i
C e fre d a k to ro : K a s p a r M A V R , L o n d o n , 16, R ed U o n S q u a re .
R e d a k to ro : W . S o l z b a c h e r , H o n n e f a. R h .,S p ie s g a s s e ,G e rin ;
K u n re d a k to ro j : P a tro M. C arolfi O. F . M ., Italio. P rof. P .J . A. M u ttan g F ra n c io . P a stro J . M ak ara, P o lio .
Esperanto=Organo de
kun junula aldono
7 a - K o l e k t o n° 10
Internacio Katolika
« La Juna Batalanto »
S e p t e m b r o 1 9 2 6
E ld o n e jo kaj ek sp ed ejo /
K atolika M on d o E lb erfeld , (f,ir.)
PoŜtĈekaj kontoj : K oeln 76105
W a r sz a w a 190973
P a r it 80061, P rah a 77396 W ie n 162473.
LA K O N G R E S O
S U R L A T U R O
E sta s trad icio de K. M ., ke post la ĉiu jara kongreso la red ak to ro grim pas su r la altan revuoturon kaj p er akra ri- gardo observas, kie ni staras. Kaj poste, ankoraŭ sta ra n te sub la entuziasm iga im- preso de la jus p a sin ta kongreso, li faras kuraĝan alvokon al la tu ta arm eo de nia in te rn a c ia frataro, kies ligilo estas K. M ., la laŭta beroldo de nia kom una b atalo , la sonorilo de niaj esperoj kaj rev o j...
A nkaŭhodiaŭ ni troviĝas post kongreso.
Ĉ uĝi sukcesis ? Jes, am ikoj, ĉiuj ju rn alo j p aro lis pri ĝi, belegaj vortoj estas paroli- taj de em in en taj viroj, pri m ultaj proble- moj oni aŭdis k o m p eten tajn o p in io jn , la kongreso estis nova progreso de interna- cia k ato lik a a g a d o __
T a m e n mi nun ne s ta ra s s u b la im preso de la kongreso. Mi ne povis viziti ĝin,
?\ek m uliaj :. !i a ; ' el -nkp..amikoi, kiuj ĝis nun estis trad iciaj IK A -kongresanoj. L a su b ita translokigo al E in sied eln m alebli- gi$ la p arto p ren o n a lm u lta j. Kaj kun iom da m elankolio mi nun repensas al la pa- sintaj jaroj, kiam mi. ofte m u ltain horojn de la nokto sidis kun am ikoj, b a b ila n te kaj rev an te pri la estonteco de IK A kaj
« K at olika M ondo », kun am ikoj ki.uj en la n u n a ja ro ne vidis unu la alian kaj kies m anojn mi nun prem as s p irite __
Mi — kaj eble m ultaj aliaj havas la sa- m an im preson — nun ne povas liberiĝi de iom strangaj pensoj : ke IKA faris tro m u lte d a b ru o ekstera kaj tro m alm u lte kreskis in tern e ; ke ĝi laboris tro m ulte por aliaj, kiuj poste rikoltis la fruktojn,
<aj tro m alm u lte por si m em ; ke maj Jas- taj kongresoj fariĝis pli kaj pli katedroj de viroj se n d u b e tre em iner.taj, kiuj pre- dikas teo riajn p rin cip o jn , sed ke ili ne p lu estas, kio ili estis kom ence : renkonte- /oj de katolikoj, kiuj perpraktiko kunlaborado ne nur ditm la kongresa semajno, sed ĉiam, volas realigi la idealon, kiu estas la nomo de m a ligo : grandan, potencan, vivofortan
In te r n a c io n K a to lik a n .
L a kongreso en la stf^m n/ajaro— ĉu ne, am ikoj? — devos denoveesti/za k o n g re so !
Sed la kongresoj ne estas la ĉefa afero.
N i havas ankoraŭ alian in terlig ilo n kai p a ro lilo n alm en aŭ sam e gravan. T io estas n ia «Katolika Mondo». ĉ i nun povas festi jubileon : Depost kvin jaroj ĝi estas vokanto por paco ka/ frateco, pioniro por la Regno de
Dio sur nia peko kaj sango-niakulita tero.
S u r la ta b lo antaŭ m i kuŝas kelkaj nu- m eroj de ĝia u n u a kaj d u a jark o lek to . Mi rem em oras, kiel ni tiam senpacience a te n d is ĉiun n u m ero n , kiel ni sidis kun b ru la n ta kapo kaj rap id e fra p a n ta koro, leg an te ĝiajn artik o lo jn . — ĉ i tiam estis vokanto en lad ezerto , preskaŭ soleca roko en la ru liĝ a n ta j ondoj d e m a la m o kaj ven-
ĝem o kaj m alam ik eco __ P o ste, iom post iom , estiĝis aliaj v o k an to j... n acilin g v aj..
K araj gejratoj ! Ĉit K . M . hodiaŭ ne havas la saman taskon kiei tiam ? Ĉ u K .M . ne de- vas daŭrigi, voki per la entuziasmigaj sOnoj de nia kara /ingvo ranto la katolikojn ĉmlandajn al unueca kunagado ?
IHti-Kon^reso cn Einsicdeln
Prelato D -R O P F F tF F F R kaj P. C A R O LF/
N i ja fariĝis aliaj. N i vidis, ke m ultaj aferoj ne estas tiel sim p laj, kiel ni pensis tiam , ni ofte puŝiĝis al la akraj realecoj kaj realajoj de la vivo, ni p erd is m ulte de nia tiam a kuraĝa naiveco. K iam ni pli- proksim iĝas al la pro b lem o j, la rom anti- ka nebulo ofte m alap eras, kaj la realajoj m o ntriĝas krudaj kaj n u d aj. Sed m algraŭ ĉio al ni b rilas ankoraŭ la sam aj steloj, la sam aj idealoj vokas n in , kaj la ŝipo de nia K. M ., kvankam ofte m a lh e lp ite per danĝeraj rifoj kaj krizaj v en teg o j, veturas ankoraŭ la m alnovan d irek to n .
