1
S P IS Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I — .k i — ^ k ł h & . . . . ó Ł o a j / . c o . y ,...
1/1. Relacja
)c.
6 .I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora
I/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora
111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora
III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.
III/5 - inne...
|l^ n r o c n n n r lo n n a
V. Nazwiskowe karty informacyjne lo .
VI. Fotografie
ot'
o j j2
3
4
5
6
7
I
r
Skiba Maria ps."Słowik" / 1913-1945/; k m d t „ sekcji kobiet TOW
"Gryf Pomorski5'! AE raj .Borowy Młyn", żołnierz partyzantki AS.
Urodzona 31 V 1913 r, w Borowym Młynie pow,chojnicki; córka właścicieli gospodarstwa rolnego Jana i Antoniny z d. Eniter.
Po ukończeniu Seminarium nauczycielskiego w Toruniu, nie podjeła pracy zawodowej/ pornogała rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa. W 'O
latach. 1933-1939 aktywnie działała w Eole Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w Borowym Młynie / jako sekretarz/. W 193S ukończyła,- organizowany przez Stowarzyszenie, kurs przysposobienia obronnego kraju.
Od października 1939 r. zorganizowała i prowadziła w Borowym
Młynie konspiracyjny ośrodek kulturalno-oświatowy. Do TOW ”<3ryf Pomorski” zaprzysiężona w lutym 1942 r. pod ps."Słowik” przez Alojzego Bruski ego ps , "Skocz-” (pełniła funkcje k m a t . sekcji kobiet na rejon Borowy M ł y n , p o d l e g a ł a Marii Eamińskiej p s , ”Róża" kmdt. sekcji kobiet przy Gminnej Kmdzie "Gryfa” w Brusach. Do sekcji "Słowika” należało 5 kobiet zaprzysiężonych i dziesięć współpracujących, były to m.in.Jadwiga Skiba ps . "Kai ina" , (skibaT^Njjeokadia^ ps , "Kukułka" , Anna Fryda, Wanda Fryda, Stanisława Lewandowska, Helena Rudnik, Do zadań sekcji należało tworzenie punktów sanitarnych, żywnościowych, organizowanie przerzutów, kwater dla ukrywających sig i rannych partyzantów, prowadzanie wywiadu np. w restauracjach i sklepach, kolportowanie prasy konspiracyjnej i ulotek. Od 1944 r. w AE >
v.
zisiftlcóhMJ
filą przełomie lutego i marca 1945 r. w'grupie partyzanckiej Alfreda Frydy ps."Strug" / o d d z . partyzancki "Szyszki
8
3
i0 3 "/wspierającym o d d z . Armii Radzieckiej w walce z Wehrmachtsm w rejonie Upiłki i Borowego Młyna; zginęła w walce 2 III 1945 r;
pochowana na cmentarzu w Borowym Młynie.
AP AK,: Kartoteka Insp. Chojnice; T.: Bruski A,; Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945, s .382
/matka z d. Oniter, poległa w m.Upitka/.
Ella Skerska
9
F A P A K
t o yj
Strona 1 z 2
1 f i ^ ^
Od: Przemysław Bruski <f66336pb@ ask.eti.pg.gda.pl>
Do: <archAK@ um.torun.pl>
W ysłano: 3 listopada 2001 2 1 :10 Z ałącz: biogramy.doc; MariaSkiba.jpg T em at: Do pani Elli Skerskiej
Witam.
p , Ok
Odpowiadajac na Pani pismo z dnia 20.09.2001 r.
odsyłam w zalaczeniu uzgodniona propozycje biogramu mojego ojca sp. Alojzego Bruskiego oraz biogramu sp. Marii Skiby wraz ze zdjeciem w gronie Zarzadu Katolickiego Stowarzyszenia Mlodziezy. Zdjecie pochodzi z roku 1936, Maria Skiba: druga od lewej^
Z poważaniem. ~ .... '
Danuta Bruska-Zimowska
--- > ....
10
Skiba Maria ps. "Słowik" (1913-1945); kmdt. sekcji kobiet TOW "Gryf Pomorski" i AK rej.
"Borowy Młyn”, żołnierz partyzancki AK.
Urodzona 31 V 1913 r. w Borowym Młynie pow. chojnicki; córka właścicieli gospodarstwa rolnego Jana i Antoniny z d. G inter. Po nauce (nie ukończyła) w Seminarium Nauczycielskim w Toruniu nie podjęła pracy zawodowej, .pomagała rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa. W latach 1933- 1939 aktywnie działała w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Polskiej w Borowym Młynie (jako prezes). W 1938 r. ukończyła, organizowany przez Stowarzyszenie, kurs przysposobienia obronnego kraju.
