La kamena angulo : familia dramo en du aktoj / H. T. Craven ; el la angla lingvo tradukis Gego.

H. T. CRAVEN

ka F(amena flngulo

FA M ILIA DRAMO EN DU A K TO j

EL LA ANGLA LINGVO TRADUKIS

G E G O

(Tradukinto 4e K ara Panjo}

P A R I S

PRESA? ESPERANTISTA SOCIETO

’ 33.

, 33

Prezo Fr: 0,75 (ft 300) 1 9 «

LA KAMENA ANGULO

Mi deziras esprimi mian koran dankon al tiuj el miaj kolegoj de Esperantista Literatura Asocio, kiuj afable tralegis la manuskripton de Si tiu verketo kaj tre helpis min per siaj konsiloj.

L a T raddkinto .

H. T. CRAVEN

Ita t{amena flngulo

FAMILIA DRAMO EN DU AKTOJ

EL LA ANGLA LINGVO TRADUKIS

G E G O / i 5 ? 9 ^ ^ (Tradukinto de Kara Panjo)

P A R I S

PRESA ESPERANTISTA SOCIETO 33, RUE LACEPEDE, 33

! 9 ! 3

PERSONOJ

S alomono P robiti (akcento sur la unua silabo de P ro b iti), naŭdekjarulo.

P etro P robiti , scsdekjarulo.

J ohano P robiti , dudektrijarulo.

K arolo Ĉ e t i , leĝ isto .

S lF T E R .

P ati P robiti , edzino de P e tro .

G race E meri ( G r e js E m eri, akcento sur la unua silabo de E m eri).

P a sa s du semajnoj intepJa^A kto Unua‘ kaj A kto Dua.

Ĉi tiu d ram o estis ludata fa u n u an fojon en « R oyal Olympic » Teatro en Lŭrrdbno, la 21-an de Februaro 1861. L a p re ze n ta d o o rd in a re o k u p a s u n u h o ro n kaj tr i k v a ro n o jn .

L a tito lo de la a n gla o rig in alo e s ta s « The C him ney C o rn er ». Ĝi e s ta s a ĉ e te b la ĉe S a m u el F re n c h L im ited, 27, S o u th a m p to n S tre e t, S tra n d , L ondono, je prezo de 6 p encoj (o Sm. 250), k aj ĉe Sam uel French, 24, W e s t 22n d S tre e t, N o v -Jo rk o , je p rezo de 15 cendoj (o S m . 300).

Biblioteka Uniwersytecka KUL

1001057311

0

e n a n ta ŭ u r b o d e L o n d o n o ; m a ld e k s tr e v i tr a p o rd o k o n d u k a n ta e n l a b u tik o n ; s u p e r l a p o rd o p e n d a s p o r tr e to d e k n a b e to ; d e k s tr e e n iro k a j ŝ tu p a r o fin iĝ a n ta s u r l a s c e n e jo ; d e k s tr e ŝ ra n k o . L a ĉ a m b ro h a v a s k o m fo r ta n a s p e k to n , k v a n k a m l a m e b lo j e s ta s m a ln o v m o d a j k a j m al- m u lte k o s ta j ; m ez e d e l a p o s ta m u ro e s ta s k a m e n o k u n h e la fa jro , s u r k iu , k a j s u r l a f a jr fla n k a ĵo , e s ta s k a s e r o lo j ; t e le r o j a n ta ŭ l a f a jr o ; s u p e r l a k a m e n b r e to e s ta s sp e g u lo k a j s u r ĝ i k e lk e d a b a n a la j o r n a m a ĵo j ; a m b a ŭ fla n k e d e l a s p e g u lo p e n d a s k e lk e d a m a l a lt a r t a j p o r tr e to j de fa m ilia n o j ; d e k s tr e k a j m a ld e k s tr e s u r la m u ro j p e n d a s k e lk e d a m a l- n o v te m p a j p re s b ild o j ; m a ld e k s tr e , t r a n s e d e la p o rd o , s t a r a s m a ln o v a k o m o d o k u n s k rib m e b lo s u r s ia s u p ro ; m a ld e k s tr e d e l a m ezo s ta r a s t a b lo , s u r k iu e s ta s b r u la n t a k a n d e lo ; ^ĉirk aŭ se so d a se ĝ o j k a j a p o g - se ĝ o j

h o rlo ĝ o m a ld e k s tr e d e l a k a m e n o ; m a ld e lik a ta l a n ta p iŝ o k o v r a s l a p la n k o n .

K ia m l a k u r te n o le v iĝ a s , o n i v id a s S

P

, k a d u k a n m a lju n u lo n k u r b iĝ in ta n , k u n lo n g a j b la n k a j h a r o j , d o r m e ta n ta n s u r g r a n d a m a ln o v a b ra k s e ĝ o e n l a k a m e n a a n g u lo d e k s tr e d e l a fa jro . L ia d e k s t r a fla n k o e s ta s t u r n i ta a l l a a ŭ d a n ta r o .

S if t e r , p a ro la n te p o s t la scenejo m a ld e k stre . — Per- m esu, k e mi enpaŝu por u n u aŭ du m in u to j. Mi sk rib o s noton p ri n iaj pograndaj prezoj. D a n k o n , mi eniros.

E n ir a s S ifter m a ld e k s tr e , se k v a ta de S - ino P r o b iti .

S- ino P ., m a ld e k stre . — Mi p e n sa s, k e tio ne u tila s,

sin jo ro . V i ja m venis ĉi tien m u lta jn fo jo jn , k a j kiam

P e tro la s tfo je vin vidis, li d iris, ke li ne b ezo n as kion

a jn el v iaj k o m ercaĵo j.

6

S

., d e k s tr e . — Mi ĉiam ĝuas a g ra b la n b ab ilad o n , k iam mi tro v a s m in ap u d v i ; m irin d e in te lig e n ta virino, b o n m a n ie ra k a j . . .

S - ino P . — H o , sinjoro, tio e s ta s fla ta ĉ a d o ! S if . — F la ta ĉ a d o ! H a ! h a ! n u , mi nom as tion inte- lig e n ta ; sed, m ia b o n a sin jo rin o , m i re p re z e n ta s firmon, k iu p o v a s liv eri al vi, a ŭ kiu a jn k a n d elb u tik isto , sodon kaj p o ta s o n po c en t k v in d ek p o r cen t p li m alk a re , ol ĉiu a lia firm o en L ondono. ( E ltir a s k r a jo n o n k& j n o t- lib r e to n el poŝo k a j s id iĝ a s d e k s tr e de la ta b lo .) T re k o m fo rta ĉ a m b re to tiu ĉi.

S - ino P . — J e s , sinj.oro, ĝ i j a estas.

S i f . — Je s , tr e kom forta ! N u, mi p rip en su — p o taso po — hm — hm — ĉu la t u ta fam ilio f a rta s bone, sin- jo rin o P ro b iti ?

S - ino P . — T u te bone, sin jo ro .

S i f . — K aj v ia filo — vi h a v a s filon, ĉu ne v e re ? S- ino P . — J e s , sin jo ro , li h a v a s okupon ĉe leĝ isto . S i f . — C u jes ? A g ra b la n , k o m fo rtan hejm on li h a v a s ĉe vi. Malmultaj filoj h a v a s tian hejm on — m alm u lta j.

Jen e s ta s lia sk rib m eb lo , ĉu ne ? (m o n tr a n te la k o - m o d o n .)

S- ino P . — J es, sin jo ro , kiam li h a v a s e k s tra n la - b o ro n , li fa ra s ĝin tie.

S if . — Ĝ uste t i e l ; k ia bela o p o rtu n a m eblo, m i ofte deziris a ĉe ti ion tiu sp ecan . ( S t a r i ĝ a s k a j m a lfe r m a s la sk rib m e b lo n ., H a ! e sta s en ĝ i bon eg aj fakoj p o r la p a - p ero j de via filo ; ĉu ĉio tio ĉi e s ta s liaj p a p ero j ?

S- ino P . — U n u j e s ta s liaj, aliaj e s ta s de lia p a tro , in te r ni ne e sta s sekretoj.

S if . — K red eb le, k re d e b le . (M o ve ta n te la p a p e r o jn , k a j in d ife r e h te m a lfe r m a n te la tir k e s te to jn .) T am en se k re ta j tirk e s te to j, h e ?

S - ino P . — N u , ĝin ferm u, s in jo ro ; ne e s ta s tie io in d a la rig a rd o n , kaj se vi n u r sk rib o s kion vi v o - l a s . . . .

( S o n a s m a ld e k s tr e s o n o r ilo f ik s i t a s u r la ekstera

p o r d o de la b u tik o .)

7

S if . — Jen, oni vin bezonas. (Sidigas.) Ne ĝenu vin pro m i!

S- ino P. — Mi venas ! (Eliras maldekstre.) S if . — Tiu maljunulo dormas. (Stariĝas kaj iras denove al la skribmeblo, kiun li malfermas. Ĝuste

tiam la voĉo de S- ino P. aŭdiĝas.)

S- ino P., post la scenejo. — Envenu, envenu, kara mia ! ^S ifter subite fermas la skribmeblon kaj ree sid- iĝas.)