Kaj ĉar mi scias. ke ni ĝis nun per la helpo de D io kaj per via helpo, karaj geam ikoj, ĉiam sukcesis savi nian ŝipon de pereo, unu fakto estas c e rta : N ia gran- da rondo tutmonda de pastroj kaj .laikoj, de viroj kaj virinoj, de junuloj kaj jttnulinoj, kiujn el ĉiuj nacioj kaj landoj kaj klasoj unuigas unu sama lingvo, ni restos por ĉiani la itnueca fam ilio de jratoj kaj fratinoj, ni daŭrigos prcĝi, ne nur per la hpoj, scd jper la agado, ke a/venu la Regno de Dio ! Ni ĉiuj ankaŭ plu estos pretaj agi kaj oferi. Kaj ĉar la plej g ran d aj krizoj de K. M. nuli estas sukcese su p eritaj kaj ĉar n ia ŝip o d e - nove vidas antaŭ si la vastan, lib erah ma- ron kaj su p e r si la k laran , blu an ĉielon, h o d ia ŭ e ĉ k u n pli g ra n d a ra jto ol en pasin- taj jaroj la red ak to ro p o v ask u n ĝoja koro kuraĝigi vin kaj esti k o n v in k ita, ke ĉiuj am ikoj faros sian devon kaj ne n u r restos fidelaj, sed duobligos siajn fortojn p o r n ia kom una idealo kaj por la triu m fo de n ia sankta afero !
W ilh e lm Solzbacher
La nunjara IKA - Kongreso
Ĝi okazis de la I I ĝis la i5 aŭgusto en la n a tu ro b e la , pacem e s itu a n ta svisa p ilg rim ejo E in sie d e ln . K vankam lan o m - bro de la kongresanoj ne estis tiel gran- da kiel ĉe la la stja ra kongreso en ( )xtord, tam en pli ol i5 landoj estis reprezenti- taj. ĵ a m je la vespero antaŭ la o ĥ ciala m allerm o m ultaj delegitoj kunvenis en la salono d e la k ato lik a ju n m e tiis ta dom o (K ath . Cresellenhaus) al am ika in te rp a - rolado kaj salutado. T ie ankaŭ r.ia kara k u n red ak to ro P . Prol. Modesto Carolfi • p ren is la parolon.
L a kongreso kom encis je la 11 aŭgusto per so len a diservo en la belega m ona- fi^ja preĝejo, k;u*P. D-10 Romuald B dnz O . JŜ. S m direkm rb*cle ia gim nazio de
E in sie d e ln , faris la festpredikon pri la liturgio de la nova festo K risto Keĝo.
P oste okazis en la ĉefsalonego de la ab atejo sub prezido dc la ĉeiabato D-ro Ignatius Staub la solena m alferm o de la kongreso kaj la salu tad o de la m ultaj delegitoj kaj gastoj. D-ro Niko/aus Pfeiffer, p rezid an to de IKA kaj lerta g v id an to de la kongreso, tu tk o re salu tis ĉiujn. S pecialan im preson al la kunveno faris la laŭtlegado de papa letcro en plej varm aj esprim oj d eziran ta al la kongreso la plej riĉan benon de D io. K rom ekle- ziaj aŭ to ritatu lo j ankaŭ venis delegitoj de m u ltaj katolikaj organizajoj el diver- saj la n d o j.. je kelkaj el la publikaj paroladoj ĉeestis la konata p ro te sta n ta teologia profesoro D. D r. Hermeltnk de la u n iv ersitato M arb u rg ( G erm . ), kiu laŭ la v id p u n k to de pozitiva p ro te sta n ta kristano sekvis la p aro lad o jn vere pace- m ajn.
L a unu an referaton donis la famko- n ata svisa p red ik isto kaj sciencisto U niv.
P rof. M gr. D -ro Mevenberg el L u zern pri la reĝeco de Kristo en la StmJcta Skribo. Li skizis, kiel tie la R egno de D io de la u n u a libro de la M alnova T e sta m e n to ĝis la A pokalipso aperas ne n u r kiel regno de perfektcco cn la in d iv id u o , sed ankaŭ kiel regno de ek stera m orala- religia ordo.
P . Modesto Carolfi O. E . M . el C orte- m aggiore (Ita l.) p aro lis pri la Regno de Kristo en la individno kaj en la socio. L a reĝeco de K risto en la in d iv id u o estas bazo p o r la aŭ to ritato de K risto en la p u b lik a vivo. N i ankoraŭ p u b lik ig o s pli d e ta la n resum on de ĉi tiu in teresa referato.
L a dom inikana patro Claverie, V niv.
Prof. en F rib o u rg (Svis.) (N i presigis
KATOLIKA MONDO Septem bro 1926
lian bildon en la aŭgusta n u m ero de K. M. ; R ed .) p aro lis pri Kristo, fonto de ĉiu homa a&toritato. K iel Cie en la n a tu ro regas ordo, tiel devas esti ordo ankaŭ en la hom a socio. Sed la su p eru lo kiel la su b u lo havas hom ajn m alperfek- taĵo jn . T ia l estas necese m eti ord o n a- don kaj obeadon sub la aŭ to ritato n de D io, la sola p erfektuk/. P o r ekzerci la or- d o n ad o n , estas necesaj tri kvalitoj: an im a forto, saĝeco kaj boneco.'
7 a Kolekto N° io
U n iv . P ro f. Godehard Ebers el K oln (G erm .) p ruvis el la h isto rio , ke la kato- lik a eklezio kreis el la b arb araj gentoj de la g ra n d a M igrado de N acioj la eŭropan k u ltu ra n u n u o n . S ed ĉi tiu n u r povas konsisti, se la k ristan aj principoj de u n iv ersala solidareco ankaŭ en la in ter- n acia vivo e sta s denove p lene a p ik lataj.
R ed ak to ro D -roEberle el W ien (A ŭstr.) k larig is en sia m ajstra p a ro lm a n ie ro , kiom grava por la katolikoj estas la konscio, ke p er siaj katolikaj veroj ili posedas la plej v alo ran ilon ankaŭ por. b o n farto de la Stato. N e kom prom isoj, sed klaraj kato-
likaj p rin cip o j kondukos al la celo.
D -ro Doka, red ak to ro de «Sch\veize- rische R u n d sch au » ei Z tirich ( Svi« ).
k larig is, ke la katolikism o kiel u n iv ersala religio devas infiui kaj gvidi ankaŭ la in te rn a c ia n vivon. D o estas devo de la k ato lik a in te lig e n tu la ro havigi al la kato- likaj agadoj la necesan efikecon ankaŭ su r in te rn a c ia kam po.
