dynam ika za t e n o k r e s w y n o si 118,9% . Wyższy j e s t w sk a ź n ik d y n am ik i d l a i z b , k t ó r y w ynosi 128,5% . Spowodowane j e s t t o f a k te m , t e w o s t a t n i c h l a t a c h budowane m ie s z k a n ia m ają ś r e d n io w ię k s z ą l i c z b ę iz b w m ie s z k a n ia c h a n i ż e l i zasoby m ieszkaniow e z 1970 r o k u . P r z e c i ę t n a l i c z b a i z b w m ie s z k a n iu w y n o s iła w 1978 r o k u - 2 , % wobec 2 ,7 1 * 1970 r o k u . ?

Według dan y ch NSP 1978 n a t e r e n i e m ia s ta K atow ic b y ło - 6,)%

m ie sz k a ń je d n o iz b o w y c h , 29,9% - dw uizbow ych, )6 ,7 % - tr z y iz b o w y c h , 1 9 i9 % -o z te ro lz b o w y o h , 4,7% - p lę o i o lz b o w y c h , 1,9% - e z e ś o lo lz b o w y c h o r a z 0,6% s i e o m i o - i w ię c e j Izbow ych.

(16)

Obecne zasoby m iesz k an io w e n i e g w a r a n t u ją n a d a l s a m o d z ie ln y c h m ie sz k a ń w szy stk im g o sp o d arstw o m domowym, bowiem r ó ż n i c a m iędzy l i c z b ą m ie sz k ań a l i c z b ą g o sp o d a rstw domowych zamyka s i ę n ie d o b o re m 18094 m ie s z k a ń . Ha 100 m ie sz k a ń p r z y p a d a o b e c n ie 1 1 6 ,7 g o s p o d a rs tw domowych.

Z a lu d n ie n ie iz b m ie s z k a ln y c h w y n o s iło w edług NSP 1978 - 1 ,0 2 o s ó b /i z b ę i z m a la ło w s to s u n k u do 1970 r o k u , w k tó ry m w y n o s iło 1 , 2 0 .

S y tu a c ję m ie sz k a n io w ą lu d n o ś c i o k r e ś l a ró w n ie ż s ta n d a r d ,w y r a żony w ie l k o ś c i ą m ie s z k a ń i ic h w yposażeniem w podstaw ow e i n s t a l a c j e .

O d setek m ie sz k a ń o p o w ie r z c h n i u ży tk o w e j p o n i ż e j 30 m2 wyno

s i w edług NSP 1978 - 9,9% , 3 0 -3 9 m2 - 24,5% , 4 0 - 49 m2 - 24,3% , 50 - 59 m2 - 19,4% , 60 - 79 m2 - 12,1% , 80 - 109 m2 - 3,0% i 110 m2 i w ię c e j - 3 , 0%.

W z ra sta i l o ś ć m ie sz k a ń w yposażonych w podstaw owe u r z ą d z e n i a ; i t a k o b e c n ie 94,9% m ie sz k a ń w yposażonych j e s t w w o d o c ią g , 71,7%

w u s t ę p , do 6 5 , 9% m ie sz k a ń doprow adzony j e s t g a z s ie c i o w y , a do 49,2% m ie sz k a ń c e n t r a l n e o g r z e w a n ie .

Poprawa w s t a n d a r d z i e m ie sz k a ń z w ią z a n a J e s t g łó w n ie z p r z y ro s te m nowego b u d o w n ictw a , p o d c z a s gdy z a b i e g i m o d e rn iz a c y jn e w n ie zn a cz n y m t y l k o s t o p n i u w pływ ają n a je g o p o d n i e s i e n i e .

m ie s z k a n ia wybudowane w l a t a c h 1945 - 1978 s ta n o w ią 54,0%

o g o ln e g o s ta n u zasobów .