Eniras S- ino P., sekvata de G race E meri , kiu portas junebran veston.

S-ino P., me^e de la scenejo. — Petro do devis resti en la urbego, kaj sendis vin ĉi tien solan ? Eble vi estas la c a ! (Al S ifter ) N u , sinjoro, se vi donos al mi vian karteton, vi ne bezonos resti.

S if ., dekstre. — Ne grave, mi ree vizitos vin mor- gaŭ matene; mi venos por havi longan babiladon kun vi. (Transiras maldekstren.) Adiaŭ por la nuna tempo.

(Eliras maldekstre.)

S- ino P., dekstre. — Impertinentulo, tiel entrudi sin en privatajn salonetojn de aliaj homoj. Tiuj urbegaj komercvojaĝistoj havas la impertinenton de la diablo mem ; pardonu min, kara.

G race , maldekstre. — Mi devos ĝeni Petron, ke li ree akompanu min en la urbegon morgaŭ.

S- ino P.j prenas seĝon dekstre. — Nu, sidiĝu. (Ili sidiĝas.) Devas esti, ke vi estas laca pro via longa irado. Kompreneble, estas multo da negoco por fari, tiom da aĉetado, vendado kaj transdonado de obligacioj kaj tiel plu; Dio benu min, mi tute ne komprenas ĝin, sed mia maljuna edzo komprenas. Kia ideo de via be- daŭrinda patro, fari mian Petron sola plenumanto de sia testamento kaj kuratoro (ĉu oni ne tiel nomas ĝin ?) de via heredaĵo ? Ĝi faras mian malsaĝan edzeton tre fiera; li imagas al si, ke li estas grava homo.

G race . — Mi estas ĝoja, ke estas tiel, Pati. Mi amas

lin kiel patron — pli forte, mi povas diri, ol mian pro-

pran patron, kiun mi ne vidis jam de dek du jaroj, kiam

8

li venis h ejm en — p o r m o rti. Sed Tetro p rizo rg is min la tutan tempon, kiam mi estis en edukejo, kaj mi scias, P a ti, ke mi e s ta s en la m anoj de b o n a h o n e s ta hom o.

S- ino P. — T ia li j a e s ta s , k a ra , m a lg ra ŭ tio, ke li e s ta s n u r k a n d e lb u tik isto , sed, D io b en u vin, li scias m u lte p ri m onaj afero j, s p e k u lac io j, k aj akciaj a te s ta ĵo j.

A n ta ŭ du jaroj li p e rd is tu ta n sian ŝ p a rita n m onon p e r procentelm etoj, tia l dev as e sti, k e li iom k o m p re n a s ilin.

G race . — M em o ru , k e m i ja m ne h a v a s su r la m ondo am ikojn, k ro m vi — k aj eble sin jo ro Ĉeti, la leĝ isto de m ia e s tin ta p a tro .

S al . — L a g ra n d a fro sto okazis en la ja r o mil- o k c en t-d ek k v a ra.

S- ino P ., a l G race . — Mi volu s scii, ĉu la patro k o n a s vin. s ta r iĝ a s . S- ino P. a lir a s S alomono ’ m k a j k rie g a s a l li en la o relo n ) Ĉi tio e s ta s G race E m eri ! V i k o n a s Grace’on, ĉu ne v e re ?

S al . — L a g ra n d a fro sto okazis en la ja r o m il- o k c e n t-d e k k v a ra .

S- ino P . — Li e s ta s g r a n d a ĝ a — ĵu s n a ŭ d e k ja ra ; li ne p o v a s m em ori u n u m o m en to n , kion li fa ris la ĵu s a n ta ŭ a n m om enton. Li ofte p e ta s p ri sia tem a n ĝ o kvin m inutojn p o s t kiam li ricevis ĝin, k v a n k a m k elk afo je li e s ta s sufiĉe scia, tion m i p o v a s c e rtig i a l vi.

G race . — Je n , li ja m rim a rk a s m in.

S- ino P. — (k rie g a n te en lia n orelon ) Tio ĉi e s ta s Grace E m eri.

S al . — Ĉu Grace ricev is la m onon, kiun ŝia p a tro te s ta m e n tis al ŝi ?

S- ino P. Je n ! ĉu vi iam aŭdis ion sim ilan ? Li iel eksciis tio n . D io ben u vin, li ofte a ŭ d a s kaj rim a rk a s afero jn , kiam ni tio n eĉ la plej m alm u lte ne sc ietas .

S al . — O kazis h a jle g o en N o rfo lk o la ta g o n kiam n a sk iĝ is ŝia p a t r o ; ĝ i fa ris m u lto n d a m alu tilo al la fru k ta rb a flo raro .

S- ino P . — K ia m em oro !

S al . — K ie e s ta s m ia n aztu k o ?

9

S- ino P. — Jen, en via mano ! (Al G race ) Li ne povas memori kion ajn. Kisu lin por aŭdi, kion li diros;

li ja tre amas, ke oni sin interesu pri li, tion mi povas certigi al vi.

G race . — Jen estas flartabakujo, kiun mi alportas al vi kiel donacon (enmanigas ĝin al li), kaj mi vin kisos (kisas lin).

S al . — Oni diras al mi, ke la vegetaĵoj komencas kreski tre frue tiun ĉi jaron.

S- ino P. — (kriegante) Ŝi kisis vin, vi devus esti tre fiera — bela knabino kiel ŝi (montrante Grace’on).

S al . — Bela knabino ! bela knabino ! prenos edzon baldaŭ — — je s . . . jes . . . malbona vetero komenciĝis post tio. (Turnas sin al la fa jro .)

S- ino P. — Nu, deprenu la ĉapon, kara, kaj faru, ke estu al vi komforte. Petrp baldaŭ alvenos hejmon kun via mono, kaj tiam ni vespermanĝos. (Sonas la butika sonorilo.) Jen, estas iu en la butiko. (Rigardante tra la porda vitro.) H a ! ĝi estas Johano — mia filo Johano, ĵus alveninta de la oficejo. Kompatindulo, lia spirito estas tre premata lastatempe, kaj ni povas ne- niel lin gajigi, kion ajn ni faras.

Eniras J ohano P robiti maldekstre.

Envenu Johano, j«en estas Grace, kiu venis por resti la nokton. Ĉu ŝi ne aspektas bele ? (Iras malantaŭen maldekstre.)

J ohano , maldekstre. — Grace ĉi tie ! Mi . .. mi ne sciis, ke . . .

G race , dekstre, venante la me\on de la scenejo, kaj etendante la manon al Johano. — Kiel vi fartas, Jo- hano ? Vi ne estas kolera pro mia sintrudo, ĉu jes ?

S al ., parolante al si mem. — Ne ĉiuj jarmutaj fumaĵitaj haringoj venas el Jarmuto.

J ohano . — Kolera, Grace ! kaj kontraŭ vx/ ke mi

povu esti tie l; almenaŭ mi volus, ke mi povu esti indi-

ferenta, tio estas pli bona, ol esti kolera.

10

S al ., a l s i m em . — Mi scia s, kio esta s fumaĵitaj haringoj.

J ohano , a lir a n te S alomono ’«. — Bonan vesperon, avo.

S al . — H a, Johano ? J e n .. . . jen e sta s Grace E m eri...

b ela k n a b in o ... vi e sta s bela k n a b o ... la knabo de m ia k n a b o . Ŝin kisu, ŝin k i s u ... ŝi kisis m i n . .. ŝin kisu.

S- ino P ., m a ld e k stre de la m e\o. — N u, ĉu vi ia m . . . ? H o, li e sta s la plej m albona hom o iufoje; vi ne p ovas prezenti al vi, kiam aniere li kondutas, sed ni ne atentas lin.

S al . — K ie e s ta s m ia n aztu k o ? J ohano . — Jen, en via m ano, avo.

S al ., r ig a r d a n te sia n a lia n m anon. — Kio e sta s tio ĉi ?

J ohano . — Flartabakujo.

S- ino P. — Grace ĝ in do n acis al l i ; li ja m tu te for- g esis tio n . (Sonas la b u tik a so n o rilo .)

N oĉo, p o s t la scenejo, m a ld e k stre . — Duonfunton da m akulita sap o, mi petas.

S- ino P. — D u o n fu n to n d a m a k u lita s a p o . . . je s, sinjorino, mi ven as. (E lir a s m a ld e k stre .)

J ohano , ven ante a n taŭ en d e k stre . — Grace, nia te g - m ento e s ta s tr e m alriĉa p o r ŝirm i vin. Mi tim a s, k e vi s e n to s vin iom m a la ltiĝ in ta .

G race , sid a s d e k stre de la m e\o, s ta r iĝ a s . — M alaltiĝinta, Johano ! Mi e s ta s sub la te g m e n to de ho- n e s ta hom o, kiu, c e te re , e s ta s m ia k a r a am iko. Mi es- p e ra s , ke la eduko, kiun donis al mi la p a tro , neniam hontigos min p ri tiu j, kiuj h a v a s ra jto n je m ia am o.

J ohano , so p irĝ em a n te. — H a !

