Olszewska Halina

(1)

1

(2)

SPIS ZAW ARTOŚCI TECZKI — ...

...

...Z S 5 $ l u s ^ 1/1. R elacja V

I/2. D o k u m e n ty (sensu stricto ) d o ty czą ce o s o b y re la to ra —

I/3. Inne m a te ria ły d o k u m e n ta c y jn e d o ty czą ce o so b y re la to ra —

1(1/1 - M a te ria ły d o ty czą ce ro d zin y re la to ra —

III/2 - M a te ria ły d o ty czą ce o g ólnie okre su s p rze d 1939 r. —

III/3 - M a te ria ły d o ty czą ce o g ólnie okresu o k u p a c ji (1 9 3 9-19 4 5 ) — III/4 - M a te ria ły d o ty czą ce o g ólnie okresu po 1945 r.—

III/5 - in n e ... —

IV. K o re sp o n d e n c ja / <C- II. M a te ria ły u zu p e łn ia ją ce re lację

V. N a zw isko w e ka rty in fo rm a cyjn e

VI. F o to grafie

2

(3)

3

(4)

4

(5)

5

(6)

6

(7)

7

(8)

Z j o / w v t “ cI M A M , J \ r a v t » , p / l M _ ^ f t o c i -

^W/otCoi. i^a. ^ J U a^'odź « a v c ^ \lW /x U.,.- l +-

K o A W O A ^ f ^ A ^ ^ C j / ) . VnI O ł . o O A X . aX ^ X c oV / W T o. ■ C a . ( X , ^ d ! ^ / j o J ^ o J W 4 A r e r c » ^ t Q . i< c ? T < x . 0 U v c y t C y h m .. W t y w T i

X vz X.QMaa9 ^ X.Q_ Ho/t ^ e^ A voo 0^ V W ^ tO C ^ iL o v y{ Oj^-Q «r<rC<^

^ o o u X6 0" W i ^ X J L V W A , / y ^ a L O ^ Y O lA A , j a j l C © v v ć T o < jl-~

^Û/o^tUAyt GAAvcj/(^4^Â/ U . iî ^\/J/Iôy^{\!) 4~tz,} vv^

O X < M X £ , p ( X M / U / ( ^ C ^ j g i v l A ^ ^ v A \ A / ^ T c t ^ W C ^ e l '- ' / v w | o t c ^ Anj/C^ ^ ® A A^aa% J Y X (Xa^VVW^ J ^ O ^ y W ^

^ < ^ t o v k ( X / v v ć c l o ^ o U / ^ k ^ W i ' e A c j Y ^ o u ^ 1 ^ / \ ^ c a x J ^ ^ / U v ^ | x o — V rb o Ł a x i/v £ £ //v t ^V K ^ - w . k y d X t< x b<*X i n ^ c x . a m i u i r ^ v ° L u A / v v am M a /

v w j ^ 7 a , 3 ) 0 | u T e v ^ w ^ ^ ^ ^ o 4 < ^ u j M ) A A n r o x ^ J U | W Q u t A j m

JU m avi vyV^,(|A^o/V O ^ę/Cje/i \AW I | a X o 'l^ i/żto n /' ^ (X \A/(>AA'^\p/^A^-

W i y ^ o ^ o l o ^ w c ^ L | ^ < U y l C a v u t / \ ^ o t ^ 03 o ^ v

U p r t o ( T ^ o u aT Ol -C ^ ^ A aT Im ? ^ u i ) X A A ^ oI ^ t c l -

/V V C t l / O U / y ^ O u ^ £ O u c iv 0 * ^ V \ A ^ f i i v , V \ /

4 \ IM X /W o A a ^ A c ^ W / W W \ a ^ ^ V \ T O W \ ^ O o O ^ m I^ O l ^ I A A W W S^ ' W . ~

t i i u . >u jyv^?X?t {/ukiCCL l o t ooz <ho &M/v < 2 a \^ W u j ^ w O ^ d O ^ c^ C t

K ^ ( X / y k , G u A . U ^ C ^ L ^ C , J sijU Ł & i y ( A A / ^ U r V X © V v \ X C A M ^ C jA & i^ ~ k x ^ c y O v ^ t M . G W ^ T c t X z ‘ 2 - 0 0 4 * , | U ) e k o ^ c * ^ / ^ a t vX ^ W v ~

JcOJ^M ' (yj W CUa3 ( _A

^ w j t ł i o i * ^ f a l c

- U w W t ' x | v c > ^ w i ^ ł ł ' a ^ :^ /v v ć ( ^ i W e i B , O j e i o j £ v u i , VnT U U ^ V 0 A V C W ' s t O t ^ M ^ G i \ 0 9 ^ f o X a C9 l v O X > ^ X > K £ t *

O r < W ^ A n f * . 0 - c ^ t « i - Ł / W * W > l * U ( ^ ę ^ U * w « M ę

£ c T . - V ^ v X fe A A ^ W o o u L ( y a jv x Ł j'm - ^ / \ ^ v v ^ 6 ^ X M , 0 v - ^ t - V r O W -

^ J <a^ w 2 i o o J ^ c u ; * J Ł - e w a M / v t ( A 9 H 4 Y ) , . U V i ^ x e M A C W i aW ,> v I * _. /■ U . 0 ^ ' U aO i .Y O ll 1 S^/CM . aJ-O i A . (*7> 1 I A A A ,0 ^(11 4

^ ■ j f r *--- --- “ j]

K X / K K 0O p ( 4 H 8 5 ) .

( y u ^ v w

8

(9)

— ^{5 ’—} r ^\ĄS

o o~\ęj e t/

w ? c M r O A ^ l ~ W ^ cA/ ()X v rv ^ ii ^ A j W oiat-

^ w a \ (W \ r --- ' i , y v V ^ J > 3 , ^ ^ ( £ 0 ( CJ 3 ^ Ą ^ 0 ^ 4 6 £ , 3 (9 O j H ^M , Y ^ ^ c*M'u 'łoL l*t (X t^LtjA^v S^C c c ^jD^A^UJ < yiiyłą ^

't ? a ^ o ^ o k v- ^{^^zA y M K} Uca,o\/<maJ wOe^CL W t J^ulWyW^, k ^a^YsLO,-

f x ^ ( g 4 , /l 4 ^> , 4 M< T ( \ ' 8 j [ A % % }m , ^ , ^

OoW , ^ ' o W ^ tl Ł w 0 4 a c |> o v t |c c ^Z Vc^n/vvyvCor(x<^ m 0 4 - Yy/t) ^{C^kUJL} W * — tAA'ź&C' - ^{Â}âą^{Ą Û}â^{A '} V\) u cA ouaTwC^loju P ł\X_

K a A o a c u A T ą Ą $ £ 9 ,__ iXVs 0 , 0 ^ , 9 ^ 0 £ * ,

f( 0 c^ c4 u /oJ a^ | / ^ ' V \ A 4 W V T M 1x u |Aj^ W ^ C M ^ 4 /0 C M > M — ^ / U v d w ^ \A u c y lc u ^ rw C e X v / t f J T o u / U / C o ^ w ^ , U ( W y ^ o u / O <\ A ^

/4X y ' t ^ -4 $ ^ H 0 ^ t j A / C t r C o c ^ A ^ C / ^ ^ A A T ^ k / C t ^ v X < M o y < y v ^ a i c t

