CYBERNETYCZNE ZNACZENIE ZDROWIA DUCHOWEGO W WYMIARZE SPO- TKANIA I DIALOGU INFORMACJI

(1)

„Acta Salutem Scientiae” nr 1/2019, s. 95-103.

Zbigniew J. Werra¹

CYBERNETYCZNE ZNACZENIE ZDROWIA DUCHOWEGO W WYMIARZE SPO- TKANIA I DIALOGU – INFORMACJI

1. Wprowadzenie

ajkrócej można powiedzied, iż cybernetyka społeczna zajmuje się procesa- mi sterowania, które mają duże znaczenie dla człowieka w jego wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. Z natury swojej człowiek dąży bowiem do harmonii, gdyż wówczas jego potencjał rozwojowy znacząco wzrasta. Prawi- dłowy – prawdziwy przekaz informacji powoduje, iż osoba, ale także i określona społecznośd, podejmuje stosowne metody działania, które ukierunkowane są na konkretny cel. Przekaz informacji jest w tym kontekście najistotniejszy. Jeśli bowiem nastąpi błąd przekazu informacji, wówczas odbiorca może dobrad nie- właściwe metody działania, które mogą przynieśd negatywne skutki z niemożli- wości osiągnięcia zamierzonego wcześniej celu. Informacja bowiem swoim od- działywaniem obejmuje cały układ poznawczy człowieka, który z kolei determinuje proces działania.

Zdrowie duchowe podlega procesom sterowania i z tego względu należy tak dobierad informacje, by były one korzystne dla człowieka. Takim obszarem, który kształtuje zdrowie duchowe, a zarazem harmonię osoby ludzkiej w wymiarze indywidualnym i społecznym może byd m.in. spotkanie rozumiane jako relacja z inną osobą a wyrażające się w wymiarze dialogu – informacji. Spotka- nie bowiem stanowi początek relacji społecznych. Dialog – informacja zaś może w sposób zasadniczy te relacje wzmocnid. Z tego też względu ważne jest kształ- towanie duchowego wymiaru człowieka rozumianego jako zdrowego, a więc właściwego dążenia do zachowania wewnętrznej harmonii, która domaga się odpowiednich – prawdziwych informacji. Wydaje się, iż stosowne jest umiesz- czenie spotkania – relacji i dialogu – informacji w obszarze cybernetycznego oddziaływania na kondycję psychiczną, a tym samym i fizyczną każdego czło- wieka.

Określenie „zdrowie duchowe” obejmuje swym zakresem pojęciowym „trzy rzeczy: naturę, obyczaje i rozum” [W. Goślicki, 2000:148-149]. Wydaje się, że to w tych obszarach obecnie panuje najwięcej chaosu doprowadzającego do de- strukcji wewnętrznej człowieka, a tym samym do tzw. duchowej choroby, a

1 dr hab., Wydział Humanistyczny Politechniki Koszalioskiej

N

(2)

96 | S t r o n a Zbigniew Werra

ACTA SALUTEM SCIENTIAE nr 1/2019

wyrażającej się, np. w kłamstwie, cynizmie, zazdrości, niepewności, lękliwości – strachu, czy tzw. zamknięciu się w sobie.

Niniejszy artykuł jest próbą ujęcia obszarów ludzkiej egzystencji, które wyda- ją się strategiczne z punktu widzenia funkcjonowania współczesnego człowieka w przestrzeni społecznej: spotkania i dialogu, a które w konsekwencji prowadzą do refleksji nad stanem rozwoju i poziomem duchowym człowieka. Aby mówid o dialogu, którego nieodzowną składową jest informacja w wymiarze relacyj- nym, najpierw należy się spotkad. Oba te wymiary podlegają procesom sterowania, a więc cybernetycznym.

2. Cybernetyczny wymiar spotkania w kształtowaniu zdrowia duchowego Towarzysząca człowiekowi od zarania dziejów relacyjnośd stanowi jedno z najważniejszych zagadnieo w stosunkach międzyludzkich. Warunkuje właściwe funkcjonowanie oraz rozwój środowiska społecznego, jak również mniejszych grup społecznych. Właściwie rozumiana oraz prowadzona przekształca się w pewną formę impulsu pobudzającego do działania, do odpowiedzi na nią. W tej relacyjności upatrywad możemy początek kształtowania się tzw. zdrowego spo- łeczeostwa. Kwestię tę trafnie interpretuje porównanie E. McKenna i N. Beecha.