G race . — K aj ne k o n v en u s al o/, J o h a n o , ru ĝ iĝ i p ri la hejm o, k iu p o v u s esti p li b ela, se v ia p a tro ne tiom e stu s e lsp ezin ta p o r p re p a ri vin p o r p lia lta s ta to .

J ohano . — Mi e sp e ra s, k e ne m a n k a s en mi d a n k -

em o aŭ am o, sed iufoje mi p ensas, k e mi povus esti

pli feliĉa, se oni m in e stu s le rn o s e rv ig in ta al m etiisto a n s ta ta ŭ tio , ke m i e s ta s su p e ra obeulo en la oficejo d e leĝ isto . M ia patro k a j v ia estis n e in s tru ita j, sed via g a jn is m u lto n d a m ono, k a j oni re s p e k ta s m ian p ro lia h o n e stec o . M u ltaj k leru lo j m a lsu k c e s a s a tin g i tia jn celo jn .

S al ., a l s i m em . — N e d iru a l m i tio n ! E stis j a B lu c h e r, kiu v e n k is ĉe V a te rlo .

G race , m a ld e k s tr e . — L a h o n e ste c o , Johan o, ĉiam e sto s h elp o al la p ro s p e ro .

J ohano . — Ŝ a jn a s k e ne, ĉ a r en la oficejo de Ĉeti m i ne p o v a s ne sen ti, k e oni k o n d u ta s k o n tra ŭ m i kun 'ia su sp ek to , k iu n m i ne m e rita s . P la ĉ u s al m i, se mi e stu s m alp ro k sim e de ĉi tiu lok o . E s ta s nenio al kio m i p o v a s e sp e ri.

G race . — V ia j gepatroj v e re m e rita s vian k o n si- deron.

J ohano . ■— Ui j a m e rita s , sed m i sc ias, k e en m ia n u n a lok o , mi n en iam p o vos ilin h e lp i.

S a l . — K ie e s ta s m ia n aztu k o ?

G race . — Je n , en v ia m an o ! (A l J ohano ) K om pat- in d a m alju n u lo , je n k iel k a d u k iĝ a s liaj kapabloj.

S a l . — V i k aj J o h a n o dev u s kuned ziĝ i. B ela junulo ! Mi e stis sim ila al li a n ta ŭ kvin ja r o j !

G ra ce , tu rn a n te f o r de S alomono , ir a s an ta ŭ en d e k stre . — K iel a b su rd e li p a ro la s !

J ohano , m a ld e k stre . — A b s u rd e , v ere ! T am en , Grace, iam mi k re d is . . . tio e s ta s . . . m i e sp e ris , ke . . .

G race . — K ion, J o h a n o ?

J ohano . — N e g ra v e ; m i p o v a s d iri al vi nenion pli, ol kion vi ja m de lo n g e sc ias ; ne turnu vin fo r de mi, G r a c e ; mi ne p e ta s , k e vi re d o n u a m o n , tie l ne p o v as esti. A n ta ŭ ol la k ru e la k ondiĉo en la te s ta m e n to de via p a tro m alperm esis n ian k u nedziĝon, m i jam sen tis k iel s e n e s p e ra e s ta s m ia . . . am o. V i e s ta s fian ĉ in iĝ in ta k u n alia, tio n m i scias. P ri k ia ajn ra p id e d e cid ita faro d e mi en la e sto n te c o ne ju ĝ u tro sev ere.

G race . — H o , J o h a n o . . . s e . . . j e n . . . p re n u m ian

m an on ; ni devas peni esti sinceraj amikoj. Mi rigardos vin kiel fraton.

J ohano . — En viaj pensoj prezentu min al vi kiel hom on, k iu en fo resto p e n a d a s forgesi la unuan kor- doloron de sia vivo. Mi n en iam p o vus e lp o rti vidi vin la edzino de . . . ( I r a n t e preni sian ĉapelon).

G race . — N e rip ro ĉ u m in. Mi p re ĝ p e tis p ri anim - fo rteco p o r elek ti la v o jon de la devo.

J ohano . — G race, ĉu vi a m a s lin ?

G race . — V i ne r a jta s dem an d i tio n , Johano. Mi o b eas la volon e s p rim itan de m ia p a tro , su r lia lito de m o rto .

J ohano . — Mi jam diris al vi, ke mi ne p e ta s p ro mi m em . Mi ja m fo rla s is la tu ta n esp ero n , sed p rip e n s u ĝin bone, se vi ne e s ta s c e r ta p ri la am o de tiu hom o.

G race . — K ian alian m otivon li p o v a s h a v i ? Por li m ia m ono d ev as esti n u r sensign ifa bagatelo.

J ohano . — T am en , mi se n ta s , ke, se vi p e rd u s la m onon, neniam vi fa riĝ u s lia edzino.

G race . — H o n tu , Johano ; vi parolas senpripense, vi ne h a v a s m otivon p o r tion diri.

J ohano . — Se vi sciu s, k iel insultem e k aj s u s p e k t- em e li k o n d u ta s k o n tra ŭ mi, vi ne opinius, k e mi devus k aŝi, kion mi s e n ta s p ri li. Sed lia tira n a d o jam e s ta s finiĝinta, mi ja m sufiĉe longe ĝin elportis.

G race . —- Ĉu vi neniam m eritis liajn su sp e k to jn ? J ohano . — Grace !

G race . — Mi vo las diri, ĉu li neniam sciigis vin,.

k ial li tiel a g a s kun vi.

J ohano . — N en iam ! K ion vi vo las diri ? G race . — Ĉu tio e s ta s eb la ?

S al . — Oni ek zek u tis Faŭntlerojon en la ja r o m il- okcent-dudek-kvara.

E n ir a s S- ino P robiti el la butiko.

S- ino P . — Je n e s ta s P e tro , v e n a n ta la ŭ la s t r a to r

b ra k o en b rak o kun policano. Mi e s p e ra s , ke ne e s ta s

m alb o n e al li. K u ru re n k o n te al li, Johano, bo n a m ia

13

knabo. (Eliras maldekstre J cthano , sekvata de S- ino

P robiti .)

G race . — Kompatinda Johano ! Li tute ne scias, kiel profunda povus esti mia inklino al li, se lia kon- duto tion ne neebligus. La batalo kontraŭ miaj inklinoj estis malfacilega, sed mi esperas, ke mi venkis.

P etro , parolante post la scenejo. — Jen, policano B. 32 (*), aĉetu al vi trinkaĵon. Mi estas tre danka al v i ; mi jam nun estas ekster danĝero, en mia propra kastelo. Maljunulino, jen mi estas, vere valoranta mian pezon je o ro ... ha ! ha !

Eniras P etro P robiti , maldekstre, sekvata de S- ino P robiti kaj J ohano .

J ohano iras malantaŭen kaj sidiĝas maldekstre de la fajro.

P etro al G race . — Ha, T o t! Jen vi estas en ordo, he ? kaj jen mi estas en ordo. Nu, du ordoj ne povas esti malordo, ha ! ha ! ha ! (Donas la ĉapelon kaj super- veston al S- ino P robiti , kiu pendigas ilin maldekstre.) Mi trotis al strato Lombard post kiam vi lasis min, kaj monigis la ĉekon de. la makleristo. . . dek ses mil du- cent naŭ spesmiloj kaj kvardek ok spesdekoj ; pripensu tion ! La banka komizo, kalva, junŝajna, kun la aspekto de pastro, demandis al m i: « Kiel vi volas ricevi ĝin ? » Mi pensis, ke tio signifas 1 Ĉu vi efektive atendas ĝin ri- cevi ? Tial mi diris : « Se vi ne havas tiom en la domo, diru ĝin ». (Sonas la butika sonorilo.) Pati, jen kliento p o r aĉeti kandeletojn, rapide revenu, ĉar mi deziras, ke vi vidu la monon ; tiam vi vidos, kiel aspektas la ormin- ejoj. (Eliras S- ino P. maldekstre.) J e n ĝ i e s ta s ! (El- tirante el la poŝo grandan nigran poŝlibron.) « Mi su- p o zas, k e vi p re fe ra s ĝ in rice v i m a lg ra n d e ? » d iris sin- jo ro K om izo, k aj li ŝo v e las al mi un u e k v in d ek tr i dek- spesmilajn m o n ero jn , kaj p o ste ĵ e te ta s a l mi tric e n t

(1)

A n g lu jo ĉ iu p o lic a n o p o r ta s litero n k a j num eron s u r l a k a s k o .

14

dek tri bankbiletojn de* k v in d ek sp esm iloj ( im ita n te la bankan m anicron de la k a lk u la d o de b ile to j)', iom grandm aniere por ĝin doni m algrande !

E n ira s S- ino P. m a ld e k stre .

Jen rig a rd u , maljunulino, jen e s ta s tric e n t dck tri biletoj de kvindek sp esm iloj, ĵetitaj al mi kvazaŭ ili esta s tiom da frizpaper.etoj. D io benu vin, tio estis la aplom bo de sin jo ro K om izo. Mi ĵu ru s , ke p re n i tiom multe per unu fojo forte skuis lian bankon. R igardu ilin, P a ti (m e ta n te la monon su r la tablon ).