/U ł O ^ Y U C c v W T o ^ O u u ^ C O ^ -

/Vv(L Wm oIoUa) v z q f W T lM ( \ { ca/YV \joM Oi 4 ^ M - W v k f ,

' h r o i/toL '• i J n & w w e t " u f c a ę C f t jA / O A c ^ A & A h > ^ o # ^ ( l / C © ^ C - e i ^

^ ( X / m v C ^ K v c t j ^ v ^ | ,( /w^ pIo m ) X ( X /\r w y A 9vn 4 V v u t W l ą , 0 U^{i a u} X i ^ v c x u } ^ £ ^ L^o/^vvoU^{m v} ^ § 5 " - - d ź r ( ( L d G y o o c t -

\ ^ v g l d i ^ o o W a o J X ó ^u ( £ ) u ^ v v \ |a ^Z A o I k A o o s ^ : 4T u ^ I c l ? 0ksdt . 1 AXaC. A M 4 — K / v ^ A v d C G i ^ ( x l r t ^ v a x .

p > i u J U t t ^ i ) i l / \ K O t o r ę c j V f c v A ^ / c x A ^ c t , 1 0 0 M ( > U ? - M G ? ) a W .. ^ „

M a X w ' \ ^ T o o — y y -

jt'u U v u : H cU Jt W V ^ a W o f ic ^ x jo U ^ y T in i t M H

9

(10)

J m K c w . i a? / t t i/ (A&~k*2i ° \ \

' ' S X to p

j> |c

Halina Barbara OLSZEWSKA z d. KALINOWSKA

Urodziła się 5 grudnia 1924r. w Warszawie jako córka Władysława i Józefy z Jałbrzykowskich.

Matka jej, krewna arcybiskupa wileńskiego Romualda Jałbrzykowskiego, nie pracowała zawodowo. Zajmowała się wychowaniem dzieci i domem. Ojciec był laborantem na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego.

W wieku 13 lat, po ukończeniu Publicznej Szkoły Powszechnej Nr 8 rozpoczęła naukę w Państwowym Gimnazjum Żeńskim im. Narcyzy Żmichowskiej. Wybuch wojny zastał ją w II klasie tego gimnazjum. Przez okres okupacji niemieckiej uczęszczała na tajne komplety, po ukończeniu których w lipcu 1944r. uzyskała maturę.

Od 194 lr. należała do Szarych Szeregów Harcerek pod kierownictwem Zofii Krassowskiej, ps. DuZa Zosia.

Po ukończeniu kursu sanitarnego, powołana przez policję niemiecką, pracowała przez kilka miesięcy, skoszarowana, w tzw. Luftschutzhilfsdienststelle przy ul. Cyryla i Metodego. Wydostała się z tej służby dzięki pomocy władz AK.

W sierpniu 1943r. za pośrednictwem Zofii Krassowskiej weszła pod ps. Marysia do Oddziału „Agat”. Została jedną z dwóch łączniczek dowódcy „Agatu”, kpt. Adama Borysa, ps. Pług. Powierzono je utrzymywanie łączności z pododdziałami „Agatu”. Z racji

10

(11)

11

(12)

I l< ( >

2 pełnionej funkcji była w pełni dyspozycyjna, w związku z czym nie mogła pracować zarobkowo. Pieniądze na utrzymanie dostawała od AK. Była jedną z dziewcząt z „Parasola”, które wiosną 1944r. ukończyły trwający 6 miesięcy II turnus Szkoły Podchorążych Piechoty Szarych Szeregów „Agricola” w dwóch klasach żeńskich. Kurs ukończyła 12 maja 1944r. z oceną dobrą i stopniem kaprala podchorążego. Była też jedną z 6 dziewcząt z „Parasola” odznaczonych w czerwcu 1944r. Srebrnymi Krzyżami Zasługi z Mieczami i Krzyżami Walecznych.

Gdy druga z łączniczek „Pługa”, Janina Trojanowska, ps. Nina, przeszła do łączności w sekcji zastępcy dowódcy Oddziału, Jerzego Zborowskiego, ps. Jeremi, powierzono „Marysi” także łączność „Pługa” z jego przełożonymi. Do jej zadań należało także stałe wyszukiwanie nowych lokali konspiracyjnych.

W dniu I sierpnia 1944r. stawiła się punktualnie o godzinie siedemnastej w miejscu zbiórki „Parasola” w Domu Starców przy ul. Karolkowej na Woli. Była cały czas u boku „Pługa” roznosząc meldunki do pododdziałów oraz do „Radosława”.

W pierwszych dniach sierpnia była świadkiem śmierci wielu kolegów i koleżanek, m.in.

bardzo jej bliskiej Zofii Krassowskiej. Towarzyszyła „Pługowi” także po 6 sierpnia, gdy został ciężko ranny na Woli. W dniu 25 sierpnia sama została ranna na Placu Krasińskich, gdy wychodziła z kwatery ,parasola” w Pałacu Krasińskich z bochenkiem chleba dla

„Pługa” leżącego w Szpitalu przy ul. Kilińskiego. Miała strzaskaną rękę, przerwaną tętnicę i silny krwotok. Uratował ją dr Zbigniew Dworak, ps. Maks, szef służby sanitarnej

„Parasola” Najpierw zahamował jej krwotok, a dwa dni później, mimo jej protestów, nakazał zabrać ją z punktu opatrunkowego w piwnicach Pałacu Krasińskich Następnego dnia w miejsce to spadły bomby niemieckie grzebiąc pod gruzami 27 żołnierzy z I kompanii „Parasola” W dniu 1 września przeszła kanałami do Śródmieścia i została umieszczona w szpitalu cywilnym na Wspólnej. Stamtąd, po kapitulacji, Niemcy wywieźli ją do Krakowa, gdzie przebywała na leczeniu do lipca 1945r. Wkrótce odnalazła rodzinę i powróciła do Warszawy. W dniu 27 września 1945r. ujawniła się przed Komisją Likwidacyjną b. Armii Krajowej Obszaru Warszawskiego.

Jeszcze w 1945r. wstąpiła na anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim.

W czasie studiów pracowała także społecznie jako sekretarka Koła Anglistów. W 1950r., po ukończeniu studiów, rozpoczęła pracę jako młodszy asystent Studium Anglistyki UW.

Została jednak, jako żołnierz AK, usunięta z uczelni. Jej starania o przywrócenie do pracy zakończyły się niepowodzeniem. Po pięćdziesięciu latach pisała: „Długo nie dawałam za

12

(13)

wygraną i wszędzie gdzie było można zostawiałam podania o pracą, ale były to wysiłki daremne. Wszędzie przyjmowano mnie z otwartymi ramionami, ale potem mówiono mi, że etatów nie ma. Dopiero w Ministerstwie Szkolnictwa, gdzie również trafiłam, powiedziano mi, że owszem, pozwolono mi skończyć studia, ale na odpracowaniu ich z mojej strony nikomu nie zależy, bo „państwo ludowe stać, żeby traciło na takich ja k wy””. Wtedy dopiero zrozumiałam, że jest to swoisty sposób prześladowania takich ja k ja. Nie mogę powiedzieć, żebym mimo wszystko nie poczuła się ważna - przecież musieli się nas bać,

skoro nas wyrzucali. ” O-

W tym czasie była już zamężna za Wojciechem Olszewskim, którego poznała na studiach. Aby utrzymać rodzinę jej mąż zmuszony był przerwać studia i podjąć pracę zarobkową. Mieszkali razem z jego rodzicami. Przez wiele lat borykali się z trudnościami materialnymi. Teść Haliny, Wacław Olszewski, legionista, po studiach w Niemczech i Szwajcarii, był jeszcze po wojnie wysokim urzędnikiem (naczelnikiem oddziału) Urzędu Patentowego oraz redaktorem naczelnym „Wiadomości Urzędu Patentowego”. Z powodu przeszłości legionowej został przez władze komunistyczne zwolniony na wcześniejszą, wyjątkowo niską emeryturę.