Profesoro M iiller S. J . de la K om erca A kadem io d e A n tv e rp e n o (B e lg .)fa ris tre a k tu a la n p aro lad o n p ri la apliko de la
k ristan aj p rin cip o j en l a j ^o/o«kz politiko.
L i bedaŭris, ke la katolikoj en la lasta tem p o ne p lu sufiĉe okupis sin pri tiu p ro b lem o , dum ke la katolikaj sciencis- toj de la 16-a ja rc e n to ĝuste sur tiu kam- po d onis al ni grandan aron d a principoj kaj p ro p o n o j. K rom la ju s ta m an iero de la ekposedo de kolonioj la plej grava fak- to ro en la k o lo n ia a d m in is tra d o e s ta s .ĉ ia m zorgi por la vera bono de la in d iĝ en o j.
P . A tta rd O. F . M ., ĉefvikario de A lex an d ria ( E g ip tu jo ), rap o rtis p ri la religiaj kaj misiaj rilatoj en Egiptuio.
P. Basilio M onti el E in sie d e ln d onis ra- porton pri la signifio de la g azetaro "p o r la misioj kaj rekom endis la subte- ten o n de la P e tru s-C la v e r-S o d a litato .
M gr. D-ro M ddarasz, u rb p aro h estro en B u d ap est (H u n g .), p aro lis pri ia tem o : Kristo en la lernejo. L a ĉefaj frazoj estis : Sen m oralo neniu eduko, sen religio- n eniu m oralo ! L a p a ro la n to m o n tris la te ru ra jn efikojn de la sen relig iaj lernejoj p recip e laŭ ekzem ploj el F ra n c u jo . En la d isk u tad o delegitoj ĝiulandaj postulis ĉie k ato lik ajn lernejojn por katolikaj infanoj.
Profesoro Pometta de la p astra sem ina- rio de L u g an o , kiu sam tem p e estis dele- gito de episkopo B acciarini de L u g an o , p aro lis p ri Kristo cn la ekonomia vivo kaj speciale ak centis, ke la kreo kaj konser- vo de la sociala ju steco estas n eeb la sen m o ralaj-relig iaj principoj.
S p ecialan aten to n m eritas admona tele- gramo al la suferantaj katolikoj de Meksiko, kiu estas d isv a stig ita tr a la gazetaro de la tu ta m ondo per la plej gravaj tele- graf-kaj inform oficejoj. . F . T h .
N ia re p re z e n ta n to S -ro T h ŭ m m e s su k cesis re te n i k e lk a jn b ild o jn s u r la fo to g ra fa p la to . S u r la u n u a b ild o ni vidau |jiB ia to n D -ro n P fe iffe r el K o ŝice k aj P . C arolfi. L a d u a b ild o m o n tra s in te r- p a ro la d o n d e la p ro te s ta n ta u n iv e rs ita ta p ro fe so ro D -ro H e rm e lin k k u n la ĉ efa b ato D -ro S ta u b d e E in s ie d e ln . H o , ke b a ld a ŭ v e n u la ta g o , kiam realiĝ o s la p a ro lo \\Unu p a ŝtisto kaj unu ŝafaro ».
Ĉ ar pli g ra n d a ra p o rto pri la k o n g re so p o st kelkaj m o n a to j a p e ro s kiel b ro ŝ u ro , ni ne p u b li- k ig as ĉi tie d e ta la n ra p o rto n , sed k o n te n tiĝ a s p ri m a llo n g a re su m o de la k elk tag aj in te rtra k - ta d o j.
J a m hodia\x ni elparolas la espĉron, kĉ la Sĉkvonta 1K A-kongrcso far\Q u okazaĵo, kiu havos tutc spccialan signifon por la katolika mondo !
Mallongaj sciindajoj hatolikaj
L a n e d e r la n d a j k a to lik o j kaj la m is io j . K iom fe rv o re la n e d e rla n d a j k ato lik o j m a lg ra ŭ ilia m a lg ra n d a n o m b ro ( 2 m ilio n o j ) s u b te n a s la m isio jn , v id iĝ a s el la fakto, ke ili p o se d a s n e m alp li ol 3g m isio g a z e to jn . 3y d iv ersaj m isi- o rd e n o j kaj societoj havas sian sid ejo n en N e- d e rla n d o .
« Semaine Sociale » en L e Ilavre :
Mgr. Du Bcis de la Villcrabel
ĉefep isk o p o de R o u e n .
K a to lik o j kaj te a tr o en U s o n o . A m erikaj, ĵu rn a lo j ra p o rta s pri su k ceso d e kato lik a te a tro - b a ta lo . E n la g ra n d a j am erik aj teatro j en la lasta te m p o p re sk a ŭ ĉ iu ta g e a ŭ d iĝ is blasfem o j kaj m a lsa n k tig o j de la n o m o d e J e s u o . S u b g v id o de la p a stro E . C a lla h a n la o rg a n izitaj k a to lik o j d e N ew -Y o rk u n u e p ro te s tis ĉe la te a tro d ire k - to ro j. Ĉi tiuj k u lp ig is la a ŭ to ro jn , kiuj p o ste p ro v is se n k u lp ig i sin d ira n te , k e n se n uzo d e b lasfem o j oni ne p o v as skizi re a la n v iv o n . S ed la k ato lik o j n e k o n te n tiĝ is p ri tiaj - frazaĉoj k ajf
m in a c is b o jk o to n . Tru m e t o d o 5 s u k c e s is .
E n M ek sik o la b atalo d e la re g is ta ro k o n traŭ ' la k ato lik o j a n k o ra ŭ n e ĉesis. O k aze de la n u n - ja ra ĉ e fp ilg rim o al la n a c ia s a n k te jo d e N ia S in jo rin o d e G u a d e lu p e 100.000 k a to lik o j de- m o n s tra c iis k o n tra ŭ la p e rse k u to j d e la re g ista ro ,
L a g e r m a n a m in is tr o p o r p u b lik a j la b o ro j e sta s D -ro H e in ric h B ra u n s , k iu en la m u lta j m in is tro ŝ a n ĝ o j d e la lastaj ja ro j ĉiam k c n se rv is sian p o s te n o n . M ultaj n e scias, ke li estas k ato- lika p a s tro kaj e stis se k re ta rio d e la « V olks- v e re in » , la g ra n d a c e n tra o rg a n iz a ĵo d e la ger- m a n aj k a to lik o j. Li n u n estas s e n ĉ e s e m in istro
en la 6-a m in is tra ro .