Według nich właściwa relacyjnośd jest dla społeczeostwa niczym życiodajna krew [E. McKenna, N. Beech, 1999:224]. Aby mógł zaistnied proces relacyjności powinno dojśd do spotkania.

Samo wyrażenie „spotkanie” zakłada w swojej treści pokojowe odniesienie do siebie obu stron. Niezaprzeczalnie stanowi ono fundamentalny czynnik zaistnienia dialogu, który powinien byd ukierunkowany na pobudzenie tak władz umysłowych, jak i fizycznych w kierunku dobra, tym samym kształtowania struktur zdrowego społeczeostwa. Współczesny świat wszelkimi możliwymi środkami dąży do pozbawienia ludzkości możliwości spotkania. Doskonale rozumie, że ograniczając obszar spotkania destabilizuje tym samym potencjał sprawczy jednostki i społeczeostwa, co w konsekwencji paraliżuje jego rozwój.

Spotkanie osobowe zostaje wypierane przez tzw. spotkanie wirtualne, które coraz bardziej udoskonalone, stwarza wrażenie rzeczywistości mające zastąpid spotkanie osób [M. Buber, 1993:34]. Nie trudno zauważyd, że jest to sukcesyw- ne zamykanie się jednostek i poszczególnych społeczności na innych. Taki stan rzeczy może powodowad dwojakiego rodzaju zachowania. Nadmiernej agresji w wyrażaniu swojej opinii i nieponoszeniu przy tym żadnej odpowiedzialności.

Taki stan życzy może prowadzid do polaryzacji osobowości jednostki, ale też i społeczeostwa (tzw. schizofrenii społecznej). Zjawisko to polega na dużej agre- sywności wypowiedzi w sieci, a okazywanej „życzliwości, łagodności i dobroci”

do tej samej osoby w świecie rzeczywistym.

Drugi rodzaj zachowania, to lęk przed spotkaniem z innymi. Może się on wy- rażad chęcią przebywania w samotności, jako obszarze najbardziej bezpiecz- nym. Również może wywoływad zahamowania w artykulacji swoich myśli w

(3)

Cybernetyczne znaczenie … S t r o n a | 97

ACTA SALUTEM SCIENTIAE nr 1/2019 obecności innych osób. Trudności z wyrażaniem myśli mogą także powodowad nadmierny stres, nerwowośd i chęd jak najszybszej „ucieczki” do swojego świata wirtualnego.

Pierwszym, który podkreślił znaczenie „spotkania” jako metody kształtującej relacje z innymi na poziomie kształtowania zdrowego społeczeostwa był Martin Buber. Człowiek według niego staje się człowiekiem dopiero w relacjach z innymi i z Bogiem. W osobowości najistotniejsze jest jego zdaniem to, dzięki czemu wchodzimy w relację z innymi [J. Tarnowski, 1982:54; A. Jarošova, 2012:37- 51]. Prawdziwie ważne dla rozwoju człowieka, dla zaistnienia jego jako osoby, są te relacje międzyludzkie, które mają charakter spotkania. „Spotkanie” to sposób na kontakt wolności jednej osoby z wolnością drugiej *A. Okooska- Walkowicz, 2018: 23-34]. Przestrzeo wolności, w której następuje spotkanie ukierunkowuje w sposób wyraźny na kształtowanie właściwie rozumianego zdrowia społecznego, które wydaje się byd niezbędnym w procesie rozwoju osoby ludzkiej.

Dla Martina Bubera spotkanie jest mostem, który łączy brzegi, ale jednocze- śnie je rozdziela [M. Buber, 1992:26]. Jest zatem próbą połączenia różnych in- dywidualności, różnych bytów, ale zostają dwa różne lądy, dwa punkty widzenia, bo z każdego brzegu widad co innego i inaczej. „Most, nie anulując różnic, poszerza perspektywę własną o perspektywę Drugiego. Ten dualizm jest możli- wy ponieważ świat dla człowieka jest podzielony zgodnie z jego dualistycznym podejściem. Podejście człowieka jest dualistyczne zgodnie z dwoma podstawo- wymi słowami, jakie wypowiada. (...) Podstawowym słowem jest para słów: JA – TY” [M. Buber, 1995:126]. Zdrowie społeczne w powyższym kontekście polega na zachowaniu swojej przestrzeni „ja” względem „ty”, przy jednoczesnym zachowaniu, w różnorodności światopoglądowej, swojej i drugiego podmiotowo- ści, a więc godności osoby ludzkiej.