W lutym 1957r., w zmienionej sytuacji politycznej, zaproponowano jej powrót do pracy w Studium Języków Obcych UW. Została lektorem języka angielskiego na Wydziałach Historii, Prawa i Pedagogiki. Ponadto dorabiała na kursach i lekcjach prywatnych. Po kilku latach pracy otrzymała tytuł wykładowcy języka angielskiego. Był to jednak jej ostatni awans. Z upływem czasu od „odwilży” i ponownie narastającego terroru komunistycznego, podjęła w 1979r. decyzję o odejściu z Uniwersytetu. Przez kilka następnych lat, do emerytury, pracowała w Laskach nauczając angielskiego niewidome dzieci. O tym okresie swojego życia pisała: „ ... spotkałam (tam) wielu wspaniałych, szlachetnych i uczciwych ludzi. Wspominam ten okres znacznie serdeczniej niż każdy inny związany z innymi szkołami czy kursami, które pozwalały mi utrzymać dom, dwoje dzieci

i chorego męża, który ju ż dawno nie mógł pracować.”

W 1969r. otrzymała w ZBoWiD pozytwną weryfikację Krzyża Walecznych.

W 1977r. została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, a w 1985r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari otrzymała na wniosek dowódcy „Parasola”. W dniu 8 lutego 1991r. nadanie to zostało pozytywnie

13

(14)

: Hf

4 zweryfikowane przez Komisję ds. Weryfikacji Odznaczeń Kombatantów przy Ministerstwie Obrony Narodowej.

Źródła:

A ZG ZKRPiBWP, syg. W-21193 (Olszewska Halina).

DW UdsKiOR, Protokół nr 1 Komisji ds. Weryfikacji Odznaczeń Kombatantów z dnia 8 lutego 1991r.; Wniosek o weryfikację Orderu Krzyża Virtuti Militari kl. V Haliny Olszewskiej.

Kaczyńska D., Dziewczęta z Parasola, Warszawa 1993, s. 26, 27(fot ), 28, 143, 145, 201, 258.

Stachiewicz P., „Parasol”, Warszawa 1991, s. 88 - 89, 799.

14

(15)

Urodziła się 5 grudnia 1924 r. w Warszawie jako córka Władysława i Józefy z Jałbrzykowskich.

Matka jej, krewna arcybiskupa wileńskiego Romualda Jałbrzykowskiego, nie pracowała zawodowo. Zajmowała się wychowaniem dzieci i domem. Ojciec był laborantem na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego.

W wieku 13 lat, po ukończeniu Publicznej Szkoły Powszechnej Nr 8 rozpoczęła naukę w Państwowym Gimnazjum Żeńskim im. Narcyzy Żmichowskiej. Wybuch wojny zastał ją w II klasie tego gimnazjum. Przez okres okupacji niemieckiej uczęszczała na tajne komplety, po ukończeniu których w lipcu 1944 r. uzyskała maturę.

Od 1941 r. należała do Szarych Szeregów Harcerek pod kierownictwem Zofii Krassowskiej, ps. Duża Zosia.

Po ukończeniu kursu sanitarnego, powołana przez policję niemiecką, pracowała przez kilka miesięcy, skoszarowana, w tzw. Luftschutzhilfsdienststelle przy ul. Cyryla i Metodego. Wydostała się z tej służby dzięki pomocy władz AK.

W sierpniu 1943 r. za pośrednictwem Zofii Krassowskiej weszła pod ps. Marysia do Oddziału ,Agat”. Została jedną z dwóch łączniczek dowódcy „Agatu”, kpt. Adama Borysa, ps.,Pług. Powierzono je utrzymywanie łączności z pododdziałami „Agatu”. Z racji pełnionej funkcji była w pełni dyspozycyjna, w związku z czym nie mogła pracować zarobkowo. Pieniądze na utrzymanie dostawała od AK. Była jedną z dziewcząt z „Parasola”, które wiosną 1944 r. ukończyły trwający 6 miesięcy II turnus Szkoły Podchorążych Piechoty Szarych Szeregów „Agricola” w dwóch klasach żeńskich. Kurs ukończyła 12 maja 1944 r. z oceną dobrą i stopniem kaprala podchorążego. Była też jedną z 6 dziewcząt z „Parasola” odznaczonych w czerwcu 1944 r. Srebrnymi Krzyżami Zasługi z Mieczami i Krzyżami Walecznych.

15

(16)

1 sierpnia 1944 r. stawiła się punktualnie o godzinie siedemnastej w miejscu zbiórki „Parasola” w Domu Starców przy ul. Karolkowejkna Woli. Była cały czas u boku „Pługa” roznosząc meldunki do pododdziałów oraz do „Radosława”

W pierwszych dniach sierpnia była świadkiem śmierci wielu kolegów i koleżanek, m in.

bardzo jej bliskiej Zofii Krassowskiej. Towarzyszyła „Pługowi” także po 6 sierpnia, gdy został ciężko ranny na Woli. 25 sierpnia sama została ranna na Placu Krasińskich, gdy wychodziła z kwatery „Parasola” w Pałacu Krasińskich z bochenkiem chleba dla „Pługa”

leżącego w Szpitalu przy ul. Kilińskiego. Miała strzaskaną rękę, przerwaną tętnicę i silny krwotok. Uratował ją dr Zbigniew Dworak, ps. Maks, szef służby sanitarnej „Parasola”

Najpierw zahamował jej krwotok, a dwa dni później, mimo jej protestów, nakazał zabrać ją z punktu opatrunkowego w piwnicach Pałacu Krasińskich. Następnego dnia w miejsce to spadły bomby "* niemieckie grzebiąc pod gruzami 27 żołnierzy z I kompanii „Parasola”. 1 września przeszła kanałami do Śródmieścia i została umieszczona w szpitalu cywilnym na Wspólnej. Stamtąd, po kapitulacji, Niemcy wywieźli ją do Krakowa, gdzie przebywała na leczeniu do lipca 1945 r. Wkrótce odnalazła rodzinę i powróciła do Warszawy. 27 września 1945 r. ujawniła się przed Komisją Likwidacyjną b.

Armii Krajowej Obszaru Warszawskiego.

Jeszcze w 1945 r. wstąpiła na anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim.

W czasie studiów pracowała także społecznie jako sekretarka Koła Anglistów. W 1950 r., po ukończeniu studiów, rozpoczęła pracę jako młodszy asystent Studium Anglistyki UW.