S- ino P ., m a ld e k stre . — D io indulgu nin ! Kiel ajn oni trovas tem pon por fari tiom m ulte ?

S al ., vek iĝ in te el do rm e to . — Ĉu tio esta s la mono de Grace, he ?

P etro . — Jen , a ŭ sk u ltu la p a ĉjo n — Z/ scias. K iu pov u s supozi, ke li sc ias ion p ri ĝi ? (A lp a ŝa s a l S alo -

mono , k a j k rieg a s a l li) J e s , p a ĉjo , je n ĝ i e s ta s tu te en ordo ! (R e ir a n te a l la a lia j) Nu, m i p o v a s diri al vi, ke m i estis iom tr e n e rv a, p ro tio , k e mi h a v is tion en la poŝo; tia l m i iris re s ti unu-du h o ro jn ĉe m ia am iko W h itin g f1), sin jo ro , k iu h a v a s b u tik o n de la k to ĉe B urking-house L an e(2), ĉar mi ek p en sis, k e se iuj sufok- ra b is to j k a ŝs e k v a s m in, m i ellacigos ilin. N u, k iam mi ĵus e k ste riĝ is el om nibuso, mi vidis, iujn hom ojn, kiuj h a v a s la a sp e k to n de kon d iĉe liberigitaj p u n lab o ru lo j, tia l mi iris al P olicano B. 32, k aj mi d iris al l i ; « Mi h a v a s su r m i p ro p ra ĵo n .. . m ult-va-lo-ran. Mi e s ta s k a n d elb u tik isto — mi diris — k aj (ŝa jn ig a n te fie re co n ) mi e s ta s so la p len u m a n to de te s ta m e n to k aj k u ra to ro je h ered in tin o ». T ial li a k o m p a n is m in h ejm en se n - d ifek tan , kaj jen mi e s ta s .

S- ino P. — Dio in d u lg u nin ! K ion vi fa ro s kun ĝi

(1) E lp a ro lu :

E lp a ro lu :

ĝ is m orgaŭ ? Mi ne dorm os la daŭron de unu p al- p eb ru m o .

• P etro , m e\e. — D io vin benu, mi m aldorm os flanke de ĝi la tutan nokton, kun la m alnova alarm klakilo en unu mano kaj la fajrincitilo en la alia, preta por ĝin defendi ĝ is la la sta elspireto. P ati, donu la m onskatolon:

esta s en ĝi nur kelke da im postpaperoj. (S- ino P. p re n a s de la sk rib m e b lo m a lg ra n d a n n ig ra n la k ita n skatolon . P etro \o.rge m e ta s en ĝ in la monon k a j ĝin ŝlosas.) Jen, m ia am iko, neniam antaŭe vi h avis tiom m ulte en via interno. Mi ne la so s vin for de mia vido ĉi tiun n o k to n .

G race , d e k stre . — Gi faras al vi multon da klopodoj^

P etro, sed mi devas iel rekom penci vin.

P etro . — K lopodoj, mia knabino ! K lopodoj pri la infano de mia m alnova amiko — la infano de Filipo E m eri — infano, kiun ni dem am igis (ĉu ni ne fa ris tio n , P a ti? ), kaj vi e stis tre ribela pri la ŝan ĝo de via nutro.

V i e stad is tr e v iv a en la mezo de n o k to j, k aj ĉiam ek- h avis a p etito n tu j k iam mi eniĝis en m ian u n u a n d o r m o n : k a p ta d is min te r u r a j malvarmumoj en la kruroj, pro tio , ke mi devis ellitiĝi en m alp eza v e staĵo p o r p o rti vin tie n kaj re en en la ĉam b ro — vi e sta d is m alb o n a

— vi efek tiv e e sta d is ! ta m e n ni k a riĝ is u n u a l la alia, ĉu ne ? D o n u kison (k isa s G~ ka . cz ' on). Mi d e ziras a l vi b o n an sa n o n p o r ĝ u i v ian m onon, k aj m i e s p e ra s , ke vi p re n o s edzon, k iu ĝ in prizorgos. F la n k a a fe ro , mi re n k o n tis sin jo ro n K a ro lo C eti ĉe la angulo de la s tr a to , kaj li d iris, ke li v en o s viziti vin p o s t ne lo n g e. K ia afero ! sin jo ro tia , k iel li, veni en m ian k a b a n o n ! Li ŝa jn o s k iel kandelabro en p o tla v e jo . P a ti, o rd ig u la ĉam b ro n , m i z o rg o s p ri la b u tik o ĝ is ni ĝin ferm os.

(Ŝ a n ĝ a s la veston k a j su rm e ta s a l s i a n ta ŭ tu k o n , d e k stre .) V i d e v a s esti la c a , m alju n u lin o ; vi e s ta s su r viaj piedoj la tu ta n ta g o n . Mi n e h e z ita s d e k la ri, ke la n e g o ca d o d e k a n d elb u tik isto e s ta s la c e g ig a .

J ohano , v in a n /i a n /a ifc» , m a ld e k stre . — Sinjoro

K a ro lo v e n o s ! P a tr o , m i eliro s.

16

P etro , transiras al J ohano . — Por kio, mia knabo ? Vi ne timas renkontiĝi kun via estro, ĉu jes ? Honesta junulo devus ne klini la kapon antaŭ reĝo.

S- ino P., dekstre. — Krom tio, vi bezonas vian ves- permanĝon, Johano, kara.

J ohano . — Ne ! ne ! Mi ne povas renkontiĝi kun li tie ĉi ! . . . ne tie ĉi ! (Prenas sian ĉajelon.) Mi havas la ŝlosilon: ne restu eksterlite pro mi. (Eliras mal- dekstre. Sonas sonorilo.)

P etro . — Kompatinda knabo ! kompatinda knabo ! Ha, Tot, mi povas diveni, kio estas al li, sed li ĝin travivos — li ĝin trav iv o s... kompatinda ĵunulo !

G race , dekstre. — Mi estas certa, ke j e s ... mi tiel esperas.

P etro , me\e. — Mi iam enamiĝis antaŭ ol mi kon- atiĝis kun mia maljunulino. Ŝi estis numero du, Dio ŝin benu (karese prenante la manon de S- ino P robiti kaj kisante ŝin). Numero unu ne estis por m i; ĉielo ! kiel mi ĉagreniĝis ! Mi perdis ses hektogramojn da pezo ĉiutage, sed mi ĝin travivis kaj fariĝis korpulenta. Ĝi estas ĝuste simila al la resaniĝo post morbilo aŭ ĉiu alia erupcio.

S- ino P., maldekstre. — Kiel vi parolas, Petro ! (Iras malantaŭen).

P etro . — Nu, ĝi estas delikata tem o ; ni ne plu aludu pri ĝi. (Mallaŭte al G race .) Ne plaĉas al ŝi aŭdi pri numero unu. (Laŭte.) Nur helpu al Pati sur- tabligi la manĝilaron. (G race lielpas S- inon P. kovri la tablon per ‘tuko, preni manĝilaron el la ŝranko kaj stufaĵon el kaserolo sur la fa jr o .) Mi estas tiel mal- sata, kiel duonnutrita lupo. (Sonas la butika sonorilo.) Jen, la butiko ! Mi enmetos tiun Kalifornion. (Metas la monskatolon en la skribmeblon. kaj fermas ĉi tiun.

Kliento frapetadas senpacience sur la butika tablo post la scenejo.) Mi venas ! Ja estas urĝe al vi ! oni devus servi al vi per maŝinaro. (E lira s maidekstre.)

S al . — Ĝin kaŝu, ĝin kaŝu ! Oni dufoje domrabis

min, antaŭ longe ! Kie estas mia naztuko ?

P etro , e n rig a rd a n te . — P ati, ĉu haringoj e sta s el- venditaj, la po ok por dudek kvin spesdekoj ?

S - ino P. — N e, restas du en la m alnova kandelujo sub la vendotab lo. (E lir a s P etro .) N u , avo, jen estas via k a ĉ o . .. jen, m iksu ĝin — ĝ i e sta s ŝatinde densa.

(P re n a s la kaserolon fo r de la fa jrfla n k a ĵo ^ v erŝas la kaĉon en v a \o n , k a j don as a l S alomono ).

S al . — Oni p rira b is dom on en Ĉ ip sa jd en la ja ro m il-okcent-naŭa.

S - ino P ., a l G race . — Mi ne scia s pri kio li p arolas;

e sta s mirinde, kiel li. sin am uzas per siaj pensoj. (A ŭd- iĝ a s sono de bara d o , rig la d o k a j ŝlosado de pordo, k a j de so n o rilo .)

E n ira s P etro , m a ld e k stre , kun kruĉo en m ano.

P etro . — Nu, patrino, jen e sta s la biero. Mi fermis la butikon neniuj pli da kvinspesdekaj klientoj ĉi tiun nokton. Sidiĝu, sidiĝu , T ot. ( I l i s id iĝ a s ĉ irk a ŭ la ta b lo : G race d e k stre , P etro m e\e, S - in o P. m a ld e k stre ).

N u, T o t, p re n u bongustan peceton de ĉi tiu stufaĵo.