U l a t a c h 1976 - 1980 oddano do u ż y tk u 2 2 ,3 t y s . m ie s z k a ń . Ka 1000 z a w a rty c h m a łże ń stw oddano w K ato w ic ac h w 1976 ro k u 1296 m ie s z k a ń , a w 1980 ro k u I 33 I . J e s t t o n ie w ą tp li w i e p o p raw a, je d n a k z a n ie d b a n ia w ie l u l a t o r a z n i s k i s t a n d a r d m ie s z k a ń s t a r y c h zasobów ,w ym agają d a l s z e g o z n a cz n eg o p r z y s p i e s z e n i a budow nictw a m ieszk an io w eg o w m i e ś c i e .

T E R E N Y Z I E L O N E

Na t e r e n i e w ojew ództw a k a to w ic k ie g o z lo k a liz o w a n y c h j e s t 170 parków , z k tó r y c h 10 z n a jd u je s i ę n a t e r e n i e K a to w ic . F o w ie rz - o h n ie parków w m ie ś c ie w y n o si 2 6 6 ,0 h a , co s ta n o w i 9 , 9% o g ó ln e j

(17)

p o w ie r z c h n i parków w w o je w ó d z tw ie , N ajw ię k sz y p a r k t o tz w . D o lin a T r z e c h Stawów.

K ato w ice p o s i a d a j ą , s p o ś ró d m ia s t w ojew oaztw a k a to w ic k ie g o , n a j w i ę k s z ą p o w ie r z c h n ię z i e l e n i o s i e d l i m ie sz k a n io w y c h . J y n o s i ona 2 ) 4 , 0 h a , t j . 1),7% o g ó ln e j p o w ie rz c h n i z i e l e n i o s i e d l i m ie sz k a

n io w y ch w ojew ództw a.

Około )0$l z i e l e n i w ła ś c iw e j s ta n o w ią z i e l e ń c e /1 1 1 , 9 n a / . O gródki d z ia łk o w e , k t ó r e tw o rz ą tz w . z i e l e ń to w a r z y s z ą c ą z a j m u ją 1,1% p o w ie r z c h n i K atow ic / 1 8 ) h a / .

Na 1 m ie s z k a ń c a K ato w ic p rz y p a d a 1 0 ,7 m2 z i e l e n i /w w oje

w ó d ztw ie 1 2,9,m2/ .

l a s y z a jm u ją o k o ło 7 , 1 t y s . h a , t j . 42,9% p o w ie r z c h n i m i a s t a . O k a la ją one p ra w ie w y łą c z n ie p o łu d n io w e i z a c h o d n ie o b rz e ż a K ato

w ic . l a s y t e , g łó w n ie so sn o w e, s ą d o ś ć u b o g ie , r o s n ą bowiem na g le b a c h p i a s z c z y s t y c h , a p o n a d to n a r a ż o n e s ą n a s z k o d liw e o d d z ia ły w a n ie pyłów p rz e m y sło w y c h . D la z a ch o w a n ia fragm entów lasów o c e c h a c h n a t u r a l n y c h u tw orzono r e z e r w a t p rz y ro d y w k u r c k a c h . Je g o p o w ie r z c h n ia w y n o sie7 ,0 h a .

W arunki w z r o s tu i ro z w o ju s z a t y r o ś l i n n e j w m ie ś c ie n i e s ą i k o r z y s t n e . Spowodowane j e s t t o g łó w n ie z a s o le n ie m g ru n tó w p rz e z p r z e m y s ł, n i e d o s t a t k i e m sk ła d n ik ó w pokarmowych i z a b u rz e n ie m sto su n k ó w wodnych p r z e z e k s p l o a t a c j ę g ó r n i c z ą p row adzoną w 8U%

pod m ia ste m o r a z nadm iernym z a n ie c z y s z c z e n ie m p o w ie t r z a p r z e z g a z y i p y ł y .

H A N D E L , W M I E Ś C I E

Hozwój m ia s ta z n a j d u j e sw o je o d z w ie r c ie d le n i e w z w ię k s z a ją c y c h s i ę o b r o ta c h h a n d lu u s p o łe c z n io n e g o z w ła s z c z a d e t a l i c z n e g o , k t ó r y w o k r e s i e l a t 1976 - I960 w y k a z a ł w z r o s t s p r z e d a ż y d e t a l i c z n e j o 3 1% p rzy sp a d k u punktów s p r z e d a ż y d e t a l i c z n e j o 2%.