Została jednak, jako żołnierz AK, usunięta z uczelni. Jej starania o przywrócenie do pracy zakończyły się niepowodzeniem. Po pięćdziesięciu latach pisała: „Długo nie dawałam za wygraną i wszędzie,gdzie było można zostawiałam podania o pracę, ale były to wysiłki daremne. Wszędzie przyjmowano mnie z otwartymi ramionami, ale potem mówiono mi, że etatów nie ma. Dopiero w Ministerstwie Szkolnictwa, gdzie również trafiłam, powiedziano mi, że owszem, pozwolono mi skończyć studia, ale na odpracowaniu ich z mojej strony nikomu nie zależy, bo „państwo ludowe stać, żeby traciło na takich ja k wy””. Wtedy dopiero zrozumiałam, że jest to swoisty sposób prześladowania takich ja k ja. Nie mogę powiedzieć, żebym mimo wszystko nie poczuła się ważna - przecież musieli się nas bać,

skoro nas wyrzucali. ”

W tym czasie była już zamężna za Wojciechem Olszewskim, którego poznała na studiach. Aby utrzymać rodzinę jej mąż zmuszony był przerwać studia i podjąć pracę zarobkową. Mieszkali razem z jego rodzicami. Przez wiele lat borykali się z trudnościami materialnymi. Teść Haliny, Wacław Olszewski, legionista, po studiach w Niemczech i Szwajcarii, był jeszcze po wojnie wysokim urzędnikiem (naczelnikiem oddziału) Urzędu Patentowego oraz redaktorem naczelnym „Wiadomości Urzędu Patentowego”. Z powodu przeszłości legionowej został przez władze komunistyczne zwolniony na wcześniejszą, wyjątkowo niską emeryturę.

W lutym 1957 r., w zmienionej sytuacji politycznej, zaproponowano jej powrót do pracy w Studium Języków Obcych UW. Została lektorem języka angielskiego na Wydziałach Historii, Prawa i Pedagogiki. Ponadto dorabiała na kursach i lekcjach prywatnych. Po kilku latach pracy otrzymała tytuł wykładowcy języka angielskiego. Był to jednak jej ostatni awans. Z upływem czasu od „odwilży” i ponownie narastającego terroru komunistycznego, podjęła w 1979 r. decyzję o odejściu z Uniwersytetu. Przez kilka następnych lat, do emerytury, pracowała w Laskach nauczając angielskiego niewidome

16

(17)

dzieci. O tym okresie swojego życia pisała: „ ... spotkałam (tam) wielu wspaniałych, szlachetnych i uczciwych ludzi. Wspominam ten okres znacznie serdeczniej niż każdy inny związany z innymi szkołami czy kursami, które pozwalały mi utrzymać dom, dwoje dzieci

i chorego męża, który ju ż dawno nie mógł pracować.”

W 1969 r. otrzymała w ZBoWiD pozytwną weryfikację Krzyża Walecznych.

W 1977 r. została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, a w 1985 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari otrzymała na wniosek dowódcy „Parasola”. W dniu 8 lutego 1991r. nadanie to zostało pozytywnie zweryfikowane przez Komisję ds. Weryfikacji Odznaczeń Kombatantów przy Ministerstwie Obrony Narodowej.

Źródła:

A ZKRPiBWP, syg. W-21193 (Olszewska Halina) - DW UdsKiOR, Protokół nr 1 Komisji ds. Weryfikacji Odznaczeń Kombatantów z dnia 8 lutego 199 lr.; Wniosek o weryfikację Orderu Krzyża Virtuti Militari kl. V Haliny Olszewskiej; Kaczyńska D., Dziewczęta z Parasola, Warszawa 1993, s. 26, 27(fot.), 28, 143, 145, 201, 258; Stachiewicz P.,

„Parasol”, Warszawa 1991, s. 88 - 89, 799.

17

(18)

. i . / ^ °> i / i o, o r i h u *

OLSZEWSKA Halina Barbara z d. KALINOWSKA (1924-2004), ps. „Marysia”, członkini SzSz, od 1943 łączniczka dowódcy Oddziału „Agat” (potem „Parasol”) Kedyw KG AK, w Powstaniu Warszawskim żołnierz Kedywu; po wojnie lektor Studium, Języków Obcych UW

Halina Barbara Kalinowska urodziła się 5 XII 1924 w Warszawie w rodzinie Władysława Kalinowskiego i Józefy z d. Jałbrzykowska. W 1937 ukończyła Publiczną Szkołę Powszechną Nr 8 w Warszawie i podjęła naukę w Państwowym Gimnazjum Żeńskim im.

Narcyzy Żmichowskiej i tam, kontynuując naukę przez okres okupacji na tajnych kompletach,

V 'a/r?"i

w 1944 uzyskała maturę. ^ „ j f^ ,

W konspiracji służyła od 1941 w Szarych Szeregach pod kierownictwem Z.

Krassowskiej, ps. „Duża Zosia”. Po ukończeniu kursu sanitarnego, pracowa%przez kilka miesięcy, skoszarowana, w tzw./uftschutzhilfsdienststelle (placówka pomocniczej służby * przeciwlotniczej). Kiedy udało jej się ujść z przymusowej pracy Wyplacówce policyjnej podjęła służbę sanitariuszki w „Dysku” (samodzielny oddział Dywersja i Sabotaż Kobiet) Kedywu KG AK, skąd w sierpniu 1943 otrzymała przydział z ps. „Marysia” do tworzącego się oddziału do zadań specjalnych „Agat” (później „Pegaz”, „Parasol”). Jako jedna z dwóch łączniczek dowódcy „Agatu”, kpt. A. Borysa, ps. „Pług” miała zadanie utrzymywania /V łączności z pododdziałami „Agatu”. Z racji pełnionej funkcji musiała być w pełni dyspozycyjna nie mogąc pracować zarobkowo, stąd byłk opłacana przez AK. Była jedną z tych żołnierzy „Parasola”, które 12 maja 1944 ukończyły trwający 6 miesięcy II dwuklasowy turnus Szkoły Podchorążych Piechoty Szarych Szeregów „Agricola” z wynikiem bardzo dobrym. Gdy druga z łączniczek „Pługa”, J. Trojanowska, ps. „Nina” otrzymała przydział do

[eJssU

innej komórki powierzono „Marysi” sefeeję łączność „w górę” z przełożonymi „Pługa”. Do jej zadań należało również stałe wyszukiwanie nowych lokali konspiracyjnych.

W dniu wybuchu Powstania udało jej się staw ic^gódzim e „W” w miejscu zbiórki

„Parasola” w Domu Starców przy ul. Karolkowej na Woli. Nadal pełniła funkcję łączniczki

„Pługa” roznosząc meldunki do pododdziałów oraz do dowódcy Zgrupowania „Radosław”

płk«-J. Mazurkiewicza. Towarzyszyła „Pługowi” także po 6 sierpnia, gdy został ciężko ranny na Woli, przenoszony do kilku kolejnych szpitali. Dnia 25 sierpnia,została poważnie ranna na Placu Krasińskich, uratował ją dr Z. Dworak, ps. „Maks”, szef służby sanitarnej „Parasola”.

Dwa dni później została przeniesiona z punktu opatrunkowego (znajdującego się w piwnicy Pałacu Krasińskich, uniknąwszy | zbombardowania Pałacu kilka godzin później (pod jego gruzami zginęło wówczas 27 żołnierzy „Parasola”). W dniu 1 września przeszła kanałami ze

18

(19)

Starówki do Śródmieścia i została umieszczona w szpitalu cywilnym na ul. Wspólnej.