Od października 1939 r. zorganizowała i prowadziła w Borowym Młynie konspiracyjny ośrodek kulturalno-oświatowy. Do TOW "Gryf Pomorski" zaprzysiężona w lutym 1942 r. pod ps. "Słowik"
przez Alojzego Bruskiego ps. "Skocz", pełniła funkcje kmdt. sekcji kobiet na rejon Borowy Młyn, podlegała Marii Kamieńskiej ps. "Róża" kmdt. sekcji kobiet przy Gminnej Kmdzie "Gryfa" w Brusach. Do sekcji "Słowika" należało 5 kobiet zaprzysiężonych i dziesięć współpracujących, były to m in. Jadwiga Skiba ps. "Kalina", Skiba Leokadia ps. "Kukułka", Anna Fryda, Wanda Fryda, Stanisława Lewandowska. Helena Rudnik. Do zadań sekcji należało tworzenie punktów
sanitarnych, żywnościowych, organizowanie przerzutów, kwater dla ukrywających się i rannych partyzantów, prowadzenie wywiadu np. w restauracjach i sklepach, kolportowanie prasy
konspiracyjnej i ulotek . Od 1944 r. w AK; na przełomie lutego i marca 1945 r. w grupie
partyzanckiej Alfonsa Frydy ps."Strug" (oddz. partyzancki „Szyszki-103") wspierając oddz. Armii Radzieckiej w*waTće z Wehrmachtem w rejonie Upiłki i Borowego Młyna; zginęła w walce 2 111
1945 r.; pochowana na cmentarzu w Borowym Młynie.
APAK: Kartoteka Insp. Chojnice; T.: Bruski A.: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. s.362 (matka z d G inter, poległa w m. U piłka). Zginęła zam o rd o w an a przez
„w yzw alające" oddziały A rm ii Radzieckiej.
11
Skiba Maria ps. „Słow ik” (1 91 3-19 45 ), kmdt.
sekcji kobiet T O W „G ryf P om orski” i A K rej.
B orow y Młyn.
U rodzona 31 V 1913 r. w B orow ym Młynie pow. chojnicki; córka w łaścicieli gospodarstwa rolnego Jana i A ntoniny z d. G inter. N ie ukoń
czyła Sem inarium N auczycielskiego w Toruniu.
Pom agała rodzicom w prow adzeniu gospodar
stwa. W latach 1933-1939 aktyw nie działała w K atolickim Stow arzyszeniu M łodzieży Pol
skiej w B orow ym M łynie (jako (J^S^etarz).
W 1938 r. ukończyła, organizow any przez Sto
w arzyszenie, kurs przysposobienia obronnego kraju.
Od października 1939 r. z o rg a n iz o w a ła i prow adziła w B orow ym M łynie konspiracyjny ośrodek kulturalno-oświatowy.
Do TO W „ G ry f P om orski” zaprzysiężona w lutym 1942 r. pod ps. „S ło w ik przez A lojzego B ruskiego ps. „S kocz”, gdzie pełniła funkcję km dt. sekcji kobiet na rejon B orow y M łyn. P odlegała M arii Kam ińskiej ps. „R óża” km dt. sekcji kobiet przy Gm innej Km dzie „G ryfa” w B rusach. Do sekcji „S łow ika” należało 5 kobiet zaprzysiężonych i dziesięć w spółpracujących. B yły to m .in.: Jadwiga Skiba ps. „K alina”, L eokadia Skiba ps. „K ukułka”, A nna Fryda, W anda Fryda.
Stanisław a Lew andow ska, H elena Rudnik. C złonkinie sekcji tw orzyły punkty sanitarne, żyw nościow e, organizow ały przerzuty, kw atery dla ukrywających się i rannych partyzantów , prow adziły w yw iad, n p . w restauracjach i sklepach, k ° portow aly prasę k o n spiracyjną i ulotki. Q d J 9 4 4 r. w AK. N a przełom ie lutego i m arca 1945 r. w grupie partyzanckiej A m e® Frydy ps. „Strug” (Oddz. Party
S X o w WL
zancki „S zy szk i-10 3 ”), w spierającej oddz. A rm ii R adzieckiej w w alce z W ehr
machtem w rejonie Upiłki i B orow ego M łyna. Z ginęła w w alce 2 III 1945 r.