P o ró w n an ia podstaw ow ych w skaźników m ia s ta i wojew ództw a w y ra ź n ie dow odzą, że h a n d e l K atow ic z a o p a t r u j e n i e . t y l k o w ła s n y ch m ieszkańców , a l e w d u ż e j m ie rz e k o r z y s t a z je g o u s łu g

(18)

lu d n o ś ć o k o lic z n y c h m ia s t i w s i, j a k ró w n ie ż m ie sz k a ń c y in n y c h w ojew ództw .

S ie ć u s p o łe c z n io n e g o h a n d lu d e t a l i c z n e g o s ta n o w ią c a 10,1%

s i e c i województwa o s ią g a o b ro ty - 16% o g ó ln y c h obro tó w w o jew ó d ztw a.

S p rz e d a ż na 1 m ie s z k a ń c a w 1930 ro k u - 6 1 ,5 t y s . z ł o t y c h , p rz y p r z e c i ę t n e j d l a w ojew ództw a - 5 7 ,1 t y s . z ł o t y c h , j e s t ró w n ie ż wymow

nym p o tw ie rd z e n ie m u sługow ych f u n k c j i k a to w ic k ie g o h a n d l u . Powyższe p o ró w n a n ia mówią o d a l s z e j p o t r z e b i e z w ię k s z e n ia s i e c i s k le p o w e j, aby m ogła ona p o d o ła ć w z r a s ta ją c y m p o trz e b o m .

$ końcu 1980 ro k u na t e r e n i e m ia s ta b y ło czy n n y ch 1697 punktów s p rz e d a ż y d e t a l i c z n e j , w tym 1 0 5 1 -s k le p ó w . C entrum h an d lo w e K ato

w ic s k u p io n e j e s t w ś r ó d m ie ś c i u , g łó w n ie z a ś w okół u l i c ! 5 M aja, W a rs z a w s k ie j, 15 G r u d n ia , W ieczorka i D y r e k c y j n e j, W s i e c i h a n d lo w ej d o m in u ją duże domy to w aro w ej " S u p e rs a m " , " Z e n i t " , " S k a r b e k " ,

" P e d a n t" i "C e n tru m " .

Spadek li c z b y sk le p ó w j e s t w ynikiem p rz e p ro w a d z o n e j m oder

n i z a c j i s i e c i h a n d lo w e j, p o l e g a j ą c e j n a ł ą c z e n i u m ały ch n i e f u n k c j o n a ln y c h j e a n o s t e k w s k le p y o w ię k s z e j p o w ie r z c h n i h a n d lo w e j z za p le c z e m dostosow anym do p o tr z e b o k r e ś l o n e j b r a n ż y . W t e n sp o só b mimo z m n ie js z e n ia o g ó ln e j i l o ś c i sk le p ó w z w ię k s z e n iu u l e g ł a p r z e c i ę t n a p o w ie r z c h n ia sk le p ó w z 155 m2 w 1976 ro k u do 148 m2 w 1980 ro k u .

R ów nolegle z rozw ojem h a n d lu d e t a l i c z n e g o r o z w ija s i ę d z i a ł a l n o ś ć zakładów g a s tr o n o m ic z n y c h . G a stro n o m ia k a to w ic k a w l a t a c h 1976 - 1980 w z b o g a c iła s i ę o 15 nowych zakładów g a s tro n o m ic z n y c h , g łó w n ie d z i ę k i u tw o r z e n iu p rz y u l . Staw ow ej tz w . c i ą g u g a s t r o n o m ic z n e g o .

Я końcu 1930 ro k u na t e r e n i e m ia s ta c z y n n y ch b y ło 267 z a k ł a - dór., t j . 1 1 , ¾ o g ó ln e j l i c z b y p la c ó w e k g a s tro n o m ic z n y c h w w o je w ó d z tw ie . Tym samym n a s t ą p i ł w z r o s t m i e j s c k o n su m e n c k ic h , k tó r y c h w lt'8 0 ro k u b y ło 1 6 ,4 t y s . , co s te n o w i 12,0% o g ó ln e j l i c z b y m ie js c K onsum enckich w w o je w ó d z tw ie . Na 1 z a k ła d g a s tro n o m ic z n y p rz y p a d a 1J 50 m ieszkańców m ia s ta wobec 1652 m ieszkańców p r z y p a d a ją c y c h na 1 z a u ła d g a s tro n o m ic z n y w w o jew ó d z tw ie.