Powstaje wzajemna zależnośd między „ja” i „ty”. Bez poczucia „ja” nie może istnied żaden związek, który z kolei jest obszarem tworzenia się „ja”. W relacji

„ja” – „ty”, „ja” – nic nie posiada, istnieje bowiem samo spotkanie, dzięki któ- remu można rozpoznad drugiego jako nieskooczenie innego. Człowiek posiada wrodzoną zdolnośd do nieegoistycznego, pełnego miłości spotkania z inną isto- tą. Ta zaś stanowi cel ludzkiego życia. Zdaniem Bubera „ja”, odnosząc się do

„ty” poszukuje przestrzeni Boga. To, że jest świat, człowiek, ludzka osoba, „ty” i

„ja”, ma boskie znaczenie [S. Głaz, 2006:154]. Mistyczną przestrzeo powstałą między „ja” i „ty” Buber nazywa duchem. „Duch nie znajduje się w JA, lecz po- między JA i TY. Nie przypomina krwi krążącej w ciele, lecz powietrze, którym ciała oddychają. Człowiek żyje w duchu, gdy potrafi reagowad na swoje TY. (...) Wyłącznie dzięki swojej zdolności nawiązywania kontaktu, człowiek może żyd w duchu (...)” [M. Gašparova, 2005:43; I. Borowik, K. LeszczyoskA (red.), 2007:231]. Duch autentycznego humanizmu ożywiający przestrzeo „pomiędzy”

(4)

pozwala człowiekowi na refleksję o sobie, o drugim i wzajemnej z nim relacji. Tu wyraźnie uwidacznia się fundament zdrowego społeczeostwa.

Byt ludzki jest czymś zasadniczo różnym od wszystkich rzeczy i istot. W natu- rze ludzkiej leży możliwośd utożsamiania poczucia „ja” z wewnętrzną istotą Boga. Ten wymiar zaczyna istnied, gdy człowiek zaczyna mówid do „ty”. Dla Bubera „postrzec człowieka znaczy więc dostrzec zwłaszcza jego całośd jako określoną przez ducha osobę, zobaczyd dynamiczne centrum, odciskające uchwytne znaki niepowtarzalności na wszystkich jego przejawach zewnętrz- nych, postawie i zachowaniu. (...) Możliwe staje się to dopiero wtedy, gdy ży- wiołowo wejdę w relację z drugim, gdy więc stanie się on dla mnie obecnością”

[M. Gašparova, 2007:28; B. Dymara, 2009:65]. „Spotkanie” niejako wymusza swego rodzaju reakcje, działania, które ukierunkowują spotykające się osoby na tworzenie. Z kolei wymaga ono wzajemnego określenia narzędzi i celów, a więc zdrowego społecznego procesu współpracy. „Spotkanie”, to nie powierzchow- ny, niepełny kontakt lecz taki, który może zaowocowad zmianą, który będzie miał wpływ na „ośrodek dyspozycyjno-kierowniczy, od którego zależy podej- mowanie i wykonywanie decyzji” [K. Dąbrowski, 1962:72; M. Gašparova, 2007:36-38].

Życia nie można zredukowad do relacji „ja” – „ono”, bowiem jest ona wów- czas relacją przedmiotową – z rzeczami. Aby żyd autentycznie, trzeba wejśd w relację „ja” – „ty” [www1], która zakłada przebywanie z człowiekiem jako oso- bą, bytem przygodnym w świecie, istotą obdarzoną świadomością, zawsze po- tencjalną w swoim stawaniu się; nastawiana na realizację dobra i świadomośd momentu spotkania z drugim człowiekiem jako partnerem – dziełem Stwórcy.