i została pochow ana na cm entarzu w B orow ym M łynie. ,
APAK: Kartoteka Insp. Chojnice; T.: B r u s k i A.; Słownik uczestniczek..., s. 362
(matka z d. Ginter, poległa w m. Upitka). /
E lżpieta Skersha
12
13
Danuta Bruska- Zimowska 77-200 Miastko
Miastko, 6 maja 2002
Pani
Elżbieta Skerska
Fundacja Archiwum Pomorskie A K 87-100 TO R U Ń
ul. Wielkie Garbary 2
W ^
0ó>
Szanowna Pani! Mam w ręku „Słownik biograficzny konspiracji pomorskiej 1939-
1945”cz.5,wydany przez Fundację. NiestetylDo biogramu Marii Skiby ps. „Słowik” wdarły się pewne nieścisłości. Nie wiem doprawdy, z jakiego powodu. Być może bratanek mój, który przesyłał tekst i zdjęcie Marii Skiby pocztą elektroniczną popełnił jakieś błędy? Matka moja, Jadwiga, jest siostrą śp. Marii Skiby i doskonale zna fakty.
Przesyłam więc prawidłowy tekst biogramu z naniesionymi już poprawkami (podkreśliłam te miejsca na czerwono) i proszę o uwzględnienie ich przy okazji II wyd. „ Słownika „
Skiba M aria p s. „ S ło w ik ” /1 9 1 3 - 1 9 4 5 /; k m d t se k c ji k o b ie t T O W „ G r y f P o m o r s k i” i A K rej. B o ro w y M ły n , ż o łn ie rz p a rty z a n tk i A K .
Urodzona 31.V.1913 roku w Borowym Młynie pow. chojnicki; córka Jana i Antoniny z domu Ginter. Nie ukończyła Seminarium Nauczycielskiego w Toruniu, pomagała rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa Latach 1933-1939 aktywnie działała w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Polskiej w Borowym Młynie (jako prezes). W 1938 r ukończyła organizowany przez Stowarzyszenie kurs przysposobienia obronnego kraju.
Od października 1939 roku zorganizowała i prowadziła w Borowym Młynie konspiracyjny ośrodek kulturalno-oświatowy. Do TOW „G ryf Pomorski zaprzysiężona w lutym 1942 roku pod ps. „Słowik” przez Alojzego Bruskiego ps. „Skocz”, pełniła funkcję kmdt. sekcji kobiet na rejon Borowy Młyn, podlegała Marii Kamińskiej ps. "Róża „ kmdt sekcji kobiet przy Gminnej Kmdzie „Gryfa „w Brusach. Do sekcji
„Słowika należało 5 kobiet zaprzysiężonych i dziesięć współpracujących, były to m. in. Jadwiga Skiba ps.
”Kalina”, Leokadia Skiba ps. „Kukułka”, Anna Fryda, Stanisława Lewandowska, Helena Rudnik. Do zadań sekcji należało tworzenie punktów sanitarnych, żywnościowych organizowanie przerzutów, kwater dla ukrywających się i rannych partyzantów, prowadzenie wywiadu np. w restauracjach i sklepach,
kolportowanie prasy konspiracyjnej i ulotek. Od 1944 roku w AK; na przełomie lutego i marca 1945r w grupie partyzanckiej Alfonsa Frydy ps. „Strug” (oddz. Partyzancki Szyszki-103) wspierający oddz. Armii Radzieckiej w walce z Wermachtem w rejonie Upiłki i Borowego Młyna. Zginęła 2.III. 1945 r o k u -
zamordowana przez „wyzwalające „ oddziały Armii Radzieckiej. Pochowana na cmentarzu w Borowym Młynie.
APAK: Kartoteka Insp. Chojnice; T.: Bruski A; „Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939- 1945”, s.362 (matka z d. Ginter) s n / e . a j /»?. £ //> •'7 ~ £ a /
Szanowna Pani! Dotychczas rodzina nie ujawniała publicznie, w ja k i sposób zginęła M aria Skiba (a moja ciocia), z ogólnie wiadomych powodów politycznych.
W dzisiejszej sytuacji upublicznienie tego faktu nie grozi ju ż żadnymi konsekwencjami.
Łączę serdeczne pozdrowienia i mam nadzieję, że popraw ki te będą uwzględnione w ewentualnym wyd. „S łow nika” .