La nova vizaĝo
D e J o s e f W lt t lg , trad. W. Solzbacher.
' ( F in o )
« Kaj k ia n s p irito p le n a n ra k o n to n ra k o n tis al vi la lu n fa lĉ ileto ?
« J e la u n u a fojo k o m p re n e b le ra k o n tis ĝin al m i m ia av in o : Ia m e stis ĉ arm a in fa n o en la u rb o ; ĝi haVis s u p e r sia lito b ild o n d e la P le j S a n k ta V irg u lin o M ario s u r la lu n falĉileto . Vi ja ko n as ĝin ! E b le de M u rillo . Ĉ iu fo je, kiam la in fa n o v id is la lu n fa lĉ ileto n je la ĉielo , ĝi k o m e n c is plo ri d ira n te : J e n c erte la D ip a trin o m a lsu p re n fa lis ! K aj k iam ĝi vidis D ip a trin o - s ta tu o n — h o , en la v itra ĵa ŝra n k o sta ris tu te d e lik a ta M a rio -sta tu o el b la n k a g ip so , — ĝi tuj d e m a n d is : Ĉ u m i po v as re p o rti la k a ra n D ip a - trin o n s u r la lu n o n ? Iu m a te n e la p a trin o d e la in fa n o tro v is la lito n m a lp le n a . Si serĉis kaj se rĉ a d is, en la tu ta d o m o , en la tu ta ĝ a rd e n o , kaj n e re tro v is la in ta n o n . G is k iam la trifo lio ja m estis k re s k in ta tu te a lta , tia m iu v ila ĝ an o v id is ĝin n a ĝ a n ta s u r la la g eto z; kaj li tiris ĝin al la b o rd o , e n litig is g in el la v e rd a n trifo lio n
en sia v e tu rilo kaj p o rtis ĝin al ĝia p a trin o . Sed en sia m an o ĝi h av is, firm e te n a te p e r la rigi- daj fin g re to j, la b la n k a n D ip a trin o n el la v itra ĵa ŝ ra n k o . V id u ! Kaj k iam m i n u n foje v id as la lu n falĉileto n tiel d e lik a te k u rv ita n , m i ĉiam p e n - sas : T io do estas d e lik a ta k a d re to , en ĝi d e v u s esti M a rio b ild o ! »
L a fre m d a viro estis ĝ o ja, kiam m i ŝan ĝ is la v a g o n o n en la tria stac io . T io m d a s p irito li n e e stu s p o v in ta to leri d u m tu ta ta g o . S ed m i iam ra k o n tis la h isto rie to n al m iaj in fa n o j en la ler- n e jo . fli d u m kelkaj sem a jn o j ĉiam d e n o v e volis
a ŭ d i pri ĝi. '
O ni ne p e n su , ke o n i, n e v id a n te io n , n u r p e r fa n taz io p o rta s ĝin tie n , kie oni d e zira s vidi ĝ in . Gi a n k a ŭ povas esti tie , se n ke oni v id as ĝ in kaj sen ke oni im a g a s ĝ in . A ŭ ĝi estas tie , sen ke oni v id as ĝ in , kaj oni k re a s &1 si b ild o n , S tu ltu lo j, k iuj n o m a s -tion fa n taz io !
Ia m m i v e tu ris k u n kelkaj italaj ŝip isto j io m ete en la n o k to n de la M e d ite ra n e a M aro. K iam la u n u a ste le to e k b rile tis je la firm a m e n to , u n u k o m e n c is k a n ti : « A ve m a ris stella ». K aj la aliaj a n k a ŭ k a n tis . Kaj ili r ig a rd is al la ĉielo , kv azaŭ tie v ere e stu s v id e b la la k a ra D ip a trin o ,
— rig a rd is al la ste lo , k v azaŭ en ĝi e k lu m u s ŝia sa n k te c o b e la v izaĝ o . Ili v id is n e n io n ol la
ste lo n , sed ĉi tiu n ili tu te n e v id is, ili n u r vi- dis la m iro b e la n b ild o n d e M ario . K aj e stis m ira k la s p irita k o n ta k to in te r la stelo kaj la- okuloj d e la ŝip isto j. H o je M ario ili k re d a s, ili d iris. L a tu ta m a ro k re d a s je ŝi, ili d iris.
Kaj k iam M ario tiom d o lo re p lo ris su b la k r u c o r venis v e n to kaj p o rtis u n u g u te to n en la m a ro n .
D e p o st tiam la akvo de la m a ro h a v a s g u sto n tiel m a ld o lĉa n kaj salan kiel la rm o en g ra n d a d o lo ro . Kaj ilia p a ro h e s tro d iris, ke la nomo-
M aric sig n ifas « m a ld o lĉe c o d e la m a ro ». S e d ĝi a n k a ŭ ^ sig n ifas « f.an ĉin o de la m a ro », ĉar ja la m a ro d e p o s t tia m tre e g e a m a s M ario n ,
kaj ĉiu ŝip isto v e tu ra n ta tra la m a ro .
S e d estis e te n d ita velo s u p e r la ŝip e to , en kiu' ni v e tu ris . Gi n u n e lra d iis ĉ iu n lu m o n . k iu n ĝi d u m la tu ta tago e n so rb is. Kaj ĝi estis tio m gracia kaj d e lik a ta , tio m ĉ a rm e v o lb ita , tiom d o lĉe m o v iĝ a n ta , ke ĝi h av is ion tu te v irg a n . K aj ĉ a r m i a n k a ŭ volis ion d iri al la ŝip isto j, m i ra k o n tis al ili, k e ni g e rm an o j n o m a s M a- rio n D iŝip e to . Ĉi tio v e tu ra s s u r la v asta m aro d e n ia vivo kaj p o rta s d o lĉan ŝ a rĝ o n ; la D ia n in fa n o n ĝi p o rta s , kaj la S a n k ta S p irito m em m ovas la d e lik a ta n , b la n k a n v e lo n . H o , kiom ili m iris ! Kaj k ial ni ankoraŭ- n e faris kanton»
p ri ĝi ?
7 a Kolekto N° 10 K A T O L IK A M O N D O
*
Kontraŭ la deviga m ilitservo !