Problem pojawia się jednak wtedy, gdy ludzie, w spotkaniu unikają siebie. Ta powszechna inklinacja do unikania intymnego zaangażowania, często rodzi się z obawy, że spotkanie z innym człowiekiem doprowadzid może do obnażenia i uprzedmiotowienia własnego „ja”. Jest to tym trudniejsze, ponieważ według Bubera rzeczywiście autentyczną relację „ja” – „ty” można nawiązad tylko z jedną osobą – w metafizycznej dymensji spotkania: „Sens ty (…) nie może się wypełnid, aż do momentu odnalezienia nieskooczonego Ty” [M. Buber, 1992:76]. Mariusz Kwiatkowski w swoim artykule przywołuje badania przepro- wadzone przez K. E. Siellawa-Kolbowską, która szczególną uwagę zwraca na fakt, iż członkowie nawet najbardziej celowo i zadaniowo zorientowanych grup samopomocy podkreślali znaczenie wzajemnej akceptacji między członkami, grupowej solidarności i satysfakcji z bycia razem: „Byd razem”, „byd dla innych”,

„głód wartości”, „potrzeba głośnego mówienia prawdy” to intencje dostrzegane u członków licznych i różnorodnych grup w Polsce lat osiemdziesiątych [K. E.

Siellawa-Kolbowska, 2002:89-90].

Spotkanie jako zapoczątkowanie procesu tworzenia zdrowego społeczeo- stwa poprzez relacyjnośd jest czynnikiem niezbędnym i wydaje się fundamen- talnym dla dalszego rozwoju indywidualnego i społecznego człowieka. Współ-

(5)

ACTA SALUTEM SCIENTIAE nr 1/2019 cześnie w sposób systemowy odchodzi się od spotkania jako fenomenu odręb- ności osób w płaszczyźnie relacji rzeczywistych na rzecz wirtualnych. Zastępuje się ten rodzaj relacji interpersonalnej „spotykaniem” wirtualnym pozbawionym często całej struktury przeżyd, uczud poza werbalnych. Wydaje się, iż propono- wana współcześnie forma kształtowania tzw. zdrowego społeczeostwa poprzez uprzedmiotowienie człowieka i pozbawiająca go podmiotowego spotkania z drugą osobą zmierza do przekształcenia społeczeostwa jako takiego w tłum i masę pozbawiając go analitycznej formy procesu myślowego. Innymi słowy zastąpienie spotkania w płaszczyźnie realnej na rzecz wirtualnej prowadzid mo- że do pozbawienia człowieka jego tożsamości, a tym samym do tzw. chorych struktur społecznych.

3. Cybernetyczny wymiar dialogu – informacji w kształtowaniu zdrowia du- chowego

Martin Buber pojmował dialog jako paradygmat relacji „ja” – „ty”, relacji, która tak naprawdę konstytuuje sens życia każdego człowieka. Każdy człowiek żyjąc w konkretnej strukturze społecznej rozwija swoją osobowośd indywidual- ną i społeczną. Jedną z możliwości takiego rozwoju stanowi dialog z innymi, co nie jest ani łatwe, ani proste. Tylko w wypadku wzajemnego zaufania i praw- dziwej informacji można mówid o dialogu, bo dialogowad mogą jedynie istoty wolne na równoważnych pozycjach [E. Levinas, 2008: 152; J. Tischner, 2001:56;

K. Tarnowski, 2007:37; E. Levinas, 2007:23-54].

Aby ograniczyd samodestrukcyjne, a więc błędne i nieprawdziwe – fałszywe działanie jednostek i społeczeostw na płaszczyźnie dialogu należy dążyd, do tego, by był on oparty na godności podmiotowej osoby ludzkiej. „W tym celu dialog musi byd otwarty na obustronne doświadczenia idące ze współprzeży- wania człowieka z człowiekiem i te doświadczenia scalad i zarazem nieustannie kontrolowad we wspólnocie świadomości współbycia, aby, mimo odradzających się rozbieżności, nie pomijad wymogów umiaru złotego środka” [J. Legowicz, 1975:112]. Tak rozumiany dialog kształtuje obszar wzajemnych odniesieo względem określonej kwestii, przy jednoczesnym zachowaniu szacunku dla prowadzących dialog.

W tym procesie tworzenia dialogu ważne są zarówno czynniki uczuciowy, emocjonalny, jak intelektualny, które w swej istocie oparte są na prawdzie.