Osobne m ie js c e w K atow icach z a jm u ją p la c ó w k i h a n d lu z a g r a n i

c z n e g o . Z naczna c z ę ś ć wykonywanej p r z e z k a to w ic k ie z a ł o g i p r o -

(19)

d u k c j i p r z e z n a c z a n a j e s t n a e k s p o r t , r e a liz o w a n y w w ię k s z o ś c i p r z e z d z i a ł a j ą c e w K ato w ic ac h c e n t r a l e h a n d lu z a g r a n ic z n e g o : W ęglokoks, K opex, C e n tr o z a p i S t a l e x p o r t .

O Ś W I A T A I W Y C H O W A N I E

Dynamicznym- o śro d k ie m ak ad em ick im s t a ł y s i ę K a to w ic e . J a k żadne in n o m ia s to w P o ls c e p r z e ż y w a ją one aw ans o ś r o d k a naukow ego.

Я o k r e s i e m iędzyw ojennym K ato w ice n i e m ia ły a n i j e d n e j w y ższej U c z e ln i , d z i ś j e s t i c h p i ę ć , s t u d i u j e w n i c h ponad 2 8 ,0 t y s . s t u d e n tó w .

Prym w ie d z ie U n iw e rs y te t ś l ą s k i , z a ło ż o n y w 1968 r o k u , k s z t a ł c ą c y ponad 14- t y s . s tu d e n tó w i d y s p o n u ją c y k a d r ą 1 )2 6 pracowników naukow ych. Pod w zględem l i c z b y s tu d e n tó w k o l e j n e m ie js c e z a jm u ją : A kadem ia Ekonom iczna / 5 , 9 t y s . s t u d e n t ó w / , ś l ą s k a Akadem ia medyczna / 5 , 8 t y s . s t u d e n t ó w / , Akademia Wychowania F iz y c z n e g o , A kadem ia Mu

z y c z n a . P o n ad to d z i a ł a W y d z ia ł G r a f i k i A kadem ii S z tu k P ię k n y c h w K ra k o w ie. Mury k a t o w i c k ic h u c z e l n i r o c z n i e o p u sz c z a 4 , ) t y s . a b so lw e n tó w /1 2 a b so lw en tó w na 1000 l u d n o ś c i / .

K ato w ice s t a ł y s i ę s iln y m z a p le c z e m badawczo-naukowym słu żący m n i e t y l k o m ie js c o w e j l e c z ta k ż e k r a jo w e j g o s p o d a rc e ." R e p re z e n tu ją go i n s t y t u t y naukowe z Głównym I n s t y t u t e m G ó rn ictw a i ś lą s k im I n s t y t u t e m Naukowym n a c z e l e o r a z bran żo w e o ś r o d k i b ad a w cz e, za

k ła d y d o ś w ia d c z a ln e .

K o o rd y n a cj ą naukow ych p o czy n ań z a jm u je s i ę z a ło ż o n y w 1975 ro k u K a to w ic k i O d d z ia ł P o l s k i e j A kadem ii N auk.

S z k o ln ic tw o w yższe j e s t o p a r te n a s z e r o k i e j b a z i e s z k ó ł ś r e d n i c h . , -

II 37 n ie p e łn y c h ś r e d n i c h s z k o ła c h zawodowych 1 6 ,U t y s . mło

d z ie ż y p rz y g o to w u je s i ę do zawodu.

Do 75 s z k ó ł ś r e d n i c h o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h i zawodowych u c z ę s z c z a 1 ? , ) t y s . d z ie w c z ą t i chłopców / ł ą c z n i e ze s z k o ła m i d la p ra c u j ą c y c h / .