70 e m in e n ta j g v id a n to j de la k u ltu ra , lite- ra tu r a , scien ca kaj p o litik a vivo de ĉiuj nacioj p u b lik ig a s a lv o k o n k o n tra u la m ilitse rv o d e v o . I n te r ili tro v ig a s la a ŭ s tra e k sk a n c e lie ro p re - lato D -ro Seipel kaj n ia a m ik o P . Siratm ann O . P . L a te k sto j en la d iv e r s a j lin g v o j ŝ a jn a s iom v arii. N i tra d u k a s laŭ la a n g la te k sto .
D um la m ilito hom oj en ĉiuj landoj d ecid is forĵeti por ĉiam la ju g o n de la m i- lita rism o , k a j.k ia m la paco venis, la L igo de N acioj estas s a lu tita kiel p o rta n to de tiu esp ero . E s ta s n ia devo zorgi, ke la te ru ra sufero de la m ilito ne revenu !
N i p o stu la s v e re d e c id a n paŝon al kom- p le ta sen arm ig o kaj p recip e m o ra la n se- n a rm ig o n in te r la civilizitaj n acio j. L a plej efika ilo p o r tio estu s la u n iv ersala forigo de la deviga m ilitse rv o . N i tia l p e ta sla L ig o n de N acioj, p ro p o n i la ĉesi- gon de deviga m ilitserv o en ĉiuj landoj kiel u n u a n paŝon al v era sen arm ig o .
N i k red as, ke arm eoj bazitaj su r ĝene- ra la m ilitserv o d ev o kun s ia g ra n d a aro da profesiaj oficiroj estas g rava m in aco al la paco. D ev ig a servo estas su b ig o de la h o m a p ersoneco kaj n eniigo de la libere- co. K azern a vivo, s o ld a ta d rilo , b lin d a obeo al kom andoj, kiom ajn m alju staj kaj sensencaj ili estas, la tu ta sistem o de ekzercado al m ortigo, forigas la respek- ton p o r la in d iv id u o , p o r d e m o k ra tio kaj h o m a vivo.
H o m a indeco estas se n b az ig a ta , kiam oni devigas h o m o jn oferi siajn vivojn, aŭ m o rtig i kontraŭ ilia volo aŭ sen kovinko p ri la ju ste c o de ilia agado. L a ŝtato , kiu se n ta s sin ra jtig ita devigi siajn a n o jn iri en la m ilito n , n en iam estim o s la valoron kaj feliĉon de iliaj vivoj en paco. AnkaO p er deviga m ilitserv o la m ilita ris ta sp iri- to de atak em o estas in o k u lita al la tu ta v ira lo ĝ an taro en la aĝo, kiam la hom oj estas plej facile in flu eb laj. P e r ekzercado
por la m ilito la hom oj kom encas konsi- deri la m ilito n n e e v ite b la a ŭ eĉ d ezireb la.
P e r la u n iv e rsa la forigo de la deviga m ilits e rv o ,m ilito fa riĝ o s m a lp li fa c ila .L a reg istaro de lan d o kun dev ig a m ilitserv o facile povas d ek lari m ilito n , ĉar ĝi povas silen tig i la tu ta n popolon p cr m o b iliza ordono. K iam la reg istaro j p o r h elpo de- vas d ep en d i de la lib e ra konsento de siaj popoloj, ili tu te n a tu re devas esti m u lte pli sin g ard aj en sia ek stera p o litik o .
E n la u n u a projekto por la k o n stitu cio de la Ligo de Nacioj, p re z id a n to W ilso n p ro p o n is m alp erm esi devigan m ilitser»
von en ĉiuj aliĝontaj lan d o j. E stas n ia devo rcstarig i la o rig in an sp irito n , kiu kreis la L igon, sp irito n de m u lta j, kiuj b a ta lis en la m ilito , kaj sp irito n konfesi- ta n de m u ltaj p o litik isto j Ĉ iulandaj. P e r u n iv e rsa la forigo de la m ilitserv o d ev o ni povas fari fo rtan paŝon al paco kaj libe- reco. N i do alvokas ĉiujn virojn kaj virinojn de bonn volo, ke ili helpu krei en ĉiuj landoj fmblikan opinion, kiu igos la registarojn kaj la Ligon de Nacioj fa ri tiun decidan paŝon, por liberigi la mondon de la spirito de m ili- tarismo ka/ por m alferm i lavojon al libereco en la nacioj kaj al frateco internacia.
C . F . Andrevv ( H in d u jo ) ; N o r m a n A n g e ll (A n g lu jo ), S e lin a A n tilla ( F in n la n d o ) ; H e n r i B a r b u s s e ( F ra n c u jo ) ; A. M e n d e lsso h n B a rth o l- d y (G e rm a n u jo ) ; A n n ie B e s a n t (H in d u jo ) ; D r.
th e o l. N a t a n a e l B e s k o w (S v e d u jo ) ; L t.- G e n . G. J . W . K o o le m a n s B ey n e n (N e d e rla n d o ); D r.
C tib o r B ezd ek (C eh o sl) ; M a rg a re t 'B o n d fie ld (A n g l.) ; M a r tin B u b s r ( G e r m .) ; E d w a r d Car- p e n te r (A n g l.) ; P ro f. D r. F r a n s D ae ls (B e lg .) ; e k sg e n e ra lo B e rth o ld von D e im lin g ( G e rm . ) ; M ig u e l d e U n a m u n o (H is p .); G e o r g e s D u h a - m e l ( F r a n c .) ; G u sta v e D ŭ p in ( F r a n c .) ; E in ile E h le rs ( B e l g . ) ; P r o f. A lb e r t E in s t e in (G erm .);
M ajo r F r a n z C arl E n d re s (G e rm .); P r o f. A u g u st
F o re l (S vis). ; M aikki F r ib e r g ( F i n n l .) ; M a h a t- m a K. G a n d h i ( H in d ) ; P ro f. Edvvard G eis- m a r (D a n .) ; L u c in a H a g m a n ( F in n l.) ; P ie r r e H a m p ( F r a n c .) ; P r o f. G. T . H e e rin g (N e d e rl.) , D r. F rie d ric h I l e r t z (A ŭ str.); P r o f. F elix lv e rs e n ( F in n l.) ; P ro f. D r. p h il. D r. litt. O tto J e s p e rs e n ( D an ) ; D r. L u is Jim 6 n e z d e A sua ( H is p . ) ; T o y o h ik o Kagavv ( J a p a n . ) ; | E lle n K ey (S v e d .) ; g r a f o H a r r y K e s s l e r (G e rm .) ; C h r.