Eliminując z dialogu prawdę, kwestionuje się tym samym możliwośd prawidło- wych relacji. Prawda zawarta w całym procesie dialogu ukierunkowana jest na określenie i zarazem osiągnięcie określonego celu. Kształtuje się on na dialek- tycznej wzajemności istnienia myśli i ich przeżywania oraz stosowania. „Dialog powoduje osobistą wymianę myśli, słowom towarzyszy mu osobiste przeżywa- nie i zaangażowanie w to, co się mówi i przedstawia”*Tamże:113]. Przeżywania emocjonalno-intelektualne jest w dialogu jednym z głównych czynników, które dają możliwośd analizy przekazywanej treści, która jest obudowana całym kon-

(6)

tekstem przeżyciowym. Kontekst ten pozwala na mniejsze lub większe włącze- nie się w przestrzeo dialogiczną *Tamże:114]. Ze swojej istoty dąży on do tworzenia społeczności, które poprzez określenie celu i metod jego realizacji, do- magają się wspólnego działania, a więc tworzenia tzw. zdrowych struktur spo- łecznych. Z tego też względu stanowi on miarę ludzkiego współistnienia oraz zaangażowania w szerzenie prawdy [I. Świtała, 2005:44-48].

Udział w dialogowaniu wywodzi się z ludzkiego współistnienia z innymi z jego chęci bycia z drugim. To sam człowiek jest tym imperatywem, który dopro- wadza do dialogowania. Dialog, który byłby urealnieniem świadomego współ- uczestnictwa pomiędzy ludźmi, musi byd dialogiem całego człowieka z człowie- kiem, byd przemawianiem tego, czym na zewnątrz i wewnątrz człowiek jest i co jakościowo sobą znaczy [M. Gašparova, 2013:9-16]. Mając na względzie, iż dla każdego człowieka ważna jest wartośd jego samego oraz jego życia, jego przy- wiązanie do najwyższych wartości indywidualnych, społecznych i kulturowych,

„najczęściej spotykany jest dialog na temat wartości życia i tego, czym za nie się płaci. Dialog ludzkich osobowości, słów i czynów, dialog postępowania w do- chodzeniu do tego, jak byd człowiekiem dla człowieka” [J. Legowicz, 1984:8]. Z tego też względu jednym z niebezpieczeostw dla ludzkiego życia społecznego jest pozbawianie go sytemu wartości świadczącego o jego podmiotowości i zastąpienie go tzw. systemem ekonomicznym uprzedmiotowiającym go.

Współcześnie stanowi on czynnik dominujący. Niestety, w obszarze uprzedmiotowienia, tzw. ekonomia dialogu może prowadzid do zniekształcenia rozumienia dialogu, i przeniesienia go na poziom relacyjności przedmiotu do przedmiotu wraz z całą strukturą różnych form manipulacji. Współczesny dialog może byd rozumiany jako umiejętnośd wykorzystania innych, przy jednoczesnym elimi- nowaniu z jego obszaru prawdy.

Uczestnik dialogu nie może zamierzad rzeczy niezrozumiałych. Rozmówca powinien byd przekonany, że jego odbiorca wie, rozumie i jest w stanie zinter- pretowad to, co zostało powiedziane. Dialogujący nie może używad górnolot- nych, nie zrozumiałych i zupełnie dowolnych słów czy wyrażeo, tym samym ma obowiązek używanie takich wyrażeo i zwrotów, które są w swoim zakresie poję- ciowym zrozumiałe przez obie strony prowadzące dialog. „Dialog świadomego współuczestnictwa pomiędzy ludźmi musi zakładad pełną i bez niedomówieo równorzędnośd bycia, równorzędnośd myśli i równouprawnienia pod względem działania *Tamże:27]. Człowiek wykonuje bardzo wiele czynności w swoim co- dziennym życiu, jednak najbardziej charakterystyczną dla niego jest właśnie czynnośd dialogowania, mówienia o problemach z uwzględnianiem różnych stanowisk i rozpatrywaniem rozmaitych możliwości. Każdy z nas używa własne- go słownictwa, zwrotów, idiomów, lecz powinny byd one odpowiednie, trafne i zrozumiałe dla odbiorcy. Należy wspomnied, iż człowiek poza mówieniem ko- munikuje się również za pomocą: gestów, uśmiechów, uścisków, złości, dobroci” [I. Świtała, 2003:584].