H a, m u lta jn n o k to jn en niaj a n ta ŭ e d z e c a j tagoj, mi k a j v ia b e d aŭ rin d a p a tro k u n e n o k to m a n ĝ is p e r trip o j.

G race . — P e r tripoj !

P etro .' — J e s, p e r tripoj. Li e stis en la le d a kom erco tia m , k aj ni p rip a ro la d is niajn p lan o jn p o r g a jn i m onon.

(D on as p o rc io n de la s tu f a ĵo a l G race . Li j a su kcesis g a jn i iom en la eksterlando. N u, P a ti, iom de tio ĉi ? L i ne a ĉ e tis a k cio jn en kuprominejoj L a n fro to , k iel mi fa ris p e r m ia m algranda ŝ p a rm o n o a n ta ŭ tri jaroj.

A kcioj, kiuj k o stis a l mi po cen t spesm iloj p o r ĉiu, kaj n u n ne alportus cent spesojn. Mi a n k o ra ŭ havas ok - d ek el ili.

S - ino P. — H a , P e tro , vi ne volis a k c e p ti m ian kon silo n .

P etro . — N u , maljunulino, p ost kiam mi ĝin fa ris,

k a j tro v is , k iel m alb o n a e stis la negoco, vi diris, ke vi

n e e stu s a ĉ e tin ta ilin, se vi e stu s mi ; tio e s ta s kvazaŭ

oni dirus, k e se h om o ne *antaŭe m o rtu s li estu s viva.

18

Sed, n u . . . n u . . . la m ono e s ta s p e r d i t a . . . p e r d i t a . . . p e rd ita ! k aj mi e s ta s m alriĉulo : tam e n , malgraŭ tio, oni m in re s p e k ta s . Ĉu mi ne e s ta s n o m ita sola plen- u m an to de te s ta m e n to kaj k u ra to ro de la h av o de hered - intino, he, T o t ? fSondts la butika sonorilo.)

S- ino P ., stariĝas kaj rigardas tra la porda vitro.

— H o, D io ! ĉ i e s ta s sinjoro Karolo Ĉ eti. ( Malfcrmas la pordun.) B onan v e sp e ro n , sinjoro ; volu h o n o ri min k aj envenu, sin jo ro . F ra ŭ lin o E m eri e s ta s in te rn e, sin jo ro .

Eniras K arolo Ĉ eti , maldekstre.

P etro , stariĝante kaj demetante sian antaŭtukon.

— F ie ra vidi vin, sin jo ro , en m ia h u m ila skantum skantorum. P a rd o n u m in, ke mi p a ro la s latin e tiel m al- frue en la n o k to ; fie ra vidi vin, sin jo ro .

K arolo , metas la ĉapelon sur la skribmeblon kaj transiras malantaŭe dekstren. — Grace, vi v id as, ke mi vin eltro v is. Mi tr e volis veni k aj diri a l vi « bonan nokton », ĉ a r mi vin ne vidis h o d iaŭ . V i do vizitis la m ak le ris to n ?

P etro . — Sidiĝu, sin jo ro , mi p e ta s . (K arolo trans- iras antaŭe kaj sidiĝas maldekstre de la tablo.) Jes, n i fa ris m u lto n d a negoco ho d iaŭ , elvendis la naciajn tr i p ro c e n to jn . Ili altiĝ is ĝis n a ŭ c e n t se sd e k k aj t r i k v a ro n o j, iom ne m albone, h e ? K iel vi opinias, sinjoro Ĉeti filo ?

K arolo . — Mi ne m u lte ĝ e n a s la kapon pri la naciaj p ro c en to j.

P etro . — N e — tute tie l — ĝ u ste tiel. Sed ĉ a r mi e s ta s so la p len u m an to k aj k u ra to ro , k aj v ia firm o e sta s leĝkonsilantoj p ri la h e re d a ĵo , ni devus h av i iom da in te res o p ri ĝi, he ? T am en , p a rd o n u m in. V o lu h o n o ri min kaj pro v u iom d a stu faĵo .

S al ., a l si mem. — Mi ne ŝ a ta s la leĝ isto jn . Ĉiuj .estas m alh o n estu lo j — m alh o n e stu lo j !

K ^arolo . — Kio e s ta s tio ?

S - ino P ., m a ld e k s tr e . — H o, ĝi esta s la avo : vi d ev as ne a te n ti lin ; li ne scias, kion li d ira s ; li pensas, ke li pen sa s. ( I r a s a l S alomono k a j f o r p o r t a s d e l i la m a l p l e n a n k a ĉ v a ^ o n .)

K arolo . — Mi volus, k e li p e n su pli ĝentile ! P etro . — Ŝed ĝu ste tiam lia enm eto e stis tre amuza, ĉu ne ? H a ,.h a ! Mirinda hom o, kvankam li e sta s ĵus n a ŭ d e k ja ra , h e, sin jo ro K a ro lo ?

K arolo . — E s ta s tem p o , ke li m o rtu , mi opinias.

P etro , m a n ĝ a n t e . — N u, mi ne v id as la a fero n tia - m an iere. T iu maljunulo e s ta s m ia p a tr o , k aj b o n a p a tro li e stis p o r m i ; ĉiuj ni lin a m a s, k a j, se tio n e , estu s k o n tra ŭ la iro de la n a tu ro , mi deziru s, ke li r e s tu v iv a tiel lo n g e, k iel m i, ĉ a r mi ne povas im ag i al mi hejm o n sen li. K o m p lezu al m i kaj prenu iom de ĉi tiu stufaĵo.

K arolo . — N e, mi vin d a n k as .

S a l . — N ia J o h a n o dev u s edziĝi kun tiu kn ab in o ., K arolo . — K ion li d ira s ?

G race . — N enion. N e a te n tu lin, k o m p atin d an m al- ju n u lo n .

K arolo . — Mi su p o zas, ke sim ile al la in fan o j, li r ip e ta s tio n , kion li a ŭ d a s en la fam ilio.

P etr o . — N e, sin jo ro K a ro lo , p a rd o n u min ; li ne aŭ d is ĝ in de ni, ĉ a r u n u e li e s ta s tie l s u rd a , kiel f o s to .. . .

K arolo . '■ — V i do p o v a s ŝp a ri v iajn ceterajn tia lo jn . S a l . — K ial vi ne d o n a s al mi m ian k aĉo n . S - ino P ., k r i e g a n t e a l S alomono . — V i ja m rice v is ĝin. V i ja m m an ĝ is ĝ in ! ( A l K arolo .) Li fo rg e s a d a s afero n tu j k iam li ĝin fa ris . Johano p o v a s kom prenigi lin p li bone ol ĉiu el ni ; li e s ta s tre fiera p ri J o - h an o .

P etro . — C e te re, tie l a n k a ŭ e s ta s ni, sinjoro K a ro lo .

K a j, ĉ a r nun mi p o v a s uzi la okazon p o r diri ĝin, mi

e s p e ra s , k e li d o n as k o n te n tig o n en la oficejo, k a j, ke,

k iam esto s v a k a n ta loko, vi don o s al la k n ab o ian a lt-

ig o n — n u r p o r lin k u ra ĝ ig i.

S- ino P. — Jes, sinjoro, mi vin certigas, ke mi estos tre danka al vi, se vi uzos v ian influon p ro m ia k n ab o . Grace ankaŭ esto s danka; ĉu ne vere, Grace ?

P etro . — Maljunulino, tio ne p laĉas al mi. Ke vi esto s danka, e sta s tute konvene kaj bone, sed kiam vi prom esas la dankon de Grace, tio sim ilas subaĉeton, k aj su b aĉeto al tia sinjoro, kiel sinjoro I\a ro lo , e s ta s insulto. F la n k a afero , sinjoro K a ro lo , ĉu vi ŝ a ta s la v in a g re konservitajn b u lb o jn ?

K arolo . — H e ?

P etro . — Mi h a v a s iom de la plej b o n a kv alito en la bu tik o , k aj, se vi m etos u n u aŭ d u b o telo jn da ili en viajn p o ŝ o j n ....

K arolo . — N e, mi d a n k as.

P etro . — L a kosto p o r mi e s ta s n u r n e g ra v a afero.

Mi a ĉ e ta d a s ilin p o g ra n d e, k v a r botelo jn p er u n u fojo.

Sed rila te m ian k n abon, ĉu vi p lia ltig o s lin aŭ ne, mi scias, ke li fa ra s sian eblon p o r m eriti tio n . Li estas n o b la k n ab o . D um ni p a ro la s pri ĉi tiu tem o , mi p en sas, ke vi ne op in ias, ke e s ta s neĝustlok e diri, ke mi kaj m ia m alju n u lin o s e n ta s tr e fo rte tiun d iron ĉe la m al- su p ro de la te s ta m e n to de m ia am iko, F ilipo E m eri.

Filip o E m eri, sin jo ro , iam e stis al mi kiel fra to , kaj neniam mi a te n d is, ke li fa ro s m ak u lo n sur la filo de la hom o, pri kiu li pensis, ke li e s ta s in d a fariĝ i lia so la p len u m an to k aj k u ra to ro .