L . L a n g e ( N o rv . ) ; G e o r g e L a n s b u r y M. P . (M e m b ro d e la P a rla m e n to )(A n g l.); C arl. L in d - h a g e n M. P . ( S v e d . ) ; R e ic h s ta g -p re z id a n to P a u l L o b e ( G e rm . ) ; P ro f. D r. J o s . M acek ( Ĉ e ĥ o sl. ) ; P ro f. D r. G . M a ra n o n ( H is p . ) ; V icto r M a rg u e ritte ( F r a n c .) P a v la M o u d rŭ (Ĉ e- hosl. ) ; L a d y M a ria n E . P a rm o o r ( A n g l. ) ; G e o rg e s P io c h ( F r a n c . ) ; A r th u r P o n s o n b y
M. P (A n g l.) ; P ro f. D r. E m . R ad l (Ĉ e ĥ o sl.) ; P ro f. L e o n h a rd R ag a z (S v is .); L a jp a t Rai ( I lin d ) ; P ro f, Dr." K. I I . R o e s s in g h (N e d e rl.) ; R o m a i n R o lla n d ( F r a n c .) ; B e r tra n d R u sse l ( A n g l. ) ; G e n e ra l-M a jo r a . D . F . von S c h 6 n a ic h (G e rm .);
O sk a r von S c h o u ltz ( F in n l.) ; D r. I g n a z S e ip e l ( A ŭ s tr. ) ; H ild a S e p p a k i M. P . ( F in n l. ) ; R o b e rt S m illie M. P . (A n g l.) ; P h ilip Snovvden.
M. P . (A n g l.) ; P a tr o F r a n z is k u s M . S t r a t . m a n n O . P . (G e rm .) ; P ro f. D r. E m ii S v o b o d a (C e h o sl.) ; H e le n a M. S w an w ick (A n g l.) ; R a - b in d r a n a th T a g o r e ( H in d .) ; P ro f. V. T a r k ia i- nen ( F in n l.l ; F r itz v o n U n r u h (G e rm .) ; P ro f.
D r. K arel V e le m in sk y (C e h o sl.); G e n e ra lo V er- rau x ( F ra n c . ) ; E lin W H gner ( S v e d . ) ; | U . W e g e liu s ( F in n l.) ; H . G. W e l l s (A n g l.) ; M a- t h ild a W r e d e ( F in n l. ) ; J in d r is k a W u rm o v a ( ĉ e ĥ o s l.) .
S eptem bro 1926
ANONCETOJ
Atentu, IKA-anoj el ckcidenta Germa- nujo ! L a 17 o k to b ro cstos en E ssen g rava k unveno, al kiu ni ja m hodiaO in v itas n ia jn m u ltn o m b ra jn g e a m ik o jn . L a p ro g ram o enhav as ra p o rto jn pri E in sie d e ln , M U nster kaj B ierv ille. P ri d etalo j oni ankoraO inform os.
I Ĝenerala ekkono de Dio
E1 la plej re k o m e n d in d a v erk o de K E IN K E,
« N a tu rsc ie n c o , m o n d k o n c e p to , re lig io » kun a fa b la tra d u k p e rm e s o de 1’eld o n ejo H e rd e r u .k i o , F re ib u rg en B a d e n .
L a ŭ la re z u lto j d e 1’k o m p a ra n ta re lig ie sp lo ro la D io id e o ra d ik a s e n la k a p o j kaj k o ro j d e ĉiuj k o n a ta j p o p o lo j d e la te rg lo b o , ĉu iom k a ŝite , ĉu m o n tra n te sin e v id e n te g e . L a lasto k o n c e r- n a s p re c ip e ilia jn sc ie n c e k le rig ita jn p e n s u lo jn d e la a n tik v a g is n o v a te m p o ; sed a n k a ŭ p o r n a tu r p o p o lo , kia estis iam la ru g h a ŭ tu lo j d e A m e rik o , lu m a d a s s u r ĉiuj ĝiaj vojoj la < G ra n d a S p irito » kiel p lej alta p o te n c o . Ĉi tiu id e o , ĉi tiu p e n so b a z ig a s la o b s e rv o n de k re a n ta fo rto en- la n a tu ro , gi e sta s la id e a lig ita k o n k lu d o el
la ĉ iu ta g a j o b serv o j de 1’vivo, ke m a la n ta ŭ la v id e b la ĵo d e v as sta ri a n k o ra ŭ n e v id e b la ĵo j.• L a p o lite ism o p o e z ie p e rs o n ig a s la en la k re a n ta n a tu r o efikajn u n u o p a jn fo rto jn . L a fetiĉo n e ja m e sta s D io , sed n u r in s tru m e n to d e la D ie co , p e ra n to in te r Gi kaj la h o m o . L a fu n d a m e n ta id eo d e l'D ia k o n scio e sta s m o n o te is ta .
A g iĝ as do ĉi tie n e p ri la id o lk u lto de ido- la n aj n a tu r p o p o lo j, sed p ri la ĉ iu n id o lk u lto n s u p e rb rila n ta ĝ e n e ra la id eo pri m a je sta plej a lta , in te lig e n ta estaĵo , k iu e n lo ĝ a s la b ru s to n de ĉiu n a tu r a h o m o . E m a n u e l G eib el p e n sa s al tiu ĉi p le j a lta id e o d e la D ieco , d ira n te :
L in , p e r m il bildoj h o n o ra ta n , N e n iu b ild ’sim ila s L in ,
V in , de ini ĉiam b e z o n a ta n , H o , kiel m i k o m p re n a s vin !