Stamtąd, po kapitulacji Powstania, Niemcy wywieźli ją do Krakowa, gdzie przebywała na leczeniu do lipca 1945.

Halina Olszewska została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari na wniosek dowódcy „Parasola” kpt. A. Borysa „Pługa” (brak dokumentu odznaczenia). Nadanie zostało zweryfikowane 8 II 1991 przez Kds.WO przy MON z nr.

zaświadczenia DK-4-1. Była również odznaczona KW (1944, weryfikacja 1969), Sr.KZzM (1944), Zł.KZ (1977), KAK, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, oraz KKOOP (1985).

Po wojnie powróciła z Krakowa do Warszawy i tam 27 IX 1945 ujawniła się przed Komisją Likwidacyjną b. Armii Krajowej Obszaru Warszawskiego. W tymże roku podjęła studia na anglistyce UW, zaangażowana w czasie studiów jako sekretarka Koła Anglistów. W tym okresie wyszła za mąż za Wojciecha Olszewskiego. W 1950, po ukończeniu studiów, rozpoczęła pracę jako młodszy asystent Studium Anglistyki UW, ale wkrótce jako żołnierz AK została usunięta z uczelni. Jej intensywne starania o przywrócenie do jakiejkolwiek pracy kończyły się niepowodzeniem i przez kilka lat pozostawała na utrzymaniu męża. Dopiero w 1957 powróciła do pracy w Studium Języków Obcych UW jako lektor, a potem wykładowca języka angielskiego na Wydziałach Historii, Prawa i Pedagogiki, ponadto dorabiając na kursach i lekcjach prywatnych. W 1979, znowu dyskryminowana, odeszła z Uniwersytetu i

£ przez kilka następnych lat, aż do emerytury, pracowała w Laskach, ucząc angielskiego / niewidome dzieci. Zmarła 19 X 2004, pochowana na cmentarzu w wj(rzyszewie. /

Ojciec Haliny, Władysław Kalinowski, był laborantem na Wydziale Lekarskim UW.

Matka Józefa z d. Jałbrzykowska - krewna arcybiskupa wileńskiego /Romualda Jałbrzykowskiego - zajmowała się wychowaniem dzieci i domem. Brak danych o mężu. /

APAK, T. 3559/WSK; A ZG ZKRPiBWP, sygn. W-21193 (Olszewska H.); DW UdsKiOR, Protokół nr 1 Kds.WO z dnia 8 II 1991 i Wniosek o weryfikację Orderu Krzyża Virtuti Militari kl. V Olszewskiej H.;

Kaczyńska D., Dziewczęta z Parasola, Warszawa 1993, s. 26, 27 (fot.), 28, 143, 145, 201, 258;

Kronika żałobna, Biuletyn informacyjny, ŚZZAK Okręg Warszawa, 2004, nr 11-12 (167-168), s. 15;

Podrygałło J., Dywersja i sabotaż kobiet, w: Służba Polek..., cz. 2, s. 144; Stachiewicz, „Parasol”..., V s. 88-89, 799; Swiderski H., Okupacja i konspiracja w obwodzie AK Grójec-„Głuszec”, Warszawa y

1989, s. 209, 265; Wesołowski, Order s. 754; WIEPW - brak wzmianki; Wiśniewska M., Sikorska M., Szpitale powstańczej Warszawy, Warszawa 1991, s. 47

19

(20)

20

(21)

Urodziła się 5 grudnia 1924 r. w Warszawie jako córka Władysława i Józefy z Jałbrzykowskich.

Matka jej, krewna arcybiskupa wileńskiego Romualda Jałbrzykowskiego, nie pracowała zawodowo. Zajmowała się wychowaniem dzieci i domem. Ojciec był laborantem na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego.

W wieku 13 lat, po ukończeniu Publicznej Szkoły Powszechnej Nr 8 rozpoczęła naukę w Państwowym Gimnazjum Żeńskim im. Narcyzy Żmichowskiej. Wybuch wojny zastał ją w II klasie tego gimnazjum. Przez okres okupacji niemieckiej uczęszczała na tajne komplety, po ukończeniu których w lipcu 1944 r. uzyskała maturę.

Od 1941 r. należała do Szarych Szeregów Harcerek pod kierownictwem Zofii Krassowskiej, ps. Duża Zosia.

Po ukończeniu kursu sanitarnego, powołana przez policję niemiecką, pracowała przez kilka miesięcy, skoszarowana, w tzw. Luftschutzhilfsdienststelle przy ul. Cyryla i Metodego. Wydostała się z tej służby dzięki pomocy władz AK.

W sierpniu 1943 r. za pośrednictwem Zofii Krassowskiej weszła pod ps. Marysia do Oddziału „Agat”. Została jedną z dwóch łączniczek dowódcy „Agatu”, kpt. Adama Borysa, ps. Pług. Powierzono je utrzymywanie łączności z pododdziałami „Agatu” Z racji pełnionej funkcji była w pełni dyspozycyjna, w związku z czym nie mogła pracować zarobkowo. Pieniądze na utrzymanie dostawała od AK. Była jedną z dziewcząt z „Parasola”, które wiosną 1944 r. ukończyły trwający 6 miesięcy II turnus Szkoły Podchorążych Piechoty Szarych Szeregów „Agricola” w dwóch klasach żeńskich. Kurs ukończyła 12 maja 1944 r. z oceną dobrą i stopniem kaprala podchorążego. Była też jedną z 6 dziewcząt z „Parasola" odznaczonych w czerwcu 1944 r. Srebrnymi Krzyżami Zasługi z Mieczami i Krzyżami Walecznych.

21

(22)

2

1 sierpnia 1944 r. stawiła się punktualnie o godzinie siedemnastej w miejscu zbiórki „Parasola” w Domu Starców przy ul. Karolkowej na Woli. Była cały czas u boku „Pługa” roznosząc meldunki do pododdziałów oraz do „Radosława”:

W pierwszych dniach sierpnia była świadkiem śmierci wielu kolegów i koleżanek, m.in.

bardzo jej bliskiej Zofii Krassowskiej. Towarzyszyła „Pługowi” także po 6 sierpnia, gdy został ciężko ranny na Woli. 25 sierpnia sama została ranna na Placu Krasińskich, gdy wychodziła z kwatery „Parasola” w Pałacu Krasińskich z bochenkiem chleba dla „Pługa”

leżącego w Szpitalu przy ul. Kilińskiego. Miała strzaskaną rękę, przerwaną tętnicę i silny krwotok. Uratował ją dr Zbigniew Dworak, ps. Maks, szef służby sanitarnej „Parasola”

Najpierw zahamował jej krwotok, a dwa dni później, mimo jej protestów, nakazał zabrać ją z punktu opatrunkowego w piwnicach Pałacu Krasińskich. Następnego dnia w miejsce to spadły bomby niemieckie grzebiąc pod gruzami 27 żołnierzy z I kompanii „Parasola” 1 września przeszła kanałami do Śródmieścia i została umieszczona w szpitalu cywilnym na Wspólnej. Stamtąd, po kapitulacji, Niemcy wywieźli ją do Krakowa, gdzie przebywała na leczeniu do lipca 1945 r. Wkrótce odnalazła rodzinę i powróciła do Warszawy. 27 września 1945 r. ujawniła się przed Komisją Likwidacyjną b.

Armii Krajowej Obszaru Warszawskiego.