K arolo . — Kio e s ta s la m ak u lo , kiel vi ĝin n om as ? P etro . — N u, tio ĉi. Mi h a v a s ĉi tie kopion de la te s ta m e n to ( ir a s a l la s k rib m c b lo p o r ĝ in p r e n i), kaj mi ĝin legos.

K arolo , s ta r iĝ a n te . — H o , indulgu m in, sinjoro P ro b iti. Mi p re fe ra s p rip a ro li n eg o ca jn afero jn n u r en la oficejo.

P etro (re ir a s a l la t a b lo ; i l i sidiĝas). — Mi do p o v a s h av i nenian tim on, ke vi p o stu lo s de mi kelke d a sp esm iloj n u r p ro tio , k e mi m alferm as la buŝon.

K o m p ren eb le ĉi tio e s ta s n u r speco de am ik a in te r-

p a ro la d o . Jen ĝi e sta s la tes ta m e n to n ). Nu,

21

postlasinte sian monon kaĵ tutan sian havon al la prizorgo de Petro1 Probiti, kandelbutikisto, — tio estas mi, — por Grace Emeri. .. k. t. p., k. t. p., li plue testamentas kaj deklaras, ke estas lia lasta volo, ke ŝi edziniĝu kun vi, Karolo Ĉeti. Cio tio estas tute ho- nesta kaj malkaŝa; mi havas nenion por diri kontraŭ tio.

K arolo . — Dankon !

P etro . — Jen tio, kio duone sufokas min — ĉi tiu aldono aŭ kodicilo, aŭ kiel ajn oni ĝin nomas, kiu pos- tulas, ke antaŭ ol ricevi sian testamentan donacon, ŝi, ne pli malfrue ol en unu monato post la morto de sia patro, skribe faru deklaron, ke ŝi neniam edziniĝos kun mia filo, Johano, sen la konsento de via patro, alie ŝi ne heredu eĉ unu spesdekon, kaj la mono iru en la poŝon de via patro. Nu, mi diras, ke ĉio tio estas mal- bonkora, kaj mi ĝin sentas, mi ĝin sentas !

K arolo . — Vi ekscitiĝas.

P etro . — Ekscitiĝas ! sinjoro Ceti. Li estas bona knabo, kaj oni devus ne fari makulon sur li. Mi estas fiera pri li" kaj kial ne ? Mi elspezis por lia eduko ĉiun spesdekon, kiun mi nur povis eltiri el miaj profitoj, kaj lia konduto faras honoron al mi. Li estas honesta, rektira knabo.

K arolo . — Kiom vi scias.

P etro . — Mi ja scias. Mi neniam aŭdis eĉ unu vorton kontraŭ lia konduto, k aj■ mi volas ekscii la kaŭzon de la insulto de Emeri, ĉar, prezentu ĝin kiel ajn vi volas, ĝi ja estas insulto.

K arolo . — Nu, ni lasu la temon, mia bona sinjoro.

G race . — Unu momenton ! Ĉu estas eble, Petro, ke vi ne scias la kaŭzon.

K arolo . — Ni lasu la temon, mia kara knabino.

G race , leviĝante. — Ne!^M i devas sciiĝi pri unu afero. Petro, ĉu estas eble, ke oni neniam diris al vi, ke . . . .

P etro . — Dio indulgu — ke kio ?

K arolo . — Per malmulte da vortoj mi sciigos vin.

Antaŭ sep semajnoj oni p agis ĉekon de nia firmo, kaj p oste oni trovis, ke ĝ i esta s falsaĵo.

P etro , ĵe tf a lig a n te s ia jn tra n ĉ ilo n k a j fo r k o n . — Kio ?

K arolo . — Sinjoro Johano Probiti esta s la sola ko- mizo, kiu havis alirpovon al la ĉeklibro, kaj n i . . . n i . . . tiel e s t a s . . . iom su sp ek tas lin.

P etro . — Kaj kion diras m ia filo ? Kion li diris, sinjoro ?

K arolo . — Ni neniam lin akuzis : ni opiniis, ke ne esta s diskrete tiel fari.

S- ino P ., p lo ra n te . — Mi e s ta s c e rta , ke m ia k a ra k n ab o e s ta s tie l h o n e s ta , k iel la ta g o . Mi e s ta s c e rta , k e . . . .

P etro . — Silentiĝu, m aljunulino ! ( S ta r iĝ a s . P er tr e m a n ta voĉo) K aj via d isk re to , sinjoro, e s ta s b a ri la vojon k o n tra ŭ tio , k e m ia k n ab o po v u liberigi sin de tia te r u r a su sp ek to .

K arolo . — Nu, pro tio, ke ĝ i ja e s ta s n u r su sp ek to , vi v id a s .. . .

P etro . — N u r su sp e k to !

G race . — Sed, K arolo, sinjoro Ĉ eti diris al m ia p a tro s u r lia lito de m o rto , kiam li e stis su b s k rib o n ta la te s ta m e n to n , ke la afero e s ta s p ru v ita k o n tra ŭ J o h a n o , ke li e s ta s k u lp a p ri falsad o ĝ is g ra n d a sum o.

K arolo . — Mi ne m em o ras tio n . Mi ne e s ta s p ri- re sp o n d a p ri la v o rto j de m ia p a tro ; eble li tion diris, eble ne.

G race . — M i a ŭ d is ĝ in , k a j mi ne e stis p li k o n ste rn - ita , ol mi nun e s ta s , ek sc ia n te , k e nek li, n ek lia p a tro sciis pri la akuzo.

P etro , ĵe ta n te la pugnon su r la m uron. — Tio k lar- ig a s la afero n !

S- ino P ., p lo ra n te . — Gi e s ta s k ru e la h o n tin d a ĵo — jen kio ĝi e s ta s !

P etro . — K v iete ! K v iete ! m aljunulino ! (S ta r iĝ a s .)

F o rp o rtu la m an ĝ ilaro n . Mi ja m h a v a s sufiĉon. (P a ŭ \o .)

(P etro iras antaŭen dekstre. S- ino P. komencas f o r - p o r ti la m anĝilaron).

P ^etro , dekstre, kun ŝajn igata trankvilo. — .Sinjoro Karolo Ĉeti — sinjoro — ĉu mi povas respekte demandi

— al kiom multaj — vi konfidis ĉi tiun — suspekton ? K arolo , stariĝan te. — Ho, al tre malmultaj — tio estas — al la firmanoj — kaj al o fic isto ....

P etro . — Oficisto ! P e r honestaj Esperantaj vortoj tio signifas detektivo ?

K ^arolo . — N u ... e fe k tiv e ... nu, jes.

P etro . — P ati, (S- ino P. zras antaŭen dekstre) tiu persono, kiu tiel ofte entrudis ĉi tien sian nazon sub la p retek sto vendi potason kaj sodon, estas polica spiono, kies komplezojn ni devas danki al la afableco de sinjoroj Ĉeti, Filo kaj Kompanio. Nu, jen, sinjoro Karolo Ĉeti, vi estas la filo de la m astro de mia filo, k aj, ĉ a r vi tio estas, mi agos kun vi tute tiel respekte kiel mi nur povas, sed mi devas eldiri tion, kio estas en mia animo, eĉ se mi m ortus pro tio. U nu simpla vorto en la tes- tam ento, esprim anta la deziron, ke vi fariĝu la edzo de Grace, estus sufiĉa ne nur por mi sed ankaŭ por mia filo ; cetere, mi ne volas, ke mia knabo estu ŝuldanto al kiu ajn virino por sia ekiro en la mondo — ni estas tro fieraj por tio.

K arolo . — V ia parolm aniero ŝajnas kaŝŝignifi, ke mi ne estas tia.

P etro . — Ne atentu mian kaŝsignifan parolm anieron.

Mi opinias, ke tiu kruela akuzo estas trom pe farita al m o rtan ta homo — por via profito — p o r m alhelpi tiun edziĝon ; kaj mi diras, sinjoro, — mi diras (pugnofrap- ante la tablon), ke ĝi estas sk an d ala m ensogo. Plie, ĝis kiam ĝi estos p ru v ita m ensogo, kaj p ri ĝi estos esprim ita bedaŭro, mia filo ne plu eniros la pordojn de via oficejo ! Donu la pipon, maljunulino, mi bezonas ion por trankviligi la nervojn ! (Ira s malantaŭen. S- ino

P. donas a l li la pipon, k. c.)

S k l . — Foks estis ruzulo, sed li fuŝis aferon en la

ja ro m il-sepcent-okdek-tria.

24

K arolo . — Tre bone, sinjoro Probiti, mi indulgis viajn p atrajn sentojn kaj jen tio, kion mi sekve ricevas.

(Ir a n te .)

P etro , m alantaŭe de la tablo. — H altu ! h a lt u ! Pri la afero de la testam ento de Em eri, mi ja agas kun via firmo. Jen estas la akto de la m akleristo (a l- portante ĝ in de la skribm eblo kune kun la monskatolo).

Mi volas nur, ke vi vin certigu, ke la mono estas tie ĉi en ordo, alie la Lordo Kanceliero sola scias pri kio vi suspektos m in (m a lferm a n te la monskatolon sur la tablo). Jen, nur negocmaniere ĝin kalkulu, mi petas.