M ax MUler re s u m a s la re z u lto n d e siaj m u l- ta m p le k s a j e sp lo ro j s u r la k a m p o d e 1’k o m p a - ra n ta re lig isc ie n c o p e r la v o rto j : « L a D io id e o k u n n e p re c o e k e sta s en la h o m a s p irito . » Se
tio ĉi estas v e ra , se ĉiuj ho in o j kaj g en to j d e el n a tu ro h av as en si la D io id e o n , tia m ĝi d e v a s esti e n p la n tita d e la K re in to eri ilia n a n im o n sam k iel al ĝi e sta s e n p la n tita j la ra cio , la k o n s- e ien c o , la volo. T ial a n k a ŭ la p le ja lt-k le ru lo j de ĉiuj te in p o j kiel S o k ra te s, P la t o , A risto te le s, F r ie d ric h . d. G r. ( la G ra n d a ) ne p o v is d e te n i sin d e tiu ĉi g e n e ra la D io id e o . L a laste n o m ita d ira s : « Ĉ io ĝis la ra d ik id o 4^ p la n to p ru v a- d a s la D ie c o n . » K rom m u lta j aliaj eld iro j d e la g ra n d a re g o ja m ĉi tiu p a ro lo a te s ta s , kiom m a lp ro k s im a d e 1’a te ism o e stis lia c e te re tiom s k e p tik a m e n so .
A n k aŭ n ia s e n to p o r p o ezio , n e k o n a ta al la b e s to j, fa riĝ a s p o r ni fo n to d e 1’D io k re d o . Es- ta s n u r a lia p a ro ltu rn o , se ni a n s ta ta ŭ la en n a tu rs c ie n c o u z ata j ideoj de 1’n e c e se c o kaj leĝo p a ro la s p ri D ia 'volo. S ed volo, d e c id o kaj a g o ĉe D io k o in c id a s , k o n tra ŭ e ĉe la h o in o ili e sta s d is ig e n d a j.
C u D io id e o kaj D io se n to e sta s a k s io m o , t. e.
b a z o , aŭ ĉu ili e sta s lib e ra k re o d e 1’h o m a spi- rito ? L a stk a z e la D io id e o p o v u s farigi fikcio.
Ci tio n e p re e sta s rifu z e n d a , tuj k ia m ni p e r la p e n s e k s p e rim e n to d e 1’a n a lo g ik o n k lu d o d a ŭ - rig a s la in d u k ta d o n el la fizika e n la m e tafizik a n sfe ro n . E n la n a tu rs c ie n c o j la in d u k to k o n d u k a s d e 1’e m p irio al la leĝo ; e n la m e ta fiz ik o gi k o n d u k a s pli a lte n d e la lego al la id e o d e 1’L e ĝ d o n a n to , al la D io id e o . Ĉe L in n 6 , L ie b ig , kaj eĉ ĉe D a rw in k re a d o d e 1’vivo d e D io e stis a n k o ra ŭ a k sio m o , a n k o ra ŭ b azo . L a en la a n ta ŭ a ĉ a p itro fa rita in d u k to al D io p e re d e 1’a n a lo g i- k o n k lu d o d e v ig a s al la k o n v in k o pri ek zisto kaj efikeco de D io a n k a ŭ tiu n , kiu tutp s e n a n ta ŭ ju ĝ e e n tre p re rp s tia n lo g ik an e s p lo ro n . T ia lM a x S te in e r e ra ra s , d ira n te r : « L a fizikoteologio n e n ia in c s tu s e k e stin ta sen re lig ia p a rtie c o . — O n i n e k re d a s je D io , ĉ a r L i m a lk a ŝa s sin en la n a tu r o , se d li m a lk a ŝa s sin e n la n a tu r o , ĉ a r oni k re d a s L in . » S a m ra jte oni p o v u s a se rti :
al a te ism o n u r tiaj p e n su lo j p ovas k o n d u k iĝ i, kiaj d e 1’in fa n e c o n e k re d is je D io ; kaj ta m e n eb le ĉiuj a te isto j e stis iam k re d a n ta j en la in fan e- co. K elk iu , kiel I la e c k e l, sp e c ia le ĉi tio n c e rtig is.
Ke K a n t p ro logikaj m o tiv o j d ia le k te k o n - tra ŭ b a ta lis n e p ru v o jn , sed n u r a rg u m e n to jn p o r
la ek zisto d e D io, kaj ke a n k a ŭ lia p ro p ra
« m o ra la D io p ru v o » k o n sista s n u r el a rta p e rs- v ad o , ja m e sta s a k c e n tite . (N o to : L aŭ p o p u la ra esp i im m a n ie ro oni c e rte a n k a ŭ e sto n te n o m o s tia jn a rg u m e n to jn « p ru v o j ». E n tiu ĉi se n c o m i b o n v e n ig a s la m u ltv a lo ro n lib ro n de V ik to r K o lb S. J . ,f D ie G o tte sb e w e is e La D io p ru - v o j, G raz 1921 ). S e ĉiam d e n o v e a se rtiĝ a s, ke la k a ŭ z e c o kaj la k aŭ za in te r r ila to sole a p a rte n u al nia in te le k to , tia m a n k a ŭ ĉi tio ĝ u s te laŭ K a n t’a e k k o n o te o rio e sta s e ia r o , ĉ a r laŭ K an t la “ fe n o m e n o j,, e k e sta s p e r tio ke la D in g e an sich ,, ( aĵoj p e r si m om ,, — la n e sp e rto - b la , tra n s c e n d a e se n c o de la a ĵo j) tra n s e ĥ k a s el la m etafizik a en la fizikan sfe ro n , im p re s a n te aŭ
“ a fe k c ia n te ,, la n e rv o p in to jn d e niaj s e n to rg a - n o j. Ĉ iu alia in te rp re ta d o d e la K a n f a e k k o n o - te o rio e sta s a rtifik a ; ĉi tiu lia k o n c e p to ne p o - vas esti n e a ta . E n la e k k o n o te o rio d e B eik e le y la tu ta tra n s c e n d a m o n d o e sta s id e n tig a ta al D io kaj T iu ĉi n o m a ta la K aŭzo d e ĉiu j niaj im a g o j. S e d se ni volus sta rig i la D ia n id e o n n u r kiel h o m a n p e n s a ĵo n , tiam D io k u n la m o rto de F h o m o kaj a lm e n a ŭ k u n la e k ste rm o d e 1’h o m a g e n to m a la p e ru s kiel p a liĝ a n ta n e b u ls tr io . T ia D io id eo e stu s ne n u r se n v a lo ra , sed a n k a ŭ n u ra fa n to in o , ĉ iu te m p e n u lig e b la ; ĝi d ife re n c u s tial
n e m u lte d e 1’a te is m o .
P e r sia s p irita n a tu ro la h o m o fa riĝ a s D iaer- ĉ a n to , kion a te sta s F r . H e b e l p e r je n a j v erso j :
B ele g a n e m o n d o ric ev is mi A1 e sp lo ra d o d e 1’plej a lta D i’,
Kaj m in , e s ta n ta n m em n u r n e d a ŭ re m a , R e g a la s fo n to , ĉiam p ro d u k te m a ! ✓
T r a d . E w . B re n k e n , B o c h u m .