Jeszcze w 1945 r. wstąpiła na anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim.

W czasie studiów pracowała także społecznie jako sekretarka Koła Anglistów. W 1950 r., po ukończeniu studiów, rozpoczęła pracę jako młodszy asystent Studium Anglistyki UW.

Została jednak, jako żołnierz AK, usunięta z uczelni. Jej starania o przywrócenie do pracy zakończyły się niepowodzeniem. Po pięćdziesięciu latach pisała: „Długo nie dawałam za wygraną i wszędzie gdzie było można zostawiałam podania o pracą, ate były to wysiłki daremne. Wszędzie przyjmowano mnie z otwartymi ramionami, ale potem mówiono mi, że etatów nie ma. Dopiero w Ministerstwie Szkolnictwa, gdzie również trafiłam, powiedziano mi, że owszem, pozwolono mi skończyć studia, ale na odpracowaniu ich z mojej strony nikomu nie zależy, bo „państwo ludowe stać, żeby traciło na takich ja k w y’’”. Wtedy dopiero zrozumiałam, że jest to swoisty sposób prześladowania takich ja k ja. Nie mogę powiedzieć, żebym mimo wszystko nie poczuła się ważna - przecież musieli się nas bać,

skoro nas wyrzucali. ”

W tym czasie była już zamężna za Wojciechem Olszewskim, którego poznała na studiach. Aby utrzymać rodzinę jej mąż zmuszony był przerwać studia i podjąć pracę zarobkową. Mieszkali razem z jego rodzicami. Przez wiele lat borykali się z trudnościami materialnymi. Teść Haliny, Wacław Olszewski, legionista, po studiach w Niemczech i Szwajcarii, był jeszcze po wojnie wysokim urzędnikiem (naczelnikiem oddziału) Urzędu Patentowego oraz redaktorem naczelnym „Wiadomości Urzędu Patentowego”; Z powodu przeszłości legionowej został przez władze komunistyczne zwolniony na wcześniejszą, wyjątkowo niską emeryturę.

W lutym 1957 r., w zmienionej sytuacji politycznej, zaproponowano jej powrót do pracy w Studium Języków Obcych UW. Została lektorem języka angielskiego na Wydziałach Historii, Prawa i Pedagogiki. Ponadto dorabiała na kursach i lekcjach prywatnych. Po kilku latach pracy otrzymała tytuł wykładowcy języka angielskiego. Był to jednak jej ostatni awans. Z upływem czasu od „odwilży” i ponownie narastającego terroru komunistycznego, podjęła w 1979 r. decyzję o odejściu z Uniwersytetu. Przez kilka następnych lat, do emerytury, pracowała w Laskach nauczając angielskiego niewidome

22

(23)

dzieci. O tym okresie swojego życia pisała: „ ... spotkałam (tam) wielu wspaniałych, szlachetnych i uczciwych ludzi. Wspominam ten okres znacznie serdeczniej niż każdy inny związany z innymi szkołami czy kursami, które pozwalały mi utrzymać dom, dwoje dzieci

i chorego męża, który ju ż dawno nie mógł pracować

W 1969 r. otrzymała w ZB0W1D pozytwną weryfikację Krzyża Walecznych.

W 1977 r. została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, a w 1985 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari otrzymała na wniosek dowódcy „Parasola”. W dniu 8 lutego 1991 r. nadanie to zostało pozytywnie zweryfikowane przez Komisję ds. Weryfikacji Odznaczeń Kombatantów przy Ministerstwie Obrony Narodowej.

Źródła:

A ZKRPiBWP, syg. W-21193 (Olszewska Halina) - DW UdsKiOR, Protokół nr 1 Komisji ds. Weryfikacji Odznaczeń Kombatantów z dnia 8 lutego 1991'r.; Wniosek o weryfikację Orderu Krzyża Virtuti Militari kl. V Haliny Olszewskiej; Kaczyńska D., Dziewczęta z Parasola, Warszawa 1993, s. 26, 27(fot.), 28, 143, 145, 201, 258; Stachiewicz P.,

„Parasol”, Warszawa 1991, s. 88 - 89, 799.

23

(24)

f t* j ^ y t . i h h OLSZEWSKA Halina Barbara z d. KALINOWSKA (1924-2004), ps. „Marysia”, członek

SzSz, od 1943 żełfłier z -AK, łączniczka dowódcy Oddziału „Agat” Spotem „Parasol”^ “•

rvJ3f . t>6 irr7'ww 41 źi i k. J' uczestniczka Powstania,1 Warszawskiego; z wykształcenia anglistka

p r p w f t <C

Narcyzy Żmichowskiej i tam, kontynuując naukę przez okres okupacji na tajnych kompletach, w 1944 uzyskała maturę.

W konspiracji służyła od 1941 w Szarych Szeregach Harcerek pod kierownictwem Z.

Krassowskiej, ps. „Duża Zosia”. Po ukończeniu kursu sanitarnego, pracowała przymusowo przez kilka miesięcy, skoszarowana, w tzw. Uftschutzhilfsdienststelle (placówka pomocniczej służby przeciwlotniczej). Kiedy udało jej się ujść z tej pracy w niemieckiej placówce policyjnej podjęła służbę sanitariuszki w Dysku” (samodzielny oddział Dywersja i Sabotaż Kobiet) Kedywu KG AK, skąd w sierpniu 1943 otrzymała przydział z ps. „Marysia” do tworzącego się oddziału do zadań specjalnych „Agat” (później „Pegaz”, „Parasol”). Jako jedna z dwóch łączniczek dowódcy „Agatu”, kpt. A. Borysa, ps. „Pług” z zadaniem utrzymywania łączności z pododdziałami „Agatu”. Z racji pełnionej funkcji musiała być w pełni dyspozycyjna nie mogąc pracować zarobkowo, stąd opłacana była przez AK. Była jedną z tych żołnierzy „Parasola”, które 12 maju 1944 ukończyły trwający 6 miesięcy II dwuklasowy turnus Szkoły Podchorążych Piechoty Szarych Szeregów „Agricola” z wynikiem bardzo dobrym. Gdy druga z łączniczek „Pługa”, J. Trojanowska, ps. „Nina”, otrzymała przydział do innej komórki powierzono „Marysi” także łączność „Pługa” z jego przełożonymi. Do jej zadań należało również stałe wyszukiwanie nowych lokali konspiracyjnych oraz codzienny rozdział poczty.

W dniu wybuchu Powstania udało jej się stawić - jednej z nielicznych - o godzinie

„W” w miejscu zbiórki „Parasola” w Domu Starców przy ul. Karolkowej na Woli. Nadal pełniła funkcję łączniczki „Pługa” roznosząc meldunki do pododdziałów oraz do dowódcy Zgrupowania „Radosław” płk. J. Mazurkiewicza. Towarzyszyła „Pługowi” także po 6 sierpnia, gdy został ciężko ranny na Woli, przenoszony do kilku kolejnych szpitali. Dnia 25 sierpnia „Marysia” została poważnie ranna na Placu Krasińskich, uratował ją dr Z. Dworak, ps. „Maks”, szef służby sanitarnej „Parasola”. Dwa dni później została przeniesiona z punktu opatrunkowego, znajdującego się w piwnicy Pałacu Krasińskich, uniknąwszy śmierci po zbombardowaniu Pałacu kilka godzin później (pod jego gruzami zginęło wówczas 27

24

(25)

żołnierzy „Parasola”). W dniu 1 września przeszła kanałami ze Starówki do Śródmieścia i została umieszczona w szpitalu cywilnym na ul. Wspólnej. Stamtąd, po kapitulacji, Niemcy wywieźli ją do Krakowa, gdzie przebywała na leczeniu do lipca 1945.