Vi trovos dek sesmil ducent naŭ spesmilojn kaj kvar- dek ok spesdekojn.

K arolo . — Ne estas parto de mia devo kalkuli viajn bankbiletojn ĉi tiun nokton ; vola iri kun la mono al mia oficejo m orgaŭ m atene. Mi deziras al vi tre bonan vesperon. Adiaŭ, G ra c e ; mi volas havi iom da k larig a interparolado kun vi morgaŭ.

G race , dekstre. — Bonan nokton, sinjoro Ĉeti.

P etro , m alantaŭe, m aldekstre de la me\o. — Bonan nokton, sinjoro, bonan nokton. Mi intencis maldormi eksterlite la tu tan nokton, kaj estas bone, ke mi ja tiel intencis, ĉa r vi antaŭdifektis al mi la dormon por kelke da noktoj. Adiaŭ. P ati, ellasu lin.

E liras S- ino ^P. k a j K arolo Ĉ eti , m aldekstre.

Aŭdiĝas sonorilo.

S al . — O kazis g ra n d a ra b o en la ja r o m il-o k cen t- unua ; kv ar homoj pendigitaj. ( P etro kolektas la m onon.)

E niras S- ino P robiti , m aldekstre.

S- ino P., m aldekstre. — Ho ! P etro ! (ĵe ta n te sin a l lia kolo) — ke li e stu hejm e !

P etro , dekstre de la me\o. — Li ja venos, kaj ĉio

fa riĝ o s en ordo m o r g a ŭ ; sed, P a ti, a te n tu , nenion diru

al li ĉi tiu n n o k to n . L a k n ab o ne h a v u ripozon in te r-

25

rompatan pro tia abomena akuzo. Ne, ne — lasu, ke mi delikate sciigu ĝin al li morgaŭ.

G ra C e , dekstre, prenante la manon de P etro . — Konsoliĝu, Petro ; mi sentas min kvazaŭ granda mal- ĝojo estas forigita el mia animo, ĉar jam ŝajnas al mi certe, ke oni akuzis Johanon maljuste.

V P etro , kisante G race ’ ow . — Dankon por tio, T o t;

mi ankaŭ estas tiel certa pri ĝi, kiel mi estas pri tio, ke mi metas la manon sur. ĉi tiun ladan skatolon kaj metas tion en ĉi tiun skribmeblon. (Enmetas la skato- lon, sed ne ferm as la skribmeblon. S alomono observas la farojn de P etro el sia angulo.) Mi estas malĝoja, ŝafido mia, ke mi devis ofendi sinjoron, kiu verŝajne fariĝos via edzo, tamen, estante patro, kion alian mi povis fari ? (Iras antaŭen me\e.)

G race . — Ne plu diru nun, Petro ; la lasta horo plenigis mian animon je duboj. Mi volas ripozi. Pati, volu montri al mi, kie mi dormos. Ĉu mi dormu en mia kara iama ĉambro ?

S- ino P. — Jes, mia kara. Sekvu min. Jen estas kandelo. (Ekbruligas ĝin.)

G race . — Bonan nokton, Petro. Bonan nokton, avo.

(Eliras G race supren sur la ŝtuparo, sekvata de S- ino P.

La fa jro komencas iom post iom estingiĝi.)

P etro , sidante dekstre de la me\o, fumante pipon. — Laŭdinda afero estas regi sian humoron, kaj mi tuj altigos min en mia propra estimo pro tio, ke mi estas tiel trankvila — tiel.... Malbeno al li ! (Disrompas la pipon en pecetojn.) A nkoraŭ ili estas leĝistoj... leĝis- toj ! Chancery Lane (*) kontraŭ Butiko de Kandeloj ! Mi ilin bategos ! ĉa r eĉ leĝistoj ne povas detrui la bon- famon de knabo sen tio, ke ili ricevos bategadon, kaj mi ja ilin bategos. Ĉu ne ? Mi ja tion faros. Mi havas supre malnovan leĝlibron. Mi studos ĝin, kaj se mi ne

( i) S t r a t o en L o n d o n o , k ie e s ta s g r a n d n o m b r o d a o fic e jo j d e le ĝ is to j.

E lp a r o lu : C a n s r i (k u n a k c e n to s u r l a u n u a s ila b o ) L e jn .

faros proceson pri monkompenso de dekmil sp esm iloj...

(s ta r iĝ a s ) -— jen , la fajro preskaŭ e stin giĝis !

S- ino P. a p e ra s su r la ŝtu paro.

S-INO P. — P e tro , vi a n k o ra ŭ ne ŝto p is la tru o n en la fenestro de la fronta dormoĉambro, kvankam vi diris, ke vi tio n fa ro s, k a j la tra b lo v o e s ta s te r u r a . L a k a ra k n ab in o ricev o s sian m o rto n .

P etro . — Mi tu j ven o s p o r ĝ in fa ri. Ĝi ne okupos u n u m inuton. M aljunulino, v en u ĉi tie n . (S- ino P. venas m alsu pren , p lo r a n te .) Nu, kiel u tila s via n a zp lo reta d o . N u, vi e s ta s u n u el la plej senprudentaj virinoj, kiuj iam ... jen , vi re e k o m en c as kisas). K uraĝon, m ia kn ab in o ; neniam ni p erm esis, k e kio ajn nin faru tre m izeraj, k aj ĉi tio e s ta s n u r la fan to m o de m izero ; p o s t u n u sem ajn o ni ja m ĝin fo rg eso s.

S- ino P ., p lo ra n te . — N e, P e tr o , n en iam m i ĝin for- g e so s.

P etro . — N u, el ĉiuj m alsa ĝ a ĵo j.... Kiel ! ni devus ĝ o ji... ĝ o jeg i pro la insu lto... ĉ a r ni sc ia s , k e ĝ i estas n u r m en so g o . K iel m izeraj ni estu s, m alju n u lin o , se ni kredus, ke ĝi povas e sti v e ra . K u ra ĝ o n , p a trin o ! (K a n ta s)

« K u ra ĝ u do, am iko ! nek m ale sp eru vi. » K a n tu do, ni e stu gajaj ! (I r a n te a l la ŝtu p a ro , k a n ta n te .) « F o r- flugu vi m alĝ o jo k aj dolor’. » Jen, vi re e kom encas.

N u, el ĉiuj la .... (E lir a s supren su r la ŝtu p a ro kun S - ino P.)

S al ., so la . — Ĝin k a ŝ u ! ĝin k a ŝu ! Multo d a m ono en la sk a to lo ... ĝin k a ŝ u ! (L eviĝas penege el la g r a n d a brakseĝo, el k iu li ne leviĝis d u m la sceno, k a j ŝancel- iĝas tr a n s la ĉ am bron, sin g a rd e rig a r d a n te ĉ ir k a ŭ sin , e n rig a rd a s en la sk r ib m e b lo n , elp ren a s la m o n ska to lo n , j e r m a s la sk rib m eb lo n , a n ta ŭ en ira s, ĉirk a ŭ b ra k a n te la sk a to lo n .) Ŝ te listo j ĝ in ne tro v o s ... ili povas serĉi...

he, h e, he ! Ĝin k a ŝu , ĝ in k a ŝu . E sta s k a v e rn e to su p re en la k a m e n tu b o ... mi k o n a s ĝin ; d u b rikoj m a n k a s...

s u p re en la k am en tu b o . ( I r a s a l la kam en o , k a j kun

multe da peno, pro malforteco kaj grandaĝo, metas la skatolon suĝren en la kamentubon.) Jen, ili ja ne tro- vos ĝin... m u lto d a m ono. K ie ... kie e s ta s m ia n a z- tu k o ? Mi .leviĝis p o r se rĉi la n aztu k o n . (Sidfalas en la brakseĝegon.) M i... m i... ne rice v is m ian k aĉo n . (Sonas sonorilo.)

Eniras J ohano P r o biti , maldekstre.

J oiiano , per malĝoja tono, metante skribeton sur la tablon. — Jen, la patro vidos tion. Ĝis morgaŭ mi ja m tro v iĝ o s d u c e n t m ejlo jn m alp ro k sim e de L ondono.

Mi ne povas resti... nek mi povus elporti adiaŭadon. Iam ili scios, ke rapida d ecid o p o v a s e sti sa ĝ o , ĉ a r n u r en fo resto mi p o v o s tro v i n o v an en erg io n p o r b a ta li k o n - traŭ la m ondo. Mi ne v o las re s ti p o r vidi ŝin la edzino de alia, kiun ĉ iu ta g e m i d e v as s a lu ti k iel m ian m a s - tr o n ... ne !... ne !... fo r !... for !... la v a g o n a ro e k v etu - ro s p o s t kvin minutoj. (Iras al S alomono J A d iaŭ , avo ! Dio vin b en u ! Jen, donu ĉi tiu n s k rib e to n al la p a tro . (Prenas la skribeton de sur la tablo, ĝin metas en la manon de S alomono , parolas al li en la orelon.) Ĉi tiu s k rib e to ... por la p a tro ! N un mi p re n u m ian m a lg ra n d a n provizon d a m ono, kiun mi ŝp a ris p o r ĉi tiu celo k aj k a ŝis en ĉi tiu sk rib m eb lo . (Malfermas la skribmeblon, kaj elprenas el sekreta tirkesteto iom da mono envolvita en pafero.) Jen, avo, m i h a v a s iom d a m o n o ... m ono ! (ĝin montras).