7 a K o l e k t o N ° 1 0 K A T O L IK A M O N D O S ep tem b ro 1926
© © © © C = ® = 3
□
©
© © □
© ©
z r
Kiel vian propran lingvon vi parolas Esperanton !
Uzu nian bonegan Esperanto-literaturon ! — Jam en tria eldono post mallonga tempo aperis en nia eldonejo :
Esperanto ★
S p r a c h - u n d U e b u n g s b u c h f i i r S c h u ie u n d H a u s d e D - r o L». L». Z a m e n h o t . k u n m etita de d irek to ro J . S c h a m a n e k ,
lektoro por E sp e ra n to ĉe la T e k n ik a A kadem io de \V ien, m em bro dc la ŝta ta ekzam cn k o m itato por E sp eran to . 3 - a e ld o n o — p r e z o R m k . 0 .8 0 , s llin g o l . —
P e r ĉi tiu lern o lib ro en A ŭstrujo ŝtate rck o n ita kaj en k o n d u k ita en m u ltajn lern ejo jn , E sp eran to -k u rso j p er R adio estas gviditaj kun g ran d a sukceso. P o r ĉiu E sp e ra n tisto bonega helpilo, por plen e posedi la lingvon.
K a to lik a .P r e g lib r o
B s p e r a n t o - p r e g l l b r o d e P. IVI. C a r o l f l b r o s . R m k 0 8 0 , S .-l. - b ln d . R m k 1 4 0 , S . 1 .7 5 L a plej bona kaj riĉenhava katolika p reĝ lib ro en E sp e ra n to . L a preĝoj estas ekzaktaj trad u k o j de la eklezia-
litu rg ia M eso, de la Vesperoj kaj P salm oj kaj devus esti en la m ano de ĉiu katolika E sp eran tisto .
O arboj dc K a r l T a u c h m a n n ,
Prezo R m k. i . — Ŝilingo 1.20. T rad u k o j de rakontoj de konataj klasikistoj, p o p u laraj aŭtoroj kaj tabelrak o n tisto j.
/
Dle bisherlgnn Erfolge der ffelthilfssprache Esperanto auf der ganzen Welt.
, . . de P r o e ls s - S a p p l.
3 - a e ld o n o . B r o ŝ . R m k . I. — Ŝ ll. 1 2 0 ; b ln d . R m k 1 .5 0 , Ŝ ll. 2.—
In teresa libro rak o n ta n ta pri la h isto rio , gram atiko, disvastigo de E sp e ra n to kaj in fo rm an ta pri ĉio sciinda.
Postulu la liston de nia Esperanto-literaturo !
a
©
Paulus=V erlagsanstaIt Graz (Austrujo)
c=®c=3 czz®—i 11 . ... I" ■»■■■. — ■ < ... ■ ■ ■ ■ II rr® —111 cz=®=i II 1 — ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■■ ■ ■ ■ — .1.1 I !- I . - , I--r |fcz® = |rc==®zS1fcz®= Ifcz®z3|fĉz®Z3l[Zr®zzi |fĉ~z®= Ifizz®z3 |I~iEz®z311 cgD M , ... —
-4 -* L - ! - -
_ J ■ |- -|— ■ ■ ■ I
I L ■ ■i ■ i I ■ I ■ «I» ■ ■ I II ■ ■ I 1 — — ■ ■ I ■ — ■ ■ ■ ■ ■ ... —
I _ _ L1 --- . ...11 .11 --- U ■□
S IB B im i
A g r a b l c f d c i l f l u a n f a
P o s f u lt i p r o s p e h f o n . c ŝ - p c r a n t a n fctaj s c n k o s t a r i
S p c c i m e n o n d c la.
„ f a b r i k a n f o
G U M T H E R . W A G N E R .
Nemstara mastromioo b o n k a to - lik a, s p e rta , d a u re se rĉ a ta de vido k u n
i3 ja ra k n a b in o . Si d ev as fari m em e iu jn d o m la b o ru jn , lavi ( m aŝin e ) k u d ri to la ĵo jn kaj k n a b in a jn v e sta ĵo jn , d en sig i legom ojn kaj fru k to jn , p rizo rg i ĝ a rd e n e to n k. t. p.
In o j, kiuj serĉas kaj k o m p re n a s a ra n ĝ i a g ra b la n h e jm o n k aj^estas san a, in fa n a m a , ŝ p a re m a , p ra k tik a , se n d u tuj v iv o p risk rib o n kun a te stk o p io j re fe re n c o j, sc iig o n kiam kom enci kaj s a la jrd e z iro n al ** S t r a u c h , u rb a s u p e rse k re ta rio , B o ttr o p ( ĉe E ssen ) Ile le n e n s tra s s e : 12/14
K IO M D A A B O N A N T O J v i ja m v a rb is p o r K A T O L IK A M O N D O
O o o
Q q o qQ o o o o q o o o q o o
°°°0 0 0 0 0 0 °°° 2® O o o o O o o ° ° O o o o O OOOO 1 ° ° °
o
• o
• o
• o o o
• •
o o o oo •
• •
• •
• •
• •
• • • •
• • • •
o oo o o o o o o o o o o o o o
62
€2,
C A N N E S -
FRANCA RIVIERC
P a s tr o , P r o fe s o r o L a ŭ r e a t o d e la f r a n c a
* A k a d a m io a c c e p ta s e n
F A M I L I O - P E N S I O N O N
ju n u lo jn kaj sin jo ro jn , kiuj volas le rn i fra n c a n lin g v o n en F r a n c u j o m ein .
A n k aŭ estas a k c e p ta to j ju n u lo j, p a s tro j sin jo ro j, kiuj p ro sia sa n sta to aŭ p ro alia kaiizo b e zo n a s re sta d o n c e la R iv ie ro .
M alferm ata d u m la tu ta ja ro
P o r p ro sp ek to j aŭ inform oj sk rib u al
Villa de Lorriere, CANNES, Franc.
fl00 0 0 0 0 0 0o O oboO o q o o r>o«oO
Oo o o o o o ŭ o O o o o O o o o o O o c o Q
«ŝ o
o O o o o o u o o o