Ta d o m in u ją c a l i c z b a s z k ó ł ś r e d n ic h o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h i zawodo

wych w ynika z d użego z a p o trz e b o w a n ia m ie jsc o w y ch p r z e d s i ę b i o r s t w i zak ład ó w na wysoko k w a lifik o w a n y c h p racow ników .

(20)

Około 3 t y s i ę c y a b s o lw e n tc e s z k ó ł ś r e d n ic h swą w ie d z ę u z u p e ł

n i a w 16 s z k o ła c h p o l i c e a l n y c h .

.S z k o ln ic t w o podstaw ow e j e s t r e p r e s e n t owane p r z e z 53 s z k o ły , do k t ó r y c h u c z ę s z c z a 3 0 ,6 t y s . d z i e w c z ą t i ch ło p có w .

T. K ato w ic ach z a tr u d n io n y c h j e s t 7 ,5 5 o g ó łu n a u c z y c i e l i p e ł n o z a - tr u d n io n y c h w w o je w ó d z tw ie .

i 70 p r z e d s z k o la c h l i c z ą c y c h 6356 m i e j s c p rzebyw a 7 , 9 t y s . d z i e c i . O piekę nad n im i s p ra w u je 4 2 5 n a u c z y c i e l i . W 56 o g n is k a c h p r z e d s z k o ln y c h przebyw a 2 , 2 t y s . d z i e c i , n ad k tó ry m i czuw a 128 n a u c z y c i e l i .

0 1 1 0 8 1

;,a m apie k u l t u r a l n e j P o l s k i K ato w ic e z a jm u ją p o c z e s n e m ie js c e . Z a s ły n ę ły p r z e d e w sz y s tk im z tw ó r c z o ś c i p rę ż n y c h ś r o d o w is k : muzy

cz n e g o i p la s t y c z n e g o , a j e s z c z e w c z e ś n i e j z o d tw ó rc z e j d z i a ł a l n o ś c i » 'i e l k i e j O r k i e s t r y S y m fo n ic z n e j P o ls k ie g o R a d ia i T e l e w i z j i . K uźnią k a d r m uzycznych j e s t m ie jsc o w a Akadem ia M uzyczna.

ś ro d o w is k o p l a s t y c z n e r e p r e z e n t u j ą w w ię k s z o ś c i a b s o lw e n c i t u t e j s z e g o W ydziału G r a f i k i A kadem ii S z tu k P ię k n y c h w K ra k o w ie .

ł i e l k a O r k i e s t r a S y m fo n icz n a PR i TV, k t ó r e j podstaw ow a d z i a ł a l n o ś ć k o n c e n tr u je s i ę n a n a g r a n i a c h , z d o b y ła s o b i e ró w n ie ż z a s łu ż o n ą renom ę w śró d melomanów w ie l u k ra jó w ś w i a t a .

Dużym uznaniem k ra jo w y c h i z a g r a n ic z n y c h o d biorców c i e s z y s i ę ró w n ie ż d r u g i k a t o w i c k i z e s p ó ł m uzyczny - F ilh a r m o n ia ś l ą s k a .

V I9 6 0 ro k u d a ł a ona 822 k o n c e r t y , w k t ó r y c h u c z e s t n i c z y ł o 2 2 7 ,U t y s . s ł u c h a c z y . Nowe p o m ie s z c z e n ia oddane do d y s p o z y c j i członków F ilh a r m o n i i p rz y P i . D z ie r ż y ń s k ie g o p o le p s z y ł y w a ru n k i p ra c y t e j p la c ó w k i.

i a ż n ą r o l ę w u p o w s z e c h n ia n iu k u l t u r y t e a t r a l n e j s p e ł n i a ' n a j s t a r s z a p lacó w k a a r t y s t y c z n a K atow ic - T e a t r ś l ą s k i im . S t . W y s p ia ń sk ie g o . D y sp o n u je on dwiema s c e n a m i. V 1980 ro k u n a d u ż e j s c e n ie l i c z ą c e j 41 0 m ie js c w y staw io n o 2 7 1 p r z e d s ta w ie ń , k t ó r e