Halina Olszewska została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari na wniosek dowódcy „Parasola”. Nadanie zostało zweryfikowane 8 II 1991 przez Kds.WO przy MON. Była również odznaczona KW (1944, weryfikacja 1969), KAK, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Sr.KZzM (1944), Zł.KZ (1977) oraz KKOOP (1985).

Po wojnie powróciła do Warszawy i tam 27 IX 1945 ujawniła się przed Komisją Likwidacyjną b. Armii Krajowej Obszaru Warszawskiego. W tymże roku wstąpiła na anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim, zaangażowana w czasie studiów jako sekretarka Koła Anglistów. W tym okresie wyszła za mąż za Wojciecha Olszewskiego. W 1950, po ukończeniu studiów, rozpoczęła pracę jako młodszy asystent Studium Anglistyki UW, ale wkrótce jako żołnierz AK została usunięta z uczelni. Jej intensywne starania o przywrócenie do jakiejkolwiek pracy kończyły się niepowodzeniem i przez kilka lat pozostawała na utrzymaniu męża. Urodziła dwie córki. Dopiero w 1957 powróciła do pracy na uczelni w Studium Języków Obcych UW jako lektor, potem wykładowca języka angielskiego na Wydziałach Historii, Prawa i Pedagogiki, ponadto dorabiając na kursach i lekcjach prywatnych. Po kilku latach pracy otrzymała tytuł wykładowcy języka angielskiego. W 1979, znowu dyskryminowana, odeszła z Uniwersytetu i przez kilka następnych lat, aż do emerytury, pracowała w Laskach ucząc angielskiego niewidome dzieci. Zmarła 19 X 2004, pochowana na cmentarzu w Wawrzyszewie.

Matka Józefa z d. Jałbrzykowska - krewna arcybiskupa wileńskiego ks. Romualda Jałbrzykowskiego - zajmowała się wychowaniem dzieci i domem. Brak danych o mężu.

A ZG ZKRPiBWP, sygn. W-21193 (Olszewska H.); DW UdsKiOR, Protokół nr 1 Kds.WO z dnia 8 II 1991; Wniosek o weryfikację Orderu Krzyża Virtuti Militari kl. V Haliny Olszewskiej.

Kronika żałobna, Biuletyn informacyjny, ŚZZAK Okręg Warszawa, 2004, nr 11-12 (167-168), s. 15;

Służba Półek..., cz. 2, s. 144; Pasierbska H., Wileńskie Łukiszki, Gdańska 2001, s. 225; Stachiewicz,

„Parasol”..., s. 88-89, 799; Wesołowski, Order VM..., s. 754; Wiśniewska M., Sikorska M., Szpitale powstańczej Warszawy, Warszawa 1991, s. 47

25

(26)

OLSZEWSKA Halina Barbara z d. KALINOWSKA (1924-2004), od 1941 jako „Marysia”

członkini SzSz, od 1943 łączniczka dowódcy Oddziału „Agat”, potem „Parasol” Kedywu KG AK, tamże również w Powstaniu ; po wojnie lektor języka angielskiego UW

Narcyzy Żmichowskiej i tamj kontynuując naukę przez okres okupacji na tajnych kompletachj f~ ~j — w 1944 uzyskała maturę.

W konspiracji służyła od 1941 w Szarych Szeregach Harcerek pod kierownictwem Z.

Krassowskiejj ps. „Duża Zosia”. Po ukończeniu kursu sanitarnego, pracowała przymusowo przez kilka miesięcy, skoszarowana, w tzw. {Jftschutzhilfsdienststelle (placówka pomocniczej j 0 służby przeciwlotniczej). Kiedy udało jej się ujść z tej pracy w niemieckiej placówce

policyjnej podjęła służbę sanitariuszki w „Dysku” (samodzielny oddział Dywersja i Sabotaż V , Kobiet) Kedywu KG AK, skąd w sierpniu 1943 otrzymała przydział z ps. „Marysia” do tworzącego się oddziału do zadań specjalnych „Agat” (później „Pegaz”, „Parasol”). Jako

h i jedna z dwóch łączniczek dowódcy „Agatu”, kpt. A. Borysaj ps. „Pług” Vz zadaniem j 4 V ^ utrzymywania łączności z pododdziałami „Agatu”. Z racji pełnionej funkcji musiała być w

pełni dyspozycyjneonie mogąc pracować zarobkowo, jstądj opłacana była przez AK. Była jedną i

z tych żołnierzy „Parasola”, której 12 maju 1944 ukończyły trwający 6 miesięcy II ifcy V\ U

- - - - - - - - - j r *

dwuklasowy turnus Szkoły Podchorążych Piechoty Szarych Szeregów „Agricola” z wynikiem bardzo dobrym. Gdy druga z łączniczek „Pługa”, J. Trojanowskaf' ps. „Nina”, otrzymała I ' przydział do innej komórki V powierzono „Marysi” także łączność „Pługa” z jego \ / ) j przełożonymi. Do jej zadań należało również stałe wyszukiwanie nowych lokali

konspiracyjnych oraz codzienny rozdział poczty.

W dniu wybuchu Powstania udało jej się stawić - jednej z nielicznych - o godzinie

„W” w miejscu zbiórki „Parasola” w Domu Starców przy ul. Karolkowej na Woli. Nadal pełniła funkcję łączniczki „Pługa” roznosząc meldunki do pododdziałów oraz do dowódcy y Zgrupowania „Radosław” płk. J. Mazurkiewicza. Towarzyszyła „Pługowi” także po 6 sierpnia, gdy został ciężko ranny na Woli, przenoszony do kilku kolejnych szpitali. Dnia 25 sierpnia „Marysia” została poważnie ranna na Placu Krasińskich, uratował ją dr Z. Dworak, ps. „Maks”, szef służby sanitarnej „Parasola”. Dwa dni później została przeniesiona z punktu opatrunkowego, znajdującego się w piwnicy Pałacu Krasińskich, uniknąwszy śmierci po

26

(27)

27

(28)

M<L,-

, ^

zbombardowaniu Pałacu' kilka godzin później (pod jego gruzami zginęło wówczas 27 l/WoVo , j, -

żołnierzy „Parasola”). W dniu 1 września przeszła kanałami ze Starówki do Śródmieścia i " cifn została umieszczona w szpitalu cywilnym na ul. Wspólnej. Stamtąd^ po kapitulacji, Niemcy I $ T ^ wywieźli ją do Krakowa, gdzie przebywała na leczeniu do lipca 1945.

Halina Olszewska została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari na wniosek dowódcy „Parasola”. Nadanie zostało zweryfikowane 8 II 1991 przez Kds.WO przy MON. Była również odznaczona KW (1944, weryfikacja 1969), KAK, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Sr.KZzM (1944), Zł.KZ (1977) oraz KKOOP (1985).