(7)

ACTA SALUTEM SCIENTIAE nr 1/2019 Wydaje się, że można postawid tezę dotyczącą odniesienia człowieka do dialogu jako swego rodzaju przymus, nie może on bowiem „nie prowadzid dialo- gów, ponieważ to należy do istoty naszej osobowości. Przeznaczenie człowieka to nieustanny dialog obecny w jego egzystencjalnej przestrzeni” [J. Legowicz, dz. cyt.:8]. Prowadzi on do wniosków, które stanowią o wartości, o kulturze, o naszym sensie życia. Ułatwia i wprowadza harmonię w życie społeczne poprzez analizę przewidywanych skutków naszych poczynao, dzięki czemu możemy uniknąd wielu nieporozumieo w płaszczyźnie indywidualnej i społecznej [J. Ko- nieczny, H. Wawrzynowicz, J. Mydlarska, 2011:12]. W dialogu bowiem ma miej- sce oddziaływanie czegoś, „co o człowieku świadczy, a nawet i podświadomie stanowi, i co swą zasadnością przenika jego myśli, odmierza często ilościowo i jakościowo jego słowa, towarzyszy dialogowi i może mu nadawad sens inny niż ten, jaki wynika z samych wypowiedzi słownych” [J. Legowicz, 1980:29; A.

Okooska-Walkowicz, dz. cyt.:23]. Społeczeostwo pozbawione umiejętności prowadzenia dialogu opartego na prawdzie staje się samo dla siebie zagroże- niem, tworzy chore struktury społeczne, które pozbawiają człowieka we- wnętrznej harmonii i szczęścia przebywania z drugim w przestrzeni dialogu.

Zdrowe społeczeostwo to takie, które rozwija proces dialogu w kontekście war- tości prawdy, która zakłada wzajemne zaufanie, otwartośd i szczerośd [S. Szto- bryn, 2008-2009:64].

4. Podsumowanie

Podsumowując, należałoby postawid tezę, że w cybernetycznym wymiarze zdrowia duchowego tak jednostki, jak i społeczeostwa należy dążyd do kształ- towania właściwych relacji opartych na spotkaniu – relacjach i dialogu – informacji z zachowaniem przestrzeni wolności oraz opierając się na prawdzie jako zasadzie wzajemnego zachowania godności osoby ludzkiej. Niewątpliwie współ- cześnie jednym z największych niebezpieczeostw, które rozbija wewnętrzną harmonię osoby ludzkiej i destabilizuje społeczeostwo jest nieumiejętnośd prowadzenia dialogu, która wynika w dużej mierze z fałszywych informacji. Zdrowie duchowe we wspomnianych wyżej aspektach jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania jednostki i społeczeostwa. Z tego też względu należy podjąd działania zmierzające do sterowania informacjami w taki sposób by potencjał poznawczy (świadomy) był coraz większy. Zdrowe społeczeostwo w o bazarze duchowym stanowi również o jego sile w dążeniu do zdrowia fizycznego, co stanowi o wartościach żywotnych osoby ludzkiej w wymiarze jednostkowym i wspólnotowym.

Bibliografia

Bątkiewicz-Brożek J., Muller M., 2010, Alternatywa istnieje, [w:] Bioetyka katolicka.

Dodatek do GN, 13 grudnia.

Buber M., 1992, Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. Jan Doktór, Warszawa.

(8)

Buber M., 1993, Problem człowieka, tłum. Robert Reszke, Warszawa.

Buber M., 1995, Dwa typy wiary, tłum. Juliusz Zychowicz, Kraków.

Dąbrowski K., 1962, Higiena Psychiczna, Warszawa.

Dymara B., 2009, Dziecko w świecie edukacji: podstawy uczenia się kompleksowego – nowe kształty i wymiary edukacji, Kraków.

Gašparova M., 2005, Multikultúrna výchova vo vlastivednom vzdelávaní, [w:] História, súčasnosť a perspektívy učiteľského vzdelávania, Banská Bystrica.

Gašparova M., 2007, Kultúrne dedičstvo v hodnotovej hierarchii, [w:] Etická výchova – problémy teórie a praxe, Banská Bystrica.

Gašparova M., 2007, Schopnosť študentov vysokých škôl poskytnúť predlekársku prvú pomoc, [w:] Nové metody propagace přírodních věd mezi mládeží aneb věda je zábava, Olomouc.

Gašparova M., 2013, Regionálna výchova a jej postavenie v primárnom vzdelávaní,[w:]

Regionálna výchova ako súčasť školského vzdelávacieho programu, Slovenská Ľupča.