S a l . — J e s ... je s ... m ono, m i vidas.

J oiiano , al si mem. — E ble li sciig o s al ili tio n , kaj trankviligos al ili la anim on r ila te m ian n u n an bezonon.

A diaŭ, h ejm o ! a d ia ŭ ĝ is k iam m i p o vos re v e n i al vi kun m alp li p eza k o ro ! (Eliras maldekstre. Oni aŭdas la eksteran pordon ferm iĝi. Sonas sonorilo.)

S al . — B ela ju n u lo ... fo rtik a k n a b o ... m ia J o h a n o ...

li h a v a s la m o n o n ... multon d a m o n o ... jes, jes... kie...

e s ta s m ia n aztu k o ? Mi d eziras m ian k aĉo n .

28

E niras P etro de la ŝtuparo.

P etro , ka n teta n te arion. — « F o rte soifas mia anim ’>.

K anajlo ! Mi lin bategos ! Jen mia m aljuna p atro ...

naŭdekjarulo... p o st naŭ ja ro j li estos centjarulo... kaj lia p a tr o ... ĉiuj honestaj hom oj... ni estas distingitaj kiel honesta familio dum tri generacioj, kaj jam nun esti...

(S in devigas k a n ti) « En M aksveltona valo loĝadas an- ĝelin’ ». Mi lin devigos krii « mi pekis ». (K a n ta s) « Ĉar karulo mia estas — mia tu ta ĝojo ». Mi devas trovi alian pipon ; mi ne bone min sen tas ĉi tiun vesperon sen tio, ke mi fum adas kiel b ru lan ta kam entubo. La tabako estas trankviligilo, kiel diras la kuracistoj. Mi do prenos iom da nigra en la butiko. Dio ! jen, la fajro tu te estingiĝis. Mi alportos faskon da lignetoj ; mi devas ree ĝin ekbruligi. (A lportas fa s k o n da lignetoj de m aldekstre de la kameno k a j komencas ĝ in m eti en la fa jr u jo n .) Paĉjo ! E stas por vi la tem po por kuŝiĝi;

(kriegas) ĉu vi ne deziras enlitiĝi ! Litotem po ! Duono post la deka... ĉu mi vin helpu ?

S al . — Johano ĵu s eliris... li... havas la monon.

P etro , ekbruligante la fa jr o n . — Johano ! sensenc- aĵo ! Johano eliris antaŭ lo n g e ; li baldaŭ revenos, kom patindulo... eĉ la plej m alm ulte ne scietante, kion li devas aŭdi m o rg a ŭ ; sed ni ilin bategos. Mi devas preni alian p ip o n ; mi uzis la unuan kiel savklapon por mia humoro ! (Ira s m aldekstren de la kameno por p re n i p ip o n .)

S al . — K aŝu la monon ! ĝin kaŝu ! m ultaj ŝtelistoj ! P etro . — Kion vi diras, paĉjo ?

S al . — La monon ! la monon ! (M o n tra n te a l la skribm eblo.)

P etro . H a ! mi lasis la ŝlosilon en la skribmeblo !

La m aljuna paĉjo povas vidi tion ; m algraŭ ĉio, lia

vidado ne povas esti tre m albona. (Ira s a l la skrib -

meblo p o r ĝ in ŝlosi.) Kia bela afero, resti eksterlite

por gardi tian aĵon, kiel estas ĉi tiu monskatolo ! (en-

rigardas la skribm eblon) tian bagatelon, kiel ĉi tiu ...

29

kie ĝi estas ? kie ? Mi... mi certe... jes, mi ĝin metis en tion. (Viŝas la frunton per la mano.) Mi pripensu ! Mi... mi ne povas pripensi... mi sentas min konfuzita ! Kion fari ? Mi ne povas pripensi, mi min konfuzis kaj fortimigis la memoron. Ĉu mi ne ĝin enmetis en tion ? Jes ! jes ! Kie ĝi estas ? Ho, Dio kompatu... kie ? (Ri- gardante ĉirkaŭ la ĉambron) Ĉu Pati... ĝin portis su- pren ? Ne... mi estas certa, ke mi ĝin metis en tion ; tamen mi ŝin demandos. (Vokante supren de la ŝtup- aro.) Pati ! Pati !

S- ino P., de supre. — Kio estas ?

P etro . — Nenio estas, patrino ; tamen tuj venu mal- supren, mi petas.

S- ino P. — Mi venas.

P etro . — Nepre ĝi estas en ordo ! Mi bone scias tion. Gi devas esti ie ĉi tie, sed ho ! kovras min mal- varma ŝvito... mi sentas... ha ! ha ! Mi estas tia mal- juna malsaĝulo... mi sentas min preta sveni. ĉ i devas esti en ordo, sed mi lasis la ŝlosilon en la seruro... ĉu iu ... ĉu iu venis ? Ne — la pordo de la butiko estas klakfermita. Ha ! ha ! ha ! he ! he ! Kiel mi ridos min, kiam mi tuj trovos, ke ĝi estas en ordo. Kiel mi tur- mentas min pri nenio.

S al . — Johano havas la monon... multon da mono...

prenis ĝin el la skribmeblo... multon da mono.

P etro . — Kio ? Kion vi diras ? Ĉu Johano venis ĉi tien ? Johano ?

S al . — Jes, li prenis la monon kaj foriris.

P etro , transirante dekstren. — Li ĝin prenis ! Li ! Ho, al iu sendanĝera loko ; sed kial ne sciigi min, mal- saĝ a knabo. fAZ S alomono J K ia estas tiu papero en via mano ? (Prenas la skribeton el la mano de S alo -

mono J Ĉi tio estas la skribkaraktero de Johano. Ĉi tio

klarigos ĉion. (Malfermante la skribeton.) Ha ! ha !

jen venas la maljiinulino ; la fajrestjnga maŝino venas

post kiam la fajro jam estingiĝis.

E n ir a s S inĵorino P robiti de la ŝtu p a ro . V i nun p o v as su p re n iri re tu rn e , p a trin o ; ne, re s tu ! je n e s ta s io s k rib ita de J o h a n o . K ie e s ta s m iaj vidiloj ? tro v u m iajn o k u lv itro jn , b o n a anirno, — ra p id u . H a, nun mi leg u . ( S u r m e ta s la o k u lv itr o jn k a j leg a s.)

« K a ra j g e p a tro j, m i e s p e ra s , k e vi p a rd o n o s al via k n ab o lian n u n a n , ra p id e d eciditan a g o n .... »

S - ino P . — K ia ra p id e d e cid ita ag o , P e tro ? P etro , leg a n te p e r tr e m a n ta voĉo. — « ... sed vidi tie la n trezo ro n p o s e d a ta de a lia , e s ta s p li ol mi povas e lp o rti, k aj mi fo rk u ra s .... »

S- ino P. — K ion li v o las diri ? Ĉu m ia k n ab o fo r- iris ? P e tr o ... P e tro , k a ra , k iel m o rtp a le vi a sp e k ta s ! P etro . — Je n e s ta s p l i ! (leg a s) Mi fo rk u ra s , sci- a n te, ke vi min a m a s tro fo rte, p o r k e vi min rev en ig u al p ro v o , kiu m in m o rtig u s .... » Mi ne v o las leg i p lu ! K ru e la k n ab o ! K iel m i ŝira s vian konfeson, tie l vi ŝiris m ian m alju n an k o ro n . ( D is ŝ ir a s la p a p e r o n .) V i... vi m o rtig is m in. H o ! P a ti ! P a ti ! P a ti !

S - ino P . — Mi ne k o m p ren a s lian le te ro n .

P etro . — Sed m i k o m p ren a s ! m i ja m k o m p ren a s ! Se ĉi tiu n o k to e stu s la l a s ta de n ia vivo, e stu s bone p o r ni. S ed ... sed mi p e rd a s la tem p o n , donu la super- v e sto n , ĉ a p e lo n ... ra p id u ! ra p id u ! fS - iN O P. z ras m a l- a n ta ŭ e n p o r la vesto, k. c.) Mi lin sekvos al la fino de la m ondo, k v a n k am m i pliv o le se k v u s lian ĉ e rk o n ...

lian ĉerk o n .

S- ino P ., m a la n ta ŭ e , m a ld e k s tr e . — N e p a ro lu tiel te ru re . K ion fa ris la k o m p atin d a k n ab o ?

P etro . — K ion li fa ris ? N e ! ne ! K re d u lin b o n a a n k o ra ŭ u n u h o ro n ... a n k o ra ŭ u n u h o ro n ... ad iaŭ ! (A l s i m e m .) D io in d u lg u ! O ni lin re v en ig o s k iel k rim - ulon ! (Svene ŝa n c e liĝ a s.)

S- ino P . — P e tro ! P e tro ! vi e s ta s m a ls a n a . Mi vi-

d a s tion !