Po wojnie powróciła do Warszawy i jtam 27 IX 1945 ujawniła się przed Komisją _J - Likwidacyjną b. Armii Krajowej Obszaru Warszawskiego. W tymże roku wstąpiła na anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim, zaangażowana w czasie studiów jako sekretarka Koła Anglistów. W tym okresie wyszła za mąż za Wojciecha Olszewskiego. W 1950, po ukończeniu studiów, rozpoczęła pracę jako młodszy asystent Studium Anglistyki UW, ale wkrótce jako żołnierz AK została usunięta z uczelni. Jej intensywne starania o przywrócenie do jakiejkolwiek pracy kończyły się niepowodzeniem i przez kilka lat pozostawała na utrzymaniu męża. Urodziła dwie córki. Dopiero w 1957 powróciła do pracy na uczelni w Studium Języków Obcych UW jako lektor, potem wykładowca języka angielskiego na

Wydziałach Historii, Prawa i Pedagogiki, ponadto dorabiając na kursach i lekcjaehi ^ prywatnych? Po kilku latach pracy otrzymała tytuł wykładowcy języka angielskiego. W 1979. H aW

znowu dyskryminowana, odeszła z Uniwersytetu i przez kilka następnych lat, aż do

j

^xr

emerytury, pracowała w LaskachHicząc angielskiego niewidome dzieci. Zmarła 19 X 2004, P \ / ty pochowana na cmentarzu w Wawrzyszewie.

Matka Józefa z d. Jałbrzykowska - krewna arcybiskupa wileńskiego ks. Romualda Jałbrzykowskiego - zajmowała się wychowaniem dzieci i domem. Brak danych o mężu.

A ZG ZKRPiBWP, sygn. W-21193 (Olszewska H.); DW UdsKiOR, Protokół nr 1 Kds.WO z dnia 8 II 1991; Wniosek o weryfikację Orderu Krzyża Virtuti Militari kl. V Haliny Olszewskiej.

Kronika żałobna, Biuletyn informacyjny, ŚZZAK Okręg Warszawa, 2004, nr 1 1-12 (167-168), s. 15;

Służba Polek..., cz. 2, s. 144; Pasierbska H., Wileńskie Łukiszki, Gdańska 2001, s. 225; Stachiewicz,

„Parasol”..., s. 88-89, 799; Wesołowski, Order VM..., s. 754; Wiśniewska M., Sikorska M., Szpitale powstańczej Warszawy, Warszawa 1991, s. 47

28

(29)

29

(30)

30

(31)

31

(32)

Dla p. Iz a b e li KUCZYŃSKIEJ

HALINA KALIN Ok SKA -OLSZE W SKA ps. "Marysia"

u r ^ 0 5 ^ 2 ^ y 2 ^ ^ ^ ^ ^ 7 a r s z a w i e ^

^ ojciec Władysław matka Józefa zjl<> Jałbrzykowska

— 0 1 .0 8 •1 9 ^ 3 przekazana z oddz.dyspozycyjnego Kedywu KG AK "Dysk"

do batalionu "Para so l" - w dowództwie batalionu łączniczka d-cy Adama Borysa "Pługa" kpr.pcłior.

— mgr f i l o z o f i i - filo lo g ia angielska

—.wykładowca wyzszej uczelni w warszawie

* zmarła w 2004 r . w Warszawie

— Autor książki "Pa ra so l" P io tr Stacbiewica jest w posia

daniu dwu r e la c ji Haliny Olszewskiej - z r. 1970 i 1975 ( patrz str. 77 i 79 "Parasola" )

Sporządził : Jerzy Jabrzemski

32

(33)

„Nie bójcie się. Ja jestem ”

Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 19 października 2004 roku zmarła,

po długiej chorobie, nasza M atka i Babcia

on

^ 1

Ś .P . fi

Halina Olszewska

z domu Kalinowska

powstaniec warszawski,

„Marysia”, dobry, szlachetny Człowiek.

Żyła i pracowała zawsze z myślą o swoim kraju i rodzinie.

Dzięki niej wiemy, że zdanie:

„Nie m a rzeczy, której bym dla Ciebie nie zrobiła”

m oże być prawdziwe, a kierowanie się nim w życiu, choć byw a trudne, zawsze jest bardzo ważne.

Msza święta pogrzebowa zostanie odprawiona 25 października 2004 roku (poniedziałek) o godzinie 11.00

w kościele św. M arii M agdaleny na Warzyszewie.

Po niej nastąpi złożenie Ciała do grobu na miejscowym cmentarzu

Anna, Dorota i Wojtuś

33

(34)

Z żalem zawiadamiamy, 19 października 2004 roku zmarła

Halina Olszewska

z domu Kalinowska

ps. Marysia

łączniczka dowódcy batalionu „Parasol”, uczestniczka Powstania W arszawskiego, odznaczona Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski,

Krzyżem W alecznych i innymi.

Uroczystości pogrzebowe odbędą się dnia 25 października 2004 roku o godzinie 11.00 w kościele świętej M arii M agdaleny na W awrzyszewie.

Cześć Jej pamięci

żołnierze batalionu „Parasol” A rm ii Krajowej

34

(35)

35

(36)

S

^I

/

k f

r

Maria Stypułkowska-Chojacka, ,Kama‘

Przewodnicząca Komisji Hlstorycznaj

i współpracy z Młodaazą ' v a r s z a w a , l 3 . V I ± . 2 0 0 5 r .

Środowiska Batalionu .Parastf ul. Trębacka 3 m 5,00-074 Warszawa

Szanowna Pani Profesor,

W nawiązania do informacji listownej p. I^Kuczyńskiej oraz naszej Z'

telefonicznej rozmowy w dniu dzisiejszym/dprzejmie informuję:

Janina Zapadko - Mirska z d. Lutyk psT^Scarlet" miała dwoje dzie$

- córkę Ewę, która jest plastykiem i syna Marka - lekarza n ejrfo^chi

rurga. Brat Janiny /S c a r l e y ^ Z y g m u n t po powstaniu z n a l a ^ się po pewnym czasie we Włoszech. Zaparł w USA w 1973 r.B y ł g lo n k ie m bat.

"Parasol” I I komp. v Miał pseudonim "GRYF” .

Chyba latenj/1997 r. będąc w Polsce wyjech^fta wraz z mężem /"M ir sk im ", na Litwę, aby''odwiedzić miejsca swego dzieciństwa.. .

Oboje/dzieci byłjr wraz z rodzicami Polsce przed wielu laty.

Obecnie nikt z najbliższej rodziny nie żyje. Zarówno ze strony "Mirskie- g c ^/ja k i ,r Sc arie tn. dzieci nie odwiedzają P o l s k i ...

ad. kol. Halina Barbara Olszewsgka z d.Kalinowska ^{d s}. ,rMarysia"

łączniczka dowódcy bat. "Parasol" / przed tym "Agat" potym "P e g a z "/

ranna w czasie powstania w—skiego. Ukończyła filo lo gię angielską na UW.

Nie urzymywała. kontaktów ze środowiskiem bat. "Paraso l", poza spcradycz-

£ w ie

nymi spotkaniami. Miała a is córki.

Łączę sed^czne pozdrowienia wraz z wyrazami uznania . za dawniej i za .dziś".ania . za d a w n i e j ! za. , d z i s " ..

Maria Sty^aikowska - Chojecka "Kama"

36

(37)

37

(38)

38

(39)

39

(40)

40

(41)

41

(42)

42

(43)

43

(44)

44

(45)

45

(46)

46

(47)

47

(48)

48

(49)

49