Głaz S., 2006, Sens życia a religia: wymiary filozoficzno-psychologiczne, Poznao.

Jarošova A., 2012, Hodnotenie ako proces komunikácie na primárnom stupni vzdeláva- nia, w: Komunikowanie się w społeczeostwie wiedzy XXI wieku, Poznao.

Katechizm Kościoła Katolickiego, 2005, Kielce.

Konieczny J., Wawrzynowicz H., Mydlarska J., 2011, Psychologia bezpieczeostwa: kom- pendium, Poznao.

Legowicz J., 1975, O nauczycielu. Filozofia nauczania i wychowania, Warszawa.

Legowicz J., 1980, Świadomośd współuczestnictwa, Warszawa.

Legowicz J., 1984, Życie dla życia, Warszawa.

Levinas E., 2007, O uciekaniu, tłum. A. Czarnacka, Warszawa.

Levinas E., 2008, Bóg, śmierd i czas, tłum. J. Margaoski, Kraków.

McKenna E., Beech N., 1999, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Warszawa.

Muszala A. (red.), 2005, Encyklopedia bioetyki, Radom.

Mycek S., 2009, Persona socialis: teologiczne wymiary człowieka w społeczeostwie, Sandomierz.

Okooska-Walkowicz A., 2018, Nauczyciel wychowawcą, Kraków.

www1: Ryś M., Wychowanie do miłości, http://www.ogrodowa.pl/upload/akademia/

prof.MariaRys.pdf, [dostęp: 11.09.2016]

Sztobryn S., 2008-2009, Demokracja – patriotyzm – wychowanie dla pokoju w pedago- gice kultury Sergiusza Hessena, „Pedagogika Filozoficzna on-line”, nr 1(3).

Świtała I., 2005, Jan Legowicz o dialogu i wychowaniu pedagogicznym, Częstochowa.

Świtała I., 2003, O dialogu w filozofii, [w:] Kultura Tworzona w Dialogu Cywilizacji Euro- py, Częstochowa.

Tarnowski J., 1982, Problemy chrześcijaoskiej pedagogiki egzystencjalnej, Warszawa.

Tarnowski K., 2007, Człowiek i transcendencja, Kraków.

Tischner J., 2001, Wobec wartości, Poznao.

Borowik I., Leszczyoska K. (red.), 2007, Wokół tożsamości: teorie, wymiary, ekspresje, Kraków.

Goślicki W., 2000, O senatorze doskonałym, przeł. T. Bieokowski, Kraków.

Streszczenie

(9)

ACTA SALUTEM SCIENTIAE nr 1/2019 Prawidłowy – prawdziwy przekaz informacji powoduje, iż osoba, ale także i określona społecznośd, podejmuje stosowne metody działania, które ukierunkowane są na konkretny cel. Przekaz informacji jest w tym kontekście najistotniejszy. Jeśli bowiem nastą- pi błąd przekazu informacji, wówczas odbiorca może dobrad niewłaściwe metody dzia- łania. Informacja, bowiem swoim oddziaływaniem obejmuje cały układ poznawczy człowieka, który z kolei determinuje proces działania. Zdrowie duchowe podlega procesom sterowania i z tego względu należy tak dobierad informacje, by były one korzystne dla człowieka. Takimi obszarami, które kształtują zdrowie duchowe, a zarazem harmo- nię osoby ludzkiej w wymiarze indywidualnym i społecznym mogą byd m.in. spotkanie rozumiane, jako relacja z inną osobą a wyrażającą się w wymiarze dialogu – informacji.

Słowa kluczowe: : cybernetyka społeczna, dialog, spotkanie, sterowanie informacją, sterowanie zdrowiem.

Abstract

Valid – true transmission of information makes a person but also a particular commu- nity take the appropriate working methods to achieve a specific goal. In this context the transmission of information is the most important. If an error of transmission of information occurs, then the recipient may choose the wrong methods of operation; for information has an impact on the whole cognitive system of a man, which in turn de- termines his action process. Spiritual health is subject to the processes of control and that is why information must be chosen in such a way that it is beneficial a man. A meeting, understood as a relationship with another person expressed in a dialogue- information, is the sphere that shapes spiritual health and harmony of the human person in the individual and social dimension.

Key words: social cybernetics, dialogue, meeting, control of information, control of health.